ie Jaargang.
No. 85.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
9e Scicbclxe 0ou/tomt
Bureau OUDE SINGEL# 54# LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met grjdis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
De Kinematograaf.
De Antwerpsche correspondent der WN,
Rott. Crt." schrijft aan zijn blad een stuk,
getiteld„van moorden en van kinema's",
iwaarvan de strekking is te betoogen, dat
de hedendaagsche kinematograaf voor
jiedereen een lang niet onschuldig ver-
Ipiaak is.
De correspondent wijst op het geval
yan den man te Antwerpen, die dezer
dagen in een aanval van woede zijn vrouw
Wurgde.
Ook deze liep dikwijls te kijken naar
die kinema-theaters, die zoo stilaan ge
worden zijn een uitstalling van allerlei
gemeenigheid en schandaal, een school
voor moord en inbraak. Ik kan voorbij
de schetterende reclamebiljetten, vol
angstwekkende voorstellingen van allerlei
ïnoord en deugnieterij niet gaan, schrijft
'de correspondent, zonder een oogenbük
!bij me zelf te denken: hoe mag het er
in de koppen dertoeschouwers van zulke
dingen wel .uitzien? wat moet daar uit
.worden?
Geen moord, of ze wordt daar, in die
5,kinema's" toch uitvoerig levendig, beel-
delijk voorgesteld, het gemengde bericht
in al zijn akeligheid wordt daar geïllus
treerd, op een wijs, die u denlheellen poes
pas op de tong doet proevenwat daar
®an rots en vunzigs uit teven en samen
leving te vergaderen is krijgt ge voor den
neus, met de walgelijke getrouwheid van
den volmaakten fotograaf, zonder ie en
spoor van kieschheid of kunst: vla tranche
de vie" in haar meest viezen vorm, het
feuilleton van de vuigste soort
Een der merkwaardigste uitvindingen
yan dezen tijd wordt aldus misbruikt om
(er munt ,uit te 'slaan met vuilnis. Het
goede tooneel, het ooncert wordt verlaten
yoor de „kinema".
De ouders leiden daar hun kinderen
naar tcj. De correspondent hoorde nog
«onlangs een jongentje uit een goede fa
milie zeggen: ,,'t Was er schoon, zulle:
jallemaal inbreken en vechten met mes
sen!" Wel een aardige aanschouwelijke
les, zou 'k meenen.
De Antwerpsche schrijver besluit zijn
ibrief met de ook voor ons behartenswaar-
dige overweging:
„Neen, ik beweer niet, dat er een nood
wendig verband tusschen misdaad en ki-
inema behoeft te bestaan.
Maar, nu ik er even over denk, vraag
ik. me af, of eigenlijk een openbaar be
stuur niet volkomen gerechtigd zou zijn,
uit een juist besef van zijn plicht, en
ter bescherming van de zielen van groote
|en kleine kinderen, een -zeer ernstig toe
dicht te gaan oefenen over den aard en
het gehalte van wat in de kinema-the-
flters wordt vertoond?
't Kan geen openbaar bestuur onver
schillig laten, dat daar avond aan avond
'leen druk bijgewoonden cursus gegeven
/Wordtin wansmaak, moord, inbraak, en
Wat gij nog meer van dien aard wenscht
<te noemen.
Of kan het wèl?"
Frankrijk.
De abdij van Solesmes.
De bekende abdij van Solesmes staat,
dooals men weet, na het verdrijven van
ide orde-broeders, die haar naam een we-
teld-bekendhedd hebben gegeven, nog al
tijd leeg en verlaten. De liquidateur, de
man, die de abdij voor de regeering ver-
[koopen moet, heeft den prijs van een
miilioen francs, dien hij eerst vroeg, al
Verlaagd tot 500.000 francs. Maar vruch
teloos.
Nu komt de „Intransigeant" met een
keer eigenaardige onthulling. Een schat
rijk Amerikaan, in Parijsche kringen wel
bekend, bood aan een viertal groote
(vereenigingen, van schilders, musici, li
teratoren enz. aan de abdij te koopen
K>m ze aan die vereenigingen cadeau te
doen, zelfs zonder een enkele bindende
Voorwaarde.
Maar de besturen van die vereenigin
gen hebben dit schitterend aanbod een
voudig afgewezen onder voorwendsel, dat
de onderhoudskosten y&q j 2.000 francs,
voor hen te hoog waren. Nu is dat na
tuurlijk een erg gezocht voorwendsel
want 3000 francs heeft voor een groote
vereeniging niets te beteekenen. De eeni-
ge reden is dan ook, dat de kunstenaars
zoo fijn-gevoelig zijn om geen gestolen
goed te willen aanvaarden, ook al wordt
het hun heelemaal cadeau gedaan.
Voor de Fransche regeering beteek ent
dat wel een fijn lesje.
België.
Leopold's dood.
De Parijsche 3,Croix," het leidende ka
tholieke orgaan, .beweert uit de meest
zekere bron, d. w. z. na een onderhoud
met een ^buitengewoon goed ingelicht
persoon", het volgende te weten om
trent koning Leopolds dood. Het Pa
rijsche blad schrijft dan:
Men heeft in den laatsten tijd veel over
Leopold II, veel over zijn privéleven en
veel over zijn christelijk uiteinde gespro
ken. Velen vragen zich af of de koning
geen comedie gespeeld heeft, want zijn
privaatleven was beklagenswaardig, was
schandelijk en het zal niemand invallen
het te willen verdedigen, maar desniette
min was zijn uiteinde hoogst Christelijk,
en zelfs stichtend. Ongetwijfeld was de
koning geloovig, ondanks zijn talrijke ze
delijke afdwalingen. Hij dacht reeds eeni-
gen tijd aan den dood en sprak daarover
als iemand, die ten minste goed wil af
sterven. Voor vijf maanden bij een ieersten
aanval van zijn nierkwaal dacht hij er
reeds aan zijn geweten in orde te bren
gen.
Daarna werd hij weer ,wat beter en
sprak er niet meer over. Toen hij zich
echter in December erg min gevoelde,
liet hij geheel uit eigen beweging den
Déken van Laeken komen bij wien hij
biechtte en communiceerde. Barones Vau-
ghan begaf zich denzelfden dag naar de
pastorie en deed eveneens. Toen heeft de
deken van Laeken aan het ziekbed des
konings het kerkelijk huwelijk voltrok
ken. Dat is gebeurd elf dagen voor 's
konings dood. Sinds dit oogenblik ver
toonde de koning een groot geloof en een
volkomen overgave aan Gods H. wil.
Voor de operatie echter wilde hij nog
eens biechten en het H. Oliesel ontvan
gen. Hij verzocht om een vollen aflaat
in articulo mortis. De deken zeide den
koning toen, dat een voorwaarde voor
dien aflaat de aanvaarding van den dood
is. Dit deed den koning weliswaar een
oogenblik ontstellen, .maar spoedig ver
mande hij zich en zeide: „God is de Heer,
ik ben in Zijn Hand en aanvaard alles
wat Hij wil." Nog wilde de Koning, dat
de Deken bij de operatie zou tegenwoor-
dg zijn, om heim in het uiterste geval nog
eens de absolutie te kunnen geven. Na de
operatie zeide de Deken dat er veel voor
de genezing des konings gebeden werd,
dorch Leopold antwoordde: „Laat men
toch op de eerste plaats voor mijn ziele-
heil bidden." ,Wat nu de voortdurende
aanwezigheid van mevrouw Vaughan aan
het ziekbed betreft dit was, na de rehabi
litatie, tengevolge van het kerkelijk huwe
lijk haar plaats geworden, waarvan men
haar niet mocht verwijderen. De koning is
plotseling gestorven, maar God heeft hem
de genade betoont, dat hij tijdig zijn ge
weten kon regelen,.
Tot zoover de „Croix." De medege
deelde feiten komen waarschijnlijk, zoo
niet direct, dan toch indirect van den De
ken van Laeken zelf, hetwelk o. a. daar
uit blijkt, dat er bijzonderheden in voor
komen, die hij alleen met zekerheid kan
weten.
Amerika.
De duurte van het leven
Senator Elkins, wiens naam aan zoo
vele belangrijke maatregelen van wetge
ving aan zoovele belangrijke maatregelen
van wetgeving in d-e Vereenigde Staten
verbonden is, heeft in den Senaat te Was
hington voorgesteld, dat eeii enquête zal
worden gehouden naar de oorzaken van
de stijging der kosten van levensonder
houd in de Ver. Staten sinds 1900.
Die quaestie gaat den senator zeer ter
zeer ter harte, en hij heeft er zijn gemoed
over gelucht tegen een tijdschriftmede
werker, die hem kwam interviewen.
Als oorzaken somde Elkins o. m. op,
dat toenemende goudproductie en de toe
nemende spilzucht de prijzen hadden
doen stijgen. De Franschen kunnen be
staan van wat de Amerikanen verspillen.
Dan brengen de Amerikaansche toeristen
ieder ja,ar wel 100,000.000 pojid St naar
Europa. Landverhuizers uit Europa ne
men jaarlijks een dergelijk bedrag mee
terug naar hun vaderland, en zenden on
geveer de helft van dat bedrag naar huis
met elk Kerstfeest.
Alles en alles tezamen gerekend beta
len de Ver. Staten elk jaar omstreeks
500.000.000 aan het buitenland. Dat is een
geldonttrekking, die mede behoort tot de
hoofdoorzaken van de toeneming der kos
ten van levensonderhoud.
Aldus senator Elkins.
Kon. Ned. Landbouwvereenlging.
Onder het presidium van Z. K. H.
Prins Hendrik der Nederlanden had gis
teren ten Paleize op den Kneuterdijk te
's-Gravenhage een algemeene vergade
ring van de Koninklijke Nederlandsche
Land'bouwvereeniging plaats. Doordat
de voorzitter Hare Majesteit moes>t? ver
tegenwoordigen bij de begrafenis van
luit.-generaal Thiange kon Z. K. H. de
vergadering niet tot het einde jtoe bij
wonen. De Prins opende de bijeenkomst
met een rede, waarin Z. K. H., na een
hartelijk welkomstwoord tot de aanwe
zigen op deze eerste algemeene vergade
ring na de officieele stichting der
vereeniging, mededeelde, dat het aantal
aangesloten landbouwvereenigingen op
het oogenblik bedraagt 18, het aantal der
personeele leden 179 en het aantal der
begunstigers 5. Daardoor heeft de ver
eeniging thans een eigen inkomen van
f 8000, terwijl de Regeering een post
van f7000 als jaarlijksche subsidie op
de Staatsbegrooting bracht.
Ofschoon pas kert bestaande, her
innerde Z. K. H. aan hetgeen reeds is
verricht.
Den secretaris werd opgedragen stu
die te maken van het landbouwtentoon
stellingswezen in het binnen- en buiten
land en werden in verband daarmede
door hem diverse tentoonstellingen be
zocht.
Stappen zijn gedaan om te komen tot
een collectieve Nederlandsche inzending
op de internationale landbouwtentoon
stelling te Buenos-Aires in 1910. Deze
tentoonstelling wordt gehouden bij gele
genheid van de 100-jarige onafhanke
lijkheid van de Republiek Argentinië en
biedt een buitengewoon gunstige gele
genheid aan om reclame te maken voor
onz-en landbouw
De heer I. G. J. van den Bosch,
hoofdinspecteur van het ^Nederl. Rund
veestamboek, wien een 'onderzoek is op
gedragen, zal tegen het einde van deze
maand, wanneer hij zich zoo volledig mo
gelijk van den toestand in Argentinië
op de hoogte zal hebben gesteld, advies
geven over de deelneming aan de Land-
bouw-tentoonstelling en de wijze hoe dat
het beste kan geschieden. Inmiddels
moet hier te lande getracht \yorden een
syndicaat te vormen van belanghebben
den én belangstellenden in deze aange
legenheid, want het zal duidelijk zijn,
dat de Koninklijke Nederlandsche Land
'bouwvereeniging onmogelijk het daaraan
verbonden geldelijke risco op zich kan
nemen. Het hoofdbestuur der Konink
lijke Nederlandsche Landbouwvereeni-
ging benoemde een commissie, bestaan
de uit de heeren mr. Wi. J. baron' VaW
Dedem, dr. E. van Welderen baron Ren-
gers en V. R. IJ. Croesen, die in op-<
dracht heeft zich met de vorming yan
dat syndicaat bezig te houden.
Het hoofdbestuur der Kon. Ned. Land-
bouwvereeniging besloot uit de begroo
ting voor 1910 een bedrag van f1000
beschikbaar te stellen, welke som'vóór
het danspreken van de gelden van het
syndicaat dienst zal moeten doen voor
dekking van' een eventueel telijden ver
lies.
Z. K. H. deelde vervolgens mede, wat
door devereeniging gedaan wordt ter
bevordering van de deelname uit Neder
land aan de z.g. Grocers Exhibitions in
Engeland en concludeerde ten slotte uit
het medegedeelde, dat er in de korte
spanne tijds, die er sedert het officieel
in werking treden der Ko i. Ned. Land-
bbuwvereeniging verliep, reeds een ruim
veld voor nuttige werkzaamheid was ge
opend, een veld, dat oj> den duur nogj
aanmerkelijk vergroot zal kunnen wor
den, zonder dat wij daarom op het ter
rein der provinciale Maatschappijen en
Bonden komen.
P&xm kwam in Behandeling het huis
houdelijk reglement, dat onveranderd
werd goedgekeurd.
Het rapport van den secretaris over
het Landb.tentoonstellingswezen werd
vervolgens na ampele bespreking voor
kennisgeving aangenomen.
Het voorstel van het hoofdbestuur om
in *1913 te 's-Gravenhage een algemeene
Landbouwtentoonstelling te houden
werd onder applaus aangenomen en het
Dagelijksch Bestuur gemachtigd alle
voorbereidende stappen te doen.
Tot leden van het hoofdbestuur uit de
personeele leden .werden gekozen de
heeren F. B. Löhnis te 's-Gravènhage
L. Broekema te Wageriïngen en mr. *W.
M. van Lanschot te 's-Hertogenbosch.
Tot lid van het hoofdbestuur uit de
begunstigers werd gekozen de heer A.
M. Tromp van "Holst te Amersfoort.
Bij het einde der vergadering werd
aan het aftredende voorloopige hoofdbe
stuur bij monde van den heer H. J. E.
van Heek de dank der vergadering ge
bracht, waarna de tweede voorzitter, jhr.
mr. G .L. M. H. 'Ruys de Beerenb'rouck
de bijeenkomst sloot.
Koninklijke Besluiten.
Met ingang van 1 Febr. is eervol ontslag
verleend uit zijn betrekking van Rijksboek
houder der 2e kl., ten kantore van den
betaalmeester te Amsterdam, aan den heer
J. W. Heyink; is eervol ontslag verleend
aan den Rijksboekhouder der 3e kl. ten
kantore van den betaalmeester te Maas
tricht den heer J. A. Van der Vliet, welk
ontslag zal gerekend worden te zijn in
gegaan met den 1 Jan.; is, met ingang
van 1 Maart benoemd tot Rijksboekhouder
der 3e kl. ten kantore van den Betaal
meester te Alkmaar de heer D. Koorn.
Aan den heer N. E. Hellmund, is op
zijn verzoek, met ingang van 1 Jan. eervol
ontslag verleend uit zijn betrekking van
consul der Nederlanden te Caracas, onder
dankbetuiging voor de langdurige en goede
diensten door hem als zoodanig aan den
lande bewezen.
Met ingang van 1 Febr., is benoemd
tot directeur van het Huis van Bewaring
te Leewarden J. Haaitsma, thans cipier
van de strafgevangenis te Goes.
Zijn benoemd tot vertegenwoordigers
van de Regeering op het in Augustus
a.s. te Kopenhagen te houden internatio
naal congres van instellingen van wel
dadigheid, W. Hovij, lid van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal te Amsterdam;
■prof. dr. W. H. Nolens, lid van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal te 's Graven-
hage; J. F. L. Blankenberg te Amsterdam
en dr. H. J. De Dompierre de Chaufepié
te 's Gravenhage.
Bij het personeel van den genees
kundigen dienst van het leger in Ned.-
Indië zijn benoemd en aangesteld tot offi
cier van gezondheid der 2de kl. de artsen
W. M. Van der Veur en A. Greve.
Met den 18en Januari is de kapitein
luitenant ter zee K. J. Karsebooin eervol
ontheven van het bevel over Hr. Ms.
wachtschip te Amsterdam en dit bevel
alsdan opgedragen aan den kapitein
luitenant ter zee W. Cornelis.
Mr. T. M. C. Asser.
Den 14en April a. s. zal het 50 jaar
geleden zijn, dat de Minister van Staat,
lid van den Raad van State, inr. Tobias
Michael Carel Asser, te Leiden promo
veerde tot doctor in de rechtswetenschap
op proefschrift: „Het bestuur derbuiten-
landsche betrekkingen volgens het Neder
landsche Staatsrecht".
Onbevvoonbaarverklaringen.
Gedep. Staten van Zuid-Holland be
handelden gisteren een tweetal voorzie
ningen, door gezondheidscommissiën in
gesteld naar aanleiding van het feit, dat
de gemeenteraad geen gevolg gaf aan
haar advieezn tot onbewoonbaarverkla-
ring van eenige perceelen.
In de eerste plaats: een voorziening
van de gezondheidscommissie te Bode-
gra ven, betreffende eenige woningen
te Zevenhoven. De gebreken, op
grond waarvan de onbewoonbaarverkla
ring werd voorgesteld, waren bouwval
ligheid, defecte schoorsteen, defect dak,
vochtigheid, onvoldoende Iichttoetreding
gebrek aan drinkwater en last van rat
ten en muizen. De inspecteur van de
volksgezondheid, de heer De Graaff, ad
viseerde tot onbewoonbaarverklar-
ring ook van een woning, welke de ge
zondheidscommissie niet in haar be
roep heeft begrepen omdat dit, evenals
,nog een ander perceel, was verbeterd.
Omtrent deze woning zou dus, naar de;
rapporteur, jhr. mr. De Geer, deed op
merken, door Ged. Staten geen b'eslis-|
sing kunnen worden genomen. Een aindefi
perceel werd door de gezondheidscom-r
missie wèl, door den inspecteur niet on-i!
bewoonbaar geacht. Wel was de inspeq-,'
teur met de commissie van meening^'
dat de geconstateerde gebreken niet wa
ren te verbeteren, maar hij verschilde
met haar over de vraag of de woning
daardoor ongeschikt ^r bewoning is,
en, terwijl hij haar daartoe niet onge
schikt achtte, meende de commissie dat
deze woning zelfs gevaarlijk is, in ver
band met de algemeene bouwvalligheid!
van een gfeheele rij woningen.
De tweede voorziening was van 'de
gezondheidscommissie le Gouda be-
treffende een woning aldaar, waarvan
de woonkamer een hoogte van 2.17 M.
heeft terwijl dit behoorde te zijn min'-"
stens 2.25 M. De on'bewoonbaarverkla-
ring was voorgesteld op grond van on
voldoende toetreding van licht alsmede,
omdat het privaat zich niet op de ge-
wenschte plaats bevond. Nadat eerst de'
eigenaar was aangeschreven om verbete
ringen aan te brengen en deze daaraan
niet had voldaan, stelden B. en W. de
onb'ewoonbaarverklaring voor, maar de
gemeenteraad verwierp mét '11 tegen 4
stemmen dat voorstel. Hierbij liet de
Raad zich voor een deel leiden door
medelijden met de bewoonster, een win
kelierster, omdat deze bij onbewoonbaar-'
verklaring misschien broodeloos ^ou,
worden, maar ook blijkbaar door de
overweging dat de woning toch ook niet
zoo slecht of ongeschikt was, want bi),
de discussie werd het voorstel tot on-
jb'ewoonbaarverkjaring bestreden door
een raadslid die 'meende dat e r aan licht
en lucht geen gebrek was in de woning
en vele andere woningen minder ge-i
schikt waren, terwijl ook een ander
raadslid verklaarde een aangenamen in
druk te hebben gekregen van de wo-j
ning en dat deze netjes bewoond werd/
Hiertegen werd evenwel anderzijds door
een raadslid opgemerkt, dat er zijns in
ziens, nu de eigenaar niet voldeed aan
de aanschrijving tot verbetering, niets
anders overbleef dan een voorstel tot
onbewoonbaarverklaring en dat deze nu
ook behoorde te worden uitgesproken.
Naar aanleiding hiervan deed de rap
porteur jhr. mr. De Geer, opmerken',
dat een dergelijke onbewoonbaarverkla
ring als sanctie op de aanschrijving in
strijd zou zijn met de wet omdat deze
zegt, dat onbewoonbaarverklaard moet
worden wanneer de verbeteringen in de
aanschrijving, bedoeld niet zijn aange
bracht en de woning dientengvolge on
geschikt is ter bewoning, dus niet een
onbewoonbaarverklaring enkel wegens
het niet voldoen aan de aanschrijving
tot verbetering. De secretaris der Ge
zondheidscommissie iichtte nog nader
het standpunt dezer commissie toe, daW
de woning ongeschikt is, terwijl de im
specteur van de Volksglezpndheid, de
heer Van Boven, verklaarde, de wo-,
ning niet voor verbetering vatbaar en
ongeschikt ter bewoning te achten. De
eigenaar deelde intusschen mede dat dé
woning in het vervolg al$ pakhuis zal
gebezigd worden en dat aan de aani
schrijving tot verbetering indertijd geen
gevolg was gegeven óhi financieele re
denen.
De beslissing van Ged. Staten volgt
later.
LEIDEN, 11 Januari.
Jean Luzac herdacht.
In de gisteren gehouden vergadering
van de afdeeling der Kon. Academie van
Wetenschappen voor taal-, letter-, ge
schiedkundige- en wijsgeerige weten
schappen, heeft de waarnemend voorzit
ter, prof. dr. S. A. Naber, na eene her
denking van de twee kort geleden door
den dood der Academie ontvallen leden,-
mr. N. G. Pierson en dr. S. J. Warren,-
gesproken over mr. Jean Lazac als hoog
leeraar.
In zijne inleiding herinnerde spreker
er aan hoe op 8 Sept. j.L te Leiden door
eene deputatie uit Philadelphia hulde is
gebracht aan de verdienste van inr. Jean
Luzac jegens de Vereenigde Staten van
Noord-Amerika, door onthullting van eed
bronzen gedenkplaat. In verband hiermee
de schetste spr. in het koxt de werkzaam-