MAANDAG 28 SEPTEMBER 1931.
353
valt het voor spreker ineen, en kan hij er weinig waarde
aan toekennen.
Van het aansprakelijk willen stellen van het Gemeente
bestuur, alsmede de overige krachttermen, die in het
praeadvies worden gebruikt, behoeft spreker zich geen verwijt
te maken. Nog minder ligt het op zijn weg, zooals het advies
zegt, een bepaald geval te noemen, waarin het College ten
opzichte van de bevordering van werkgelegenheid inactief is
gebleken.
Spreker zou het aangenaam gevonden hebben, indien
Burgemeester en Wethouders de booze bui, welke er blijkens
de bewoordingen van het praeadvies hing, hadden laten over
drijven om ter wille van de werkloozen in een mildere
stemming sprekers voorstellen te kunnen beoordeelen.
Spreker raadt het College aan, zijn woorden tot den heer
Splinter gericht welke toch voor het geheele College
gelden op bladzijde 114 van het verslag der zittingen van
dit jaar nog eens over te lezen. Het lijkt wel alsof in dit prae
advies spreker wil hier eens een aan de bokssport ontleende
term gebruiken een «krachtpatser" maar dan in de Neder-
landsche taal bezig is geweest om hier en daar zijn stompen
uit te deelen, «economische ketterij van enormen omvang",
«experimenten vart zeer bedenkelijk allooi", «klatergoud";
spreker acht dit geen voorbeeldige wijze van bestrijding.
Dan volgt de stelling:
«Het berust op de denkfout, dat de gemeenschap in staat
is om loon uit te keeren dat, economisch bezien, niet ver
diend wordt."
Maar is dat ergens beweerd? Bovendien, wordt een steun-
uitkeeiing dan wel verdiend? En toch zullen allen het er
over eens zijn, dat die uitkeering gegeven moet worden.
Het praeadvies zegt verder:
«Dat er niettemin door de huidige crisis opnieuw vele
arbeiders gedupeerd zijn en vele gezinnen in zorgelijke omstan
digheden verkeeren, is niet te weerspreken, doch het gaat o. i.
te ver daarvoor zij het ook indirect het gemeentebestuur
aansprakelijk te stellen."
Maar wie zal de zotheid in zijn hoofd halen om het gemeente
bestuur voor de crisis aansprakelijk te stellen? Het praeadvies
vervolgt dan
«Niet alleen de omstandigheid, dat een wereldcrisis van
ongekenden omvang overal, ook in andere kringen dan die
der arbeiders, haar funeste gevolgen doet gevoelen, ook het
feit, dat tal van arbeiders, wier vakkennis niet ten behoeve
van de gemeente kan worden aangewend (textielarbeiders,
sigarenmakers e. d.) zonder werk zjjn, maakt het oplossen ran
dit vraagstuk op bevredigende wijze onmogelijk."
Wanneer de oplossing zoo niet mogelijk is, is er dan nog
niet iets anders te doen; er zijn nog zooveel andere moge
lijkheden?
Vervolgens wordt gezegd, dat sprekers voorstel, om de
mogelijkheid te openen, dat woningwetwoningen in eigendom
kunnen overgaan aan de bewoners, voorzoover het dit gedeelte
van het voorstel betreft, met werkloosheidsbestrijding niets te
maken heeft eri wordt voorgesteld dit te laten rusten. Verder
zeggen Burgemeester en Wethouders, sympathiek te staan
tegenover sprekers voorstellen tot steun van den bouw van
arbeiderswoningen, die eigendom van de bewoners worden,
dus geen woningwetwoningen. Het gaat dus in sprekers voorstel
niet alleen om woningwetwoningen, zooals het praeadvies tracht
te suggereeren. Dit voorstel houdt geen verband met werkloos
heidsbestrijding, maar met werkloozensteundat vei band zal
het College toch niet willen ontkennen. Spreker wenscht niet
in herhalingen te treden en hij verwijst ook hier weer naar
het bij de begrooting door spreker gezegde (bl. 27, 1931).
Omtrent sprekers vijlde voorstel hult het College zich in
nevelen en zegt, dat het eer de werkloosheid zal bevorderen
dan doen afnemen; spreker zal gaarne de ontsluiering zien.
Parallel aan spi ekers voorstellen van 9 maanden geleden heeft
de Kamer van Koophandel der Vereenigde Staten in Augustusl.l.
een werkweek van 5 dagen voorgesteldreeds vele voorbeelden
van een verkorte arbeidsweek zijn te noemen. Ook de «Osser-
vatore" van 1 Maart j.l. zegt:
«Een der meest besproken middelen om de werkloosheid te
verminderen, is de verkorting van den arbeidsduur. Principieel
is een passende en voorzichtige verkorting van den arbeidsduur
met betrekking tot de verhoogde productie der technische
middelen geenszins in strijd met het beginsel van de recht
vaardigheid, zelfs is het niets anders dan de tegenwoordige
ontwikkeling van een beginsel, dat steeds door de Katholieken
werd erkend en dat zijn grond zou vinden in den tegenwoor-
digen economischen toestand, die verschilt van den vooroor
logstijd."
Het zesde voorstel, dat spreker ongeveer negen maanden
geleden indiende, strekte om de Landsregeering steun te
vragen. Men vond dit belachelijk, maar het is achterhaald
door het feit, dat de gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Utrecht
en Den Haag wel bij de Regeering hebben aangeklopt.
Zoo zal het ook thans met betrekking tot het vijfde voorstel,
de verkorte arbeidsweek, gaande verkorte arbeidstijd zal er
vanzelf komen.
De heer Goslinga vraagt, of dat zal geschieden tegen het
zelfde of tegen verminderd loon.
De heer Manders zegt, dat zoowel het een als het ander
mogelijk is. Spreker brengt dit punt echter niet in discussie.
De heer Goslinga merkt op, dat het daarover juist gaat.
De heer Manders zegt, dat het een kwestie van latere
zorg is.
Het lust spreker niet thans veel te zeggen over de werk
loosheidsbestrijding en den werkloozensteun, aangezien hij
daarop vrij diep, voor zoover het in een Raadsvergadering
mogelijk is, bij de behandeling van de begrooting voor dit
jaar is ingegaan.
Wel meent spreker nog even de aandacht te moeten
vestigen op den ernst van den omvang der werkloosheid.
Niettegenstaande de optimistische voorspellingen van eenige
leden laat het zich thans reeds aanzien, dat in den aan
staanden winter het aantal werkloozen niet geringer zal zijn.
De werkloosheid neemt op het oogenblik weer sterk toe. Op
1 September bedroeg het aantal werkzoekenden, ingeschreven
bij den dienst der arbeidsbemiddeling, 1200.
De werkloosheid zal zonder bijzondere maatregelen van de
overheid niet meer afnemen, maar met sprongen toenemen.
Te dien aanzien is een nieuw tijdperk aangebroken, waarin
nieuwe, energieke maatregelen genomen moeten worden. Hoe
eerder de overheid paraat is, hoe beter het is.
Daarom ook zal eer, commissie te dezen opzichte een nieuwe
taak te vervullen hebben. Deze zaak is ernstig genoeg om
haar eiken zomer extra onder de oogen te zien, om dan,
wanneer de gevolgen het ergst zijn, in den winter, zooveel
als in het vermogen der gemeente ligt, middelen te kunnen
aanwenden om de werkloosheid en hare gevolgen te bestrijden.
Zelfs al zou die commissie tot de gevolgtrekking komen,
dat alles gedaan is, wat gedaan kan worden en er dus niets
meer ter bestrijding van dit euvel kan worden verricht, zou
toch de ernst van de zaak de opdracht aan de commissie
tot onderzoek van den toestand wettigen en zou de door haar
verkregen wetenschap een geruststelling zijn.
Het prae-advies zegt o.a. ook:
«Ons College kan niet inzien, dat een reeds bestaande of
een nieuwe commissie hierin (d. i, in de werkverruiming) ver
betering zou kunnen brengen. Immers, er is in het geheel
geen gebrek aan objecten, die verdienen onder handen ge
nomen te worden. Integendeel."
Maar spreker vraagt zich af: zou er nu voor zoo'n commissie
werkelijk niets anders te doen zijn dan door wei kverschaffing
de werkloosheid te bestrijden. Behalve de werkverschaffing
zullen er meer middelen te vinden zijn. Bovendien zal voor
die commissie de groote taak zijn weggelegd om de gevolgen
der werkloosheid te bestrijden en te verzachten.
Spreker geeft hierbij eenige punten in overweging.
1. Het is de vraag, hoeveel vreemde arbeidskrachten in
Leiden te werk gesteld zijn, terwijl Leidsche ingezetenen geen
werk kunnen vinden.
De heer Wilbrink merkt op, dat men niet de poorten kan
sluiten, aangezien die verdwenen zijn.
De heer Manders zegt, dat men het te werk stellen van
vreemde arbeidskrachten toch zooveel mogelijk kan voor
komen en men het zeer zeker niet behoeft te bevorderen.
Hoe men dat moet doen, is een vraagstuk, dat de commissie
nader zal hebben (e overwegen.
Men heeft ook reeds beperkende bepalingen voor het toe
laten van Duitscbe dienstboden vastgesteld.
2. Ontslag aan gehuwde ambtenaressen, zooals in Den Haag
wordt voorgesteld;
3. Geen overwerkuren;
4. Premie op vervroegde uitvoering van werken, zooals in
Amsterdam bij het schilderwerk;
5. Het op andere wijze doen uitvoeren van werken (baggerwerk
uit de hand timmerwerk, als dat in het belang der werkloos
heidsbestrijding noodig is). Mogelijk zullen hier eenige uit
gaven mede gemoeid zijn, maar het zou bij een nauwkeurige
becijfering kunnen blijken, dat de gemeentekas er bovendien
zelfs nog mede gebaat zou zijn, daar de steunuitkeeringen
verminderen.
6. Goedkoope groenten; sommige groenten loonen de moeite
van den handel niet en worden naar den afvalput vervoerd,
zoo kan men in de dagbladen lezen. Kan de gemeente die
groenten niet goedkoop opkoopen, ze aan een conservenfabriek
ter inmaking geven, om ze in den winter te verstrekken.
Men bereikt zoo een drieledig doel: de tabrieken en werk
loozen worden aan werk geholpen, de hulpbehoevenden krijgen
