Ie Jaargang.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving
No. 89.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
latere. Telefooa 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2'/. cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Zaterdag
15
Januari
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent;
Ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertenüën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
„Wezen van den godsdienst."
In het Marxistisch Weekblad, behoo-
rende bij „Het Volk" heeft de bekende
socialist F. van der Goes een artikel ge
schreven over „socialistische propagan
da en de godsdienst," en wel naar aan
leiding van het ontslag van den hper
Van Vorst, als socialistisch propagan
dist.
Volgens den heer Van der Goes was
partijgenoot Van Vorst lang geen vol
maakt propagandist, wanjt:
„Nog niet lang geleden immers,
heeft onze vriend Van Vorst heft
noodig geoordeeld in £en aparte
brochure de stelling te verdedigen,
dat de sociaaldemokratie in heit
godsdienstige als volkomen neu
traal te beschouwen was, en he/t his
torisch materialisme als een lief
hebberij van slechts enkelen. En
thans maakt onze partijgenoot zich
gereed om het katholicisme te be
kampen, zoo nijdigals een
(ieruis)spin."
Het blijkt dus, da,t de meeningen en
de overtuiging van dezen afvalligen
puester zich in korten tijd geheel weten
te wijzigen.
Dit terloops.
Van meer belang is de opmerking van
den heer van der Goes, dat het de taak
van den propagandist van het socialis
me moet zijn: het wezen van den
godsdienst voor de arbeiders
te verklaren.
De vraag is nu maar, wat de heer
van der Goes onder het wezen van den
godsdienst verstaa.t.
Hij schrijft een volgend maal iets |te
zuilen zeggen over hetgeen de sociaal-
demok raten onder „het verklaren van
dei godsdienst" verstaan.
Wij zijn wel een weinig nieuwsgierig
of de heer van der Goes, die het toch
als wetenschappelijk sociaal-demokraat
weten *an, den moed zal bezitten om
te erkennen, dat de Sociaal-democratie
tegen eiken geopenbaarden godsdienst
vijandig moet staan, wijl heit wijsgee-
rig stelsel van het socialisme berust op
het materialisme, dat al het bovenna
tuurlijke ontkend
Na hetgeen overigens eerder door den
heer Van der Goes geschreven is over de
sociaal-demokratie in verband met den
godsdienst, durven wij het er voor hou
den, dat hetgeen deze bekende Mar*
xist over zijn onderwerp verder te zeg
gen heeft, voor ons van genoegzaam
belang zal blijken te zijn, om er lessen
,uit te putten.
Uit de Leidsche Vroedschap.
De voorzitter had ditmaal een drukken
arbeid in deze vergadering. Eerst de ge
bruikelijke nieuwjaarswensch aan de le
den bij deze eerste zitting in 1910. Be
grijpelijkerwijze werd hierbij onze over
leden burgemeester Mr. de Ridder her
dacht. Overigens bevatte het openings
woord geen bijzonderheden over het ko
mende jaar. Van uit den Raad werd ter
niet op geantwoord of de heer Focke-
ma Andreae het anders zou gedaan heb
ben, is ook de vraag, want zoo'n raad met
een waarnemenden voorzitter is toch al
tijd iets incompleets.
Onder teekenen van instemming her
dacht de voorzitter den overleden rector
Van het gymnasium Dr. Punt, wiens werk
zaamheid in het belang van deze instelling
hoogelijk geroemd werd, en van wien,
met het oog op zijn jeugdigen leeftijd,
Jiog zooveel te verwachten was.
Ooi: de ontslagname van prof. Van
Bemmelen, uit de schoolcommissie na 30-
jarigen arbeid, gaf den voorzitter aanlei
ding tot een woord van hulde, waarbij de
Raad zich aansloot.
Onder de verdere ingekomen stukken
zij vermeld nog een voorstel van den heer
Meuleman in zake verpleging van arm
lastige patiënten. We zullen daarvan wel
meer hooren.
Verder wat benoemingen en een
reeks weinig beteekenende voorstellen,
die tot geen of tot weinig discussie aan
leiding gaven, zooals men in het raads-
verslag heeft kunnen zien, en d,ie allen
Vlug werden afgehamerd*
Het hoofdnummer van het programma
was wel het voorstel van B. en W. tot
subsidieering van bijzondere bewaarscho
len, welk voorstel reeds tweemaal ver
daagd was, en waarop sinds de indiening
een aantal amendementen waren geko
men.
De algemeene beschouwingen gaven
den heer Carpentier Alting aanleiding
nog eens het oude liedje te zingen van de
liberale onverdraagzaamheid, zelfs niet op
nieuwe wijze. Het was het oude, haast
zou ik zeggen, afgezaagde, thema: wij
liberalen, vinden dat het onderwijs, in
casu het bewaarschool-onderwijs, behoort
te zijn zooals wij dat geregeld hebben.
Wie dat niet aanstaat, mag zich zelf op
andere wijze redden, maar de openbare
kas, waaraan allen meebetalen, staat al
leen ter onzer beschikking.
Natuurlijk werd het anders gezegd.
Voor de gemeente bestaat geen verplich
ting om voor bewaarschookwiderwijs te
zorgen, dus er is geen enkele reden tot
subsidie van bijzondere bewaarscholen.
En bovendien, op die bijzondere bewaar
scholen wordt ook al godsdienstonderwijs
gegeven, en nog wel dogmatisch, en "dan
natuurlijk het bekende gevoels-argument
van de scheiding van kinderen van een -
zelfde volk. Enfin, we kennen het liedje'al
zoo lang; 't is alleen niet aardig meer,
ofschoon het al zoo oud is.
Verschillende leden kwamen tegen deze
beschouwingen op, zoowel de heer Ver
gouwen, die vooral, en terecht, in het
licht stelde, dat de subsidie nu niet zoo bij
zonder groot was, en alleen zoudienenöm
het onderwijs en de hulpmiddelen daar
voor te verbeteren, als de heer Aalberse,
die den heer Carpentier Alting meer prin
cipieel bestreed, en hem duidelijk maakte
op welk een onverdraagzaam en onlibe
raal standpunt hij zich eigenlijk had ge
steld. Uwe redeneering zou logisch zijn,
aldus de heer Aalberse, indien door u
werd voorgesteld de gemeentelijke be
waarscholen af te schaffen, maar onlo
gisch is het om subsidie te weigeren aan
degenen, van wier overtuiging, ook al is
die eerbiedwaardig, gij eenvoudig geen
notitie wenscht te nemen.
Och, zeide de heer Pera, de heer Car
pentier Alting heeft nog te weinig kijk op
de zaken in Europa, en komt met zijn idee-
en een 25 jaar te laat.
De heer Carpentier Alting verdedigde
zich tegen het verwijt van onverdraag
zaamheid.. Hij voor zich achtte dogma
tisch godsdienstonderwijs verkeerd en
dat moeten dus anderen ook maar ver
keerd vinden. Zou de heer Alting zijne
meening soms voor een dogma houden?
Toen kwam de heer Sijtsma in het vuur.
Ook die had het te kwaad met de logica.
Hij haalde er de subsidie aan de leeszaal
bij. Alsof die vergelijking niet absoluut
onjuist is, zooals de heer Aalberse en la
ter ook nog de heer Kerstens aantoonde.
Ook begreep de heer Sijtsma niet, dat de
heeren Meuleman en Vergouwen, die iir
1907 tegen bewaarschool-onderwijs had
den gesproken, voor dit voorstel hun stem
konden geven, doch hij vergat alweer dat
het hier gaat om geheel iets anders.
Toen gold het uitbreiding van gemeente
lijke bewaarscholen, waarvan een groot
aantal burgers nu eenmaal geen gebruik
wenscht te maken, terwijl het er hier om
gaat, om door een kleine gemeentelijke
subsidie het bestaande bijzondere bewaar
school-onderwijs te verbeteren, zooals hij
zelf trouwens antwoordde. Toen nog een
hartroerend verhaal over kindertjes, wien
men krijt op de vingers had gestrooid, om
te kunnen zien of ze wel met gevouwen
handjes hebben gezeten, en de belangrij
ke mededeeling dat hij eens in een be
waarschool was geweest, natuurlijk een
bijzondere, waar zoo'n onaangename
lucht was geweest ,en tot besluit de me
dedeeling, dat de catechismus op de be
waarscholen nog best gemist kan worden.
Enfin, wat dit laatste betreft, kan den
heer Sijtsma medegedeeld, dat er op geen
enkele bewaarschool een catechismus ge
bruikt wordt, omdat de kindertjes nog
niet kunnen lezen!
Daarna kwam de heer Aalberse nog uit
eenzetten, wat we onder het begrip ver
draagzaamheid hadden te verstaan. Ze
ker, als alle menschen dachten zooals de
heer Alting, dan was er verdraagzaam
heid, maar datzelfde is ook waar, als alle
menschen dachten, zooals de Katholie
ken, en die achten het wet goed de kinde
ren zelfs op den bewaarschoolleeftijd in
te wijden in den godsdienst
De heer Fokker bracht een nieuw punt
ia 't geding, Als mqn d§ Nadere® maar
niet zal dwingen van de openbare tiaar de
bijzondere bewaarscholen te gaan, zoo
ials dat bij het lager onderwijs wel gebeurt.
Ook deze vrees van den heer Fokker is
ongegrond. Det dit bij het lager onderwijs
niet zoo heel veel gebeurt, wordt het best
bewezen door het misbaar, dat de heeren
maken in de groote en kleine pers, als
ze soms meenen een enkel feit te kun
nen constateeren. pe heer Fokker maakte
overigens den indruk, alsof hij het bijzon
der bewaarschool-onderwijs het cadeautje
wel gunde.
Eindelijk dankte de Voorzitter Voor
den steun, aan het voorstel van B. en W.
geschonken. Hij achtte het heusch nog
noodig om te verklaren dat hij lang niet al
le argumenten van de voorstanders kon
onderschrijven. Nu, dat mocht hij genist
als bekend veronderstellen. Hij vond
vooral den financiëelen kant nog al goed
voor de gemeente. En zoo kwam men tot
stemming over het beginsel in art. 1.
.Het werd aangenomen met 20 tegen 7
stemmen. Onder de tegenstemmers ook
wethouder Korevaar. Toen enkele amen
dementen besproken en ingetrokken of
gewijzigd, en na lang, en soms verward
debat, was men eindelijk gekomen tot en
met art 4. En toen hadden de heeren er
genoeg van en werd de behandeling ge
schorst.
Gelukkig ging de Raad niet uiteen on
der den indruk van dit bewaarschoolon
derwijsdebat, maar eindigde de zitting
met een algemeen en luid applaus, als hul
de aan de taaie volharding van den heer
Korevaar, zooals de heer de Vries het
noemde, waaraan het te danken was, dat
zulk een prachtige verbetering was ge
komen in de woningtoestanden aan de
G eeregracht.
Duitschland
Tegen de zedelooze lectuur.
De bekende centrumsafgevaardigde
Dr. Roeren, heeft bij het Huis van Af
gevaardigden een door de geheele Cen
trumspartij ondersteunde motie inge
diend, strekkende, de Koninkl. Staats-
regeering te verzoeken maatregelen te
nemen om een doeltreffende bescher
ming in het leven te roepen tegen de
ernstige nadeelen, die het volksleven en
in 't bijzonder de opgroeiende jeugd on
dervindt, door de steeds meer onbe
schaamd optredende openbare zedeloos
heid en door de hand toenemende porno
graphic en zedelooze lectuur.
België.
Volgens een Reutertelegram uit Brus
sel heeft de Banque de Bruxelles volgens
een mededeeling van de „Chronique"
aan prinses Louise vijf millioen geleend
op haar aandeel in de erfenis van haren
vader, waarvan drie millioen gebruikt
zouden worden om de schuldeischers
te voldoen en twee aan de prinses ,ten
goede zoude komen. De advocaat van
prins Philip van Coburg heeft nu ech
ter beslag gelegd op die twee millioen,
onder voorgeven, dat de prins bij de
scheiding de schulden van de prinses,
ten bedrage van twee millioen, heeft
betaald.
Vlag van H. K. H. Prinses Juliana.
Het „Stsbld." no. 358 bevajt een be
sluit van den 8-sten November, houden
de vaststelling van de onderscheidings-
vlag voor H .K. H. Juliana, Prinses van
Oranje Nassau, Hertogin van Mecklen
burg.
Deze vlag is een langwerpige vlag van
oranje kleur, waarvan de hoogte vijf
zesde van de lengte bedraagt, driehoe
kig uitgesneden over i/s van de lengte
van de vlag; in vier vakken verdeeld
door een staand vierarmigi kruis van
Nassausch blauw, ter breedte ran 1/5 van
de hoogte der vlag, het midden van heit
kruis liggende op vijf twaalfde van de
lengte der vlag, gerekend van de broek-
zijde; in het midden van het kruis een
medaillon van oranje kleur, ter middel
lijn van drie veertiende van de lengte
van de vlag, waarop geplaatst het nieu
we koninklijk wapen; het schild gedekt
met de Koninklijke Kroon in het boven
ste oranjevak aan de broekzijde een
jachtho^rjri ya& Mpi gesnoerd m ge
opend van keel, beslagen van zilver
(Oranje)in het onderste oranjevak aan
de broekzijde een aanziende stierenkop
met afgerukt halsvel van sabel, gehoornd
van zilver, getongd van keel en gekroond
met eene driebladige kroon yan goud
(Mecklenburg)
Koninklijke Besluiten.
Benoemd tot griffier bij het Kan
tongerecht te Oud-Beierland: mr. D. P.
Kieboom, advocaat en procureur te Rot
terdam.
Met ingang van 24 Jan. is benoemd
tot burgemeester der gemeente Steen-
wijk, mr. M. tWijt Zzn., met toekenning
van gelijktijdig eervol ontslag als burge
meester der gemeente Avereerst.
Benoemd zijn tot reserve tweede
luitenant
I. Bij het reserve-personeel der land
macht, ,bij bet wapen der artillerie, bij
het 2e regiment veld-artillerie, de kornet
L, A. Gastmann, van het korps.
II. Bij het reserve-personeel der land
macht, met bestemming voor den dienst
bij de landweer, bij de infanterie der
landweer, in het Xlde landweer district
de reserve sergeant P. H. van der Zande
van de infanterie der landweer in het
9de landweerdistrict.
jVlet ingang van 16 Febr. is be
noemd tot directeur van het post- en te
legraafkantoor te Baarn, J. van der Lin
den, thans in gelijke betrekking te Pur-
merend.
„Vereeniging „Weduwen en weezen-
zorg" van gepensionneerde Militairen
voor de wet van 1909."
Namens het Hoofdbestuur meldt men
ons uit Zwolle, spoedig is te verwach
ten dat te Bodegraven e. a. Woer
den, K a t w ij k of N o o r d w ij k, en te
Vlaardingen of Maassluis, af-
deelingen van bovengenoemde vereeni-
ging zullen worden opgericht. Pogingen
daartoe zijn reeds gaande. Vermoedelijk
zal in genoemde plaatsen binnen kort eene
vergadering worden gehouden om be
langhebbenden met een en ander in te
lichten.
De ver. heeft het vorig jaar (het eerste
sinds hare oprichting) reeds f 73 aan de
betrokken weduwen (weezen per gezin)
uitgekeerd.
LEIDEN, 15 Januari.
- Bij de telefoon zijn nog aange
sloten: 595 J. J. G. Veraart, N. Ma-
re23960 P. Woestenburg, Apothekers-
dijk 963 D. M. Kruisinga Edz., N. Rijn
33964 M. Marsman, Haarlemmerstr.
43-
Zondag 9 Januari j.l. werd in de
St. Petruskerk alhier, onder het lof door
den Zeereerw. Pater Polman uit Rot
terdam een liefdadigheidspredikatie ge
houden, ten behoeve van de Leidsche
St Vincentiusver eeniging.
In gloedvolle bewoordingen schetste
de gewijde redenaar het doel en stre
ven dezer vereeniging en de daden wel
ke zij ten behoeve der armen verricht.
105 huisgezinnen werden door deze
vereeniging van christelijke naastenlief
de bezocht terwijl velen dezer niet al
leen voor den honger, doch ook voor
hun godsdienstigen en zedelijken on
dergang werden behoed. Verder belastte
zij zich met de verpleging van 93
kinderen, waarvan op het oogenblik 50
verpleegd worden in een eigen gesticht
te Lisse.
Al was de opbrengst der collecte be
duidend, dit neemt echter niet weg, da(t
er voor de vereeniging vele en groote
financiëele zorgen overblijven.
Laat deze gelegenheid voor onze wel
dadige vermogende katholieke stadge-
nooten een aansporing zijn, om de Leid
sche St .Vincentiusvereeniging, welke
door den redenaar een der meest actie
ve onder hare zusteren genoemd werd,
te gedenken.
f—Alhier is opgericht de Leidsche
Apothekersvereeniging, die zich ten doel
stelt onwaardige concurrentie bij de af
levering van geneesmiddelen, bij den
verkoop van verbandstoffen enz. met ge
paste middelen te bestrijden.
e—. Nogmaals worden onze lezers herin
nerd aan de achterstaande advertentie yan
ud<> jonge Q/Qfo'1
Zooals daar o.m. uit blijkt, zal heden*
avond van 810 uur en Zondagnamid
dag van 13 uur, in den R. K. Volks
bond gelegenheid bestaan tot plaatsbe*
spreking. Gelet op het zeer drukke be
zoek waarin de feestvergaderingen vart
deze vereeniging zich steeds hebben mo
gen verheugen, worden zij, die prijs op
eene goede plaats stellen, in hun eigen (be
lang aangeraden, zich die dus door be
spreking te verzekeren.
Den 27en Januari a.s. keeren de
miliciens van het 4e Regiment-Infanterie
die te Dordrecht bij het korps Ponton
niers zijn gedetacheerd, tot het volgen
van een cursus voor voorganger in de
gymnastiek, weder te Leiden terug.
ALKEMADE, Ingezetenen van Alke
made zullen er misschien belang in stel*
len te weten, da/t 20 Januari a.s. voor de
Arrondissements-Rechtbank te 's-Gra-
venhage zal behandeld worden de zaak
van A. v. I. en Ka. Gl., door de Po-\
litie alhier betrapjt op het uijtgeven van''
valsch geld.
ALFEN. De afdeeling van de Holland-)
sche Maatschappij van Landbouw be-c
sloot zich te wenden tot de gemeenjtera-i
den van Alfen, Oudshoorn en Aarlan-<
derveen, met verzoek een openbaar
slachthuis te willen oprichten, voorna-.'
melijk ten behoeve van den uitvoer van
slachtvee.
Voorts werd besloten de Cenjtrale
Landbouw Onderlinge te adviseeren voor
de gemeenten Alfen, Oudshoorn en Aar-
landerveen een plaatselijke ongevallen
commissie in te stellen en deze te Idoen
bestaan uit een zevental leden.
Op de voordracht ter benoeming van
dat zevental werden bij meerderheid
van stemmen geplaatst de heeren M.
C. Piek, C. de Regt en A. den Hertog,
allen te Oudshoorn, A. A. Vermeulen,
L. van Wijk en H. C. van Leeuwen^'
allen te Alfen en A. P. Tolk te Aar-
landerveen.
HAZERSWOUDE. De arbeider A. v.
Veen Cz. werkzaam bij den landbouwer
wer PL Groen, had deze week het on-<
geluk, dat hem een spil op het hoofd
viel, die een zoodanige wond veroor-'
zaakte, dat geneeskundige hulp moes#
worden i ngeroepen.
Donderdag 20 Januari a.s. zal des
avonds ten 7 uur de zangvereeniging!
Concordia een uitvoering geven, afge
wisseld door orgelspel onder leiding van
den Heer A. ten Hoor.
HILLEGOM. B. en W. ter benoeming
van een onderwijzer aan de openbare
lagere school de volgende voordracht op
gemaakt: lo J. H. Kamps te Vriescheloo;
2o. A. L. D. Damen te Sommelsdijk en
3o. L. Schipper te Waddingsveen.
KATWIJK. De afdeeling van de alge
meene vereeniging houdt Dinsdagavond
8 uur eene algemeene vergadering in
„De Roskam." De agenda vermeldt:
Nationale Bloemententoonstelling.
KATWIJK AAN DEN RIJN. Niette-,,
geustaande slechts een 20 tal belangstel^!
lenden waren opgekomen naar de ver
huring voor 5 jaren van 5 perceelen;
bloembollenland aan het Prins-Hendrik-
bracht op f31. Perceel II groot ongeveer
waren de huurprijzen zooals gewoonlijk
in den laatsten tijd weer hoog. Perceel
I groot ongeveer 9 Aren of 61 R.R.
bracht op 31. Perceel II groot ongeveer1;
22 Aren of 152 R.R. f77. Perceel III
groot 20 Aren of 136 R.R. f66. Per
ceel IV groot 27 Aren of 190 R.R. f99.
Perceel V groot 24 Aren of 168 R.R.
f80.
Door de afdeeling Katwijk aan den
Rijn van het Holl. Bloembollenkweei
kers-Genootschap is tegen a.s. Maan
dag 17 Jan. 's avonds te 7 uur in Ho-!
tel de Roskam een vergadering uitgej
schreven. Prof. J. Ritzenia-Bos zal eeuj
lezing houden met onderwerpZiekten
van Tulpen en Narcissen.
Een groot succes heeft onze R. K.
Tooneelclub „Weldadigheid" behaald met
hare uitvoering ten bate van de nood
lijdenden dezer parochie. De zaal van
„de Roskam" was stampvol en zoowel
de zangnummers als de voordrachten
werden op eene uitstekende wijze ver
tolkt, die warme instemming bij het pu
bliek vond. Voor onze tooneelclub moge
de hem ten deel gevallen bijval een aan
sporing zijn om nog vele soortgelijke
uitvoeringen te organiseeren.
LEIMU1DEN. Een viertal landbouwer#
uit onze gemeente hebben de landbou
