MAANDAG 22 JUNI 1936.
205
Interpellatie-Snel i.z. verlaging uurloonen bij werkverschaffing,
(van Eek e.a.)
en met het zenden van een adres aan den Minister niet veel
resultaat zal bereiken.
Het gaat hierbij niet om een politieke zaak. maar om de
vraag, of een publiek lichaam ten slotte geen moreele ver
antwoordelijkheid draagt voor het feit, dat het niet alles
doet om te voorkomen, dat in de werkverschaffing honger-
loonen worden uitbetaald. Men vraagt bijzonder hard werk,
ook van menschen, die niet gewoon zijn, dit werk te verrichten.
Een publiek lichaam heeft alle mogelijke middelen aan te
wenden om te bereiken, dat ten minste wordt uitbetaald
een behoorlijk loon, waarvan de menschen kunnen leven.
De Eaad heeft niet de vrijheid, zelfstandig over deze zaak te
oordeelen en zit daarbij vast aan allerlei instanties en maat
regelen, maar kan ook wel van zijn gevoelen doen blijken,
wanneer vaststaat, dat de hoogere autoriteiten zich er niet
aan zullen storen.
Het is van beteekenis, dat een pubhek lichaam als de
Leidsche Raad zegt, het onverantwoord te achten voor
loonen, die liggen beneden het ethisch minimum, te laten
werken. Als uiting van publieke en moreele verantwoordelijk
heid heeft de uitspraak van den Raad beteekenis, ook al
bereikt hij daarmede geen resultaat.
De heer Romijn had zich uiet in deze discussie willen
mengen, omdat zijn standpunt te dezer zake bekend is,
maar nu de heer van Eek met een theatrale houding en
woordkeus den Raadsleden tracht te suggereeren, dat de
Raad medewerkt aan het betalen van hongerloonen en be
dragen, die beneden het ethisch minimum liggen, moet
spreker er in het publiek tegenoverstellen, dat men hier te
maken heeft met loonen, die grooter zijn dan de steun
bedragen. De socialistische vakbonden, waarvan de sociaal
democratie vooral de spreekbuis is, achten het toch nog altijd
niet ongeoorloofd van dat steunbedrag, dat toch lager is dan
het werkverschaffingsloon, 50 cent contributie in te houden.
Die bedragen kunnen dus altijd nog een vermindering onder
gaan; men kan dus van die zijde niet met recht en reden
betoogen, dat de werkverschaffingsloonen, die toch altijd
nog hooger zijn dan de steunbedragen, liggen beneden het
ethisch minimum en dat de menschen daarvan niet kunnen
leven. Gezien de houding van de socialistische vakbonden
heeft het woord van den heer van Eek dus geenerlei be
teekenis.
De heer Wilmer kan zich, hoewel hij het niet eens is met het
voorstel-Snel, in geen enkel opzicht vereenigen met de
woorden van den heer Romijn. Spreker is ook van meening,
dat de loonen in de werkverschaffing laag zijn, ook al kunnen
ze misschien een vergelijking met die in het vrije bedrijf
doorstaan, en uit het feit, dat er nog contributie uit betaald
wordt, mag niet geconcludeerd worden, dat ze te hoog zijn.
De reden, waarom spreker niet met het voorstel-Snel meegaat,
is door den heer van Eek zelf opgegeven, n.l. dat het niet het
minste resultaat zal hebben. Nu vraagt de heer van Eek,
of een moreele uitspraak dan ook geen waarde heeft, maar de
Raad is niet geroepen tot moreele uitspraken over algemeene
Regeeringsdaden, die niet speciaal Leiden betreffen. Heeft
de heer van Eek dan nog niet genoeg aan 100 Tweede Kamer
leden, om de Regeering er op te wijzen, wanneer zij immoreel
handelt? De Raadsleden dragen de moreele verantwoordelijk
heid voor de daden, die op het terrein van den Raad liggen
en men ondermijnt de parlementaire democratie door zich
te begeven op een terrein, dat niet het zijne is. Ieder op
zijn plaats en alles op zijn tijd. De Raad heeft er voor te
zorgen om de verhoudingen in zijn gemeente zoo goed mogelijk
te doen zijn, ook voor de werkloozen; voorzoover de toestand
van de werkloozen en van de tewerkgestelden niet van den
Raad afhangt, is dit een zaak van de Regeering; men heeft
zijn vertegenwoordigers in de Tweede Kamer om op die
Regeering invloed uit te oefenen. Wanneer het uitgesloten is,
dat de Raad daarmee iets zal bereiken, dan ligt het niet op
zijn weg daarover te requestreeren. De heer van Stralen
heeft eens het uitvoeren van werken in werkverschaffing
bestreden op grond van de lage loonen, die nog wel lager
konden gaan zoo zeide hij. Dat is inderdaad zoo; men
moet werkverschaffing aanvaarden of afwijzen, maar, aan
vaardt men ze, dan is men met handen en voeten gebonden
aan de loonen, door den Minister voorgeschreven. Dit is een
hard feit, maar een feit, en men moet zich door gevoels
overwegingen niet laten weerhouden, dit nuchter in te zien.
Wanneer spreker met den voorsteller van de motie van
meening verschilt, is het niet, omdat hij de loonen zoo best
vindt, maar wel omdat hij inziet, dat de Raad te dezer zake
niet in de eerste plaats het aangewezen lichaam is om de
loonen te veranderen en vaststaat, dat de Minister van
Interpellatie-Snel i.z. verlaging uurloonen bij werkver-
(Wilmer e.a.) scliaffing; ca.
Sociale Zaken zich aan een adres van den Raad niets gelegen
zal laten liggen.
De heer Snel zegt, dat de heer Romijn, was hij meer op de
hoogte van het organisatieleven, zou hebben geweten, dat
1°. de betaling van contributie noodzakelijk is, willen de
leden bij werkloosheid hun recht op kasuitkeering behouden
en 2°. de Minister zelf het steunbedrag voor de onge
organiseerde werkloozen 50 cent lager heeft gesteld dan dat
voor de georganiseerde werkloozen.
De heer Bergers betreurt het, dat de heer Snel de motie
in dezen vorm heeft ingediend en zou zijn stem daaraan wel
geven, indien zij zich bepaalde tot het uitspreken van de
wenschelijkheid, gedurende de uitvoering van dit werk
in werkverschaffing het uurloon niet lager dan 40 cent te
doen zijn. Immers het werk wordt, nu men allengs dieper
komt, met den dag zwaarder.
Het argument, dat het loon in de werkverschaffing hooger
is dan het steunbedrag, snijdt geen hout, omdat het dit
uiteraard moet zijn, daar een arbeider meer voeding en
kleeding noodig heeft in de periode, dat hij werkt dan ge
durende zijn werkloosheid.
De heer van Eek zou het veel logischer hebben gevonden
en ook veel liever hebben gehad, indien deze zaak in de
Tweede Kamer op bevredigende wijze werd opgelost, en deze
Kamer den Minister aan het verstand had gebracht, dat een
dergelijke houding niet te verantwoorden is. De sociaal
democratische leden der Tweede Kamer hebben voortdurend
dit standpunt ingenomen. De Regeering dwingt steeds tot
verlaging van het inkomen van een belangrijk gedeelte van
de arbeidersklasse en laat zich niet leiden door de vraag,
of de menschen ten slotte daarvan op een eenigszins redelijke
wijze kunnen leven. Het standpunt van de Regeering, die
verder van de bevolking afstaat dan de Raad, is altijd eenigs
zins anders dan dat van den Raad. Spreker neemt aan, dat
de Regeering meent met het nemen van een dergelijken maat-
regel goed te handelen, maar vindt haar houding fataal.
Degenen, die dagelijks van nabij kunnen zien, hoe de arbeiders
moeten sjouwen en dan nog niet in staat zijn iets van hun
loon over te houden, dragen een groote verantwoordelijkheid.
Dit wetende kan men zich aan den eenen kant machteloos
gevoelen, maar aan den anderen kant toch gedreven worden
door den drang om uit te spreken, dat men het moreel on
verantwoordelijk acht. Niet alleen in Leiden, ook elders kan
deze meening tot uiting komen.
Wanneer door allerlei omstandigheden een Regeering, die
verre van de bevolking staat, tot dergelijke maatregelen
gedreven wordt, dan kan het toch van beteekenis zijn, dat
in menigen Gemeenteraad een ander geluid wordt gehoord.
Natuurlijk hebben de sociaal-democraten liever, dat de men
schen werken dan dat zij de hand ophouden om steun te
ontvangen, maar als zij werken, moeten zij daarvoor een
behoorlijk loon ontvangen. Ook een moreele uitspraak heeft
waarde, al kan spreker niet garandeeren, dat daardoor de
houding van den Minister gewijzigd zal worden.
Het voorstel van den heer Snel wordt aangenomen met
17 tegen 16 stemmen.
Vóór stemmen: de heeren Hessing, van Stralen, Yerweij,
van Weizen, Yos, mevrouw de Gier, de heeren Groeneveld,
Bergers, Jongeleen, van Eek, van der Voort, Snel, Schüller,
mevrouw Braggaar, de heeren Carton, Kuipers en Vallentgoed.
Tegen stemmen: de heeren Goslinga, Beekenkamp, Wilmer,
Tepe, Splinter, Wilbrink, Lombert, de Reede, van der Reijden,
Romijn, van Rosmalen, Coster, Tobé, van der Kwaak,
Eikerbout en Schoneveld.
De Voorzitter verklaart hiermede de interpellatie van den
heer Snel voor gesloten.
XXII. Interpellatie van den heer van der Voort inzake liet
in dienst nemen van een arbeider in los dienstverband bij den
Plantsoendienst.
De heer Wilmer vestigt er de aandacht op, dat het thans
half twaalf is en verzoekt thans de vergadering te sluiten
en de overige punten der agenda aan te houden. Wanneer
er zoovele punten voor de agenda zijn, moeten er niet 5 weken
verloopen tusschen de twee raadsvergaderingen.
De Voorzitter acht de agenda niet overladen. De heer van
Eek wijst nu op de vijf interpellaties, die er op voorkomen,
