^2T7
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
Ie Jaargang.
No. 23.
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt voor Leiden 9 cent per week, 1.10 per
kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal.
Franco per post 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/. cent.
Woensdag
October
1909.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeeiingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advértentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer JO cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
De leugen-campagne.
In een Zwitsersch blad, het „Luzer-
Uer Vaterland" van 22 October, vinden
we een voortreffelijk artikel, dat in deze
dagen van F e r r e r-v er blinding en
opzetting tegen de Katholieke Kerk
waard is te worden gelezen.
We geven er een uittreksel van.
De internationale pers aldus genoemd
blad gaat prat op haar beschavings
zending. Inderdaad is die roeping een
schoone, wanneer zij op groothartige
.wijze wordt vervuld; wanneer zij eer
lijk de waarheid dienen wil; wanneer
1\\ haar krachten wijdt aan de idealen
der menschheid en van het Christen
dom wanneer zij zonder vrees vooroor-
1 deelen bestrijdt; wanneer zij de bevor
dering van beschaving en kunst voor-
staatwanneer zij nood en ellende
tracht te lenigen en wanneer zij, niet
ten laatste, medehelpt-aan de godsdien
stige opvoeding der menschheid.
Ja, deze roeping is schoon.
Maar, wanneer men het beeld der
groote pers in deze dagen van Ferrer-
opwinding beschouwt, en dat beeld als
maatstaf wil aanleggen aan de roeping
der pers, welk een klove vindt men
dan tusschen haar en de waarheid.
Wat een blind lasteren wordt van;
dag tot dag vernomen. Wat een gloeien-
den haat voelt men dan branden tegen de
Kerk, die aan de menschheid toch zoo
onschatbare diensten heeft bewezen en
nog immer bewijst.
Hoe hoopt zich leugen en laster op.
Boven het hoofd van een anarchist
van de daad, die aan God en het Chris-
stendom den wildsten krijg verklaarde;
die het leger tot verraad aan het vader
land aanspoordedie uit de harten der
jeugd eiken eerbied voor het gezag, elke
liefdé voor het husigezin wilde rukken
die openlijk net bloedig oproer pre
dikte en aan zijn leerlingen de kunst
leerde om dynamiet, bommen en gift te
vervaardigen boven het hoofd van zoo
iemand houdt de groote pers haar
schild.
De vruchten dezer campagne hebben
zich bereids in daden geopenbaard.
Aanrandingen van priesters, vernieling
van kerken, werpen van bommen waren
het gevolg.
En dan houdt men inzamelingen voor
denkstèënen ter eere van Ferrer
Te Brussel gaf, voor dit doel, één
enkele 25.000 gulden.
Dat alles geeft te denken.
Want zegt het „Luzern.-Vat."
het is tegen de Kerk, dat zich deze
fanatieke aanval richt. En nog nimmer
rgaat het blad voort heeft deze
pers haar gloeienden haat tegen de Kerk
zoo open en zoo overmatig doen kennen,
van af de leidende orgaan tot de klein
ste, keffende blaadjes toe.
Het moei wel duidelijk fijn, naar
welk doel deze Pers streeft.
Dc csgen moeten wel opengaan, en
'm- za! tot de erkenning moeten ko
men, dat men in de veel geruchtmakende
'Ferrer-historie is misleid door de Pers,
[die dezen anarchist heeft verdedigd;
bedrogen door hen, die dezen revolu
tionair als troef tegen het „clericalis-
flie", .tegen de Katholieke Kerk hebben
ben willen uitspelen.
Burgemeester Mr. W. F. van
Leeuwen vraagt ontslag.
Naar uit 's-Gravenhage gemeld wordt
heeft de heer Mr. W. F. van Leeuwen
aan H. M. de Koningin ontslag gevraagd
als burgemeester van de gemeente Am
sterdam.
Een vlugschrift over de Ferrer-
agitatie,
Bij het Centraal- Bureau der K.S.A. is
'een Vlugschrift ter Perse, dat een be-
oordeeling bevat van de Ferrer-agiiatic
jen waarin zal worden aangetoond, dat
de beweging niet voortspruiten kan uit
gekrenkt rechtsgevoel, dpch al leep ge
richt is op de b' e s t r ij d i n g van de
Katholieke Kerk.
Moge dit pakkende Vlugschrift in
groote massa's verspreid worden onder
ons Roomsche volk dat door de herrie
der tegenpartij in de war dreigt ge
bracht te worden. De Plaatselijke Co-
mité's van de K.S.A. zullen hiervoor
zeker hun best doen. Maar ook andere
vereenigingen, als Kiesvereenigingen,
Propaganda-clubs, Jonge Gardes, enz.
zullen een goed werk doen, wanneer zij,
voor een ruime verspreiding van dit
leerzame Vlugschrift zorgen. De prijs
(1 ct., bij groote getallen korting) behoeft
hun waarlijk niet af te schrikken.
GOUDA. Het bestuur der „Vereeniging
de Ambachtsschool Gouda" heeft mede-
deeling ontvangen, dat de Provinciale
Staten van Zuid-Holland een jaarlijksch
subsidie hebben toegezegd van f 3000 en
dat de Minister van Binnenlandsche Zaken
op de Staatsbegrooting voor 1910 heeft
gebracht een eerste jaarlijksch subsidie
van f 13.000, zoomede eene bijdrage voor
eens van f 2000, in de kosten van eerste
inrichting der school.
Het bestuur hoopt nu binnenkort over
te gaan tot aanbesteding van den. bouw
en het tweede halfjaar van 1910 de Am
bachtschool te kunnen openen.
L1SSE. Op eene tot nog toe onver
klaarbare wijze geraakte gistermorgen een
goederenwagen los van de tram, welke
half tien van Lisse naar Leiden vertrekt.
Aan de eerste Poellaan geraakte deze
wagen los en eerst te Sassenheim werd
men het gewaar. Er zat dan niets anders
op dan terugstoomen, wat dan ook ge
daan werd om het verlorene weer op te
zoeken. Daar deze tram uitsluitend be
last is met bollen- en goederenvervoer
ondervond de dienst geen vertraging.
Wegens te geringe deelname aan
het voorbereidend militair onderricht gaat
deze cursus dezen winter niet door.
Gisteravond is alhier de Rijkstuin-
bouw-wintercursus geopend. Hierbij wa
ren tegenwoordig de Commissie van
toezicht en het hoofd van dezen cursus den
heer J. Beumer, hoofd der openbare school
te Sassenheim. Alle nieuwe leerlingen
ervan, 20, waren tegenwoordig, benevens
die leerlingen, die op den vorigen cursus
een diploma hadden behaald. De heer
H. 2ijp, voorzitter der commissie, opende
dezen cursus, en heette de leerlingen
hartelijk welkom, waarna door hem met
een toepasselijk woord de diploma's aan
de oudleerlingen werden uitgereikt. De
leerling M. Meskers wenschte dat er een
rooster of leerplan werd vastgesteld. De
heer Beumer gaf hem. hierop een ant
woord,' waarmee de heer Meskers te
vreden was. Na eenige besprekingen van
algemeen belang werd medegedeeld, dat
op Dinsdag-avond door den heer Loer
der van Sandpoort de practische les zal
worden gegeven, op Woensdagavond
door den heer C. H. Geevers van Haar
lem in de scheikunde en op Vrijdag
avond door den heer J. Beumer van
Sassenheim in de plantenkunde. Laten
wij hopen, dat de leerlingen van dezen
cursus standvastig de lessen zullen vol
gen en beseffen, dat dit is in hun eigen
welbegrepen belang.
NIEUWVEEN. Vergadering van de
afdeeling Nieuwveen, Zevenhoven en
Omstreken van de Zuid-Holl. Vereeniging
„Het Groene Kruis" ten huize van Mej.
de wed. van Vliet alhier op Maandag
25 October 1909, 's avonds 7 uur. Voor
zitter de heer F. M. Baud. Aanwezig
9 leden.
De voorzitter opent op de gebrui
kelijke wijze de vergadering,} waarna
de notulen der vorige vergadering wor
den voorgelezen en onveranderd goed
gekeurd.
Bij de behandeling van de agenda voor
de algemeene vergadering sluit de meer
derheid der leden zich aan bij een voor
stel der afdeeling Alphen enz. in zake
de bijdrage der afdeeling aan de kas van
de hoofdvereeniging voor 1910.
Tot afgevaardigde naar de algemeene
vergadering, welke op Donderdag 28 Oct.
a.s. te Rotterdam zal gehouden worden,
wordt aangewezen de neer Dr. A. N. Ch.
Beek te Zevenhoven, die de benoeming
aanneemt.
Ten aanzien der benoeming van drie
leden van het Hoofdbestuur wordt de
afgevaardigde in de keuze vrij gelaten.
Ntets meer aan de orde zijnde, wordt
de vergadering circa 9 uur gesloten.
- Op de gister gehouden vrije najaars-
markt zijn geen runderen aangevoerd.
De Raad dezer Gemeente vergadert
op Vrijdag 29 October a.s., 's avonds te
acht uur.
De agenda luidt:
1. Ingekomen stukken.
2. Afloop huur van de aschwerf.
3 Verhuring grond nabij aschschuur,
aan de maatschappij tot detailverkoop
van petroleum „De Automaat".
4. Benoeming personeel voor de her
halingsschool.
5. Aanvraag grond voor een urinoir.
6. Behandeling der Begrooting van
inkomsten en uitgaven voor 1910.
NOORD WIJ KERHOUT. Dinsdagmorgen
werd alhier bij afslag verkocht de bouw-
manswoning „Schimmelpenninck", eige
naar de heer H. Oostdam. De verkooping
was zeer druk bezocht.
Perc. I bleef voor f 9000 aan H. Oostdam.
II f 3600 B. Meeuwenoord
III f5150 C. Westerbeek.
IV Dinsdag j.l. bij opbod verkocht
voor f 3500, werd met f 500 ver
hoogd en metf 20 afgemijnd door
P. Heemskerk, samen f4020.
V werd met f2 afgemijnd door C.
Bouwmeester, dus verkocht voor
f 2402.
VI, Dinsdag j.l. bij opbod verkocht
voor f2450, werd met f150 ver
hoogd door P. Brarna, te zamen
f 2600.
VII, Dinsdag jl. bij opbod verkocht voor
f 2950, werd met f 200 verhoogd
door M. v. d. Veld, te zamen f3150.
VIII bleef voor f 2850 aan M. v. d. Veld.
„IX f2500 C. Alkemade.
X f 3500 M. v. d. Veld.
XI f 1350 J. Parievliet.
XII f 3000 M. v. d. Veld.
XIII werd met f5 afgemijnd,gekocht dus
voor f3105 doör P. Warmerdam.
XIV bleef voor f 3800 aan C. Alkemade.
XV f3950 id.
XVI f6150 J. Speet.
XVIÏ f2450 id.
XVIII f2900 E. Hogervorst.
XIX f3600 E. Oostdam.
XX, bij opbod verkocht voor f 3750,
werd afgemijnd door E. Oostdam
op f30, te zamen f3780.
XXI, bij opbod verkocht voor f 4500,
werd afgemijnd door C. Wester
beek op f2, te zamen f4502.
De geheele woning werd ingezet op
f 70250, bracht bij verkoop bij opbod op
f76450, nu bijgekomen f909. Totale op
brengst f77359.
OEGSTGEEST. Voor het akte-examen
in de vrije- en ordeoefeningen der gym
nastiek slaagde de heer W. B. van Kam
pen alhier.
WASSENAAR. Veiling van 26 October
1909. Notaris W. J. M. de Bas. Drie
huizen Schoolstraat G. Gardien f2100.
Een perceel bouwgrond G. Gardien f 800.
Een perceel bouwgrond P. v. d. Holstf725.
Een perceel bouwgrond G. Gardien f 1300.
Een huis, Schoolstraat, P. v. d. Holst f 1250.
WARMOND. St. Cecilia, onze R. K.
Muziek- Zang- en Tooneelw tig
heeft gisteravond haar laatste i ng
van dit vereenigingsjaar gegeve. af
deeling Zang is ditmaal niet opgetreden.
Het instudeeren van een toepasselijke
cantate voor de a.s. inwijdingplechtigheid
der nieuwe school, en een Weihnachts-
cantate van Hallen voor de Kerstuitvoering,
heeft allen tijd in beslag genomen.
De muzikanten en tooneelisten haddën
dus alleen de taak van den avond op zich'
en het moet gezegd worden, ze hebben
zich er goed van gekweten. Zonder over
drijving kan van demuz/eArgezegd.worden,
dat zij zeer goed was. „Renata", „Fian-
Qailles" en een Fantaisie sur l'opera „la
fille du Regiment", waren drie nummers,
die voor het eerst ten geh'oore werden
gebracht en ze voldeden ons zeer. De
tenor-saxophoon blijkt een prachtige aan
winst te zijn.
Het is nu net een jaar geleden, dat de
Caecilia-harmonie haar eerste concert gaf
en wij wenschen den directeur, den heer
Vink en de muzikanten geluk met het
succes, wat zij in één jaar tijd wisten te
bereiken.
Na de pauze kwamen de tooneelisten
aan den beurt. Toen wij het program voor
het eerst zagen, dachten we: „nu we
hebben wel eens een mooier repertoire
gehad". Maar wat is het ons meegevallen
Een tooneelstukje werd wel is waar niet
gegeven, maar de voordrachten, die ge
daan zijn, waren eenig mooi. Daar heb je
b. v. „Het oudje v. d. Diaconie" Heb je
ooit zoo'n pracht-iype gezien; En koka-
dorus met z'n cïieffie! Beiden waren
weer uitstekend in hun rol en hebben
't publiek kostelijk geamuseerd. In „kermis
pret" bleek een der acteurs, die voor 't
eerst bij ons ophad, over werkelijk uit
stekende tooneelgaven te beschikken. Hij
zal, hopen we, ons nog dikwijls laten
smullen van zijn komische voordracht
kunst. Zijn broeder, tijdelijk alhier uit
Duitschland vertoevende, heeft door zijn
welwillende medewerking niet weinig
bijgedragen tot het succes van den avond.
En woord van dank en hulde nog aan
den grimeur, die zijn kunst, weer opper
best toonde te verstaan en aan den pianist,
die voor de begeleiding der zangstukjes
op onberispelijke wijze zorg droeg.
Naar wij vernamen worden voor een
volgende uitvoering „Rovie Sander", een
prachtig blijspel van Justus van Maurik
en de jaarlijksche Thomasvaer en Pieter
nel (reeds het 5e optreden) in studie
genomen. Ook zal men waarschijnlijk
dit seizoen nog een drama opvoeren van
Prof. Smit en De Rijk, getiteld „Mero-
dates."
Onze mannetjes gaan nu weer met
moed aan den gang om hun reputatie
op de planken te handhaven en te ver-
hoogen.
Onbrandbare rieten daken.
Eenigen tijd geleden werd medege
deeld, dat men er in Duitschland in ge
slaagd was rieten daken te vervaardigen,
die alle voordeelen boden van de gewone,
doch het nadeel van groote brandbaar
heid misten. Een schilder te Worp swede
heeft zich voor deze dakbedekking geïn
teresseerd en weten gedaan te krijgen,
dat het verbod om in bebouwde kommen
rieten daken toe te passen voor de ge
prepareerde bedekking werd opgeheven,
terwijl ook assurantie-maatschappijen
geen bezwaar meer hebben alsdus toe
geruste huizen te verzekeren.
Hier te lande interesseerde de heer
R. Tutein Nolthenius zich voor de zaak
en hij begaf zich naar Worpswede om
inlichting. Zijne bevindingen deelt hij
mede in het „Bouwkundig Weekblad",
en daar wij het hier een groot natio
naal en artistiek belang geldt, vestigen
wij de aandacht op zijn artikel.
Het stroo en riet wordt voor de
Worpsweder daken eenigszins anders
toegepast dan voor de gewone dakbe
dekking. Men maakt er platen van, die
binnen een houten raam zijn besloten,
en onbrandbaar worden gemaakt met
een mengsel van leem, water, gips en
ammoniakwater uit de gasfabriek. De
uitvoerige beschrijving kan men vinden
in een bij den Verschönerungsverein te
Worpswede verkrijgb^e brochure „Das
feuersichere Strohdach".
Het onbrandbare stroodak is oor
spronkelijk door een Mecklen burgschen
landbouwer voor eigen gebruik uitge
vonden.
De uitvinding zoude echter niet verder
gekomen zijn, indien niet de heer Hans
am Ende toevallig moeite had gehad met
de Berlijnsche brandweer. Iiem was op
gedragen door zijne Worpsweder colle
ga's het exposeeren hunner schilderijen
in een afzonderlijk: gebouwtje op een
Berlijnsche tentoonstelling. Hij liet op
dat gebouwtje, om in het karakter der
streek te blijven, een rieten dak zetten.
En nu was Holland in last. Gelukkig
stelde de brandweer zich tevreden met
het doen begieten van het strooiendak
met waterglasDoch de heer am Ende
zelf was niet tevreden, en toen hij hoor
de dat iemand in Mecklenburg een on
brandbaar dak had uitgevonden, toog hij
er heen, leerde de wijze van doen en
maakte het pasklaar voor Worpsweder
toestanden.
Daar werd toen een proefdak opge
steld. Een breedte van vier meter werd
gedekt met een aldus onbrandbaar ge
maakt strooien dak naar den oorspron-
kelijken uitvinder Gernentzdak genoemd.
Daarna één meter breed niet aange
streken pannendak, weer een ineter Ger
nentzdak. Vervolgens een meter breed
dak met niet aa ^e L eken cementpan
ne/i. Nogmaals ee,n meter breed Gernetz-
asphaltpapier op een bebording van 2
cM. dikte, en ten slotte over 3 M. breed
te een gewoon dak, dik 0.20 M., met
teenen gebonden.
Het gebouwtje bleef een jaar lang
zoo staan, toen werd er een groote mas
sa teertonnen, stroo, rijshout enz. on-
dergestapeld en dit alles aangestoken 4n,
tegenwoordigheid van hooge gewestelij
ke autoriteiten, regeeringsbouwmeester,
architecten enz.
Uit deze proef bleek dat het Gernentz
dak het feitelijk van alle bedekkingen!
het langst uithield. Wat ook van betee-
kenis mag genoemd worden is, dat hoe
wel het dak dan toch een geheelen win
ter over had gestaan, zich geen loop and
vuurtje over de oppervlakte van het
stroo vertoonde (F'lugfeuer). Wel bleek'
het en ook dat is vooral voor land
bouwers van belang poreus te zijn
gebleven want de rook vond een uitweg
door het stroo heen.
Ten gevolge van dezen gunstigen uit
slag heeft de Regeeringspresident in Stade
voor deze soort onbrandbaar gemaakte
daken het bouwverbod opgeheven. En
wat van niet minder beteekenis is, de
Hannoversche brandwaarborg-Mij. heeft
evenals de brandwaarborg-Mij. der kleine
Mecklenburgsche landbouwers de verze
keringspremie voor dit Gernentzdak ge
lijk gesteld met die voor harde daken d.i.
pannendaken).
Het" doel dat de heer Hans am Ende
zich voorstelde, is dus volkomen bereikt.
Sedert zijn nog andere proeven elders
genomen, die eveneens goed gelukten, en
thans worden onder toezicht van profes
sor Fr. Pfaff te Freiburg in Baden en
onder Landrat Rogge te Tcndern in Slees-
wijk eveneens proefdaken gebouwd, ten
einde allerwege in Duitschland deze wij
ze van werken ingang te doen vinden.
De heer Nolthenius gelooft, dat ook in
Nederland het Gernentzdak zoo heet
het een groote toekomst heeft
Hij zegt daaromtrent:
Het aantal rieten daken in ons land is
nog zeer groot, en het is zeker in het alge
meen belang, dat deze bedekking behou
den blijft. En voor onze architecten kan
het bij den bouw van eenvoudige, kleine
villa's een welkome afwisseling zijn. Zelfs
voor grootere huizen is het een zeer pas
sende dekking. Doch om boeren en bui
tenlui, én vooral de brandwaarborgmaat
schappijen, te overtuigen, dat het middel
probaat is, verdient het aanbeveling hier
te lande evenals in Duitschland, een proef
dak te bouwen en dit in tegenwoordigheid
van autoriteiten, afgevaardigden van land-
bouwmaatschappijen, arciiitecten, en assu
radeurs in brand te steken. Dan zullen
aller oogen geopend worden. Maar ikj
acht het zeer wenscheliik dat een dergelijk'
proefdak gemaakt worde niet enkel vol
gens het Worpsweder recept, maar ook
onder toezicht van den Worpsweder1
meesterdakdekker Viebrock, die dan met
een de kunst aan onze Nederlandsche dak
dekkers leeren kan. Enkele dagen zijn
daartoe voldoende, en de daaropvallende
kosten zijn niet groot.
Moge weldra een dergelijke proef ge
nomen worden, want het geldt hier inder
daad een groot nationaal belang. Duizen
den guldens kunnen er door uitgespaard
worden op de assurantie-premiën en me
nig menschen- en dierenleven kan er door
behoud ;n blijven, om niet te gewagen van
het artistieke belang, dat zeer zeker zich
ook mag doen gelden.
Ingezonden Mededeeiingen,
30 cent per regel.
F. A. DAMEN
Wijnhandelaren - Hofleveranciers.
Kantoor Burgsteeg
(13'
Academienieuws.
LEIDEN. Voor het candidaatsexamet
in de rechten slaagde de heer L. W. H
de Leeuw.
Kerknieuws.
121/J-jarig Priesterfeest.
Op schitterende wijze vierde heden
27 October, het Seminarie Hageveld he