No. 101.
Een vrucht der Middenstands
enquête.
Uit de Leidsche Vroedschap.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
Ie Jaargang,
9e C^icbdi^ Sou/tont
Bureau OUDB SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post f L50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-,
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
I.
De Staatscommissie, ten vorigen jare
ingesteld, om een onderzoek te doen naar
den toestand van den handeldrijvenden
en industrieelen middenstand, heeft een
verslag doen uitgeven inzake die enquête,
voor zoover deze de derde, de zuidelijke
afdeeiing aangaat, en wel speciaal wat
de gemeente Venlo betreft
Eenzelfde onderzoek wordt gehouden
Jn verschillende plaatsen in het Noorden,
zoodat, na beëindiging dezer enquête,
nauwkeurige gegevens aanwezig zullen
zijn omtrent den toestand van onzen Mid
denstand; gegevens, die er ongetwijfeld
toe zullen leiden, om de malaise in den
Middenstand met vrucht te kunnen bestrij
den.
En nu frappeert het ons, dat het zeer
uitgebreid en zeer nauwTceurig verslag
der gemeente Venlo'dat zoo accuraat
js, dat het niet dan met groote opoffe
ring van "tijd kan zijn verkregen en sa
mengesteld op meer dan een plaats
den toestand weergeeft, zooals die ook
zich zal voordoen op vele andere plaat
sen.
En het komt ons dan ook voor, dat de
gevolgtrekkingen en de middelen tot ver
betering in bedoeld verslag gegeven, in
meer dan een opzicht van algemeene be-
teekenis kunnen genoemd voor den Mid
denstand.
De middelen tot verbetering bij het on
derzoek der verschillende middenstands-
bedrijven komen geregeld neer op: ont
wikkeling en bevordering van het ver-
eenigingslevenop bestrijding der oneer
lijke concurrentie; op verbeterde vakop
leiding; op bevordering van handelson
derwijs in zijn verschillende geledingen;
op verbetering van het credietwezenop
voorlichting en steun van regeeringswe-
ge bij het aanschaffen van arbeid-uitspa-
rende machines en werktuigen; wette
lijke regeling van het leerlingstelsel; uit
breiding van aan- en verkoop en crediet-
coöperatieverscherpte wet tegen de ver-
va'.sching van levensmiddelen
Om dan ten slootte niet te vergeten de
bevordering der contante betaling
in den meest uitgebreiden zin.
Daar worden, nu wij dit verslag nog
■eens nauwkeurig doorlezen, voor som-
'mige bedrijven als verbeterings-middelen
aan de hand gedaan: wettelijke beper
king van niet noodzakelijke openbare vei
lingen door deurwaarders, die b.v. niet
onzelden plaats hebben in het confectie-
en manufacturenbedrijfde oprichting van
handelscursussen en de vergemakkelijking
om voor deze cursussen subsidie te ver
krijgen.
't Is werkelijk een heele catechismus,
maar dan toch een catechismus, die de
i vrucht is van door middenstanders zeiven
.opgegeven feiten.
En het is daarom, dat elk Middenstan
der naar het ons voorkomt er
zijn nut mee zal doen, de verslagen inzake
het onderzoek naar den .Handeldrijven-
den en Industrieelen Middenstand, ern-
6tig te volgen.
Over wat in dit verslag gezegd wordt
omtrent sommige bedrijven in een vol-
i gend artikel.
De vergadering van Donderdagmid
dag was belangrijker door de besluiten
die er genomen werden dan door de
discussies over die besluiten. Ten min
ste in de openbare zitting. Want al da
delijk na de behandeling van punt 1
jder agenda, werd de openbare zitting
{veranderd in evene met gesloten deuren,
pie zoowat vijf kwartier duurde. Toen
|we daarna weer binnen mochten ko-
hien, stond langs een der zijwanden nog
een groote kaart, en stelde de Voor
zitter een spoedeischende zaak aan de
orde: de aankoop van land aan den
iRijnsburgerweg. Zonder discussie zelfs
zonder hoofdelijke stemming besloot de
jRaad toen tot aankoop van eenige stuk
ken land voor de som van 'f 113.000 en
dat alles in v^rban4 jnjS den bouw, van
het nieuwe ziekenhuis. Wij zullen over
dat besluit maar gerust zijn. Waar tus-
schen de 30 vroede mannen zulk een
roerende eenstemmigheid heerschte om
trent de noodzakelijkheid van dien aan
koop, past ons slechts vertrouwen in
het beleid van onzen Raad. Veel be
langrijks was er voor de openbare zit
ting niet meer. De subsidie aan de be
waarscholen werd voor de zooveelste
maal uitgesteld de verordening voor
de kweekschool voor Onderwijzers en
onderwijzeressen kreeg evenmin een
beurt. Het eenige punt waar nog dis
cussie over werd gevoerd, was de toe
lage van de gemeente aan het werkloo-
zen fonds.
Deze is bij verordening bepaald op
f 1500 'sjaars, terwijl er geen enkele
bepaling is gemaakt over het al of niet
verbruiken van die som. Die toeLage
nu was overschreden, omdat het nood
zakelijk was en daarom stelde B. en
W. voor de verordening te wijzigen,
en te lezen in plaats van f 1500 nu,
„ten hoogste f 2250". Daartegen maak
te de heer Briët de voorzitter van het
fonds bezwaar. Hij vond eerstens den
toon van B. en W. in hun prae-advies
over het toestaan van het bedrag, dat
te veel was gebruikt, niet welwillend
genoeg, maar had ook bezwaar tegen
het woordje „ten hoogste", waarmede
werd uitgedrukt dat het werkloozen-
fonds geen gelden mocht overhouden.
Het was dus iets nieuws in de verorde
ning. De Voorzitter wilde 0at maar niet
inzien, ook niet na het glashelder be
toog van den heer Aalberse, die aan
toonde dat B. en W. een principieele'
verandering' zoo maar ter sluiks in de
verordening wilde maken. Na nog wat
heen en weer gepraat, diende de heer
Briët e en amend, in, om het woord „ten
hoogste' 'te laten vervallen, welk fpnen
dement met 24 tegen p stemmen werd
aangenomen De hee.r Briët zal waar
schijnlijk nog wel eens komen inet een
principieele wijizging van de verorde
ning. De vaststelling van het bedrag
behoort toch ook eigenlijk niet bij ver
ordening te geschieden, maar telken jare
bij de begrooting. Toen nog de vaststel
ling van bet contract met de gemeente
Leiderdorp yoor de levering van gas.
De ijverige directie van de gasfabriek,
met hare commissie van bijstand, ver
dient wel eens een woord van hulde voor
hare activiteit om het afzetgebied van
het gas te vergrooten, waar de leveran
tie in de gemeente noodzakelijk min
der wordt, door de toeneming van het
electriciteisverbruik. Het was toen kwart
voor vijf geworden en de lust tot be
handeling van verdere zaken was "it.
De Voorzitter vroeg de meening der
heeren over eene vergadering in de vol
gende week. Men was daar niet ^ge
meen voor. Ietwat komisch klonk ioen
uit zijn mond de verzekering dat hij
eigenlijk erover te beslissen had. Vol
komen juist, maar dan had hij de leden
niet naar hun oordeel behoeven te vra
gen. Enfin binnenkort zal opuieuw ver
gaderd moeten worden. Taatïk eindigen
met de mededeeling dat de nieuwe bur
gervader Jlir. de Gijselaar Dinsdag 1
Maart om half drie zal worden geïn
stalleerd, in een buitengewone "Raads-
zittingi.
Het Katholiek Staatkundig Program.
Het Kamerlid generaal Van Vlijmen
wijdt in de „Noordbrabanter" een be
schouwing aan het katholiek staatkundig
program in verband met hetgeen daarvan
in den loop der jaren reeds is verwezei»
lijkt en hetgeen daarin is verouderd.
Aan het slot schrijft de heer Van Vlij
men:
Het was niet mijn doel wijzigingen in
ons program voor te stellen: op de ver
jongingskuur, die mij noodzakelijk toe
schijnt, heb ik de aandacht van volksver
tegenwoordigers en van besturen van R.
K. Kiezersvereenigingen willen vestigen.
De vraag rijst daarbij natuurlijk: Op
welke wijze kan eene grondige herzie
ning tot stand komen? Jiet komt mij
voor, dat het raadzaam zoude zijn thans
een anderen weg te volgen dan in'1896
gevolgd is.
Mijns inziens is het onweersprekelijk,
dat de belangstelling en de deelneming
in onzen staatkundigen toestand vooral
in M fctegqafr
tigden belangrijk zijn toegenomen. Er is
een Algemeene Bond van R. K. Kiezers
vereenigingen gevormd te Utrecht.
De lang bestaande Noord-Brabantsche
Bond, die de herinnering bewaart aan den
grcoten staatsburger mr. J. B. van Son,
is verjeugdigt.
In Limburg zijn wij getuigen van eenen
opbloei van 't staatkundig leven. Allerwe
gen zijn de corpsen van Roomsche jonge
strijders gevonnd (men noemt hen pro-
pa-gan-dis-ten) die keer op keer schoons
overwinningen behalen.
Dies zou 't alleszins overweging verdie
nen om de herziening van 't program tot
stand te brengen c'oor een gemengde
commissie uit de katholieke volksverte
genwoordigers en uit de Katholieke Bon
den van kiezersvereenigingen, om der
halve de Bonden als zoodanig medezeg
genschap toe te kennen in den nieuwen
vorm van ons program, altijd met behoud
van de inleiding, die is onze staatkun
dige belijdenis.
De rustplaats der Oranje's.
Sedert geruimen tijd, zoo wordt uit Dil
lenburg aan de „Köln. Zeitung" geschre
ven, bestond hier ter stede het plan, om
de kerk, waar een aantal leden van het
Huis van Oranje een laatste rustplaats ge
vonden hebben, een waardiger aanzien
te geven. De Koningin der Nederlanden
heeft eenige jaren geleden reeds een som
geschonken voor het aanbrengen van een
gedenkplaat, maar tnans acht men het
noodig, ook eenige herstellingen en ver
beteringen aan te brengen, waarvoor, vol
gens de berekening, een som van 28.000
Mk. noodig zou zijn. In een dezer dagen
te Dillenburg gehouden vergadering, waar
ook een aantal vertegenwoordigers der
regeering aanwezig was, is nu besloten,
tot den keizer een verzoek te richten,
om een bijdrage voor het genoemde doel
van 10.000 Mk. De kerkelijke gemeen
te heeft zich bereid verklaard, om het
overige deel der kosten te dragen.
Echtscheiding.
Bij de Tweede Kamer is een wetsont
werp ingediend, houdende aanvulling
van de bepalingeu in het Burg. Wetboek
betreffende echtscheiding.
Blijkens de Memorie van Toelichting
is de indiening van dit wetsontwerp me
de gevolg van een wensch in de Twee
de Kamer, waar gewezen werd op den
misstand, hierin bestaande, dat vaak, in
gevolge afspraak tusschen de partijen
echtscheiding wordt gevorderd op gefin
geerde gronden, in den regel overspel
van den man, terwijl de gedaagde tegen
deze vordering verstek Laat gaan ,of wei
bij verschijning de gefingeerde daadza
ken, aan den eisch ten grondslag ge
legd, gul en gaaf als waar erkent, zoo
dat de vordering wordt toegewezen.
Langs dezen vrij gemakkei ijken omweg
verkrijgt men feitelijk eene echtschei
ding met onderlinge toestemming der
echtgenooten, en dat niettegenstaande
art 263 Burgerlijk Wetboek uitdrukke
lijk bepaalt, dat echtscheiding nimmer
kan plaats hebben door onderlinge toe
stemming.
Den Minister scheen de aangewezen
weg tot verbetering, om den rechter te
noodzaken, zijn vonnis te gronden op
de materieele waarheid en op eigen
overtuiging, zonder eenig bepaald be
wijsmiddel te vorderen of wel ,u,it te
sluiten.
Op 25 Nov. 1908 gaf de heer (De
Ridder in de vergadering der Kamer
zijne instemming met het door Minister
beraamde middel te kennen en ook bij
de schriftelijke en mondelinge behan
deling zijner begrooting in de Eerste
Kamer mocht de Min. meerdere blijken
van instemming met zijne zienswijze ver
nemen!.
Voorgesteld wordt daarom tusschen
de artikelen 827 en 828 van het Wet
boek van Burgerlijke Rechtsvordering
een nieuw artikel 827a in te voegen'»
luidende
„Behoudens het bepaalde bij artikel
265 van het Burgerlijk Wetboek, zal de
vordering! tot echtscheiding niet wor
den toegewezen, zoo de rechtbank niet
door wettelijke bewijsmiddelen is over
tuigd van het bestaan der gronden, uit
hoofde waarvan <j$ echtscheiding wordt
gevorderd/- V
De nieuwe Tarieven.
De Minister van Waterstaat, fteeft
mm 'lYftk mmsA m ««stotisK
gehecht aan het voorstel der betrokken
Spoorweg-Maatschappijen om de nieuwe
rélzigerstarieven op 1 Jan. 1911 in te
voeren.
De Minister heeft echter bezwaar ge
maakt tegen het voorstel der Maaat-
schappij om van 1 Februari 1910 af de
abonnementskaarten volgens het be
staande tarief slechts af te geven met
een geldgiheidsduur niet langer dan tot
1 Januari 1911. Daaruit toch zou een
zeer aanzienlijke prijsverhooging voort
vloeien voor het publiek, dat in "dit ge
val dan geen gelegenheid zou hebben
van de bestaande prijsverlaging voor
de abonnementskaarten met langeren
geldigheidsduur (12 maanden) gebruik
te maken.
Dr. G. Brom.
De Paus ontving gisteren in audiëntie
Dr. GijsbertBrom, de ndirecteur van het
Nederlandsch historisch instituut, die twee
boekdeelen aanbood over de archieven
van Italië en het Vaticaan.
LEIDEN, 29 Januari.
Aanslag van studenten.
Een studente aan de Universiteit alhier
door onze gemeente aangeslagen in de
plaatselijke directe belasting naar het in
komen van 1908, kwam daartegen bij Ge-
dep. Staten van Zuid-HoLland in verzet,
met de bewering, dat zij de kosten van
studie voor haar tijdelijk verblijf te Lei-
iden noodig, van haar elders wonenden
vader slechts ter leen ontving, zoodat
zulks niet als inkomen te beschouwen was
Gedep. Staten beslisten op de volgende
gronden, dat de aanslag terecht had
plaats gehad.
„Overwegende dat art. 6 der verorde
ning op de heffing van eene plaatselijke
directe belasting te Leiden onder „zui
ver inkomen" verstaat: de som van alles
wat in geid jaarlijks verkregen wordt: lo.
enz. 4o. uit eiken anderen hoofde, krach
tens welk recht en onder welke benaming
ook;
dat hieruit blijkt, dat de rechtstitel,
waaronder hetgeen in geld jaarlijks wordt
verkregen in handen van den belasting
plichtige komt, uit het oogpunt van be
lastingaanslag is onverschillig, zoodat het
in het algemeen niet ter zake doet of
hetgeen de belastingplichtige jaarlijks
ontvangt, door hem later moet worden
teruggeven
dat deze uitlegging te meer klemt, om
dat bij letter e van datzelfde artikel der
verordening eene uitzondering wordt ge
maakt, krachtens welke minderjarigen niet
belastingschuldig zijn voor hetgeen hun
door bloed- of aanverwanten in de rech
te lijn wordt verstrekt tot bestrijding der
kosten van studie, welke uitzondering er
op wijst, dat meerderjarigen voor hetgeen
hun door bloed- of aanverwanten in de
rechte lijn wordt „verstrekt" niet zijn
vrijgesteld
dat derhalve de gelden, die rjclamali-
te ter bestrijding van studiekosten van ha
ren vader ontvangt, beschouwd moeten
worden als inkomen in den zin der
verordening;
dat mitsdien de aanslag terecht heeft
plaats gehad.
De datum van overplaatsing bij het
2e Bataljon, 4e Regiment-lnfanterie alhier
van den le Luitenant J. E. Schneiders
van het 3e Bateljon van dat korps te
Gouda, is bij nadere beschikking van den
commandant der le Divisie gesteld op
1 Maart a.s.
Bij het onlangs gehouden examen
voor reserve-sergeant bij het 4e regiment
infanterie, heeft onze stadgenoot, de re
serve-korporaal J. P. Keulemans voldaan.
t-. ;.De Leidenaar" verneemt, dat al
hier zal worden opgericht een afdeeiing
van 'de Vereeniging „Pro Juventute" te
's-G raven hage. Deze vereeniging heeft ten
doel het verleenen van raad en bijstand
aan minderjarigen wier handelingen lei
den tot strafrechterlijk onderzoek of ver
volging. Voorts het uitoefenen van toe
zicht, het verleenen van stoffelijken en
zedelijken steun; verder het houden vin
bijeenkomsten ter bespreking van alge
meene of bijzondere wetenschappelijke of
practische vraagstukken de criminaliteit
der jeugd betreffende. Ten slotte streeft
de Vereeniging naar het prichten of steu
nen yw tijdelijke .of blijvende jnnentin
gen ter voorkoming van criminaliteit b#
minderjarigen.
Het „Hbl." herinnert eraan dat de;,
nieuwe burgemeester jhr. De Gijselaar,
door hechte vriendschapsbanden verbon»
den is met den pas benoemden burge^
meester van Amsterdam jhr. A. Roëll.
Wij voegen eraan toe, dat die vriend»'
schap dateert uit hun Leidschen stu»
dententijd. Zij waren tijdgenooten, stu-|
deerden vrij lang en schenen, althans
in hun latere jaren, onafscheidelijk.
Een andere studievriend van den bur
gemeester was rar. A. Philips, thans/
advocaat te Amsterdam. Men zag bei
den veel tezamen: jhr. De Gijselaar^'
destijds zeer gezet (meer dan nu) en;
met een blozend rond gelaat, de heer,
Philips heel mager. Vandaar een ymi-
xed-pickle" in den Studentenalmanak!
van een der tachtiger jarein
„Ziet hoe welvarend Gijs en
hoe vermagerd Flips is,
5/t lijkt wel, of d'een de maan
en d'ander haar eclips is."
„N. C,'*
GOUDA. Bij de gister gehouden her
stemming voor een lid van den gemeente
raad voor het 2e district werden 526
stemmen uitgebracht, waarvan 7 van
onwaarde. De heer J. L. Jaspers (kath.)'
verkreeg 271 stemmen, de heer J. G. C.'
Kamphuizen (lib.) 248stemmen,zoodat
eerstgenoemde is gekozen.
De twee tusschentijdsche vacatures,
ontstaan door het bedanken van twee
anti-rev. raadsleden, zijn nu bezet ge
worden door een liberaal en een Katholiek.
De liberalen veroverden hun bij de
periodieke verkiezingen verloren zetel.
De samenstelling van den raad is thans:
13 liberalen, 4 anti-rev. en 2 katholieken.
Voor eerstgenoemden is het aantal gelijk
aan vóór de periodieke verkiezingen,
terwijl de anti-rev. één zetel minder en
de kath. één zetel meer hebben.
HAZERSWOUDE. De milicien ver
lofganger W. F. v. d. Poel, die wegens
vertoeving buiten lands vergunning
verleend was, later onder de wapenen
te komen, is nu opgeroepen tegen 1 Fe
bruari a.s. voor 27 dagen bij het 2e re
giment veld-Artillerie te 's-Gravenhage.
Woensdag 2 Februari des avonds
ten 7 uur zal de Tooneelvereenigingl
„Nut en Genoegen" een uitvoering ge
ven in ca'fé Boers.
Opgevoerd zal worden le De Uitvin
der, 2e Zoete Herinnering, 3e Atnster-
damsche straattype, 4e Intijds Ontdekt,
tooneelstuk door 13 personen, 5e Amb
tenaar v. d. Burgerlijke stand, 6e Ker
mis Reizigers, 7e Ik heet Ar joannekq,
8e De gedropen Student, 9e Jongens
v. d. Vlakte, 10e Drinke broers tegen!
wil en dank, 11e De kiesvereenigingi
van Strompelhorst.
HILLEGOM. De volgende week za»
voor Hillegom nog al amusant zijn.
Maandag uitvoering Tooiieelvereeniging
l'Amitië en Propaganda uitvoering Bond
voor Staatspensioneering. Woensdag;
Tooneelvereeniging „Vondel" en Don
derdag Uitvoering Gymnastiek en,
Schermvereeniging „Kracht door Oefe
ning". Mogelijk dit alles nog aangevuld
met Bioscope of Duo's van andere plaat
sen. Voorwaar uitspanning genoeg!
KATWIJK AAN DEN RIJN. Helper
ceel bouwterrein aan "de Laanbaan dl-
hier, groot 5 Aren 78 centiaren of on
geveer 40 R.R., is in Hotel de Ros-T
kam verkocht voor f250. Kooper is de.
Heer G. de Ruijter alhier.
Evenals Woensdag had ook giste-
r enden dienst per tram door de sneeuw
storm vertraging. Vanaf 8 tot 11 uur;
zelfs geen dienst. Na dien tijd was sites
weer geregeld. ij
Ook de intercommunale telephoon- j
dienst was sinds een paar 'Jagen verbro
ken. Bij ontstentenis der tram kon men
hier ook de post 'vanaf Leiden gebruik}
zien maken van een ladder, welke als
slede dienst deed voor het vervoer der
postzakken.
LEIMUI DEN. De rechtbank te Haar
lem veroordeelde onze gemeente in de
procedure in zake onteigening G. Ber-;
na ril tot betaling der proceskosten. Ia
tegenstelling met de geruchten, die hier,;
in omloop zijn, dat deze proceskosten:
f224 zouden bedragen, vernemen wij:
van zeer betrouwbare zijde, dat genoera-;
de kosten waarschijnlijk f800 k f900
zullen beloopen. j
Vopr^aar «een giet finaan^ienjjijcj»
