508
DONDERDAG 10 DECEMBER 1931.
elkaar krijgt, en wanneer die arbeiders zich willen wapenen,
dan denkt hij op den goeden weg te zijn, maar spreker wijst er
op, dat actie reactie kweekt, en dat een dergelijke wijze van
optreden de beste propaganda is voor den bijzonderen vrij-
willigen landstorm; wanneer men den indruk wekt, dat men
op die manier de macht wil veroveren, dan staat men veel
zwakker. Spreker wil evenwel eens aannemen, dat het inder
daad zal gelukken op die manier de macht in handen te krijgen,
maar dan levert het niets anders op dan teleurstelling en ont
goocheling. Met de sociaal-democraten strijden de commu
nisten voor vrijheid van drukpers, vrijheid van vereeniging en
vergadering, tegen militairisme en doodstraf; in al die mooie
doeleinden staan zij aan de zijde der sociaal-democraten, maar
als zij de macht in handen hebben gekregen, en de arbeiders
dus zouden verwachten, dat dat alles ook in toepassing zal
worden gebracht, dan moet het roer omgegooid worden en zal
men moeten zeggen: geen vrijheid van alles, maar ijzeren
discipline. Dat wordt nu niet aan de arbeiders verteld; de
overtuigde communisten, die spreker niet tot de wanhoops-
elementen rekent, weten dat wel, maar de groote massa, die
haar toevlucht neemt tot het communisme, weet dat niet en
verwacht, dat men ook zal probeeren al die dingen, waarvoor
men gestreden heeft, in practijk te brengen, maar neen, dan
komt het Russische systeem en gaat men juist alle dingen, die
men nu veroordeelt, toepassendat kan en zal een verschrikke
lijke ontgoocheling en ontnuchtering teweegbrengen.
Men rekent dan toch op meerdere welvaartdaarvoor heeft
men toch gestreden. Het kapitalisme brengt niet alleen
geestelijke onderdrukking, maar ook armoede en gebrek en
als men dan de macht veroverd heeft, hoopt men, dat er wel
vaart zal komen. In een maatschappij echter, die verkeert in
een dergelijke gisting als door burgeroorlog veroorzaakt, heeft
men wel andere dingen te doen dan te denken aan een ge-
regelden loop der productie; dan zouden het heft in handen
hebben menschen, die spreker kan waardeeren wegens hun
onverschrokkenheid en hun overgave aan het doel, dat zij
willen bereiken, maar die toch niet zeer geschikt zijn om te
zorgen, dat de productie behoorlijk looptde aanwezige voor
raden zijn spoedig opgeteerd en dan staat men, als men de
verantwoordelijkheid heeft aanvaard, voor een toestand, dien
men niet beheerschen kan. De arbeiders, die nu hun heil ver
wachten van de communisten, zouden daarover, buiten wan
hoop, niet denken en dit zal tot niets anders dan teleurstel
lingen aanleiding geven.
Nu komt de heer Knuttel met Rusland. Zijn de toestanden
in Rusland op één lijn te stellen met die hier en met de mid
delen om hier tot betere toestanden te komen? Spreker heeft
als West-Europeëer, als sociaal-democraat en als ethisch
aangelegde persoonlijkheid zeer groot bezwaar tegen wat in
Rusland geschiedt, maar aan den anderen kant heeft hij
buitengewone bewondering voor de wijze, waarop men daar
tracht eindelijk eens orde te scheppen in de staatshuishouding,
in de productie en tot een planmatige regeling van het pro
ductie- en distributie-stelsel te komen; dat gaan de sociaal
democraten allang met belangstelling na en geen van hen
hoopt, dat het niet zal slagen. Maar dat beteekent niet,
dat die Russische methode, die toegepast wordt onder buiten
gewoon abnormale omstandigheden, ook hier toegepast kan
worden. In Rusland hebben de communisten de macht ver
kregen door, handig als zij zijn, gebruik te maken van den
tegenstand van de bevolking tegen den oorlog, van haar
oorlogsmoeheid; door grond te beloven hebben zij de boeren
aan hun zijde gekregen, wat een machtig middel is om de
macht ook te behouden, omdat de boeren vreesden, den grond
weer te zullen moeten verliezen, als de communisten werden
verdreven.
Die beperking van vrijheid en van meehingsuiting, die daar
vroeger ook reeds bestond was toch anders. Vroeger werkte
men voor Vadertje Czaar, tegenwoordig zijn de menschen ook
onvrij, maar zij werken voor hun eigen belang en dat is een
groot verschil. Spreker zou evenwel wel eens het resultaat
willen zien, als de communisten hier te lande op de individueel
aangelegde Hollanders dezelfde maatregelen zouden toepassen
als op de half-anafalbetische bevolking in Rusland. Een ver
gelijking tusschen deze twee landen is dan ook niet mogelijk,
maar niettegenstaande dat komt men er niet door kritiek uit
te oefenen. Als men eikaars taktiek dood maakt, komt men
niet verder, en daarom wenscht spreker tegenover de com
munistische taktiek, die hij ondeugdelijk acht, te stellen die
van de sociaal-democratie.
Ook de sociaal-democraten hebben, evengoed als de heer
Knuttel, de politieke macht noodiger is geen sprake van, dat
de socialisten iets zouden kunnen bereiken zonder de macht in
handen te hebben, maar de methode om die macht te krijgen,
is een geheel andere dan die der communisten. De socialisten
meenen, dat het in de eerste plaats gaat om de beheersching
van den geest, inzonderheid van de proletariërsdat de groote
massa eerst rijp moet worden gemaakt voor het socialisme,
dat zij moet worden onttrokken aan de kapitalistische ge-
dachtensfeer en overtuigd moet worden, dat het socialisme
de oplossing zal brengen. Spreker gelooft in de geestelijke
kracht, in den mensch en in het socialisme. Spreker is over
tuigd, dat als het zal gelukken de denkbeelden van het
socialisme meer te verspreiden, een groot deel van de bevolking
zal doordrongen worden van den socialistischen gedachten-
gang. Het socialisme zal vat krijgen op een groot gedeelte van
de bevolking, niet op de bourgeoisie in haar geheel, maar wel
op hen, die zich aan den kapitalistischen gedachtengang kun
nen onttrekken; het kapitalisme brengt slechts ellende, en
degene, die zich daaraan kan onttrekken en een andere
methode zoekt, komt tot het socialisme. Ook in de kringen
van de kerkelijke arbeiders gaat men er over nadenken, of het
godsdienstig geloof meebrengt, dat men zich vastklampt aan
een bepaalde maatschappelijke orde. Men gaat betwijfelen,
of inderdaad godsdienst ook beteekent aanhangen van het
kapitalisme.
De heer Wilmer: Natuurlijk niet; de godsdienst is een
tegenstander van het kapitalisme.
De heer van Eck zegt, dat deze twijfel ook is uitgesproken
door den heer Amelink, en dat heeft spreker in die kringen tot
dusverre nog niet vernomen. Deze heeft het kapitalisme los
gelaten; dat is de eerste stap, want als men het kapitalisme
loslaat, is er geen ander stelsel te vinden dan het socialisme.
Dat heeft men dus allereerst noodig. Men moet niet denken,
dat de sociaal-democraten maar verder willen afwachten, dat
men alleen maar moet stemmen, dat zij dan hier en daar de
meerderheid krijgen en dat men aldus heel aangenaam het
socialisme zal krijgen. Spreker is integendeel van meening, dat
die strijd voor het socialisme zal leiden tot botsingen en con
flicten; als men dien strijd met beslistheid voert, kan men
door het optreden der tegenpartij dikwijls tot maatregelen
komen, die men niet zou wenschen. Maar, wanneer die con
flicten niet te vermijden zijn, dan is dat geheel iets anders dan
de methode van den heer Knuttel, dat het alleen langs dien
weg kan en dat zij, die het anders doen, zijn klasse-verraders
en kapitalistische knechten. De sociaal-democratie zal lang
zamerhand meer doordringen in de gemeentebesturen en ook
meer gaan zitten achter de groene tafels en dan zullen con
flicten tusschen haar en de Regeering ook niet uitblijven; er
zullen tijden komen, dat ook het College zal moeten kiezen
tusschen de bevolking, die onderdrukt wordt, en de Regeering,
die onderdrukt. Voor die botsingen zullen de sociaal-demo
craten in hun overtuiging straks niet uit den weg gaan.
Natuurlijk gevoelen zij dus ook de noodzakelijkheid om de
macht te krijgen, maar wanneer dit gebeurt, plaatselijk of
landelijk, dan gaat ook; en daarom is hun taak zooveel moei
lijker dan die van burgerlijke zijde, de verantwoordelijkheid
voor de welvaart en het leven der bevolking op hen over en die
verantwoordelijkheid moeten zij kunnen dragen; wanneer zij
dus bezig zijn het kapitalisme af te breken, moeten zij tegelijk
voorbereiden een andere, betere ordening. Men kan het
kapitalisme niet vergelijken met een huis, dat men afbreekt
en weer opbouwtdan kan men tijdelijk in een ander huis gaan
wonenmaar als men de kapitalistische maatschappij afbreekt,
moet men ondertussclien toch leven van wat zij voortbrengt;
dat is zeer belangrijk. Men moet dus zorgen, de wanorde van
het kapitalisme niet te vergrooten en de menschen niet dieper
in het moeras te helpen, zij het tijdelijk. De sociaal-democraten
willen dus dien overgang aldus bewerkstelligen, dat zij tegelijk
de verantwoordelijkheid kunnen dragen voor het leven en
welzijn der bevolking en zijn al jarenlang bezig, daarover licht
te verspreiden; uit verschillende rapporten blijkt, hoe zij het
mogelijk achten, zij zeggen evenwel niet, dat het zoo zal
gebeuren om langs den weg van orde en geleidelijkheid het
kapitalisme te hervormen in het socialisme. Spreker wijst op
het Socialisatie-rapport, op die over medezeggenschap en
bedrijfsorganisatie en over nieuwe organen. Geen sociaal
democraat zegt: het zal zoo precies gebeuren, maar men
brengt de menschen aan het denken en geeft voorschriften,
hoe het zou kunnen gebeuren. Door die verantwoordelijkheid
is de taak der sociaal-democraten veel moeilijker dan die der
communisten, die zich alleen blind staren op het verkrijgen
van de macht; immers, de heer Knuttel geeft absoluut geen
overgangsmaatregelen aan.
Spreker zal nu eenige middelen aangeven, om zoo spoedig
mogelijk uit den crisistoestand te geraken. De heer Knuttel
heeft gevraagd: wat verstaat gij onder crisis? Een crisis is een
keerpunt, en is altijd tijdelijk; de crisis zal weder verdwijnen,
maar dat beteekent niet, dat de noodlottige werking van het
kapitalisme verdwenen is.
De heer Knuttel vraagt waarom de heer van Eck denkt,
dat de crisis zal verdwijnen.
De heer van Eck zegt, dat als zij niet zou verdwijnen, het
geen crisis zou zijn.
