22
MAANDAG 19
JANUARI 1931.
van factoren, die de prijzen sterk beïnvloeden en gaat het
niet aan zonder meer de verkoopsprijzen van de artikelen
naast elkander te plaatsen. De kwaliteit van het product, de
loonen, de huur van de pakhuisruimte, de kosten van vervoer,
de wijze van distributie zijn alle van grooten invloed op den
kostpiijs.
Hiermede rekening houdende meen ik met nadruk te mogen
vaststellen, dat onder gelijke voorwaarde de Amsterdamsche
prijzen stellig lager zijn, dan die van andere groote gemeenten.
Bevroren vleesch. Naar aanleiding van Uw verzoek heb ik
op Dinsdag 2 December j. 1. een onderzoek doen instellen
naar de prijzen in Leiden. Dit onderzoek leverde het vol
gende resultaat op
Gehakt 40 cent
Winkellappen 45 cent
Lappen
Soepvleesch I 50 cent
Borst klapstuk
Riblappen 60 cent
40 en 45 cent
Worden in Leiden niet
verkocht.
50 en 55 cent
60 en 65 cent
Fijnere deelen, als roastbief, lende, staartstuk, punt, biefstuk
en haas, werden door mij in Leiden niet aangetroffen. Deze
deelen zijn in Amsterdam afkomstig van achtervoeten, die in
Leiden zeer weinig vei kocht worden.
Het voornaamste verschil, dat feitelijk iedere prijsvergelij
king voor en door leeken onmogelijk maakt, zit in het systeem
van verkoop.
Amsterdam heeft een gescheiden verkoop (in aparte winkels)
van één kwaliteit (de allerbeste). In Leiden mag versch- en
bevroren rundvleesch in één en dezelfden winkel verkocht
worden, mits op de ramen slechts aanduiding »bevroren
vleesch" voorkomt. Men leest dus overalversch- en bevroren
vleesch" en men verkoopt dus alles door elkaar (versch
Hollandsch, versch Deensch en bevroren.)
De kwaliteit van het bevroren vleesch loopt in Leiden
zoodanig uiteen, dat op één dag op bovengenoemde adressen
werden aangetroffen best Argentijnsch ossenvleesch, naast de 2e
kwaliteit Australisch ossenvleesch en 3e kwaliteit Argentijnsch
stierenvleesch.
Wat de verschheid betreft, heeft alleen Amsterdam een
centralen aanvoer van vleesch, dat voor Amsterdam speciaal
wordt geslacht, gesorteerd en rechtstreeks naar Amsterdam
verzonden. Het Amsterdamsche vleesch is slechts 4 a 5
weken oud (na de slachting) als het wordt gegeten.
Andere steden voeren allerlei soorten vleesch aan uit allerlei
plaatsen (zooals Londen, Antwerpen, Hamburg) dus «Over
geladen" vleesch, waardoor de verschheid en daardoor de
smaak sterk inboet.
Juist bevroren vleesch eischt een voorziening als in
Amsterdam geldt.
Aardappelen. Een onderzoek naar de aardappelprijzen in
Leiden heeft plaats gehad op 28 November 1930. Een drietal
rapporten zijn daarover uitgebracht, welke ik hieronder laat
volgen.
Spreker zal al de cijfers, welke nu in het rapport volgen,
niet noemen, maar er blijkt o. a. uit, dat de prijs van Zeeuwsche
Eigenheimers te Amsterdam is 8 cent per K.G. en te Leiden
van 79 cent, de prijs van Zeeuwsche Blauwen te Amsterdam
is 9 cent per K.G. en te Leiden van 8—9 cent en de prijs
van Zeeuwsche Bonten te Amsterdam is 9 cent per K.G. en
te Leiden van 912,5.
Verder leest spreker in het rapport: Waar deze prijzen
allen prima kwaliteit betreffen en voor alle buurten gelden,
is een vergelijking voor Amsterdam zeker niet ongunstig.
Brandstoffen. Gelden in het algemeen voor alle levensmid
delen de opmerkingen in het begin van dit schrijven gemaakt,
in 't bijzonder is dit wel het geval ten aanzien van de brand
stoffen. Bij het bepalen van den kostprijs is immers bovendien
nog van invloed, de wijze waarop de brandstoffen worden
vervoerd (vaarwater of spoor) en de hoogte der huizen
(hijschen of dragen), terwijl zelfs de gewoonten en gebruiken
bij de aflevering en de ontvangst van brandstoffen overal
verschillend zijn.
Ook voor de brandstoffen heb ik in Leiden een onderzoek
laten instellen, met het volgende resultaat
Amsterdam.
Holl. (II
Anthr. (111
Belg. (II
Anthr. (III
Wales (II
Anthr. (III
2.85
2.85
3.10
3.10
Leiden.
2.55 - 2.90
2.602.80
2.60 3.
2.75 2.90
Imp. Wales
11 en 111
Eierbrikett
Amsterdam.
3.95
1.65
Leiden.
1.65—» 1.80
4.15
4.30
3.85-
3.85-
4.75
4.75
Het rapport vervolgt:
«Hieruit kan worden afgeleid, dat de Amsterdamsche
prijzen gedeeltelijk hooger zijn dan die in Leiden. Echter
moeten hierbij eenige opmerkingen worden gemaakt: Met vrij
groote zekerheid mag worden aangenomen, dat een Leidenaar
als hij Wales anthraciet koopt, import Wales thuisbezorgd
krijgt. Op geen enkele prijscourant in Leiden wordt onder
scheid gemaakt tusschen import- en gebroken Wales. De
Directeur van het Gemeente-magazijn, die het onderzoek
heeft ingesteld, zag in genoemde gemeente Belgische anthra-
cietsoorten, die een handelaar in Amsterdam zeker niet als
de Belgische zou durven verknopen. Evenzoo verkoopen vele
Leidsche handelaren als Hollandsche anthraciet alleen de
minste soorten.
Door het instellen van de Brandstoffen- en ook van de
aardappelencommissie wordt hier ter stede het publiek in de
gelegenheid gesteld om klachten te doen onderzoeken door
een daartoe ingesteld instituut. De gemeente staat den han
delaren een redelijke winstmarge toe, doch eischt daartegen
over een goede levering, welke ook verkregen wordt, aange
zien toezicht op de kwaliteit wordt gehouden.
Tevens wordt door de Gemeentebemoeiing bereikt, dat de
Gemeente de prijzen, voor een groot deel beheerscht, terwijl
tenslotte deze bemoeiing moet worden aangemerkt als een
bescheiden begin van de organisatie der distributie.
Als noodzakelijk complement moet hierbij aan een rationeele
distributie worden gedacht. Alleen dan kan de gemeentelijke
bemoeiing volkomen tot baar recht komen.
De conclusie is dus, dat de Amsterdamsche vleeschprijzen
lager zijn, de aardappelprijzen ongeveer gelijk, doch de brand-
stoffenprijzen hooger zijn. De vraag is of de prijzen in
Amsterdam van de brandstoffen door de hoogere loonen en
pakhuishuren ook niet hooger zouden zijn, als de eemeente
zich niet met de levensmiddelenvoorziening bemoeide. Waar
schijnlijk wel.
Het groote voordeel blijft echter, dat de goede kwaliteit in
Amsterdam gewaarborgd is, terwijl uit het onderzoek blijkt,
dat in Leiden zulks volstrekt niet het geval is.
Waar de prijzen gelijk zijn, zooals bij aardappelen zeker,
waar zij lager zijn, zooals bij vleesch en zelfs waar zij hooger
zijn, zooals bij brandstoffen, verdient dus de gemeentebemoeiing
aanbeveling. Bovendien levert de centrale inkoop voor de
gemeente en een reeks van philantropische instellingen groote
voordeelen op.
Spreker komt tot de invoering van de medezeggenschap.
Ook op dit gebied zal het gemeentebestuur verstandig doen,
zich niet te verzetten tegen de eischen des tijds. Mede
zeggenschap, het toekennen van invloed aan de arbeiders op
het beheer der ondernemingen, waarin zij werkzaam zijn en
van welker bloei en voortbestaan ook hun levenspositie af
hankelijk is, vloeit voort uit een natuurlijk recht van de
werkers en is, verstandig toegepast en goed geregeld, ook in
het belang van het bedrijf. Mededenkende en medezorgende
medewerkers zijn ook uit een economisch oogpunt voor een
bedrijf meer waard dan arbeidsslaven, die alleen op commando
handelen. Zooals elke juiste theorie wordt ook deze door de
practijk bevestigd. Spreker heelt zich vroeger al eens beroepen
op de ervaring van zijn partijgenoot de Man, die kon con-
stateeren, dat de explotatie van een groote fabriek in België
tot beter resultaat leidde onder minder kundig directeur dan
onder een kundiger, omdat de eerste rekening hield met de
meening en de wenschen der arbeiders en de laatste zulks
verwaarloosde.
Spreker heeft geen bepaalden vorm van medezeggenschap
voorgesteld, omdat hij niet wenscht, dat de zaak schipbreuk
lijdt door den strijd over de bijzonderheden der regeling. Eerst
moet er een algemeene uitspraak van den Raad komen, dat
hij de wenschelijkheid en noodzakelijkheid van de invoering
der medezeggenschap erkent.
Eenige jaren geleden heeft spreker reeds in een voorstel
belichaamd, hoe op eenvoudige wijze bij de gemeente-bedrijven
en -diensten in deze een begin kan worden gemaakt door aan
vertegenwoordigers van het personeel toegang te geven tot
de vergaderingen der beheerscommissies en hun, evenals aan
den bedrijfsleider, een adviseerende stem toe te kennen in
zake het beheer der bedrijven of diensten. Of de mede
zeggenschap op diezelfde wijze zal worden geregeld dan wel
zal worden ingevoerd, b.v. door uitbreiding van de bevoegd
heden der dienstcommissies, kan nader worden overwogen.
Is de beginseluitspraak er eenmaal, dan kan op dien grond
slag worden voortgebouwd en de beste regeling worden
overwogen.
Aan de invoering van de medezeggenschap is op den duur
Amsterdam (sedert 19 Not.'30)
per pond
Leiden (op 2 Deo. '30)
per pond
