WOENSDAG 7 DECEMBER 1927.
279
Voortzetting van de geschorste openbare
vergadering van 5 December 1927,
op Woensdag 7 December 1927,
des namiddags te 2 uur.
Voorzitter
de heer Burgemeester Mr. A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Thans zijn afwezig de heeren Splinter, van Es en Romijn.
Voortgezet worden de algemeene beschouwingen over de
begrooting van inkomsten en uitgaven der gemeente voor
den dienst 1928.
De heer Elkërbout krijgt bij lezing van het verslag onwille
keurig de gedachte: het kan verkeeren; de heer van Eek
erkent de groote moeilijkheid om in het College van Burge
meester en Wethouders zitting te nemen, te meer, omdat er
verschillende hoogere colleges zijn, die vaak hun invloed
kunnen bemoeilijken.
Wanneer men nu een massapartij is geworden, dan kan
het zijn, dat men van tactiek gaat veranderen, maar dat men
zijn principes over boord gooit, is wel een beetje eigenaardig.
Thans wil men een burgerlijk-socialistische regeering vormen,
maar vroeger heeft de heer van Eek verklaard, dat een
socialistisch Wethouder in een in meerderheid burgerlijk
gemeentebestuur moet ophouden ten volle sociaal-democratisch
vertrouwensman te zijn, omdat hij in dienst is getreden van
een burgerlijken staat en hij dan moet opvolgen hetgeen hem
krachtens wet en verordening of krachtens besluiten van den
Raad of van het College van Burgemeester en Wethouders
wordt opgedragen. »De meest hatelijke wetten of besluiten
moet een sociaal-democratisch Wethouder uitvoeren of helpen
uitvoeren," en een weinig verder heet het: »Een sociaal
democratisch Raadslid blijft volkomen vrij om het kapitalisme
te bestrijden; een sociaal-democratisch Wethouder in een
burgerlijk gemeentebestuur moet het kapitalisme dienen. Het
optreden van een sociaal-democratisch Wethouder in een
burgerlijken staat maakt, dat de arbeiders dienstbaar worden
gemaakt aan den burgerlijken staat. Een wethouderszetel dus
beschouwt men in de sociaal-democratische kringen als een
noodzakelijk kwaad. Aanvaardt men, dan zit men vast door
eert accoord aan de burger lijke partijen en wordt de klasse-
strijd belemmerd; aanvaardt men niet, dan schrikt men voor
het oordeel van de socialistische kiezers, die men steeds in den
waan heeft gelaten of gebracht, dat een sociaal-democratisch
Wethouder een aanwinst beteekende voor de macht en den
invloed der sociaal-democratie. Er is voor ons sociaal-demo
craten geen keus: of wij moeten het kapitalisme dienen of
wij moeten het bestrijden."
Nu schijnen thans de sociaal-democraten hier het kapita
lisme te willen dienen, want anders zouden zij niet den eisch
hebben gesteld van twee Wethouderszetels, tenzij nrerr de
bezetting van Wethouderszetels ook als een paradepaard wil
gebruiken. Waar de zaak zoo staat, rijst voor spreker de vraag,
of hij voor of tegen het voorstel zal moeten stemmen tot
uitbreiding van de Fabricage-commissie, welk voorstel dooi
de S.D.A.P. is ingediend. Want de bezwaren tegen het be
zetten van een Wethouderszetel gelden evengoed voor het
aanvaarden van een plaats in een belangrijke commissie,
waarin men in de minderheid is. Uit dat oogpunt zal spreker
nog niet kunnen stemmen voor een dergelijk voorstel der
sociaal-democraten, maar er eerst nog eens rijpelijk over
moeten denken door Burgemeester en Wethouders gelegen
heid te geven over deze zaak praeadvies uit te brengen.
Wat de begrooting zelf betreft wil spreker iets zeggen naar
aanleiding van het voorstel betreffende de zakelijke bedrijfs
belasting. Dit voorstel is spreker ook niet zoo erg sympa
thiek, daar de mogelijkheid niet uitgesloten is, dat deze belas
ting, zooals het ook in andere gemeenten plaats vindt, op de
arbeiders wordt verhaaldspreker wil dat voorkomen en is
dus tegen de invoering van de zakelijke bedrijfsbelasting.
De S.D.A.P. wil verhooging van het inkomen der ge
meente en is er daarom tegen, dat een ambtenaar meer dan
6.000.— salaris verdient, maar wat was er dan tegen om
bij de benoeming van den nieuwen Directeur van Gemeente
werken de koe bij de horens te vatten; dan schaadde men
er niemand mee; waarom heeft men niet gezegd: de omstan
digheden geven ons aanleiding om voor te stellen het salaris
van den nieuwen Directeur van Gemeentewerken te verlagen,
in afwachting van wellicht een latere herziening. Aangezien
dat niet gebeurd is, heeft spreker heel weinig vertrouwen, dat
het hun werkelijk ernst is om tot een dergelijke salarisver
laging over te gaan; trouwens een zoodanige verlaging zou
niet mogelijk zijn, daar deze aangelegenheid in haar geheel
herzien zou moeten worden en spreker gelooft niet, dat nu
daarvoor de tijd gekomen is.
Spreker is er vooralsnog niet voor, vertegenwoordigers van
het personeel der verschillende bedrijven tot de vergaderingen
der diverse commissies toe te laten; daarvoor dienen reeds
de dienstcommissies en het is op het oogenblik niet gewenscht
daaraan verdere uitbreiding te geven. In het particuliere
bedrijf heeft men nog niet eens dien invloedslechts in enkele
bedrijven bestaan kernen, dus is het zeker niet gewenscht
om op het oogenblik in het overheidsbedrijf reeds zoover te
gaan. Er is gezegd, dat, wanneer men medezeggenschap zou
verleenen, de klassenstrijd een ordelijker verloop zou hebben.
Dat lijkt spreker vreemd, een strijd met een ordelijk verloop
klassenstrijd blijft klassenstrijd en daartegen zal spreker steeds
stelling nemen.
De Haagsche Tramweg-Maatschappij als voorbeeld van de
zegenrijke werking van het overleg te kiezen, is geen ge
lukkige keuze; wanneer men de loonen en arbeidsvoorwaarden
bij die instelling ziet, krijgt men een heel anderen kijk op de
zaak; voor den buitendienst worden nog loonen betaald van
ongeveer f 25.— per week, hetgeen niet schitterend is te
noemen.
Wanneer er meerdere zaken naar voren gebracht kunnen
worden, die een helderen kijk op den gang van zaken geven,
dan is spreker gaarne bereid te overwegen, op welke wijze een
zekere meerdere medezeggenschap zou kunnen worden verleend.
Dan zal sprekers fractie zich ook niet binden aan hetgeen de
heer Amelink als secretaris van het C. N. V. of als oud-
Kamerlid gezegd heeft, want de sociaal-democraten spelen dat
maar uit, om de christelijke arbeiders voor hun karretje te
kunnen spannen. Zijn fractie zal echter zelfstandig het stand
punt beoordeelen, dat zij zal innemen.
Het is spreker verder een waar genoegen, dat de bedrijven
er zoo schitterend voor staan en een woord van hulde aan
de bedrijfsleiding is hier zeker niet misplaatst. De zuivere
winst der Lichtfabrieken bedraagt ongeveer 600.000.
Verleden jaar heeft de Wethouder in de commissie mede
gedeeld, dat met de geraamde winst niet kon worden volstaan,
maar dat er f 250.000.— aan. toegevoegd moest worden. De
commissie heeft zich daarmede accoord verklaard, maar
spreker meent toch, dat de opvoering van de winst niet steeds
zoo maar door kan gaan zonder dat overwogen wordt, of de
prijzen van het product niet verlaagd kunnen worden. Het
is wel mooi om de winsten op de bedrijven te gebruiken tot
het laag houden van de belastingen, maar voor de arbeiders
heeft bet dit nadeel, dat de progressie, die voor de belastingen
geldt, niet tot uitdrukking komt in de prijzen voor gas en
electriciteit. De anti-revolutionnairen spreken in hun program
van een »matige winst", al kan men natuurlijk over de
grootte van een matige winst van meening verschillen. Spreker
zal t. a. v. de gasprijzen een voorstel indienen. Toen verleden
jaar in de Commissie voor de Lichtfabrieken het voorstel aan
de orde kwam, om voor de eerste 100 M3. den vollen prijs
te laten betalen en daarna een vermindering toe te staan, is
er reeds dadelijk op gewezen, dat dit niet veel resultaat zou
hebben voor degenen, voor wie het eigenlijk bedoeld was,
omdat het gemiddeld gebruik 50 M8. is. Nu is het heel mooi
om boven de 100 M3. reductie te geven, maar per slot van
rekening beteekent het niets voor degenen, die het op het
oogenblik noodig hebben. Spreker zag in Deventer op de
lantaarnpalen aaagekondigd, dat de eerste 100 M8. 11 cent
kostten en het verdere verbruik 8 cent per M8. Spreker heeft
uitgerekend, dat de prijs daar bij een verbruik van 50 M8.
gelijk is aan dien te Leiden. Waar men in een plaats als
Deventer niet zoo'n groote winst maakt en dien prijs kan
berekenen, is er alleszins aanleiding om hier den gasprijs te
verlagen; wanneer men dat niet doet, legt men een zekeren
last op de ingezetenen en spreker weet liever wat hij aan
belasting betaalt, dan dat hij op allerlei artikelen indirecte
lasten moet betalen. Zijn voorstel, zijnde de eerste 15 M3 tegen
den gewonen prijs en nadien 1 cent per M3 reductie, zal de
gemeente niet veel schade doen; de gemeente zal daardoor
f 73.000.inkomsten missen, waarvan 58.500.aan de
Leidsche ingezetenen ten goede komt en ongelukkigerwijze
14.500.aan de ingezetenen van buitengemeenten; Leiden
behoeft geen Sint-Nicolaas te spelen en daarom worden allerlei
plannen overwogen om Leiden van de buitengemeenten los
te maken en een anderen vorm van prijsbepaling voor de
buitengemeenten te kiezen.
Wat het verkeer betreft, sprekers standpunt ten aanzien
van de demping van het Levendaal is bekend; spreker heeft
er zich reeds een- en andermaal voor uitgesproken en was bij
het vorige voorstel van den heer Sijtsma bevreesd, dat het
tot moeilijkheden zou leiden en dat men bij de begrooting
er niet meer over kon spreken, omdat besloten was een af
wachtende houding aan te nemeri, totdat het plan van den
heer Granpré Molière was ingediend; uit dat oogpunt kon
spreker zijn stem niet aan het voorstel van den heer Sijtsma
geven en. wacht hij de dingen af, die zullen komen.
In de stad is werkelijk wel een en ander aan werkver
schaffing te doen. liet is gewenscht de bruggen aan de
Middelste-en Uiterstegracht en bij de Lusthoflaan met het oog op
