MAANDAG 2 DECEMBER 1935.
307
Demping Levendaal tusschen Steensehuur en Barbarabrug.
(Schüller e.a.)
al twee jaren op Gemeentewerken klaar ligt, zij het in meer
uitgebreiden vorm.
Nu zegt de Wethouder: bij uitvoering met steun van het
Werkfonds had men misschien minder gekregen dan nu bij
uitvoering in werkverschaffing. Natuurlijk, als het College,
wat dan blijkbaar de bedoeling was geweest, bij het Werk
fonds was gekomen met de mededeeling, dat men het in werk
verschaffing wilde doen, maar wanneer het College had ge
zegd: wij willen het in werkverruiming doen, dan zou het
loon bepaald worden in overeenstemming met de contact
commissie uit de vakcentrales en dan zou het beduidend
hooger zijn dan in werkverschaffing. Volgens den heer
Splinter heeft spreker dat glad mis; elke week wordt echter
in het orgaan van den Algemeenen Bouwarbeidersbond een
lijst opgenomen van de werken, door het Werkfonds in
werkverruiming toegestaan, met de loonen, die met de vak
centrales zijn overeengekomen. Die zijn beduidend hooger
dan de loonen in werkverschaffing.
Dan zegt de Wethouder: 22.90 is toch wel een behoorlijk
loon". Dit is evenwel in tarief gebeurd en het contractloon
van de grondwerkers is ongeveer 24.en dat van de
metselaars 26.88.
Werkte men onder contractloon in tarief, dan zou het ver
schil nog beduidend meer bedragen. Waarmede spreker
maar aantoont, dat in wezen het loon van 22.90 per week
in tarief zeer laag is tegen het contractloon en daarbij tarief
werk wordt verricht. De metselaars hebben ook tegen dit
loon moeten werken en kregen alleen een toeslag voor het
gebruik van hun gereedschap, doch ontvingen in ieder geval
veel minder dan het contractloon.
Het is wel mogelijk, dat andere werken, die in werk
verschaffing zijn uitgevoerd, tot volle tevredenheid zijn
verricht, doch het is de vraag: tot wiens of wier volle tevreden
heid? Zeker niet tot tevredenheid-van de arbeiders, die met
het loon van de werkverschaffing naar huis gingen en zeker
niet van de arbeiders, die voorheen het werk nooit hadden
gedaan en daardoor de eerste week gekraakt waren en te
moe waren om te slapen.
De grondwerkers bleven buiten het werk en hun moest men
een uitkeering verstrekken. Wel is waar zou men ook een
uitkeering verstrekt moeten hebben aan de werklooze onge
schoolde krachten, maar wanneer, zooals in dit geval, ge
schoolde arbeid verricht moet worden, zouden ook de ge
schoolde krachten te werk gesteld moeten worden.
Spreker blijft van meening, dat men de extra kosten van
de waterkeering had kunnen besparen, indien het rapport
eerder door den dienst van Gemeentewerken was uitgebracht.
Indien de Directeur geen kans had gezien, de indiening er
van te bespoedigen, had hij het gemeentebestuur moeten
vragen dit werk te laten doen door werklooze opzichters en
teekenaars onder zijn leiding.
De heer Goslinga is door de bestrijding van zijn betoog niet
van standpunt veranderd. De heer Groeneveld verkondigde
een enormiteit, toen hij zeide, dat het vroegere Levendaal
geen stadsschoon vormde. De juiste verhoudingen der af
metingen van de gevels, den weg en de oppervlakte van het
water vormden de schoonheid van deze gracht. Spreker
was echter een voorstander van de demping om verkeers-
belangen en omdat het water tot een modderpoel was ge
worden.
Bij aanneming van dit voorstel zal zonder noodzaak een
stukje stadsschoon worden vernietigd. De demping heeft
weinig of geen economisch nut; de verkeersbelangen worden
door de demping niet noemenswaard gediend. Volgens den
heer Groeneveld is ze noodig, omdat de nieuwe breede ver
keersweg tot het Rapenburg moet doorloopen, maar dit
geschiedt toch niet, want hij loopt door tot de Groenebrug,
die er schuin tegenover komt te liggen.
Voor de uitvoering van dit werk in werkverschaffing kan
men als argument aanvoeren, dat ook de demping van het
grootere gedeelte van het Levendaal in werkverschaffing
heeft plaats gehad en men op deze manier de zekerheid heeft,
dat de werkloozen aan den arbeid komen.
De markt absorbeert een werk als dit zeer gemakkelijk en
de Arbeidsbeurs bemerkt er niets van. Herhaalde malen is
gebleken, dat uitvoering van werken bij aanbesteding geen
noemenswaardige vermindering van de werkloosheid geeft.
Daarom heeft de heer Eomijn er te recht indertijd bijzonder
sterk op aangedrongen, en ook inderdaad met veel moeite
gedaan gekregen, dat het Levendaal zou worden gedempt
door werkloozen. Toen zijn menschen aan het werk gegaan,
die in 3, 4 of 5 jaren geen werk hadden gehad.
De heer Schüller zegt: ,,die menschen werken hun spieren
kapot en kunnen niet slapen". Dat heeft men in het begin bij
de werkverschaffing aan den Leidschen Hout ook gehad,
Demping Levendaal tusschen Steensehuur en Barbarabrug.
(Goslinga e.a.)
maar dat ging na een dag of 14 over. Als het Levendaal
toch gedempt wordt, is spreker er voor werkloozen aan dat
werk te zetten, die in langen tijd niet gewerkt hebben.
Uit de verklaring van den heer Verweij blijkt, dat werk
verschaffing niet geheel en al uit het program van de minder
heid van het College geschrapt is; daarvan neemt spreker
dankbaar nota. Ook het crisisprogram van de S.D.A.P.
kent uitvoering van werken in werkverschaffing, maar het
is specifiek Leidsch om daartegen bezwaar te maken. Spreker
beschouwt dit als een symptoom van de houding van de
fractie tegenover dit allerbelangrijkste vraagstuk. In het
geheele land pakken socialistische gemeentebestuurders werk
verschaffingsobjecten aan en voeren ze uit, maar hiertegen
rijst in Leiden altijd bezwaar. Er wordt nu gezegd: „voor
zoover ze productief zijn"die achterdeur houden de sociaal
democraten altijd nog open.
Nu wil de heer Verweij alleen uitvoering in werkver
schaffing, wanneer het werk anders op meer rationeele wijze
zou worden uitgevoerd. Spreker hoopt echter, dat de practijk
den heer Verweij nog wat nader tot zijn standpunt zal brengen,
niet omdat spreker zoo'n groot bewonderaar is van uitvoering
van werken tegen verlaagde loonen als in de werkverschaffing,
maar omdat men door werkverschaffing het moreel van de
menschen opheftdoor werkverschaffing heeft men het
in zijn macht werkloozen aan het werk te zetten en hun weer
een kans te geven in het productieproces, waardoor zij later
weer gemakkelijker werk kunnen vinden. Bovendien is werk
verschaffing voordeeliger voor de gemeentekas. Wanneer
men in den geleidebrief leest, hoe nijpend de toestand is en
hoe moeilijk het is om de begrooting sluitend te krijgen,
dan mag de Wethouder van Financiën voor het financieel
voordeel toch ook niet blind zijn. Het moreele voordeel,
dat de menschen dan meer krijgen dan den steun, en het
financieele voordeel voor de gemeentekas, nopen spreker
zijn stem te onthouden aan de voorstellen van de heeren
van Weizen en Snel.
De heer van Weizen ontkent niet, dat door de demping
van het Levendaal een karakteristiek stuk stadsschoon is
verloren gegaan, maar ontkent wel absoluut, dat met de
demping van het laatste gedeelte van het Levendaal iets
van het stadsschoon dreigt vernietigd te worden. Indien de
opmerking van den heer Goslinga juist is, n.l.; dat het Leven
daal zijn karakteristieke schoonheid bezat door de juiste
verhoudingen der afmetingen, zijn die juiste verhoudingen
door de demping van het grootste gedeelte van het Levendaal
verbroken en heeft het ook geen zin meer op dien grond het
resteerende gedeelte van het Levendaal in den tegenwoordigen
toestand te laten bestaan.
De verkeersbelangen vorderden de demping van het
Levendaal. Deze economische noodzakelijkheid maakte het
mogelijk dit werk, gelijk andere dergelijke werken als normale
werken te doen uitvoeren. Zoo hebben Gedeputeerde Staten
van Zuid-Holland en het Rijk de noodzakelijkheid erkend
van den aanleg van toegangswegen tot het te bouwen stadion
van de voetbalvereeniging Feijenoord te Rotterdam; dit werk
zal dan ook als normaal werk worden uitgevoerd. In de
gemeente Amsterdam zal de bouw van de z.g. Kinkerbrug,
waarmede een bedrag van 300.000.gemoeid zal zijn,
als normaal werk worden uitgevoerd, omdat hierbij van een
noodzakelijk werk sprake is.
Al moge de demping van het laatste gedeelte van het
Levendaal misschien niet noodzakelijk zijn, de wenschelijk-
heid daarvan springt duidelijk in het oog, ook in verband
met de kosten, die gemaakt moeten worden bij handhaving
van den bestaanden toestand. Deze kosten 3800.mogen
in mindering gebracht worden van de uitgaven, die noodig
zijn bij de normale uitvoering van dit werk. Juist omdat dit
werk noodzakelijk is, moet het als normaal werk worden be
schouwd; zoowel bij den Minister als bij Gedeputeerde Staten
zal tegenstand daartegen absoluut achterwege blijven.
Volgens den heer Splinter zouden bij de demping van het
eerste gedeelte van het Levendaal zelfs loonen verdiend zijn
van 22.90, terwijl de ongeschoolde arbeidskrachten in het
vrije bedrijf, werkzaam tegen normaal loon, dus contract
loon, slechts 0.45 per uur zouden verdienen.
Spreker heeft zich persoonlijk overtuigd van de wijze
van uitvoering van dit werk en van de daarbij werkzame
arbeidskrachten; wanneer de heer Goslinga nu bepleit de
noodzakelijkheid en de wenschelijkheid om zoo nu en dan
ongeschoolde arbeidskrachten in de werkverschaffing aan
het werk te zetten, dan zou spreker den heer Goslinga niet
gaarne willen veroordeelen het werk te doen, dat die arbeids
krachten bij de demping van het Levendaal hebben moeten
doen, n.l. achter den damwand op z.g. stellingwerken of
tafel werken de klei naar boven te brengen. Dit deden, zij op
