36
MAANDAG 25 JANUARI 1932.
Regeling schoolartsen.
(Koole.)
Een door leeken gebruikelijke, maar zeer slechte manier
van onderzoeken is deze, dat men een blik werpt op het
gekleede kind, ziet of de schouders even hoog staan en, zoo
men geen verschil waarneemt, als zijn gevoelen uitspreekt,
dat het kind niet scheef is. Een beginnende totaal-scoliose,
de vorm die het meest bij schoolkinderen voorkomt, ontdekt
men op deze wijze bijna nooit, zeer ten nadeele van het a.s.
jonge mensch, dat later bij de keuring niet aan de gestelde
eischen voldoen zal. Wil men goed onderzoeken, dan is het
noodig dat men het kind ontkleedt tot iets onder de heup
en dat men de noodige geoefendheid bezit in het herkennen
van verkrommingen."
Wat bedoelt de Plaatselijke Schoolcommissie nu met het
physieke leven van het kind en hoe meent zij, dat de lichame
lijke gesteldheid van het kind niet gefnuikt wordt door de
school, wanneer aan het toezicht niet meer uitbreiding gege
ven wordt door meer toezicht op de leslokalen, opdeschool-
benoodigdheden, op de bibliotheekboeken?
Dat is toch in strijd met wat dr. Geuken zegt! Het kind
moet geheel onderzocht worden. Wanneer een kind gezond
op school komt, hebben de ouders het recht om te eischen,
dat het de school ook gezond verlaat en dat is bij het be
staande geneeskundig schooltoezicht niet mogelijk. Het thans
bestaande onderzoek is slechts gedeeltelijk en betreft niet het
geheel ontkleede kind, waardoor men de verschillende af
wijkingen, door de school ontstaan, zou kunnen constateeren.
Spreker wil het daarheen leiden, dat het kind allereerst, maar
ook de ouders gewaarborgd zijn, dat het kind in zijn verder
leven niet gefnuikt zal worden doordat het op school ge
weest is.
In 1904 is een rapport opgesteld door de stadsgeneesheeren,
die een onderzoek hadden geleid op 3 scholen, waarin zij het
College adviseerden, 5 half-ambtenaar-schoolartsen aan te
stellen, ter beteugeling van het ongerief, dat de school voor
de kinderen meebracht.
Daarna kwam er een voorstel van Burgemeester en Wet
houders, dat het voorstel der adviseerende doktoren halveerde.
Het College meende, dat met één half-ambtenaar-schoolarts
kon worden volstaan, en nu is het spreker niet duidelijk,
dat die doctoren met dat voorstel accoord zijn gegaan, gezien
de grieven, welke zij tevoren over den bestaanden toestand
hadden geuit.
Het is de taak van de Raadsleden om de zaak uit een oog
punt van algemeen belang te bezien, te meer omdat de wet
eischt, dat de kinderen naar de school worden gezonden.
Spreker wees er straks op, dat het meermalen voorkomt,
dat kinderen, die aan besmettelijke ziekten hebben geleden,
minder weerstandsvermogen bezitten, waarvan het gevolg
kan zijn, dat zij aan Engelsche ziekte gaan lijden of hun
beenderengestel zoo doorschiet, dat het heel zwak wordt.
Het is mogelijk, dat gebrek aan weerstandsvermogen den
groei zoozeer bevordert, dat het kind, als bet volwassen is,
wat den lichaamsbouw betreft voor verschillende werkzaam
heden ongeschikt is.
Spreker heeft vóór zich een verslag van een rede, door
dr. Murk Jansen gehouden naar aanleiding van de herdenking
van diens 25-jarige werkzaamheid als privaat-docent aan de
Rijksuniversiteit te Leiden.
Dr. Murk Jansen zegt:
»En zoo heeft de orthopaedie die graden van groeizwakte
of lichaamszwakte leeren onderscheiden, n.l. den lichten graad,
den spierzwakke, die in de jongelingsjaren uit de krachten
groeit; den zwaren graad, de rachitis of Engelsche ziekte
met zwakte van spieren en beenderen, die te klein blijft en
tusschen die beide den matigen graad met spierzwakte en
X-beenen die noch te klein noch te groot is. Hierdoor is
gebleken, dat de toenemende lengte onzer lotelingen, die met
zooveel blijdschap als een toename der vitaliteit van ons volk
begroet is, geen teeken van kracht, maar van zwakte is.
Trouwens de smalle bouw, de platvoeten, de vaak ronde rug
en de blauwe handen verkondigen dit eiken opmerkzamen
beschouwer. En de noodzakelijkheid, de oorzaken dezer ver
zwakking op te sporen, kan met het oog op de toekomst
van ons volk met niet genoeg nadruk worden bepleit."
Dat Dr. Murk Jansen dit goed gezien heeft, blijkt uit het
volgende bericht, voorkomende in het Leidsch Dagblad van
1 Juni 1931
»Massa-afkeuring voor den dienstplicht te Apeldoorn.
Van de 323 dienstplichtigen te Apeldoorn voor de lichting
1932 zijn er niet minder dan 133 afgekeurd, terwijl één
tijdelijk ongeschikt werd verklaard."
Tenslotte deed Dr. Murk Jansen het volgende beroep op
de aanwezigen:
»Ik hoop, dames en heeren, dat U aan den opbouw der
orthopaedie en de verbreiding harer kennis in de toekomst
zult willen medewerken. Vooral in het zoeken naar de oor-
Regeling schoolartsen.
(Koole e.a.)
zaken der voor ons volk zoo bedroevende verzwakking der
rijzende geslachten, en in het ondervangen dier oorzaken zal
ieder leven een aandeel kunnen nemen."
Spreker wil datzelfde beroep doen op zijn medeleden en
er op wijzen, dat het hun plicht is er toe mede te werken,
dat middelen worden gezocht om uit het zwakke geslacht
van tegenwoordig een sterker geslacht te doen verrijzen Men
moet beginnen bij het zeer jonge geslacht. Spreker is over
tuigd, dat verscheidene kinderen minder gezond zijn, wanneer
zij de school verlaten, dan zij waren, toen zij op de school
kwamen. Aan de ouders, die door de wet verplicht worden
hun kinderen naar de school te zenden, moet de zekerheid
worden gegeven, dat de kinderen even gezond de school
verlaten als zij er op komen.
Verder wil spreker op het volgende wijzen. Het is bekend,
dat ook in de plattelandsgemeenten iets wordt gedaan voor
het schoolgeneeskundig toezicht en dat de Provinciale Staten,
die zich ook met deze aangelegenheid bemoeien, voor het
verkrijgen van een provinciaal subsidie als eisch hebben
gesteld, dat verschillende plattelandsgemeenten worden gevormd
tot een district, dat in dat district komt een districts-arts,
die een vol-ambtenaar-schoolarts moet wezen. In de desbe
treffende verordening is bepaald:
»Wij achten het noodzakelijk, dat de functie van schoolarts
wordt uitgeoefend door artsen, die zich uitsluitend aan deze
taak wijden, die derhalve daarnaast geen praktijk uitoefenhn.
Alleen op deze wijze bestaat er waarborg, dat zich voor de
vervulling van de hier bedoelde taak beschikbaar zullen
stellen personen met het vereischte sociaal gevoel en de
gewenschte mate van belangstelling in vraagstukken van
sociaal-hygiënischen aard en bekend met speciale eischen,
welke dit werk stelt."
Op provinciaal subsidie mag derhalve niet worden gerekend
voor diensten, waarbij, zooals thans in verschillende gemeen
ten, de taak van schoolarts wordt vervuld door een of meer
praktizeerende geneesheeren.
Dit beteekent, dat zoowel het Rijk als Gedeputeerde en
Provinciale Staten zich op het standpunt plaatsen, dat het
geneeskundig schooltoezicht niet mag uitgeoefend worden
door half-ambtenaar-schoolartsen, maar dat speciaal een vol-
ambtenaar-schoolarts daarmede moet worden belast.
Ook de tegenwoordige, z. g. bestrijding van de besmettelijke
ziekten kan sprekers goedkeuring niet wegdragen. Kinderen,
besmet met diphterie-bacillen, blijven even goed uit den
gemeenschappelijke!) waterkroes op school drinken; meermalen
heeft spreker daarop al gewezenmeermalen zal de besmetting
plaats vinden, wanneer de kinderen niet elk hoe dan ook;
dat kan spreker hier niet uitmaken, een eigen kroes
krijgen.
Al deze dingen hebben spreker tot zijn voorstel gebracht.
De heer Vos getuigt vanaf deze plaats van zijn dankbare
hulde aan zijn medelid van den Vrijzinnig-Democratischeri Bond
Mr. A. van der Eist, door wiens krachtige verdediging en taaie
volharding indertijd de schoolartsendienst is gebracht op de
hoogte, waarop hij thans staat; die hulde is verdiend, want die
schoolartsendienst heeft zegenrijke gevolgen gehad. Waar
schijnlijk kan niemand in dezen Raad daarover met meer
bevoegdheid oordeelen dan spreker; immers, hij heeft den
hygiënischen toestand op de Leidsche openbare volksschool
gekend vóór en na de instelling van dien dienst; hoofdzeer
en besmettelijke huid- en oogziekten, die vroeger in zoo goed
als alle klassen werden aangetroffen en daaraan dikwijls een
zeer onooglijk aanzien gaven, komen nu slechts sporadisch
voor; besmettelijke keel- en andere kinderziekten eischen nu
lang niet zooveel slachtoffertjes als toen. De toestand is veel
verbeterd; het is een heerlijk genoegen, in het openbaar een
dergelijk getuigenis te kunnen afleggen. In deze rusten
intusschen op het gemeentebestuur zware verplichtingen,
vooral sedert de invoering der Leerplichtwet, n.l. om den
ouders, die nu genoodzaakt zijn hun kinderen naar school te
zenden ten aanzien van den gezondheidstoestand daar de
hoogst verzekerde gerustheid te schenken. Het is niet vol
doende, dat de Raad kan zeggende hygiënische toestanden
op de scholen zijn goed; hij is pas verantwoord, wanneer hij
kan zeggen, dat de hygiënische toestanden op de scholen
goed genoeg zijn. En dat is nu niet het geval. Gelukkig staat
spreker daarin niet alleen. Integendeel, alle personen en
lichamen, die in deze het College hebben geadviseerd, dringen
aan op verbetering en dientengevolge doet het College dit
voorste], waardoor de taak van de schoolartsen zal worden
verzwaard en hun arbeidsveld verruimd, doch naar zijn
meening kan de Raad dan nog niet gerust wezen. Hij zal
dat eerst kunnen zijn, indien tot aanstelling van een vol-
ambtenaar-schoolarts wordt besloten. Die overtuiging berust
op tweeërlei: in de eerste plaats weer op sprekers ervaring.
