3)e £ddAelve Sou/temt
Gratis en zonder
eenige prijsver-
hooging.
30
Geïllustreerd
Zondagsblad,
Geïliusteerd
ZONDAGSBLAD
Ie Jaargang.
No. 77.
Bureau OUDE SINGEL. 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt voor Leiden 9 cent per week, ƒ1.10 per
kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal.
Franco per post 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/» cent.
Donderdag
December
1909.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentiSngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertentiên) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
De krachtige steun dien wij tot
heden ondervonden van de
Katholieken van Leiden en Om
streken, zich uitende in een steeds
grooter wordend aantal abonne
menten, heeft ons doen besluiten
DE LEIDSCHE COURANT te ver
beteren en verder uit te breiden.
Het Zondagsblad dat bij onze
Lezers reeds zoo'n gunstig onthaal
ten deel viel, zal namelijk uitgebreid
worden tot een
in beeld weergevende, alles wat in
de afgeloopen week voor bizonders is
voorgevallen, bovendien bevattend
een uitvoerige Kinderrubriek, een
Schaakrubriek, enz. enz.
Het is voor een ieder duidelijk,
dat dit voor ons belangrijke kosten
medebrengt, daarom verwachten en
vertrouwen wij ook van onze Lezers
dat zij ons daarin eenigszins tegemoet
komen.
En ieder Lezer of Lezeres kan
daartoe een steentje bijdragen, als
hij of zij ons Blad bij anderen aan
beveelt, daardoor medewerkt ons
abonnementental uit te breiden, zoo
dat ieder abonné een nieuw
abonnement aanbrengt.
Bovendien kan men ons steu
nen door onze adverteerders te
bevoordeelen en aan te bevelen.
Te beginnen met VRIJDAG
en vervolgens iederen ZATERDAG
ontvangen al onze abonné's het
belangrijk
DE DIRECTIE.
Tegen het Bijzonder Onderwijs.
De befaamde Bond van Nederlandsche
Onderwijzers, in welken het socialis
tisch element goed vertegenwoordigd is,
zoo al niet bovendrijft, heeft gister en
eergister te Leiden vergaderd.
De voorzitter van het hoofdbestuur, de
heer F. L. O s s e n d o r p, hield bij deze
gelegenheid een rede, waaruit het ons
niet ondienstig lijkt een en ander te
lichten, ofschoon voor wie bekend is met
den geest, die in den Bond domineert,
en de argumenten, die tegen het bijzon
der onderwijs geregeld worden aange
voerd en dat weten de leden van
den Bond zelf wel het best al heel
weinig nieuws te hooren viel.
De heer Ossendorp bracht weer
pp hef tapijt de oude argumenten van
schol en versnippering en onderwijsver-
islechtering.
De ervaring leert, verkondigde de heer
Ossendorp, dat waar het onderwijs
onder den invloed der Kerk staat, dit
niet zoo hoog mogelijk wordt opgevoerd,
doch dat daar den kinderen des volks
slechts een minimum van ontwikkeling
op den levensweg wordt meegegeven.
Wij weten niet uit welke ervaring deze
redenaar putwèl, dat de ervaring niet
kan leeren, wat spreker beweerde.
Steeds heeft 'de Kerk het onderwijs
en de ontwikkeling voorgestaan en bje-
vorderd.
In het tijdperk der middeneeuwen b.v.
was het juist de Kerk, die naast eiken
tempel een sqli&oj sticlitfe, ep ^n „de
kinderen des volks" ontwikkeling bracht.
En die „kinderen des volks" brachten
't toen verder en waren niet minder ge
lukkig dan in onzen modernen tijd, nu zij
door de openb. school niet de doffe
onderdanigheid, welke hun op de bij
zondere school wordt ingescherpt",
zooals de heer Ossendorp het uit
drukte worden opgevoed, maar nu
zij onderricht ontvangen door middel van
de „neutrale" openbare school, die on
der hare mannen telde gezag-afbrekende
onderwijzers als Edelman en Traanberg!
Over het onding „neutraliteit" in de
school zullen we niet veel zeggen.
Gesteld de onmogelijkheid, dat deze
zou kunnen bestaan, dan nog moet er
van het instituut der openbare school
een verder fel ijken invloed uitgaan, om
dat velen der openbare onderwijzers zich
niet neutraal houden 'fruiten de school.
Of zou men zoo naïef zijn te meen en,
dat de invloed van den onderwijzer op
de leerlingen zich bepaalt slechts tot
binnen de schoolmuren?
De handel en wandel van den onder
wijzer, diens gedragingen, diens optre
den, diens uitgesproken meeningen bui
ten de school hebben, althans kun
nen een machtigen invloed hebben, op
het ontvankelijk gemoed der leerlingen.
En wanneer men dan ziet, hoe open
bare onderwijzers openlijk optreden als
vurige propagandisten voor het socia
lisme bijv. de nu ontslagen onder
wijzer Ossewaarde te Krabbendijke en
de mede ontslagen heer Hegeraat te
Nijmegen dan kan de vrees niet on
gewettigd worden genoemd, dat er bij
de hedendaagsche vroeg-rijpe jeugd,
stemming wordt gewekt voor zaken,
waarvan de leerlingen naar de eigen
meening van jjen heer Ossendorp
geen tittel of jota verstand hebben.
Ten slotte willen we nog wijzen op
het sprekend feit, dat de voorzitter van
den Bond van Ned. Onderwijzers hulde
bracht aanFerrer!
De nagedachtenis van dezen anarchist,
die hoofdoorzaak was van revolutionaire
troebelen en moordaanslagen, zouden de
Nederlandsche Onderwijzers van den
Bond naar de uitspraak van den heer
Ossendorp het beste eeren door
„steeds voor oogen te houden, wat een
clericale regeering ter handhaving van
haar macht durft doen, steeds indach
tig te zijn, dat neutraal onderwijs, zooal-s
zij dat bedoelen, alleen in staat is het
peil der volksontwikkeling te verhoo-
gen".
Neutraal onderwijs, zooals iif dat be
doelen 1 Jawel.
Maar bij een huldebetooging, uit den
mond van den voorzitter van den Bond,
als die aan Ferrer, zullen hoe langer
hoe meer ouders gevonden worden, die
van die „neutrale" onderwijzers niet meer
moeten hebben.
En zoo moet het pok ^ijn.
BUITENLAND.
De hoofdtaak van het Kabinet.
Dr. Nolens schrijft over dit onder
werp in de „N. Venl. Courant":
De hoofdpunten der regeeringstaak,
zegt hij, die met elkaar in verband staan
zijn de invaliditeits-verzekering, en ta
riefsherziening.
Deze beide vorderen niet alleen de
aanhoudende, maar ook de zeer bijzon
dere zorg van het geheele Kabinet.
Boven alle andere wettelijke voorzie
ningen vorderen zij de voorkeur.
Ook boven grondwetsherziening eai
kiesrechthervorming.
„Eisch yan het oogenblik is, met de
wetgeving voortgang te makeneisch
voor de toekomst is, op grondwetsher
ziening voorbereid te zijn", schreef de
Regeering in de Memorie van Antwoord.
En uit het Regeeringsantwoord bleek,
dat in de eerste plaats gedacht .wordt
aan de Sociale Wetgeving.
ïn die sociale wetgeving is op dit
oogenblik de kern: de invaliditeitsver
zekering.
En met deze staat in onafscheidelijk
financieel en economisch verband: de
tar i e f sherzi enin g.
Financieel voor zoover de Staat er
.geld voor beschikbaar moet hebben.
Economisch voor zoover de bedrijVei^
werkgevers en werknemers, de lasten
moeten dragen.
Wat in hoofdzaak van dit Kabinet op
dat terrein verwacht wordt, moet ko
men uit het departement van Landbouw
en uit dat van Financiën.
M!l 'w ligt het ZKjVMtcftH"*. J J
België.
Het diplomatieke corps bij
koning Albert.
Bij de ontvangst der diplomaten op het
paleis te Brussel, hield Z.Exc. de apos
tolische nuncius, de volgende toespraak
tot den koning:
Sire,
Daar het diplomatieke korps de eer
heeft voor de eerste amal in de tegen
woordigheid van Uwe Majesteit te wor
den toegelaten, dient het natuurlijk op
wellend woord, dat van mijne lippen
klinkt, om Hem, in mijnen naam en in
naam mijner collega's, te zeggen hoezeer
wij deelnemen in de vreugde, welke he
den door België trilt bij de troonsbe
klimming van Uwe Majesteit.
Door het bestijgen van dien luisterrij
ken troon, waaraan de wijsheid van ko
ning Leopold II zooveel glans en groot
heid wist te schenken, gevestigd door de
deugden en de wilskracht van een volk,
dat weet te werken en te willen, wordt
Uwe Majesteit meteen verheerlijkt.
De hooge persoonlijke begaafdheden
van Uwe Majesteit, de adel van zijn ka
rakter, de grootheid van zijn geest, al die
gaven welke zijne onderdanen door hun
algemeen, geestdriftig onthaal, bewezen
hebben te kennen en te waardeeren, zijn
zoovele waarborgen dat België al wat het
van zijn koning verwacht, ten volle zal zien
verwezenlijken.
Heden wordt Uwe Majesteit door alle
volkeren toegejuicht en ik ben overtuigd
dat ik de gedachten van mijn collega's
trouw weergeef door Hem de meest op
rechte wenschen aan te bieden, opdat
God hem een langen en glorierijke re
geering gunne, waardig aan een groot en
goed koning.
Mevrouw.
Sta ons toe dat wij ons aansluiten bij
de betooging der eerbiedige en diepge
voelde genegenheid, die Uwe Majesteit
over 't geheele land is ten deel gevallen
en in Uw Doorluchtigen Persoon groe
ten de koningin, de gade en de moeder,
die zoo waardig deelneemt in de vreug
den en de plichten van haar koninklijken
gemaal, mét, door hare hooge deugden,
machtig bij te dragen tot het geluk van
België.
Daarop antwoordde Z. M. de koning
aldus
Monseigneur, Excellenties,
Van al de mij toegezonden wenschen
zijn er, in mijne oogen, weinig, welke
meer waarde hebben dan deze, waarvan
Uwe Excellentie de tolk is.
De bewijzen van toegenegenheid, over
vloedig door de vreemde staten aan de
koninklijke familie van België geschon
ken, zijn voor haar een steun en een
troost geweest; de koningin en ik waren
er bijzonder gevoelig voor. De wen
schen, welke Uwe Excellentie wel heeft
willen uitdrukken voor den voorspoed van
België gedurende mijne regeering, heb
ben ons hart getroffen. Zij beantwoorden
aan het verlangen dat de natie, mijn staats
beheer en ik zelf koesteren om de vriend
schappelijke betrekkingen te zien hand
haven welke ons aan al de hier verte
genwoordigende mogendheden verbin
den. In vrede zijn werkzaam leven voort
zetten en geacht worden door de andere
volkeren, dit is de vurigste wensch van
België. Ik verzoek u, monseigneur, ex
cellenties,- daarvan de verzekering aan
u,we regeering te willen geven.
Frankrijk.
De Apachen.
Het gevecht in de straten van Nan-
terre schijnt de politie nu toch wakker ge
schud te hebben. Ten minste, zij is on
afgebroken in de weer, om de apachen
op te jagen en zoo mogelijk onschadelijk
te maken. Maandagavond hebben een
commissaris met twaalf agenten en een
speurhond jacht gemaakt op een berucht
individu, Nonor bijgenaamd, die voor den
aanvoerder wordt gehouden van de ben
de. Tevergeefs werden echter eenige kroe
gen en befaamde hotels afgezocht; de
vogel was blijkbaar gevlogen.
Hoe brutaal echter deze straatroovers
optreden, blijkt wel uit het volgende:
Een inspecteur der recherche wandel
de met een vriend om een uur 's mid*
dags in een der voorsteden, en werd her
kend door een bende van twaalf manne
rs ££achen* Zjj ïMêfl
hem aanop het geluid van zijn revolver
schoten kwamen eenige politieagenten en
een soldaat ter hulp, waarop een geregeld
gevecht ontstond. Hoewel zij twee der
aanvallers wist te grijpen, moest de poli
tie toch wijken voor de overmacht
De inspecteur en zijn vriend werden
gevaarlijk mishandeld, terwijl twee agen-
tne werden gewond.
Italië.
Een herdenking.
De verjaardag van de ramp van Mes
sina en Reggio is door geheel Italië
op plechtige wijze herdacht.
De bladen wijden lange artikelen aan
de catastrophe; in verschillende steden
zijn bijzondere missen gecelebreerd voor
de slachtoffers.
Te Reggio hangen de vlaggen 'half
stok de winkels zijn gesloten. De bevol
king heeft zich in plechtigen optocht
voorafgegaan door de overheid, depu
taties van verschillende vereenigingen en
de met krip omfloerste vlag naar het
kerkhof begeven, om een krans op het
graf der slachtoffers te leggen.
D e„Tribuna" geeft een overzicht van
hetgeen voor de verwoeste steden is ge
daan.
Het bestuur der spoorwegen leverde
tot Juni voor 35 mïllioen lire materi
aal uit de magazijnen waaronder 9000
barakken. In het geheel zijn 30.000 ba
rakken ter beschikking gesteld, waarvan
er 4000 reeds zijn opgeslagen. Deze
loodsen bedekken een oppervlakte van
4 millioen vierk. Meter. Vijftig kilome
ter straat is aangelegdvernielde wa
terleidingen in Messina en Reggio zijn
vernieuwd.
Spanje.
De Watersnood.
Uit de particuliere berichten welke nu
langzamerhand loskomen, blijkt, dat de
watersnood ontzaglijke schade heeft aan
gericht.
Het schouwspel is vreeselijk, zoowel
te Salamanca, Zamora als te Burgos,
Valencia enz. In de beide Asturiën is het
platteland een ruïne van huizen, brug
gen, halfingestorte fabrieken en weg-
geslagaen wegen en spoordijken. Te
Zamora zijn meer £an 5000 stuks vee
verdronken de meeste huizen in de dor
pen zijn onbewoonbaar geworden.
Onder de plaatsen, welke het meest
geleden hebben behoort Benavente, waar
het water zoo snel steeg, dat de inwo
ners ternauwernood het lijf konden red
den het laaggelegen gedeelte van het
dorpje is geheel verdwenen Een aan
tal herders en landlieden, die in de hoo
rnen vluchtten, zijn van koude en honger
bezweken.
Te Vecilla bleef alleen de kerk over
eind. Bovendien is overal het zaad uit
de akkers meegesleurd door het yvater
zoodat hongersnood gevreesd wordt. De
overheid spant alle krachten in om de
van alles beroofde bevolking te hulp te
komen en in de eerste plaats te voor
zien van voedsel en kleeren.
Engeland.
Een teekenaar aan de werk te Ports
mouth, Knowlden geheeten, zal terecht
staan beschuldigd van diefstal van den
ontvanger van het draadlooze telegraaf-
apparaat aan boord van het torpedo-
opleidingsschip „Vernon" en van tach
tig plannen, enz. waarvan het bezit de
resultaten van den geheelen arbeid ter
volmaking van de draadlooze telegra-
phische inrichtingen van de Britsche ma*
rine zou doen kennen.
Knolwden, die zich ïn hechtenis be
vindt, wordt echter niet beschuldigd aan
anderen eenige mededeeling omtrent den
inhoud van de gestolen stukken te heb
ben gedaan.
Rusland.
Overbevolking der gevangenissen.
Aan de „Lokal Anzeiger" wordt uit
[Moscou geseind: Ten gevolge van de
zeer talrijke arrestaties, die plaats gehad
hebben onder het personeel der politie
te Moscou wegens wangedrag en verduis-
ternig van gelden, zijn alle gevangenissen
geheel gevuld.
De voornaamste wachtpost van Krem
lin zal nu worden ingericht om er een ge
deelte van de beschuldigden in verze-
^ejdé Jiêw^ring tg brengen^ Ojader dezen
behoort ook kolonel Giers, een der po
litieautoriteiten van Moscou.
Finland's strijd om recht.
Van de hand van professor dr. Wi,
van der Vlugt te Leiden bevat de
„Frankf. Ztg." een opstel over den strijd
om het recht van Finland, die thans weder
wordt gestreden. De hoogleeraar verde
digt daarin de stelling, dat die strijd niet
is een binnenlandsche aangelegenheid van
Rusland, waarmede het buitenland zich
niet heeft te bemoeien. De bewering dat
dit wel zoo is, wordt vooropgezet door
de Russische bureaucraten en hun aan
hang, voornamelijk om zich daardoor aan
elke verantwoording wegens hun Finsche
politiek te onttrekken; maar die bewe
ging is niet vol te houden. Doch al ware
het een interne aangelegenheid van Rus
land, dan toch zou de buitenwereld, de
onpartijdige toeschouwer, het volste recht
hebben zijn meening daarover te zeggen
den vader, die zijn zwakken zoon mishan
delt, bij den rechter aan te klagen staat
eiken buurman vrij, ook al heeft hij niet
het recht het huis van den schuldige te
betreden, en de mishandeling te voor
komen.
Maar er is nog een tweede gewichtige
overweging: de vraag of de regeling der
Finsche quaestie een zuiver binnen-
landsch Russische is, vormt juist het
rechtspunt, het geschilpunt tusschen de
Finnen en de Russische tchinowniks. Zoo
de buitenlandsche pers zich daardoor liet
overhalen, om zich er niet mede te be
moeien, zou zij zich feitelijk plaatsen aan
de zijde der partij die de macht, maar
niet het recht heeft.
En daarom wil de hoogleeraar, na zijn
pleidooi in „Onze Eeuw", en zijn fran-
sche brochure ook in een duitsch blad
protesteeren tegen de onrechtmatige daad^
die Rusland thans weder wil begaan, ge
lijk hij het ook voor tien jaren deed, toen
de eerste rechtsschennis in Rusland plaatfj
had.
Breedvoerig zet dan de hoogleeraar het
geheele feiten-materiaal uiteen. De voor
waarden, in 1809 voor het beheer van
Finland vastgesteld, de erkenning daarvan
door Alexander I, Nikolaas I, Alexander
II en Alexander III; de eedsaflegging
van Nikolaas II op de Finsche grond
wet, en de plotselinge schending van dien
eed in 1899, de eerste aanslag op den rech
ten en vrijheden, die Rusland onder vier
Tsaren had geëerbiedigd.
Nadat de professor herinnerd heeft aan
de nobele houding van het Finsche volk
bij die rechtsschennis van de zijde van den
Russische Tsaar, wijst hij op de merk
waardige verandering, die tengevolge van
den oorlog in Mandsjoerije en de daarop
gevolgde revolutionnaire beweging in
Rusland, in de zienswijze van de Russi
sche regeerders plaats greep. De oude
toestanden werden hersteld, de rechten
zelfs aanmerkelijk uitgebreid.
Maar nauwelijks was de rust in Rus
land hersteld en kon de autocratie weder
het hoofd opheffen, of de onderdrukking
begon opnieuw. Een reeks onwettige
maatregelen werden ingevoerd, en in Mei
1908 wierp Stolypin het masker af, en
kondigde hij een tweeden staatsgreep aan,-
toen hij het russische nationaliteitsgevoel
tegen het kleine Finland in 't geweer riep.
De hoogleeraar bespreekt alle maatrege
len, die sedert genomen zijn, om het recht
van Finland op eigen bestuur te beper
ken
In een tweede artikel zal de Leidsche
hoogleeraar de verdediging dier Russi
sche maatregelen door Stolypin aan eqai
nader onderzoek onderwerpen.
De Russische „Börsenzeitung" deelt
mede, dat op last van een Duitsche recht
bank beslag is gelegd op Russische
staatsdeposito's bij de firma Mendelssohn
te Berlijn. Tijdens den laatsten oorlog had
Rusland nl. op naam van den Duischer
Heilfeld het stoomschip „Anhalt", dat met
ammunitie naar Wladiwostok zou wor
den gezonden, gecharterd, daarna het
schip aangekocht en Heilfeld schriftelijk
aan aanzienlijke som toegezegd, wanneer
hij de gevaarlijke reis met goed gevolg
zou volbrengen. Toen de vrede van Ports
mouth werd gesloten, was de „Anhalt"'
op haar weg naar Wladiwostok niet ver
der dan Kiautsjau gekomen. De Russi
sche regeering weigerde daarom later de
uitbetaling der beloofde som, ofschoon
geen enkele bepaling in de gesloten over
eenkomst haar daartoe het recht gaf.
Intusschen was de Russische consul te
KiAutsjAU «t in geslaagd oa de sen si