MAANDAG 18
OCTOBER 1920.
547
Hij zal het toch wel met mij eens zijn, dat, als er voor die
menschen tegen een behoorlijken prijs een betere woning
ware te vinden geweest, de gasfabriek ze niet uit die krotten
op de Langegracht had behoeven te verdrijven, want het
staat vast, dat die huizen aan de Langegracht, al zijn zij
slecht, althans voor een groot deel grooter zijn dan die, welke
nu gebouwd worden voor hen en waarvoor zij een ex'.ra
hoogen huurprijs zullen moeten betalen. Men moet niet ver
geten dat de vraag, wat die menschen voor een dergelijk
nieuw krotje zullen moeten betalen, ten slotte moet wegen.
Nu heeft de heer van der Pot ook over de bouwkosten van
de huizen van de »Eendracht" gesproken, maar wat ik daar
over heb gezegd heeft hij blijkbaar niet begrepen. Men moet
de twee soorten van huizen naast elkander zetten en dan
zeggenzooveel kost de eene soort en zooveel de andere
soort. Ik weet wel, dat de huizen van de «Eendracht" ƒ2.
per M3. meer kosten, maar daarvoor krijgt men dan ook
een goede woning, terwijl in het andere geval krotten worden
verkregen. Nu geeft men, zoowel in den handel als in zijn
particuliere zaken, aan iets, dat weliswaar 2.— meer kost,
maar meer voldoet, ook gaarne de voorkeur.
Ik heb reeds gezegd, de Minister kan gemakkelijk een
circulaire sturen: in het vervolg wil ik dit niet meer en dat
niet meer. Maar men zal het met mij eens zijn, dat wij aldus
opgescheept worden met veel te kleine huisjes. De Minister zal
er geen last van hebben maar wij en onze kinderen zeer zeker
en daarover mogen wij wel iets zeggen.
Ik kan begrijpen, dat de heer van Hamel met zeer veel
genoegen voor deze voordracht zal stemmen. Was de inhoud
der woniDgen nog 10 M3. minder, dan zou hij dat ook doen,
want hij weet natuurlijk dat, hoe lager de arbeiders hunne
eischen moeten stellen, hoe beter het is voor de klasse, welke
hij hier vertegenwoordigt.
De Voorzitter. Dat is geen] wijze van debatteeren.
De heer Dübbeldeman. M; d. V. Ik beleedig hier niemand.
Ik zeg het niet persoonlijk tot, den heer van Hamel. Zoo
goed als ik hier een bepaalde klasse vertegenwoordig, en hier
zit om voor die klasse te balen wat er te halen is doet
de heer van Hamel dat ook voor zijn klasse. En de heer van
Hamel zal altijd krachtens zijn beginsel aan de klasse, die
ik hier vertegenwoordig, onthouden wat zij noodig heeft.
De heeren behoeven niet van neen te schudden: wij weten
dat wel.
De heer van der Lip. Dat zijn alleen maar een hoop
groote woorden.
De heer Dübbeldeman. Dat kunt u zeggen, maar ik ben
niet overtuigd en ik zal mijn motie niet terugnemen.
De heer Wjlmer. Ik wil verklaren dat ik geheel juist acht
de interruptie van den heer van der Lip, dat de vorige spreker
een hoop groote woorden gebruikt.
Het gaat eenvoudig hierom: wilt ge dat die 36 woningen
gebouwd worden zooals de Regeering dat voorschrijft of niets?
Wilt ge liever iets of niets? Wilt ge liever iets, dan moet ge
voor dit voorstel zijn, want ge weet: als ge dit voorstel niet
aanneemt en aankomt met het andere plan, dan zal daarop
niet de goedkeuring der Regeering verkregen worden. Dat
is duidelijk aangetoond en de heer Dübbeldeman zal het niet
langer willen ontkennen.
Dus als men dit plan niet aanneemt, dan krijgt men niets.
Nu zegt de heer Dübbeldeman: als de Regeering dat andere
plan niet goedkeurt, dan kunnen wij zelf gaan bouwen. Ander
maal zeg ik: dat zijn groote woorden, waarmede men alleen
indruk kan maken op zekere categorie van menschen, die
niet verder nadenken.
Als wij deze 36 woningen met gemeentegeld alleen zouden
gaan bouwen, waarom zouden wij ons dan daartoe bepalen?
Dan zou men in het vervolg herhaaldelijk als wij aan een
bouwplan onze goedkeuring niet kunnen geven, kunnen zeggen
wij trekken ons van de Regeering niets aanwij zullen het
met gemeentegeld gaan bouwen.
Er is hier geen enkel bouwplan geweest, of de heer Knuttel,
die op het oogenblik niet tegenwoordig is, heeft gezegd: dat
bouwplan deugt niet, dat zijn slechts krotten, wij moeten
het niet ten uitvoer leggen. Dus wij moeten alleen gaan
bouwen met gemeentegeld.
Nu is de heer Dübbeldeman toch wel zoo verstandig om
in te zien, dat het geld om van gemeentewege te gaan bouwen
eenvoudig niet te vinden is.
Hij zegt, dat hij in de secties heeft aangetoond dat er best
nog wel eenige tonnen te vinden zouden zijn voor dit doel.
Ik heb er in de secties niet van gehoord en bij de aanstaande
behandeling der gemeentebegrooting zal de heer D-ubbeldeman
dat onmogelijk kunnen aantoonen. Er is eenvoudig geen geld
te krijgen. Volgens de bestaande wetgeving zeker niet en wij
moeten ons houden aan de practijk, aan den toestand zooals
die nu eenmaal is.
Dus het staat onomstootelijk vast, dat er niets gebeurt als
wij dit voorstel niet aannemen.
De groote practische vraag is dus: wilt ge hebben dat er
iets gebeurt, dan wel niets? Alleen wanneer men wil dat er
niets gebeurt, moet men het voorstel van Burgemeester en
Wethouders afstemmen.
De beer Huurman. M. d. V. Ik weet werkelijk niet hoe
het den heeren naar den zin te maken. Zeg ik wat, dan
deugt het niet en houd ik mij buiten het debat, dan deugt het
ook niet.
De heer Dübbeldeman dwingt mij mijn meening te zeggen;
nu. ik ben het met zijn beschouwing absoluut niet eens. Ik
heb wel eens bezwaar gemaakt tegen een type woningen
waarvan men naar mijn. oordeel de slaapkamers te klein ont
worpen had; bij die gelegenheid heb ik gesproken van slaap
hokken. Maar dit project is absoluut niet te vergelijken met
de woningen waarover wij het toen hadden. Deze woningen
mogen iets kleiner zijn dan de heer Dübbeldeman gaarne zou
willen, zij zullen evenwel in het gebruik best meevallen.
Ik heb de kamers nog eens opgemeten en meen, dat de
huizen best te bewonen zullen zijn; alleen de keuken is wat
klein, maar het zijn geen woningen, die men mag bestem
pelen met den naam «krot" of »hok".
De heer Mulder. M. d. V. Ik geloof, dat wij den heer
Dübbeldeman niet zoo hard moeten vallen over zijn rede
neering, want hij blijft zich volkomen gelijk. Hij heeft inder
tijd gezegd, dat hij hier zat om propaganda te maken, en
dat is dunkt mij in deze zaak weer glashelder gebleken. Het
is duidelijk geworden, dat hij woord houdt en dat hij die
redeneering er voor propaganda op nahoudt. Ik ben over
tuigd, dat, als wij dit voorstel afstemden, het hem eigenlijk
wel leed zou doen, want dan zou een stuk van zijn propa
ganda mislukt zijn. Alleen, als die groote woningen er kwamen,
zou de propaganda heel goed gelukt zijn. Wij moeten mijns
inziens de bespreking, welke de heer Dübbeldeman over deze
zaak heeft gehouden, niet al te serieus opnemen. Het is te
betreuren, dat het gezegd moet worden, maar het staat voor
mij als een paal boven water, dat hij van het begin tot het
einde propaganda gemaakt heeft.
De heer van der Pot. M. d. V. Ik kan niet anders doen
dan herhalen hetgeen ik in eersten termijn heb gezegd.
De heer Dübbeldeman kent slechts één type van woningen,
welke naar zijn oordeel behoorlijke woningen zijn, namelijk
de woningen van de vereeniging de «Eendracht". Als er
voorstellen komen om steun te verleenen aan den bouw van
woningen, welke boven die schreef gaan, dan heeten dat
paleizen, waarvoor volgens den heer Dübbeldeman de gemeente
geen geld mag over hebbengaat men er onder, dan zijn
het hokken of krotten of welken anderen lieflijken naam hij
er voor kan vinden.
Deze woningen zijn volstrekt geen woningen, waar over
25 jaren niemand meer in wil. Zij hebben alle voordeelen
van modern gebouwde woningen, al zijn zij wat kleiner dan
die van de «Eendracht". Er zullen ten allen tijde wel het
vraagstuk van den woningbouw is dunkt mij wel wat veel
zijdige!' te bekijken verschillende behoeften zijn. Later
zullen er ook mannen en vrouwen zijn, die alleen wonen;
zullen die een even groote woning behoeven als gezinnen
met veel kinderen? Als deze woningen niet meer voor groote
gezinnen in aanmerking komen, zullen er toch menschen
zijn, die ze nog prefereeren boven oudere woningen. Ik meen
dan ook, dat de heer Dübbeldeman verkeerd doet door zich
te keeren tegen alles wat niet past in het eenige door hem
goed geachte type van woningen. Hij zeide, dat ik zijn ver
gelijking niet had begrepen, maar ik herhaal, dat zijn rede
neering onjuist is. Als hij niet de prijzen per M3. had verge
leken, maar aldus had kunnen redeneeren: de woningen van
«Eensgezindheid" kosten per stuk bijvoorbeeld 4400.— en
die van de «Eendracht" 4800.—, maar voor die ƒ400.—
hebben wij zooveel meer. dan had hij gelijk. Hij vergeleek
echter de prijzen per M3. en dan is de eenheidsprijs van
«Eensgezindheid" gunstiger dan die van «de Eendracht". Dat
doet zijn redeneering omvervallen.
De heeren Dübbeldeman en van Stralen hebben een middel
aan de hand gedaan, dat het voorstel tot uitstel van deze
zaak zou kunnen steunen. De heer Dübbeldeman zeide: als
het Rijk het niet wil doen, kan de gemeente het doen, en
hij heett daarbij hieraan gedacht, dat van den kant van de
gemeente die meerdere bijdrage dan zou kunnen komen. Ik
kan hem zeggen, dat het Rijk niet alleen niet die meerdere
bijdrage wil geven, maar zelfs het geheele voorschot niet
verstrekt, indien aan de gestelde eischen niet wordt voldaan,
zoodat die woningen dan geheel met het geld van de ge
meente zouden moeten worden gebouwd. Hij zegt een middel
te weten om aan Ia ton voor den woningbouw te komen,
maar, waar dit onnoozele plan al 2 ton kost, zouden wij
