3)e £eidbcbd Sou/temt
Ie Jaargang.
No. 94.
BondsOnderwijzers.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Riirgnu OUDE SINGEL 54. LEIDEN.
Interc. Telefoon 93S. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG. UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent}
Ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiêngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiên) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-.!
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
De sociaal-democratische voorziUter
Van den Bond van Ned. Onderwijzers,
ide heer Ossendorp, die de befaamde
Leidsche rede hield, zendt ons een ar
tikel, waarin hij tracht zich te verweren
tegenover de stemmen van velerlei rich
ting, die tegen zijn betoog zijn opge
gaan, en waarin hij zijn standpunt na
der uiteen zet
Wij kunnen hét stuk niet opnemen;
Iwant le. biedt het geen nieuwe gezichts
punten, en 2e. is het veel te lang.
Maar op twee daarin voorkomende
passages wenschen we toch de aandacht
te vestigen.
Het vermoeden en de wensch is door
sommigen uitgesproken, dat de anti-mo-
Inarchale rede van den heer Ossendorp
slechts de meening vertolkte van een
zeker deel der Bondsleden en niet van
«de meerderheid hunner.
De heer Ossendorp komt het tegendeel
verklaren, waar hij schrijft, klaarblijke
lijk uit naam van het heele Bondsbe-
stuur:
„Wij zullen niet beweren, dat er
geen Bondsleden zijn, 'die er in alle
opzichten niet mede ins.temmen;
misschien zijn er zelfs wel, die haar
afkeuren, doch dat de rede Jiet ge
voelen van den Bond niet zou weer
geven, moet bij eenig nadenken toch
vreemd lijken. Het hoofdbestuur be
staat uit mannen, die in groote meer
derheid zeven en meer jaren zitting
in dat College hebben, terwijl bo
vendien de "Bond at jaren öp lïjn
programma heeft staan: „Het on
derwijs moet vrij zijn van politieke
en godsdienstige dogma's". Ver
moedelijk zal dus dat Hoofdbestuur
de meening van den Bond wel zoo-
wat kennen".
Hier staat dus de getuigenis van
Iemand, die het weten kan, dat de
anti-monarchale rede van den heer Os
sendorp de gevoelens vertolkte van den
Bond.
Het is goed dat men he# weet
Verder komt in het betoog van den
Bondsvoorzitter nog deze merkwaardige
zinsnede voor
„Het gaat niet op te zeggen, dat
de ouders het recht moeten hebben
te zeggen dit en dat wil ik als edel
onderwezen hebben aan mijn kind.
De onderwijzer kan in dezen aller
minst weggecijferd worden".
De heer Ossendorp en de Bond van
Ned. Onderwijzers, uit wiens naam de
voorzitter sprak, is alzoo de meening voe-
gedaan, dat niet de ouders, maar wél
ide onderwijzers het recht hebben te zeg
gen, in welken geest de kinderen onder
vezen zullen worden.
Zouden de onderwijzers van den Ned.
IBond, in eigenwijsheid en zelfverblin-
iding waarlijk meenen, dat zij bij de op
voeding hoog boven 'de ouders staan,
len dat elke ouder zich kalm heeft neer
te leggen, bij wat de eerste de beste
!Bonds-onderwijzer, als naar zijif oordeel
i,edel", waar of goed, den kinderen ge
lieft in te preniten?
Dan zou de pretentie dezer onderwij
zers zoo ver gaan, dat zij voor zich een
frecht eischen, dat zij den ouders ont
zeggen.
België.
Kard. Mercier over de Katholieke pers.
Dezer dagen heeft kardinaal Mercier
hij gelegenheid van een feest, een rede
gehouden over de Katholieke pers, die,
Zooals de „Metropole", waaraan wij dit
verslag ontleenen, zegt, teen meester
stuk mag genoemd worden van gevoel,
yan humor en van diepe gedachten.
Wij geven er enkele passages van, die
betrekking hebben op de rol, die de Ka
tholieke pers te vervullen heeft:
„De pers is iets moois, zeide de kar-
,'dinaal. En hoe bekrompen zijn zij, die
haar macht en invloed niet inzien. Men
heeft de pers met het priesterschap ver
geleken. Met meer juistheid heeft men
yan haar gezegd, dat zij een apostolaat
Vervult. En zoo graag vertelt men, dat,
'ials de H. Paulus in ons midden zou te-
!CUgkeeren ,hij journalist zou worden.
„Ik geloof het gaarne. Naar mijn mee
ning zou hij er echter nog wel twee
maal over moeten nadenken, om met ze
kerheid te kunnen bepalen, welk redac-
tiebureau hij zou uitkiezen. (Gelach).
„Natuurlijk zou hij zich op grooten af
stand houden van de verderfelijke bu
reau's waar men lastert en waar men
de gemoederen bederft
„Ook zou hij van uit de hoogte, fier en
verontwaardigd neerzien op de schijnhei
lige bureau's die zich neutraal noemen.
„Maar zelfs tusschen de bureau's, die
als Katholiek bekend staan, zou hij on
derscheid maken. Hij zou, geloof ik, voor
waarden stellen, vóór hij zich verbond.
„Daar, waar de vrije kwesties op den
voorgrond treden, terwijl de grondslar
gen der Katholieke eenheid op den ach
tergrond gedrongen worden, overal, waar
twist mejt Katholieke collega's en per
soonlijke aanvallen aan de orde van den
dag zijn, zou hij niet willen binnengaan.
(Langdurige bijvalsbetuigingen. Een sal
vo van toejuichingen onderbreekt den re
denaar.)
„De H. Paulus zou zeggen: „Bij on
dervinding ken ik de verderfelijke re
sultaten dezer polemieken. Een bloeiende
Kerk, die ik met zooveel moeite stichtte,
is er bijna aan ten gronde gegaan. De
een zeide: Ik ben voor Cephas; een an
der: Ik ben voor Apollonius. Er waren
zelfs, die zeiden* Paulus, ik ben voor u.
Nog anderen zeiden ten slotte: Ik ben
van de partij van den Christus. En ik
antwoordde verontwaardigd: Gelooft gij,
dat de Christus verdeeld is? Is Paulus
voor u gekrusigd? Zijt gij in den naam
van Paulus gedoopt? Er is slechts één
meester, een enkele Koning, die wij met
liefde en in waarheid moeten dienen."
„En ik geloof, dat de apostel zijn pen
zou aanbieden aan een redactiechef, die
een woord zou spreken, gelijkende op
dat woord, welk ik onlangs mocht hooi en
spreken door den held van dezen avond:
„Niet alleen heb ik altijd de Kerk ge
diend, maar ik heb haar gediend, en wit
haar blijven dienen tot aan het einde,
zooals zij gediend wil worden!" (Langdu
rige toejuichingen).
Prinses Louise van België wordt be
stookt door schuldeischers, nu er een
voorloopige verdeeling van de nalaten
schap van Leopold II heeft plaats gehad.
Nauwelijks komt de prinses even op rust
na de aanspraken van haar vroegeren
man, prins Philips van Koburg, yoor een
bedrag van twee millioen, of daar wordt
beslag gelegd op een deel van haar erfe
nis door een zekere mevrouw Stöger, die
beweert recht te hebben op een som van
500.000 kronen, en een levenslange uit-
keering van 1000 kronen per maand om
dat ze indertijd prinses Louise geholpen
heeft uit het Oostenrijksche sanatorium
te ontvluchten. Eiken dag komen er nieu
we vorderingen van haar schuldeischers
bij den vertegenwoordiger der prinses te
Brusset in.
De bladen melden, dat, aangezien me
vrouw Stoeger haar verzet tegen de ver
deeling der nalatenschap van koning
Leopold II heeft opgeheven, tegen een
schuldbewijs van prinses Louise, de uit
betaling van het haar (toekomende eer
ste deel van 6 millioen frs. heeft plaats
gehad.
Frankrilk.
Nu in den laatsten tijd de misdaden
door soldaten bedreven, zoo schrikba
rend vermeerderen, begint men hoe lan
ger hoe ontevredener te worden over de
bestaande regelen, die toelaat dat beken
de „apachen" onder de andere soldaten
worden opgenomen, .Vroeger gold het
gebruik, dat miliciens, die vroeger tolt ge
vangenisstraf waren veroordeeld, bij de
koloniale korpsen in Afrika werden in
gedeeld, waar zij dezelfde vrijheid ge
noten als andere soldaten, doch niet in
de gelegenheid meer waren om in Frank
rijk misdaden te begaan of een slechten
invloed uit te oefenen op andere mili
ciens
De reeks van misdaden, die thans be
dreven zijn door soldaten van wie aan
den dag kwam, dat zij vroeger tot het
groote gilde der apachen behoord heb
ben, heeft eindelijk de regeering bewo
gen tot ingrijpen.
In den jongsten Ministerraad heeft de
onderstaatssecretaris van oorlog, Sarraut
bij afwezigheid van den Minister, de
hoofdlijnen medegedeeld van bet wets
ontwerp, dat bij het Departement in voor
bereiding is, tot regeling der inlijving van
dé strafrechterlijk y£rftoi$e$<jfc reeneten,
Over deze verklaring is de Temps ech
ter heel slecht te spreken. Het blad ziet
er een poging in, de kamer voor het
aanstaande debat over de oorlogsbegroo-
ting gunstig te stemmen.
Generaal Brun weet, zegt het blad,
dat de kwestie der apachen in het leger
ter sprake zal komen in het parlement.
En daar hij zijn beloften van eenige maan
den her nog niqt is nagekomen, heeft hij
de openbare meening vast een soort vol
doening willen geven. Het is onbegrij
pelijk, dat een wet tot regeling van zulk
een eenvoudige en tegelijk ernstige aan
gelegenheid nog slechts in voorbereiding
is
In de bureelen van het departement
heeft men tijd te over gehad, om deze
voorbereiding van een ontwerp, dat
slechts enkele regels behoeft te bevat
ten te beëindigen. En indien de ambte
naren niet verder zijn gekomen, dan vindt
dit zijn oorzaak hierin, dat de Minister
niet tot spoed heeft aangemaand, niet
tegenstaande zijn formeele belofte in het
Paleis-Bourbon afgelegd
Ditmaal zal de openbare meening, ten
einde raad door het optreden der apa
chen met strengheid in de kamer oor-
deelen over een regeering, welke weder
om het volk met woorden heeft willen
in slaap sussen, zonder tot daden over
te gaan.
Apachen.
Te Orléapsville overvielen drie Chas
seurs d'Afrique op straat eerst een bur
gerlijken arts en Jater een officier van
gezondheid. De eerste werd licht ge
wond. De soldaten werden gearresteerd.
Het bleek bij onderzoek,, dat hert apa
chen waren, die reeds herhaaldelijk wa
ren gestraft.
t Engeland.
Minister Llo\yd George heeft te
Newtown een rede gehouden, waarin
hij zijn voldoening uitsprak over den
loop der verkiezingen. Natuurlijk ver
telde de minister geen nieuws meer, al
leen deed hij aan het slot even uitko
men, hoe de regeering, in geval van een
overwinning zal handelen, indien de
Lords hun verzet tegen de begroorting
volhouden. Als de Lords, zoo zeide hij,
een door het Lagerhuis aangenomen wet
een tweede maal verwerpen, zal de re-
geeritig de wet rechtstreeks naar de
kroon zenden.
De uitslag van de gehouden verkie
zingen Is nog niet volledig bekend.
Over het bezit der rijke Engelschen
komen i n verkiezingsdagen allerlei bijzon
derheden los.
De hertog van ^Westminster bezit 2
Londensche wijken, welke hem jaarlijks
75000000 fr. opbrengen. De hertog van
Sutherland 566.000 H.A. met 3.570.000
fr. inkomen. Devonshire 82.738 H. A.
4.554.900 fr. inkomen. Buccteuch 191.711
H. A. 5.472.507 fr. inkomen. De 400
pairs van Engeland bezitten 2,387,074 H.
A. In het geheele land bezitten 4000
menschen 11375.000 H.A., meer dan de
helft van het heele land,.
De vraag is nu maar, hoe ze dat bezit
besteden.
Rusland.
De correspondent van de Correspon-
dance Russe te Warschau maakt melding
van een nieuw staaltje van den invloed
van het verbond van het Russische volk.
Hij verhaalt het volgende:
In de maand Mei of Juni van het vorige
jaar werd te Radom op tast der regeering
in hechtenis genomen de chef der ge
heime politie, een zekere Nikolajet Deze
was n.L beschuldigd van allerlei daden
van geweld, met het doel valsche getui
genissen af te persen. Dat optreden duur
de negen maanden, gedurende welken
tijd Radom het tooneel js geweest van
daden van de meest ongehoorde wreed
heid van de zijde der geheime poBtie.
De gevangenschap van Nicolajef heeft
slechts kort geduurd. Op last van den
gouverneur-generaal van Warschau is hij
onlangs in vrijheid gesteld niet alleen,
doch weer in zijn oude functie hersteld.
De personen, die tegen Nikolajef waren
opgetreden, hebben reeds de vergelding
voor hun daad ontvangen. De procureur
van de rechtbank te Radom heeft zijn
ontslag moeten nemen. Zijn beide ad
juncten zijn eveneens uit hun ambt ontzet
en de rechter van instructie, die in aan
merking kwam om bevorderd te worden
U gqjASS&erd. fa dat jdjes Jisi g«fllg
van stappen van het verbond van het
Russische volk.
We brengen hier in herinnering, dat
hetzelfde verbond van het Russische volk
nog niet lang geleden de begenadiging
wist te bewerken van twee personen,
die medeplichtig waren aan den moord
op Herzenstein.
Een Poolsch blad schildert in levendige
kleuren den toestand in de gevangenissen
in Warschau. Alleen in de gevangenissen
van Warschau zitten 5000 menschen op
gesloten. Hun toestand is onbeschrijf
lijk. Ze zitten opgesloten in ellendige hok
ken zonder lucht, licht of ruimte. Alles
is even vuil en verwaarloosd. En er
wordt geen onderscheid gemaakt tus
schen ontaarde misdadigers en politie
ke verdachten. Allen worden over één
kam geschoren. De schrijver van het ar
tikel in het Poolsche blad oppert het
denkbeeld een vereeniging op te richten
tot het brengen van hulp aan de gevan
genen,
Turkije.
Het Tschiraganpaleis, dat te Constan-
tinopel i n vlammen is opgegaan, was het
meest schoone van de vele tooversloten
aan den oever van den Bosporus. In den
vorigen herfst was het aangewezen als
parlementsgebouw, tot groote ergernis
waarschijnlijk van den onttroonden sul
tan Abdoel Hamid. Want in den nacht
dat de afgezanten van het Jong-Turksche
leger hem het bericht van zijn afzetting
mededeelden, bad de oud-sultan om de
gunst, dat hij zijn verdere levensdagen
in het heerlijk gelegen Tschiraganpaleis
zou mogen doorbrengen. Daar was hij
geboren eri daar wilde hij ook sterven.
Het paleis was in de zestiger jaren door
Abdoel Asis gebouwd, die er geen kosten
aan gespaard had. De in renaissance
stijl gehouden bouw werd omgeven met
een grooten en zeer schoonen tuinaanleg.
Hier bracht Abdoel Hamid zijn zorge-
looze kinder- en jongelingsjaren door,
die hij nu na de vele tegenspoeden in zijn
ven gaarne in de herinnering weer zal te
rugroepen.
Maar de geschiedenis van het zoo lief
lijk gelegen, licht gekleurde slot houdt
ook veel tragische gebeurtenissen in.
Daar is den 4en Juni 1876 sultan Abdoel
Asis badend in zijn bloed gevonden. Na
jaren werd vastgesteld, dat hij geen zelf
moord pleegde en zichzelf de polsaderen
geopend had, zoöals het ambtelijk bericht
luidde, maar dat hij vermoord was ge
worden.
Hetzelfde paléis diende ook tot gevan
genis van Moerad V, opvolger van Ab
doel Asis, en sultan van honderd dagen,
die hier dertig jaren heeft doorgebracht.
Verscheidene ooggetuigen verklaren,
dat de brand in het Tschiragan-paleis op
hetzelfde oogenblik op verschillende plaat
sen Uitbrak. Er wordt een onderzoek
ingesteld. De Kamer zal Zaterdag waar
schijnlijk bijeenkomen in het clubgebouw
der afgevaardigden tegenover het paleis.
Koninklijke Besluiten.
Met ingang van 16 Febr. is be
noemd tot direateur van het pos#- en
telegraafkantoor te Krimpen a.d. Lek H
G. B. Bolk, thans commies-titulair der
posterijen en telegraphie.
Met ingang van 1 Febr. is benoemd
tot directeur van en leeraar aan 's Rijks
Veeartsenijschool, W. C. Schimmel, te
Utrecht, titans leeraar aan die school.
Aan dr. C. J. J. van Hall is op
zijn verzoek, eervol ontslag verleend uit
het ambt van buitengewoon lid van de
Raad van bestuur der kolonie Suriname.
i Benoemd is tot ridder in de orde
van Oranje Nassau W. P. J. van der
Chijs, stationschef te Loemadjang (re
sidentie Pasoeroean.)
Bij het personeel van den genees
kundigen dienst van het leger in Ned.-
Indië is benoemd en aangesteld tot of
ficier van gezondheid der 2e klasse de
arts O. Siaudhai.
Aan Mr. C. Hofstede is op ^ijn
verzoek met ingang van 1 April 1910
eervol ontslag verleend uit zijn betrek
king van griffier der Arr.-Rechtbank te
Winschoten.
>-h Zijn benoemd tot lid van den Voog
dijraad te Maastricht C. J. Hillen, ka
pelaan, rector der gestichten „Maison
de la Misericorde" en „St. Vincentius-
gesticht". Secrej^ris van het liefdewerk
voor kinderbescherming te Maastricht]
tot lid van den Voogdijraad ,te Dord-ij
recht, mevr. A. Saiomonson, get. Hoyeiji
wonende aldaartot voorzitter der voog]t
dijraad te Zwolle mr. H. v, Vegte*
lid van dien raad, wonende aldaar eni
is op hun verzoek eervol ontslag ver*;
leencl aan mr. J. R. Voute, als lid vanj
den Voogdijraad, Aunsterdam II en aanj
jhr. W. G. van der Wijck, als lid vaaj
den Voogdijraad Je Zwolle.
Zijn benoemd, met ingang van 't,
Febr. tot ambtenaar van het openbaar
ministerie bij de kantongerecliten in het
arondiss. Amsterdam, voor het konton
Hilversum, ter standplaats Hilversum
mr. E. F. Enger, thans ambtenaar van
het openbaar ministerie bij de kantonge*
rechten in het arrond. Dordrecht, ter
standplaats Dordrechjt: mr. F. F. Vlie*
hoff, thans ambtenaar van het openbaar
ministerie bij de kantongerechten in het
Arrondissement Zierikzee, ter stand
plaats Zierikzeetot ambtenaar van heit
openbaar ministerie bij de Kantonge
rechten in het arrondissement Zierikzee
ter standplaats ZierikzeeMr. A. N. Fa-
bius, advocaat en procureur te Arnhem
tevens werkzaam ten parkertte van de
ambtenaren van het openbaar ministerie
bij de kantongerechten in het Arron,-)
dissement Arnhem.
Met ingang van 16 Febr. is be^
noemd tot directeur van het post- en;
telegraafkantoor te Hengelo: B. D. Bu-
ningh thans in gelijke betrekking Dei
Zandvoort.
- Met ingang van 1 Febr. is aan
de vrouwelijke commies der telegrafie
2e klasse J. Lolcama, te Rotterdam op
haar verzoek als zoodanig eervol ontslag
verleend.
h Is benoemd tot ridder in de orde
van Oranje-Nassau I. Hildesheim, voor-*
zifter van het ressortaal dagelijksch be
stuur en den kerkeraad der Israëlitische
gemeente te Groningen.
Dr. H. D. Benjamins, inspecteur^
voor het onderwijs in de kolonie Suri
name, met verlof in Europa, is op zijn
verzoek eervol ontslagen, uit het ambt
van lid van den Raad van Bestuur van
genoemde kolonie.
Nederland en België.
De Brusselsche berichtgever van de
„Temps',' deelt mede, dat de bladen al
daar melding maken van een te Antwer
pen loopend gerucht, dat koningin Wil-
helmina met prins Hendrik in den loop
van 1910 naar Brussel zal komen, daar.
de tentoonstelling bezoeken en bij die ge
legenheid tevens het bezoek, door Koning
Leopold II in 1883 aan Amsterdam ge«
bracht beantwoorden.
Men brengt dit natuurlijk ook in ver
band met de pogingen, die in het werk
worden gesteld om een economisch toe
nadering tusschen Nederland en België
te bevorderen, en leidt er uit af,'dat men
in toonaangevende kringen te 's-Graven-
hage en te Brussel daarmede instemming
zou willen betuigen.
Bedenkelijk.
Onder dit opschrift lezen wé in
„Maasb."
Een bedenkelijk verschijnsel wordt ons
uit Gouda bericht:
Van hooggeachte zijde wordt ons yau
daar geschreven:
„Hier zal, in navolging van Breda, een
R. Kath. Arbeiderskiesvereeniging wor
den opgericht, naast de bestaande R. K,
Kiesvereeniging. Vele arbeiders, trouwe
bezoekers der R. K. Kiesvereeniging, zijii
zeer ontstemd over 't voortdurend te con-,
stateeren feit, dat de zeer vele R. K. mid
denstanders te Gouda, zich al lange jaren;
stelselmatig van elke openlijke politieke
actie onthouden; zoo goed als nirumer.
aan 't vereenigingsleven, tenzij in sociëteit
of clublokaal deelnemen en altijd gereed
staan met smalende critiek."
Wij geven dit bericht, zooals 't doof
ons werd ontvangen, veronderstellende^
dat de aangegeven redenen inderdaad den;
gedachtengang weergeven van "degenen/
die dit plan hebben ontworpen.
Dan kunnen wij niet anders doen, dan
deze plannen zoo beslist mogelijk afkeu
ren.
Vooreerst ontsnapt ons 't practisch doel
dat de ontwerpers van dit ptan zich voo#
oogen stellen, ten een en male.
.Wat wil men toch?
.Wanneer de Goudsche R. K. midden*,
stand zich zoo weing om het poltiekd
leven bekommert, dan bestaat er voor df
R. K, Arbeiders .waarlijk goerj r$d«u'
