MAANDAG 15
OCTOBER 1923.
209
wel menschen bereid vinden, met voldoende artisticiteit en
genoeg smaak, om een avond te kunnen vullen en die daar
voor geen geld vragen.
Spreker acht de commissie overigens te eenzijdig samen
gesteld. De aloude commissie voor Volksbijeenkomsten, die
ook in het leven geroepen werd om den menschen, die het
niet betalen kunnen, een aangenaam avondje te geven, was
men van de zijde van den heer van Slralen c.s. nooit wel
gezind. Die commissie heet er te zijn om de arbeiders zoet
te houdenvan zoo iets moeten de arbeiders niets hebben.
Spreker heelt den indruk gekregen op de door hem bijge
woonde ontspanningsavonden, dat wel niet directe propa
ganda werd gemaakt voor de richting, welke de commissie
vertegenwoordigt, maar dat het wel indirect geschiedt, en
spreker kan zich voorstellen, dat van andere zijde gezegd
wordtdaarom willen wij niet, dat onze arbeiders daarheen
gaan. Er hangt in zulke bijeenkomsten een socialistische
«spheer." Waarom heeft men die commissie zoo eenzijdig
samengesteld? Laat men daarin ook personen van de over
zijde opnemen. Wanneer het een neutrale commissie was,
dan zou spreker nog wel willen overwegen, of daaraan niet
een subsidie zou te verleenen zijn.
Men begint nu al met den heer Kleerekoper te laten optre
den, dat zal natuurlijk geen neutraal optreden zijn. Spreker
en zijn partijgenoote zullen daarom tegen de subsidie stemmen.
De heer Witmans kan namens de Democratische fractie
verklaren, dat zij van harte zal steunen het voorstel van den
heer van Stralen.
Spreker kan niet begrijpen, dat de heer Sijtsma als vrijzinnig
democraat argumenten te berde brengt zooals hij nu heelt
aangevoerd.
Op verschillend gebied worden subsidiën toegestaan. Indertijd
is men begonnen met schoolkindervoeding; dat heette toen
ook al rood. Spreker steunt uit overtuiging deze commissie
financieel. Spreker heeft enkele uitvoeringen bijgewoond en
het heeft hem getroffen hoe nuttig die werken. Hij kan dan
ook niet begrijpen, dat men met argumenten als de heer
Sijtsma bezigt, een dergelijke nuttige instelling bestrijdt.
Alleen wil hij aan den heer van Stralen vragen of deze kan
opgeven hoeveel inkomsten zijn organisatie voor dit doel heelt.
De heer Bergers is zoowel tegen het amendement van don
heer van Stralen als tegen het voorstel van Burgemeester en
Wethouders, omdat men de zorg voor de ontspanning der
werkloozen zijns inziens beter bij de organisatie's kan houden en
het geen zin heelt die dingen op de gemeenschap te schuiven.
De Roomsch-Katholieke Volksbond en ook de Christelijke
vakcentrale doen veel voor de werkloozen en als de S. D. A. P.
hetzelfde deed, zou zij niet 6, maar wel 16 dergelijke avonden
kunnen geven.
De heer Sanders wil opmerken aan het adres van den
heer van Stralen, dat, indien deze avonden dan werkelijk,
zooals hij zegt, algemeene sympathie wekken, die algemeene
sympathie dit is het standpunt van Burgemeester en Wet
houders zich ook moet uiten in het geven van bijdragen.
De commissie zal dan geen beroep behoeven te doen op de
gemeentekas.
De heer van Stralen wil den heer Heemskerk, die van
oordeel is, dat de commissie eigenlijk moest trachten voor dit
doel geld los te krijgen bij de burgerij, doen opmerken, dat
de commissie in die richting meermalen pogingen heeft gedaan,
onder anderen door middel van de pers, maar met weinig
resultaat. De waardeering, welke het werk der commissie
ondervindt, uit zich niet in financieele bijdragen der burgerij,
zoodat de steun van die zijde zoo goed als nihil is.
Dat de Katholieken, zooals de heer Heemskerk zegt, het
noodige voor hun werkloozen doen, daarvan is spreker nooit
iets gebleken. Zij doen weinig en het gebeurt althans niet op
dezelfde wijze als deze commissie werkt. De Roomsch-Katho
lieke Volksbond heeft alleen dit gedaan, dat hij, een avond
voor geestverwanten gevende, den toegang ook voor de Roomsch-
Katholieke werkloozen open stelde.
Waar de heer Heemskerk er spreker en den zijnen een
verwijt van maakt, dat zij geld aan de gemeenschap vragen,
terwijl zij er zeiven voor moesten zorgen, en waar de heer
Sijtsma klaagt over de eenzijdige samenstelling der commissie,
wijst spreker er op, dat indertijd de commissie, samengesteld
uit vertegenwoordigers der S. D. A. P. en van den Leidschen
Bestuurdersbond, een conferentie heeft gehad met den Roomsch-
Katholieken Volksbond en den Christelijken Bestuurdersbond
met het doel tezamen een commissie voor arbeidersontwik
keling te vormen en dan tezamen te trachten de gelden
bijeen te krijgen om het ontwikkelingswerk te kunnen uit
voeren. Toen is èn door den Katholieken Volksbond èn door
den Christelijken Bestuurdersbond geweigerd om daarop in
te gaan. Dus het is niet de schuld van de Centrale Commissie,
dat zij dit werk geheel alleen moet aanvatten, maar van die
centrale's, welke hare medewerking daartoe geweigerd hebben.
Deze commissie is in principe niet opgericht om voor werk
loozen ontspanningsavonden te organiseerenhaar taak was
oorspronkelijk het brengen van ontwikkeling aan de tot hare
organisatie behoorende arbeiders.
Spreker wijst er verder op, dat de ontspanningsavonden
absoluut onpartijdig en neutraal zijn gehouden, waarvan men
zich kan overtuigen.
En wat betreft de uitwerking van die ontspanningsavonden,
over het algemeen wordt van de arbeiders gedacht, althans
van de arbeiders, die het hier betreft: het zijn halve rabauwen,
die zich niet rustig kunnen gedragen in een zaal. In den
beginne was hiervan wel iets aan, omdat die menschen niet
gewoon waren in een zaal bijeen te komen en rustig te zitten
luisteren naar hetgeen hun geboden werdin dit opzicht moest
eenigszins opvoedend gewerkt worden, maar het is ook gebeurd
met uitstekend resultaat. Met de grootst mogelijke rust en
aandacht wordt aangehoord hetgeen door de verschillende
artisten aan de werkloozen wordt aangeboden.
Men verzet zich nu hier tegen sprekers voorstel op grond
van partijdige overwegingen; men wil voorkomen, dat de
menschen van eigen kleur onder het bereik van menschen
van andere kleur komen. Dat sectarisme is oorzaak, dat men
zich er tegen verklaart, maar dat is eigenlijk een schande.
Het komt toch niet te pas, dat dergelijk verzet komt van de
zijde van hen, die medewerking op dit gebied geweigerd
hebben.
De Katholieken hier nemen in deze een veel enger en
benepener standpunt in dan hunne par tij ge noo ten elders. Te
Amsterdam is er een goede samenwerking tusschen Katho
lieken en sociaal-democraten en andere partijen op dit stuk,
maar hier vindt men altijd aanleiding om dergelijke zoo
noodige zaken af te kammen.
De heer Sijtsma, sprekende over de partijdige samenstelling
der commissie, heeft gezegd op de ontspanningsavonden een
sfeer van socialisme te hebben ondervonden. Vooreerst is
daarvan geen sprake, want al is van de ongeveer 1000 werk
loozen een groot deel modern georganiseerd, op die avonden
is nooit sprake geweest van socialistische uitlatingen, waar
door de aanwezigen in zulk een sfeer zouden zijn gebracht,
maar bovendien kan de heer Sijtsma niet geheel op de hoogte
zijn, omdat hij niet op al de ontspanningsavonden tegenwoor
dig is geweest en dus niet uit ervaring spreekt.
Spreker geeft den heer Sijtsma toe, dat er voor de avonden
wel gratis krachten zijn te krijgen, maar toch blijven er kosten
aan verbonden, o. a. voor de verlichting van de zaal en voor
reis- en verblijfkosten der artisten, die van elders komen,
welke niet uit de middelen der commissie zijn te bestrijden.
Aan den heer Witmans kan spreker mededeelen, dat de
commissie eigenlijk over niets te beschikken heeft. Zij heeft
eenige inkomsten in den vorm van subsidiën, welke zij krijgt
van de lichamen, waaruit zij is voortgekomen, maar die gelden
moet zij besteden op de wijze als dat door die organisatie's
wordt verlangd. Verleden jaar heeft zij reeds een deel van die
gelden voor de ontspanningsavonden gebruikt, zoodat er dit
jaar voor dat doel niets meer is overgebleven. Om die reden
klopt de commissie bij de gemeente aan en spreker hoopt,
dat de Raad door aanvaarding van zijn amendement die
250.zal toestaan.
De heer van Rosmalen was aanvankelijk van plan alleen
voor het voorstel van Burgemeester en Wethouders te stem
men, maar gehoord de toelichting van den heer van Stralen,
waaruit onder andere bleek, dat de commissie de verlichting
van de zaal moet betalen, zoodat er ten slotte van die 250.
slechts een 150.voor het organiseeren van 6 ontspan
ningsavonden overblijft, zal hij zijn stem ook geven aan het
amendement van den heer van Stralen, vooral na diens toe
zegging, dat iedereen die gezellige avonden kan bijwonen
zonder zich te ergeren, omdat zij geheel neutraal zijn.
De heer Heemskerk wenscht naar aanleiding van het ge
sprokene door den heer van Stralen te doen opmerken, dat
de Roomsch-Katholieke Volksbond het niet noodig vindt voor
de werkloozen afzonderlijke avonden te organiseeren, teneinde
niet het stempel der werkloosheid op die menschen te drukken.
Men acht het beter dien menschen gratis in de gelegenheid
te stellen de avonden, die voor allen worden gegeven, bij te
wonen.
Verder wijst spreker op het merkwaardige verschil tusschen
de samenwerking te Amsterdam en die te Leiden. Het is
volkomen juist, dat indertijd op de verschillende vakcentrale's
een beroep is gedaan om met elkander te gaan samenwerken,
doch dat deze zaak afgewimpeld is, omdat men meende, dat
die menschen niet noodwendig met elkander moesten verga
deren en dat uiteraard geen bijeenkomsten of voorstellingen
konden plaats hebben, waartoe alle menschen konden toege
laten worden.
