216
MAANDAG 3ü MAART 1931.
digende conclusie te trekken, doch na rijp beraad en overleg
is sprekers fractie tot de conclusie gekomen om uit eerlijkheids
overwegingen voor het minderheidsvoorstel te stemmen.
Wat de in de Anti-Revolutionnaire kiesvereeniging tegen
de Roomsch-Katholieke Raadsfractie aangenomen motie betreft,
acht spreker de vrees, dat ouders van christelijke beginselen
hun kinderen naar een openbare school zullen zenden, niet
gegrond; die ouders behooren hun kinderen, waarvoor zij
verantwoording schuldig zijn, naar christelijke of katholieke
scholen te sturen, al zijn die niet direct in de buurt gelegen
en al zouden zij daarvoor een paar straten verder moeten loo-
penzij hebben den zwaren plicht hun kinderen een christelijke
opvoeding te laten geven. Wat betreft den noodkreet van
den Wethouder van Financiën, dat de Anti-Revolutionnairen
bang zijn voor hun kinderen, spreker kan zich niet voorstellen
dat ouders, die hun plicht goed begrijpen, hun kinderen naar
een andere school zenden dan die, waar zij thuis hooren.
De heer van Es zegt, dat volgens den heer Verweij de
rechtsche partijen bijzonder bewaarschoolonderwijs noodig
zouden hebben om de kinderen voor hun ideeën te winnen:
het zou een voorportaal zijn voor de bijzondere lagere scholen.
Spreker moet dit idee den heer Verweij ten eenenmale ont
nemen; dit is beslist geheel onjuist. De rechtsche partijen
behoeven die kinderen niet meer voor hun ideeën te winnen
die kinderen worden in christelijke of katholieke gezinnen
geboren en opgevoed; de ouders hebben daarvoor de doop
belofte afgelegd en zijn als christelijke ouders daardoor ook
verplicht dien kinderen onderwijs te doen geven op scholen,
die aansluiten bij de opvoeding, die hun ook in het gezin is
gegeven. Het is dus niet om die kinderen voor die ideeën te
winnen, maar om hen in dezelfde sfeer te doen onderwijzen
en grootbrengen als waarin zij geboren zijn. De heer Groene-
veld heeft straks gezegd, dat helaas de sociaal-democratische
Raadsfractie dat niet kon inzien; de heer Groeneveld sprak,
toen hij het had over het bijzonder bewaarschoolonderwijs,
steeds van godsdienstonderwijs; spreker kan hem verzekeren
dat op die scholen geen bepaald godsdienstonderwijs wordt
gegeven; dat gaat bij de rechtsche partijen van de kerk uit;
men plaatst alleen zijn kinderen in een milieu, dat aansluit
bij het onderwijs, zoowel in het gezin als door de kerk. De
rechtsche partijen willen echter wel, dat de opvoeding ook
werkelijk een »zoutend zout" zal zijn, dat op hun geheele leven
en levensopvatting, ook later, invloed zal hebben. Spreker
vleit zich niet de heeren overtuigd te hebbenzij zijn in dit
opzicht moeilijk te overtuigen; dat blijkt telkens hier bij de
debatten over het bijzonder onderwijs.
Ten aanzien van de verhooging van de leeftijdsgrens tot
3£ jaar is spreker het volmaakt eens met den heer Goslinga.
in het allereerste stuk, dat bij de Commissie van Onderwijs
gekomen is inzake bewaarschoolonderwijszaken, komt niet de
gedachte tot uiting om den leeftijd van 3 jaar op 3$ jaar te
brengen. Eerst toen bleek, dat de totaalsom 300.000.te
hoog zou worden, heeft de Wethouder bezuiniging gezocht in
de bezetting der scholen.
Voor 100 leerlingen wilde hij 1 hoofd, 1 onderwijzeres en
2 assistenten aanstellen. Assistenten kunnen allen zijn, die
zich daarvoor aanmelden, zoowel meisjes als werksters.
Van verschillende zijden zijn daartegen in de Commissie
voor het Onderwijs bezwaren geuit. Later heeft de Wethouder
zijn standpunt gewijzigd en heeft hij getracht de bezuiniging
te verkrijgen door de verhooging van den toelatingsleeftijd
van 3 jaar tot 3£ jaar. Spreker heeft in het geheele betoog
van den Wethouder geen enkel argument daarvoor vernomen.
De Wethouder heeft alleen gezegd, dat volgens de statistieken
10% van de kinderen jonger zouden zijn dan 3| jaar. In
Leiden zouden 3200 kinderen in aanmerking komen voor be
waarschoolonderwijs, waarvan dus 320 jonger zouden zijn dan
3J jaar. Spreker vindt dit geen onbelangrijk aantal.
In het minderheidsvoorstel wordt voorgesteld de schoolgelden
aanmerkelijk te verhoogen. Spreker heeft eenige citaten aan
gehaald uit »In en om de School", waarin er sterk op wordt
aangedrongen vooral in dezen tijd van malaise en werkloos
heid de schoolgelden niet te verhoogen. Spreker heeft de
vraag gesteldals de schoolgelden wel verhoogd worden, ook
voor het openbaar onderwijs, en de ouders kunnen het school
geld slechts voor een deel of in het geheel niet betalen, zal
hun kinderen dan het bewaarschoolonderwijs worden gewei
gerd, worden de kinderen dan per sé naar huis teruggestuurd
of zal de gemeente het schoolgeld betalen of aanvullen?
Spreker zou gaarne op die vraag alsnog een antwoord
willen ontvangen.
De Wethouder heeft in het minderheidsvoorstel berekend,
dat de kosten van de inrichting van een nieuwe openbare
school zouden bedragen (verminderd met het schoolgeld)
11.575.—.
Even later zegt de Wethouder, dat het voor drie nieuwe
scholen 3 x ƒ11.575.zou zijn. In antwoord op de vraag van
den heer Meijnen hoeveel do kosten zouden zijn, wanneer een
vierde openbare school zou opgericht worden, heeft de Wet
houder gezegd, dat de kosten 0.69 per leerling en per jaar
zouden bedragen.
Spreker begrijpt wel, dat de Wethouder de geheele bere
kening niet aan den Raad kan voorleggenzij zou misschien
moeilijk of in het geheel niet te volgen zijn. Spreker begrijpt
echter de berekening niet, want -als de Wethouder de bere
kening zoo maakt, waarom zegt hij dan niet: voor een school
zullen de uitgaven 11.575.bedragen, voor de tweede
school zullen zij navenant zooveel minder zijn, voor de derde
zullen zij weer minder wezen, zoodat wij de vierde school
voor niets hebben.
Dit deel van het betoog van den Wethouder heeft spreker
niet begrepen.
De heer Verweij zal, ofschoon de lust hem bekruipt den
Wethouder van Financiën op den voet te volgen bij zijn ver
dediging van het meerderheidsstandpunt, dit niet doen, daar
hij daarin, gezien den stand der debatten, geen voordeel in
ziet en de zaak tenslotte tot een eind moet komen. Spreker
wil alleen duidelijk doen uitkomen de onjuiste basis, waarop
de Wethouder zich stelt. Volgens hem kiest de overheid, door
het minderheidsvoorstel aan te nemen, partij voor het open
baar onderwijs. De heer Goslinga zegt nu: voor het neutraal
onderwijs, maar spreker wil zich nu houden aan zijn eigen
terminologie; spreker verdedigt hier het openbaar onderwijs
en wanneer de heer Goslinga nu het debat wil vertroebelen
door een tegenstelling te maken tusschen neutraal en open
baar, dan kan men daarover tot in den treure aan den gang
blijven. Spreker wil een lans breken voor het goed recht van
het openbaar onderwijs en wijst elke betiteling, als zou dit
neutraal zijn, af. De geschiedenis van den onderwijsstrijd heeft
altijd gestaan in het teeken van twee begrippen, openbaar of
bijzonder onderwijs en men moet er geen elementen in halen,
die voor een juiste beoordeeling van deze aangelegenheid niet
goed zijn.
Spreker betwist ten sterkste als zou de gemeente bij aan
neming van het minderheidsvoorstel openlijk partij kiezen ten
gunste van het openbaar bewaarschoolonderwijs; dan zou dit
in dezelfde mate gelden voor het lager onderwijs; ook daar
is de gelijkstelling doorgevoerd en de voorstanders van het
bijzonder onderwijs zullen toch niet toegeven, dat de gemeente
daarbij stelling heeft genomen ten gunste van het openbaar
onderwijs; dit geldt dus ook niet ten aanzien van het min
derheidsvoorstel.
Hiermede is een zeer belangrijk bezwaar van den heer
Goslinga tot nul gereduceerd.
De Wethouder heeft verder met veel pathos in het midden
gebracht het voorbeeld van de 72 ouders, die hem een bezoek
zouden brengen. Daarbij vergeet hij echter maar even deze
kleinigheid, dat wanneer die 72 ouders een christelijke bewaar
school vragen, zij overheidsbemoeiing in den zin, als de Wet
houder stelt, niet van noode hebben; dat wanneer de Wet
houder dan tegen die 72 ouders zal zeggen: dan moet gij
eerst een vereeniging oprichten en voor geld zorgen, die hem
dan zullen antwoordendaar behoeft gij U niet ongerust over
te makenallereerst verlangen wij dat niet van de gemeente
en bovendien hebben wij die organisatie al. Het is juist om
gekeerd. In dit verband is die vergelijking absoluut onjuist.
Zoo zou spreker de argumenten van den Wethouder stuk
voor stuk kunnen ontzenuwen, ook waar de Wethouder heeft
trachten aan te toonen en de gedachte ingang te doen vinden,
alsof de S.D.A.P. haar principiëelen tegenstand tegen het bij
zonder onderwijs zou hebben prijsgegeven.
Inderdaad hoort men wel eens in de kringen van sprekers
partijgenooten de vraag: als een bepaalde overheid niet vol
doende voor openbaar onderwijs zorgt, moeten wij, gezien de
activiteit, die door de voorstanders van het bijzonder onder
wijs wordt getoond, dan niet zelf deze zaak aanpakken. Deze
noodkreten klinken, waar een gemeentebestuur te kort schiet
in de vervulling van zijn taak ten aanzien van het openbaar
onderwijs. Ook in Leiden heeft spreker die klanken wel eens
gehoord met betrekking tot de stichting van een openbare
school aan den Haagweg. Reeds in 1924 heeft spreker voor
gesteld daar een openbare school te bouwen, maar niettegen
staande de indertijd afgelegde verklaring van het College,
dat het op dit punt diligent is, ontbreekt de openbare school
er thans nog. Wanneer de ouders van de 200 kinderen, die
hierbij betrokken zijn, in hun teleurstelling zeggen: laten wij
het zelf doen, dan is dit uit gevoelsoverwegingen te verklaren,
maar wil dit nog niet zeggen, dat de S.D.A.P. principieel haar
standpunt zou hebben verlaten, dat zij voorstandster is van
het openbaar onderwijs.
Een bevestiging van de bewering, dat de S.D.A.P. als partij
de pacificatie aanvaardt en tevens wenscht gerekend te worden
tot de voorstanders van het openbaar onderwijs, kan men in
het Onderwijsrapport vinden, waaruit de Wethouder van
Financiën het een en ander heeft geciteerd.
Op al die punten heeft de Wethouder een principieel on-
