42
MAANDAG 17 FEBEUAEI 1936.
Gemeente-begrooting Algemeene beschouwingen,
(van Eek.)
de middenstand lijdt thans groot gebrek en heeft het dikwijls
niet beter dan de arbeiders, omdat een groot deel van de
bevolking niet beschikt over de middelen om te koopen.
Het Plan heeft tot doel de positie van de gansche bevolking
te verbeteren en de sociaal-democraten hebben dan ook het
recht den steun van de geheele bevolking voor dit Plan te
vragen. De sociaal-democraten zullen dus samenwerking
moeten zoeken met anderen. Ook bij de onderhandelingen
over de bezetting van de Wethouderszetels hebben de
rechtsche en de andere fracties, voorzoover tegenwoordig,
bewijzen van toenadering gegeven; men heeft geen enkele
voorwaarde gesteld, en men heeft op prijs gesteld, dat de
sociaal-democraten wilden samenwerken. De beste grondslag
voor elke samenwerking is, dat elke partij naar eigen inzicht
en overtuiging werkt.
Een tweede reden, waarom de sociaal-democraten zoo
bereid zijn tot samenwerking, is dat de democratie ook hier
bedreigd wordt. Het is noodig, dat allen, die democratisch
voelen en prijs stellen op behoud van de democratische
vrijheidsrechten, zich in deze dagen bijeenvoegen om een
bolwerk te vormen, waarop de pogingen om de bevolking
van die vrijheid te berooven, zullen afstuiten.
Die samenwerking in het College van socialisten en andere
elementen heeft reeds tot min of meer belangrijke resultaten
geleid. In de Vooruit van .13 Februari j.l. zegt de redactie:
„Eerst nu immers is aan de Leidsche werklozen volledig
recht gedaan wat de voorziening van brandstoffen betreft.
Eerst nu is een einde gekomen aan het vele overwerk bij
Maatschappelijk Hulpbetoon.
Eerst nu is aan de Zoeterwoudsche Singel het sportterrein,
waar onze tweede klasser speelt, goed geoutilleerd.
Eerst nu zal de verstrekking van goedkope groenten aan
werklozen worden ter hand genomen.
Eerst nu wordt aan de gemeenteraad voorgesteld een
schoolspreekuur in te stellen en komt een voorstel van ons
vroegere raadslid Koole in behandeling, dat 26 Januari 1933
reeds om praeadvies ging naar B. en W., maar door het
vorige College nooit is afgedaan!
Eerst nu wordt voorgesteld aan werklozen en hun gezins
leden goedkope stortbaden in het gemeentelijke badhuis te
verstrekken en daarbij zeep en handdoeken gratis te ver
strekken.
Eerst nu willen B. en W. het schoolkind iedere week weer
een verfrissend bad geven."
Het zijn min of meer kleine zaken en het zou onwaar, dus
onwaardig zijn te beweren, dat zij alleen door de sociaal
democratische Wethouders zijn tot stand gebracht, al is het
geschied in samenwerking met en waarschijnlijk op aandrang
van de sociaal-democratische Wethouders.
Men heeft van verschillende zijden bezwaar gemaakt tegen
de opneming van sociaal-democraten in het College en vooral
in de Anti-Eevolutionnaire Partij schijnt het daarover aardig
gespookt te hebben( de vertegenwoordigers van de anti-
revolutionnaire fractie, die met de sociaal-democraten over
deze zaak hebben gesproken, hebben zich echter volkomen
loyaal gedragen en spreker heeft absoluut geen enkele reden,
daarop eenige aanmerking te maken).
Men heeft voornamelijk drie bezwaren aangevoerd.
In de eerste plaats zouden de sociaal-democraten een
gezag ondermijnende richting vormen. De sociaal-democraten
zijn echter in de eerste plaats voorstanders van orde en orde
is zonder gezag niet mogelijk. Toen spreker solliciteerde
naar het ambt van burgemeester, zei de liberale Minister
Goeman Borgesius tot hem: „gij zijt als sociaal-democraat
nog grootere voorstander van orde dan ik." Als burgemeester
heeft spreker het gezag steeds hoog gehouden.
De sociaal-democraten zijn echter voorstanders van het
democratische gezag, dat niet, zooals de Voorzitter thans
interrumpeert, naar den zin der sociaal-democraten moet
zijn. Ook het gezag, dat spreker als burgemeester heeft
gediend en hoog gehouden, was niet naar zijn zin.
Men beroept zich, evenals de heer de Vries thans bij
interruptie doet, op het gebeurde met het oorlogsschip
De Zeven Provinciën. Aangenomen, dat de S.D.A.P. ten
aanzien van hetgeen daarmede gebeurd is, niet gehandeld
heeft, zooals men het had gewenscht, is dit dan een reden
om een partij, die orde wil scheppen, te veroordeelen? Ook
op de Engelsche vloot hebben zich ernstige gevallen van
muiterij voorgedaan, maar men heeft dat gesust. De demon
stratie met de Zeven Provinciën droeg een ernstig karakter,
maar men heeft de Nederlandsche vlag gehandhaafd en was
van plan naar Indië terug te gaan.
Het is bespottelijk om op grond van de houding der S.D.A.P.
in één geval te beweren, dat deze partij het gezag ondermijnt.
Moet spreker de anti-revolutionnairen thans herinneren aan
wat Cromwell heeft gedaan?
Gemeente-begrooting Algemeene beschouwingen,
(van Eek.)
Er kunnen omstandigheden zijn, waarin een voorstander
van de handhaving der orde anders optreedt dan hij gewoon
is te doen. Ook in het tegenwoordige Duitschland zijn predi
kanten, die zich niet aan het huidige gezag onderwerpen.
De sociaal-democraten willen eerlijk samenwerken met
allen, die zich op het standpunt van de democratie plaatsen
en de democratische vrijheidsinstellingen willen verdedigen.
Niet alleen de sociaal-democraten, maar ook de andere
partijen kunnen aan die samenwerking behoefte hebben,
zooals in andere landen is gebleken.
Spreker is er geen tegenstander van, dat men voor zijn
beginselen uitkomt, maar wanneer blijkt, dat een partij zich
laat leiden door de omstandigheden en daarom op een be
paalde wijze moet optreden, moet men vertrouwen, dat zij
het niet doet uit een opwelling of uit politieke berekening,
doch wel krachtens haar ernstige overtuiging.
Men heeft de sociaal-democratische fractie verweten, dat
zij omtrent de verkiezing van wethouders geen overleg heeft
gepleegd met de vertegenwoordigers van het Verbond voor
Nationaal Herstel en de Communistische Partij-Holland.
De sociaal-democraten kunnen echter geen overleg plegen
met hen, die niet op het standpunt staan, dat het noodzakelijk
is het overleg tot een resultaat te doen leiden, waardoor de
parlementaire democratie tot uiting komt en wordt gesteund.
De heer van Weizen heeft, zooals hij nu interrumpeert, den
sociaal-democraten er geen verwijt van gemaakt, maar dit
kan nog komen. In andere gemeenten hebben de communisten
er wel aanmerking op gemaakt.
Wanneer de Leidsche Eaad zulk een sterke communistische
fractie had als andere gemeenteraden hebben, waarin de
communisten den sociaal-democraten hebben aangeboden
samen het college van Burgemeester en Wethouders te
vormen, en de Leidsche communistische Eaadsfractie zou
den Leidschen sociaal-democraten ook zulk een aanbod doen,
zouden de sociaal-democraten moeten antwoorden, dat dit
onmogelijk is.
In de tweede plaats voert men aan, dat de sociaal-demo
cratie krachtens haar beginsel Leiden tot het financieel
bankroet zal brengen. Spreker gelooft niet, dat de heer
Verweij als Wethouder van Financiën blijk heeft gegeven
het bankroet te zoeken; dat zou ook groote dwaasheid zijn.
De sociaal-democraten zijn ook voorstanders van een sluitende
begrooting, in de eerste plaats als maatregel van orde; men
kan een gemeente niet besturen, tenminste niet lang, wanneer
men niet zorgt voor evenwicht tusschen inkomsten en uit
gaven. In de tweede plaats is dit het middel om de plaatselijke
zelfstandigheid zooveel mogelijk te behouden; wanneer de
begrooting niet sluit, komen onmiddellijk Gedeputeerde
Staten of de Eegeering als voogd, die voor een belangrijk
deel een einde maakt aan de gemeentelijke zelfstandigheid,
voorzoover die op het oogenblik tenminste nog bestaat. In
de derde plaats willen de sociaal-democraten zorgen, dat de
financiën in orde blijven om daardoor de uitvoering van
hun werkplan mogelijk te maken.
Wanneer Leiden nog het geluk heeft, een sluitende be
grooting te hebben, is dit voor het overgroote deel te danken
aan de Lichtfabrieken. Het zal echter niet mogelijk zijn,
voortdurend dergelijke sommen uit de Lichtfabrieken te
blijven trekken; tariefsverlaging zal noodzakelijk zijn. Er
wordt, ook in de buitengemeenten, bezwaar tegen gemaakt
dat de Lichtfabrieken voor Leiden zooveel voordeel afwerpen;
men moet uitgaan van het standpunt, dat de bevolking bij
een bloeiende fabriek ook recht heeft op tarieven, die in over
eenstemming zijn met de draagkracht.
Het bezwaar tegen het financieel beleid van de sociaal
democraten is voor een belangrijk deel op hun verleden
gebaseerd; men voert het volgende aan: Uw houding als
oppositie heeft ons niet gerustgesteldzal die U niet, wanneer
gij aan het bestuur deelneemt, tot een dergelijk beleid brengen,
dat daardoor de financiën niet veilig blijven? Er zijn echter
redenen, waarom een fractie, en in het bijzonder de sociaal
democratische, als oppositie anders optreedt dan wanneer
zij deelneemt aan een bestuur. Wanneer den sociaal-demo
craten vroeger door het College verweten werd, dat zij
inderdaad financieel moeilijk uitvoerbare voorstellen deden,
dan waren zij dikwijls niet bereid die voorstellen in te trekken,
omdat deze noodzakelijk waren en omdat de voorstellers
overtuigd waren, dat intrekken alleen zou leiden tot toegeven
aan de toepassing van algemeen regeeringsbeleid, met andere
woorden: in geen geval zou leiden tot een positief resultaat.
Nu echter bestaat er een algemeen verband tusschen het
toepassen van een methode, die tot verbetering in den toe
stand kan leiden, n.l. de uitvoering van groote werken, en
het financieel vermogen van de gemeentewanneer de sociaal
democraten nu bepaalde voorstellen niet doen, of tegen
andere voorstellen stemmen, dan vloeit dit voort uit de
