BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving
Ie Jaargang.
No. 88.
3)e Zoidóche Sou/ïowit
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, U1T0EZ0NDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Inhoud van ons Geïllustreerd Zondagsblad.
Platen: Een offer der luchtscheep
vaart (2). De verjaardag van een wereld
ramp. „Heer, laat nu Uwen dienaar in
vrede gaan". Een sneeuwlocomotief. De
eerste Nederlandsche vliegmachine (2).
De gebeurtenissen in Griekenland (3).
M. v. Leeuwen. Een St. Nicolaasgeschenk
voor ons Prinsesje. Een dame als lucht-
reizigster. Het R. K. Volksbondgebouw
in Wijkeroog. Weer wat nieuws in het
reuzenverkeer van een wereldstad. Een
reis om de wereld in een ton. Een ver
voermiddel uit oude dagen in een mo
dernen tijd. Een zeldzaam jubilé. Burge
meester Van Leeuwen.
Tekst: Op de puinhopen van Mes
sina. Een leuke baas. Zijn twaalf (door
Mathilde). Weer een offer van de lucht
vaart. De eerste Nederlandsche vlieg
machine. De gebeurtenissen in Grieken
land. Het gemak dient. Voor onze Jongens
en Meisjes. Schaakrubriek. Het aftreden
van den Burgemeester der Hoofdstad.
Gemeenteraad van Leiden.
(Vervolg van gisteren.)
Aan de orde is:
8e. Voorstel
le. om aan de Noord-Zuid-'Holl. Tram-
we^ maatschappij vergunning te verlee-
nen tot het gebruiken van den Rijnsbur-
gerweg, ten behoeve van de exploitajfcie
van electrische tramwegen
2e tot beschikbaarstelling van gelden
ten behoeve van de verbreeding van den
Rijnsburgerweg tot aan de grens der
gemeente.
Dit voorstel wordt na een kleine re
dactiewijziging goedgekeurd.
19e. Verordening, regelende de voor-
Waarden, waaronder aan bijzondere be
waarscholen subsidie uit de gemeentekas
kan worden verleend.
B. en W. stellen voor aan de bij
zondere bewaarscholen subsidie te
verleenen, op voorwaarden, zooals
reeds vroeger in ons blad is mede
gedeeld.
Hierbij komen tevens in behandeling
de door verschillende leden ingediende
amendementen.
De heer Carpentier Alting komt
terug op het besluit tot het niet-hooren
van de plaatselijke schoolcommissie over
dit voorstel, hetgeen spr. nog steeds ver
klaart te betreuren. Over de waarde van
de acten van bewaarschoolonderwijzeres
sen bijv. zijn we nog niet ingelicht. Zoo
wordt de acte der Roomsch Katholieke
vormschool te Amsterdam alleen opgeno
men om elk wat wils te geven. Dit is
niet de juiste gedachtengang. Men moet
slechts de objectieve waarde van elke
acte beschouwen.
Spr. voert tegen de verordening een
principieel bezwaar aan. De subsidiee-
ring van de bijz. bewaarscholen ligt niet
in de lijn van het lager onderwijs, zooals
B. en W. in hun preadvies betoogem
Er rust een wettelijke en zedelijke plicht
op de ouders hun kinderen naar de lagere
school te zenden; doch deze bestaat bij
bewaarschool-onderricht niet. Misschien
de meerderheid der ouders zendt hun kin
deren niet naar de bewaarschooL De ge-
imeente heeft door oprichting van een
openbare bewaarschool een vrijwillige
taak op zich genomen, die echter niet tot
verdere stappen noopt en het is dus hier
slechts de vraag: zullen we aan debij-
dere scholen een cadeau aanbieden, ja
dan neen?
De staat van onze financiën is zoo
schitterend niet; we moeten op de kleine
uitgaven letten en daarom moeten wij niet
tot subsidieering overgaan. Wij moeten
niet zeggen, 'tis maar een kleine bij
drage, want men weet wel, waarmede
men begint, maar niet, waarmede men
eindigt.
Het bijzonder bewaarschoolonderwijs
ontlast de gemeente niet. De kinderen, die
de bijzondere scholen bezoeken, zullen
toch niet ter wille van gemoedsbezwaren
naar de openbare gaan.
Deze argumenten zijn voor spreker vol
doende om tegen het beginsel der veror
dening, zooals dat in art. 1 is uitgedrukt,
te stemmen, liog daargelaten zijn bezwaar
dat op sommige scholen dogmatisch on
derwijs wordt gegeven en zoodoende
reeds in de prille jeugd van het kind ver
deeldheid wordt gezaaid.
De heer Yergouwejn brengt hjglde
aan B. en W. voor de indiening van dit
voorstel, omdat de lijn, die reeds getrok
ken is op dit gebied, niet verder wordt
doorgetrokken. Spr. geeft toe, dat het be
waarschool-onderwijs voor de gemeente
niet verplicht is, maar door stichting van
gemeentelijke bewaarscholen heeft de ge
meente zich die zaak aangetrokken. Uit
financieel oogpunt verdient het alle aanbe
veling door subsidieering van bijz. onder
wijs de gemeente van grooterc uitgaven
te ontlasten. Want, wat elke bijzondere
bewaarschool krijgt, is gering. Toch zal
het particulier initiatief in de hand ge
werkt worden.
Spr. dacht niet te zullen hooren het
oude argument van dogmatisch onder
wijs, door den heer Carepntier Alting te
berde gebracht Oeen bepaalde richting
wordt uitgezonderd, elke gezindte, die
een school opricht, welke aan de eischen
voldoet, kan subsidie krijgen.
Als resultaat dezer verordening voor
spelt spr., evenals bij het lager onderwijs
door de vvet-Mackay in 1889 geschiedde
verbetering van het bewaarschool-onder
wijs in bijzondere instellingen.
Niet de ouders worden ontlast, maar
het onderwijs zal worden verbeterd, bv.
door aanstelling van onderwijskrachten
met acten, verandering der localeri. De
eischen mogen niet te zwaar worden ge
steld, anders zouden de besturen de voor
waarden wel eens kunnen afwijzen, omdat
daaraan niet bleek te voldoen.
Oezien het ruime standpunt zullen spr.
en de zijnen art. 8, dat anders een strui
kelblok zou zijn, aanvaarden.
De vergelijking van het bewaarschool
onderricht en het lager onderwijs gaat
niet op. Goed bewaarschoolonderricht
moet een vooibereiding zijn voor de
lagere school.
De heer Aal b er se sluit zich aan bij
de hulde, aan B. en W. voorde indiening
van dit voorstel gebracht, waardoor zij
recht willen doen wedervaren aan ande
ren, die hun meening niet zijn toege
daan. Dit is zeer zeker eeïi ruim standpunt
waarmede in scherpe tegenstelling de
woorden zijn van prof. Carpentier Al
ting. Diens standpunt is zoo onliberaal
rfiogelijk en getuigt van onverdraagzaam
heid en van huldiging der stelling:
wij weten alleen hoe het goed is en
daarvoor gebruiken wij 't gemeentegeld
die meenen, dat wij het niet goed doen,
mogen zelf anders doen, maar toch la
ten wij hen meebetalen.
De redeneering van de wettelijke en
zedelijke verplichting gaat niet op. Vele
zaken worden door de gemeente in het
algemeen belang gesteund en gesubsidi
eerd, waartoe zij wettelijk noch zedelijk
verplicht is. Logisch zou de heer Alting
tot de conclusie hebben moeten komen,
de bestaande bewaarscholen af te schaf
fen, want de oprichting eener bewaar
school van gemeentewege sluit de er
kenning in, dat de gemeente belang heeft
bij een goed geregeld bewaarschool wezen
en dit besluit heeft men in zijn'consequen
ties te aanvaarden. De heer Carpentier
Alting heeft trouwens zelf gezegd, dat niet
alle ouders hun kinderen om gemoeds
bezwaren naar de openbare school zen
den. .Heeft men deze meening niet te
respecteeren? Of moet men die oudere
laten meebetalen voor neutrale scholen,
terwijl zij dankbaar moeten zijn voor de
vrijheid, dat zij zelf scholen mogen op
richten? De heer Carpentier Alting heeft
de subsidie een cadeau genoemd. Maar
waarom zou dit niet aan de ouders ge
geven worden, die hun kinderen naar de
bijzondere bewaarscholen zenden, terwijl
aan hen, die ze naar de openbare scho
len zenden, een veel grooter geschenk
gegeven wordt? Voor de Leidsche bur
gers moet hier geldengelijke monniken,
gelijke kappen.
De heer P e r a meent, dat de heer
Carpentier Alting met zijne ideeën een
kwarteeuw achteraan komt Al is het dan
geen plicht, toch leert de ervaring in de
meeste steden, dat er een behoefte aan
bewaarscholen bestaat voor het min
dere volk. Ofschoon persoonlijk tegen die
instellingen, is voor vele ouders het be
staan van 'n bewaarschool een uitkomst.
Spreker wijst op het besluit van de Prov.
Staten van Z.-Holiand tot subsidieering
van de kweekschool van bewaafschool-
onderwijzeressen, waarbij tevens het be
lang van het lager onderwijs bij dat on
derricht werd erkend.
De heer Carpentier Alting heeft zich
beroepen op de kosten. Maar hij is het
juist geweest, die het behoud van de H.
S.» y. Meisjes heeft verdedigd, met
oog op de hoogere opvoeding. Nu mag
ook wel wat voor den minderen man
gedaan worden.
De lieer Carpentier Alting ver
dedigt zich tegen het verwijt van onver
draagzaamheid, welke beschuldiging spr.
meent niet verdiend te hebben. Spr. vindt
dogmatisch onderricht verkeerd en be
toogt voorts, dat er een groot verschil be
staat tusschen instandhouding van de be
staande bewaarschool of uitbreiding van
het bewaarschoolwezen dat thans aan de
orde is. Reeds vroeger heeft de gemeente
raad besloten daaraan geen uitbreiding te
geven; consequent moet hij ook thans
dit voorstel verwerpen.
De heer Sijtsma merkt op, dat in
1907, toen door spr. pogingen zijn gedaan
het bewaarschoolonderwijs uit te breiden,
de heeren Meuleman en Vergouwen
een heftige philippica hebben gehouden.
Spr. is voor goede bewaarscholen en zal
zijn stem aan dit voorstel geven, als eeni-
ge door hem noodig geachte verbeterin
gen worden aangenomen. Want spr. is
op een bezoek bij bijzondere bewaarscho
len tot minder aangename ervaringen ge
komen, waarvan spr. enkele staaltjes me
dedeelt. Spr. hoopt nu de gemeente in
vloed krijgt, dat de doqr hem gewraakte
toestanden verbeterd worden.
De heer Aalberse verdedigt nog
maals het goed recht der bewaarscholen
op subsidie. Wij moeten anderen onze
meening niet opdringen.
De heer Fokker maakte de woorden
van den heer Aalberse tot de zijne, dat
men zijn eigen meening aan anderen niet
moet opdringen. De confessioneele be
waarscholen moeten echter niet worden
bevolkt, doordien anderen de oudere
dwingen b.v. door inhouding der be
deeling hun kinderen naar de bijz. scholen
te zenden, zooals bij 't lager onderwijs
geschied. Spr. hoopt dat in zulk geval
de subsidie zal worden ingetrokken.
De V o o r z i t te r dankt voor den steun
aan het voorstel geschonken, ofschoon
spreker niet alles voor zijn rekening neemt
Spr. wijst dat uitbreiding van het bewaar
schoolonderricht noodig is en het is voor
de fabrieksbevolking een zegen. Wel zou
spr .persoonlijk ideaal zijn, een 4e be
waarschool op te richten, maar dit zal,
gezien de constellatie van den Raad, op
bezwaren stuiten. Spr. gelooft dat door
dit voorstel tevens aan eenige geopperde
gemoedsbezwaren tegemoet wordt geko
men, ofschoon naar spr.'s ervaring, die
gemoedsbezwaren bij het bewaarschool-
onderricht niet groot zijn.
Art. 1, bepalend, dat ten behoeve van
bijzondere bewaarscholen door de ge
meente eene bijdrage in de kosten dier
scholen verleend wordt, bijaldien ten aan
zien dier scholen is voldaan aan de voor
waarden welke in de volgende artikelen
zijn vervat, wordt aangenomen, met
20 tegen 7 stemmen.
Vóór stemden de heeren Aalberse, Bots,
Bosch, Briët, Corts, Driessen, v. d. Eist,
Fokker, v. Hamel, v. Hoeken, Kerstens
v. d. Lip, P. J. Mulder, Pera, Sijtsma,
Timp, v. Tol, Vergouwen, de Vries, en
Wildeboer.
Tqgen stemden de heeren de Boer,
Carpentier Alting, van Gruting, Hooge-
boom, Korevaar, Reiineringer en Zwiers.
De heer Fokker verdedigt bij art.
3 een amendement, dat onderwijzeressen
den leeftijd van 18 jaar bereikt moeten
hebben. De praktijk heeft de noodzake-
heid hiervan'bewezen.
Bij de verdere discussie wijzigt spr.
den leeftijdsgrens in 15 jaar, dat door B.
en W. wordt overgenomen.
De heer Carpentier Alting ver
dedigt bij hetzelfde artikel een amende
ment om subsidie alleen aan instellin
gen of rechtspersoonlijkheid bezittende
vereenigingen, te verleenen met een be
roep o pde wet op het lager onderwijs
en met het oog op waarborg van con
tinuïteit der instelling.
De Voorzitter bestrijdt het amen
dement. Rotterdam en den Haag hebben
soortgelijke bepalingen evenmin. Een bij
zonder persoon kan eveneens een goede
school oprichten
De heer S ij t s m a, zich aansluitend bij
den Voorzitter, zou het een onrecht vin
den als het amendement werd aangeno
men.
Het amendement wordt daarna inge
trokken.
De heer Carpentier Alting acht
de gedachtengang van art. 4 niet logisch.
Men moet óf aan B. en W. de vaststel
ling van de acten overlaten, óf aan den
Raad de .de JijsJ .overla
ten. In dien geest stelt spreker een amen
dement voor.
De heer Aalberse verdedigt het ar
tikel, zooals het door B. en W. is vast
gesteld.
Wethouder Kerstens wil aan de op
gaven van die acten nog die van de
R. K. Kweekschool te 'sGravenh age
toevoegen.
Bij de verdere discussies over dit punt
wordt ter tegemoetkoming aan de ge
opperde bezwaren door den heer Aal
berse een amendement verdedigd, om
B. en W. de bevoegdheid te geven an
dere dan in de verordening genoemde
acten met deze gelijk te stellen.
Nadat het amendement Carpentier Al
ting met 19 tegen 7 stemmen Is ver
worpen, wordt het amendement-Aal-
berse aa ngenomen, met 23 tegen
3 stemmen. Het amendemeilt-Kerstens
wordt nu ingetrokken.
De verdere beraadslaging wordt ver-
De heer d e V r i e s brengt bij de rond
vraag hulde aan wethouder Korevaar,
voor diens taai doorzettingsvermogen,
waardoor de verbetering ter plaatse van
de vroegere korenmolen „De Oranje
boom" spoediger, ondanks allerlei te
genspoed een feit is geworden, dan wan
neer de heer Korevaar zich met niet
zooveel ijver aan deze zaak had gezet.
(Applaus).
Daarna wordt de vergadering geslo
ten.
Koninklijke Besluiten.
Aan P. van Pijlen, beambte ter Al-
gerneene Landsdrukkerij, is de eere-me-
daille der orde van Oranje-Nassau, in
zilver, toegekend.
Aan de na te komen personen is
verlof verleend tot het aannemen van
de onderscheidingsteekenen echter hun
ne namen vermeld, te weten:
G. E. H. Tutein Nolthenius, opper
houtvester van H. M. de Koningin, wo
nende te Apeldoorn, het officierskruis
in de orde van Albrecht, hem door Zijne
Majesteit den Koning van Saksen ge
schonken J W.. Vrolijk, jager, W. De
Bruin, tuinbaas, J. Slijkhuis, timmer
man, allen wonende te Middachten, de
medaille verbonden aan de orde van
den Rooden Adelaar, hun door Z. M. den
Duitschen Keizer, Koning van Pruisen
geschonken i G. Willemsen en H. v.
Beek, beiden palfrenier en wonende te
Middachten, de medaille verbonden aan
de kroonorde, hun door Z.M. den Duit
schen Kezier, Koning van Pruisen, ge
schonken.
Aan P. Pranger is op zijn verzoek,
met ingang van 17 Januari, ontslag ver
leend als burgemeester der gemeenten
Egmond aan Zee en Egmond-Binnen.
Benoemd is tot commies van Staat
bij den Raad van State jhr. mr. dr. J.
jD. H. De Beaufort; 2e. aan jhr. mr.
dr. J. D. H. De Beaufort voornoemd,
reserve-eerste-luitenanf bij het -tweede
regiment huzaren, op zijn verzoek, een
eervol ontslag uit den militairen dienst
verleend, met ing. van den dag, op wel
ken zijne benoeming onder le vermeld,
ingaat en 3e den op zijn verzoek eer
vol ontslagen reserve-eerste luitenant
jhr. mr. dr. J. D. H. De Beaufort voor
noemd, vergunning verleend desverkie-
zende de uniform van reserve-eerste lui
tenant bij de cavalerie te dragen.
Aan den kapitein van den genera
leen staf A. Copes van Hasselt, direc
teur der Militaire Verkenningen,, is ver
gunning verleend tot het aannemen en
dragen van de ordeteekenen van het
Militaire Kruis der le klasse, hem door
Z. M. den Koning der Belgen geschon
ken.
De ingenieur 2de klasse bij het aan
het Departement van Koloniën verbon
den Technisch Bureau E. A. Kruysse,
thans met verlof, is buiten bezwaar van
den lande, op zijn verzoek, met ingang
van 1 Febr. eervol ontslagen.
Wegens langdurigen dienst is eer
vol ontslag uit den dienst bij de zee
macht verleend onder toekenning van
pensioenaan den inspecteur van den
marine-stoomvaartdiensit, met den rang
van kapitein-luitenant ter zee, W. F.
Van der Waarden, op zijn verzoek, met
16 Januari a.s. en aan den officier-ma
chinist der le klasse bij den marine-
stoomvaartdie st J. Koopman op zijn
verzoek met l Februari;
het bedrag van het pensioen bepaald:
voor eerstgenoemde op f 3300 's jaars
en voor laatstgenoemde op f 2425 's
jaars
aan den inspecteur van «den marine
stoomvaartdienst W. F. Van der Waar
den, met den datum van zijne pension-
neering, titulair verleend 'de rang van
kapitein ter zee.
Een Motie.
Het blijkt ,dat de rede door den heer
Ossendorp uitgesproken te Leiden bij
de opening der algemeene Jaarvergade
ring van den Bond van Nederlandsche
onderwijzers in menig opzicht in de krinn
gen der openbare onderwijzers zelve niet
geringe ontstemming heeft verwekt.
Eerst lieten de heeren Meerkerk e.a.
hun protest hooren en nu weer heeft
de afd. Nijmegen van het N. O. G. irt
hare jongste vergadering de volgende
motie aangenomen
'De afdeeling,
gelezen de openingsrede van de alge-,
meene vergadering van den bond van;
Nederlandsche onderwijzers,
overwegende, dat de neutraliteitspas-
sage dezer rede als wapen tegen def
openbare school zal worden gebruikt;
spreekt als haar gevoelen uit,
lo. dat het overgroojte deel der open
bare onderwijzers van ganscher harte
liefde tot het vaderland, het vorsten
huis en den bestaanden regeeringsvorm'
helpt aankweeken
2o. dat het aantal aanhangers der neu
traliteit in dit opzicht betrekkelijk ge
ring is.
ontzegt daarom alle tegenstanders helt
recht deze passage voor te stellen als
het gevoelen van „de" openbare onder
wijzers;
noodigt de andere afdeelingen uit, zich
in dit opzicht met onze afdeeling homo
geen te verklaren en besluit derhalve
deze motie te doen bekend maken.
Ongevallenwet.
Wij lezen in het „Dbl v. N.-Babrant":
Men lette op het klimmen der cijfers:
In 1903 werden aangegeven (in ronde
cijfers) 38000 ongevallen: in de jaren
19041909) klom dit cijfer als volgt:
49500, 55500, 64600,69300,65509, 648UQ.
Deze cijfers vragen wel eenige ver
klaring.
Het kan zijn, dat er jaarlijks meer onder
nemingen onder het regiem der wet worden
getrokken; het is echter mogelijk, dat,
evenals in Duitschland, de simulatie
toeneemt.
Is het laatste waar, dan valt er veel te
zeggen vóór het plan van Minister Veegens
om de lichte ongevallen onder de ziekte
wet op te nemen.
Mits dan de duizenden kleine ongeval
len, die nu uitsluitend voor rekening der
werkgevers komen, niet geheel ten laste
der arbeiders worden geschoven, wat
in het ontwerp Veegens het geval was.
Professor D'Aulnis.
In den toestand van prof. D. d'AuInls
is een belangrijke verbetering ingetreden.
De zieke had een rustigen nacht.
Het oud-lid der Tweede Kamer, de
heer Van Kol, zal den 27sten a.s. het
land veriaten tot het ondernemen van zij
ne reis, eerst naar Turkije en Noord-
Amerika en na afloop daarvan naar Oost-
Indië.
LEIDEN, 14 Januari.
Een paar mooie avonden
staan ons de volgende week te wach
ten. Op Donderdag en Vrijdag 20 ea
21 Jan. zal de Eerw. Pater A. van Croo-
nenburg van het Missiehuis van Tilburg
eene conferentie met lichtbeelden ge
ven over de missie van Hollandsch N.-
Guinea in de zaal van den R. K. Volks
bond, Raepnburg 10, telkens 's avonds
8 uur. Reeds vroeger zijn over diezelfde
missie lichtbeeldenvoorstellingen alhier
gegeven en met veel succes. Doch we
gens de vooruitgang der missie en het
langzaam meer bekend worden van het
woeste Nieuw Guinea zullen de confe
renties zoo goed als geheel nieuw zijn.
Vooral kunnen er thans, na een vijf
jarig verblijf onder de Kaia Kaia's t
verrassende bijzonderhden over die kop
pensnellere verteld en vertoond wordeü
Nieniaad dus, die iets moois .wil zien;
