DONDERDAG 25
SEPTEMBER 1919.
237
komen 3000.per jaar bedraagt. Voor de lagere inkomens
wordt de gasprijs geleidelijk verlaagd tot 10 cent per Ms.
Het daardoor ontstane tekort worde ingehaald door ver
hooging der prijzen voor de inkomens boven ƒ3000.—per jaar.
De electriciteitsprijzen moeten hiermede in overeenstem
ming worden gebracht, om vermindering van gasgebruik te
voorkomen.
Als overgangsmaatregel, om direct eenige vermindering te
brengen in de druk, waaronder de arbeiders door den hoogen
gasprijs zuchten, wordt deze prijs, tot het in werking treden
der te ontwerpen regeling, bepaald op 18 cent per M3., met
een reductie van 8 cent per M3. over de eerste 50 M3. ver
bruik gedurende een tijdvak, loopende tusschen twee maan-
delijksche opnemingen.
De heer de Ia Rie. M. d. V. Ik kan met mijne nadere
toelichting kort zijri, omdat de geheele zaak al lang en breed
besproken is. Onze beweging en voornamelijk de Duurte-
commissie heeft al zoo vaak omtrent deze aangelegenheid
geadresseerd, dat nu wel de meeste menschen zoo langzamer
hand kunnen weten wat er aan de orde is.
Wij putten onze motieven - zooals bekend is -uit den
grooten nood van de arbeiders.
Mijnheer de Voorzitter. Deze groote nood is zooeven reeds
besproken. Wij behoeven hierover niet veel meer te zeggen.
Ik wil er alleen op wijzen, dat het voorstel op het oogenblik
werkelijk in groote kringen steun gaat vinden. In verschillende
gemeenten is het reeds ingevoerd. Bovendien vindt het steun
niet alléén bij de S. D. A. P. maar ook van burgerlijke zijde,
bijvoorbeeld van den heer Mr. Dr. Scholtens, redacteur van
Gemeentebelangen. Deze komt wellicht uit andere overwegingen
dan de onze, tot dezelfde conclusie, dat het noodzakelijk kan
zijn en gezien de toestand zooals die op het oogenblik is, ook
noodzakelijk is, om progressie te brengen in de prijzen van
artikelen, die de gemeente uit een monopolistisch bedrijf levert.
Die noodzakelijkheid klemt te meer, wanneer men in aan
merking neemt, dat er voor kort eene nieuwe regeling is
getroffen, die eene verlaging schijnt te zijn, maar in werkelijk
heid eene verhooging beteekent voor de kleine verbruikers.
Op het oogenblik betaalt ieder, onverschillig hoeveel inkomen
men heelt, het zelfde. Dat lijkt heel aardig, maar praktisch
komt het hier op neer. dat de druk voor de verschillende
inkomens ongelijk is. Iemand met een klein inkomen moet
om in zijne noodzakelijke levensbehoeften te voorzien een
bepaald quantum gas of electriciteit gebruiken. Nu betaalt
men hiervoor evenveel als iemand met een grooter inkomen.
Mij dunkt dat ons voorstel duidelijk genoeg is en dat de
Raad aan Burgemeester en Wethouders moet verzoeken aan
ons verzoek te voldoen.
De Voorzitter. Het voorstel van Burgemeester en Wet
houders is dit adres te stellen in handen van Burgemeester
en Wethouders ter fine van praeadvies. Het is niet mogelijk
op het oogenblik de gevolgen van dit voorstel te overzien.
Het is heel gemakkelijk om een dergelijk voorstel te doen en
degenen, die minder zullen moeten gaan betalen, zullen het
zeer op prijs stellen, maar men moet toch ook het oog houden
op de gemeentelijke financiën. Daarom stel ik voor dit voor
stel ter fine van praeadvies in handen te stellen van Burge
meester en Wethouders.
De heer de la Rie. M. d. V. U stelt voor dit voorstel in
handen van Burgemeester en Wethouders ter fine van praead
vies te stellen. Daarin ligt opgesloten, dat ook ons subvoorstel
om bij wijze van overgangsmaatregel de eerste 50 M8. te
leveren tegen den prijs van 10 cent per M3., zoolang zal moeten
wachten, alvorens het in behandeling zal worden genomen.
Juist daarom wilde ik liever, dat er heden nog door den
Raad een besluit werd genomen. Het voordeel zal zijn, dat
de menschen direct worden geholpen en dat het praeadvies
van Burgemeester en Wethouders wat sneller zal komen dan
anders het geval zal zijn. Ik geloof niet, dat deze zaak langer
mag worden uitgesteld. Wordt mijn voorstel aangenomen,
dan is het eenige verschil, dat alleen over punt 2 direct eene
beslissing wordt genomen.
De heer van der Pot. M. d. V. Ik meen den Raad er opnieuw
voor te moeten waarschuwen om toch niet lichtvaardig een
besluit van dergelijke verstrekkende financieële gevolgen te
nemen. Dat geldt evenzeer van het overgangsvoorstel als
van het hoofdvoorstel. Er zit werkelijk heel wat aan vast waar
op het oogenblik niet aan wordt gedacht, men denke bijvoorbeeld
aan de levering van gas aan de buitengemeenten. Wanneer
dit voorstel groote offers vraagt van de gemeente, dan is het
toch zeker de vraag of het wel gerechtvaardigd is, dat deze
ook worden gebracht ten bate van de buitengemeenten.
De heer de Lange. M. d. V. Ik geloof niet, dat deze quaestie
thans aan de orde is.
De heer van der Pot. M. d. V. Ik geloof niet, dat ik buiten
de orde ga, wanneer ik waarschuw tegen de behandeling
van dit voorstel, op grond dat er aliei lei aan vastzit, waarmede
men niet rekent. Er is veel waarover ik meen, dat het zelf
beter is, dat niet in openbare vergadering wordt gesproken.
Ik zou dit voorstel daarom in elk geval eerst eens willen
bespreken in de Commissie vooi de Gasfabriek.
Dus ik zou er prijs op stellen en ik vind het noodzakelijk
dat deze zaak niet beslist wordt voordat Burgemeester en
Wethouders, weder voorafgegaan door de Commissie voor de
Gasfabriek al hun licht hebben doen schijnen over dit punt
en daaromtrent volledige gegevens aan den Raad hebben
verstrekt.
De Voorzitter. Het lijkt mij het beste, wanneer iemand
tegen het voorstel van Burgemeester en Wethouders is, dat
hij daaromtrent stemming aanvraagt. Dan zal ik het voorstel
in stemming brengen.
De heer Dubbeldeman. Het komt mij toch vreemd voor,
dat wanneer drie Raadsleden een voorstel doen, de Voorzitter
met een ander voorstel komt. Er wordt door ons een voorstel
ingediend en dadelijk daarop laat de Voorzitter een ander
voorstel volgen om het in handen van Burgemeester en Wet
houders om praeadvies te stellen. Dat gaat den verkeerden
kant op. Er moet op het oogenblik noodzakelijk iets gedaan
worden en nu gaat het niet aan om te zeggen: dat gaat
maar niét zoo ineens. Wij zijn nu eens ad rem geweest. Wij
hebben Burgemeester en Wethouders eene gelegenheid aan
de hand gedaan om datgene, wat er op de eene groep toegelegd
moet worden op de andere te verhalener is geen sprake
van, dat de gemeente eenig risico zal dragen, want de kosten
zijn gedekt. Wij hebben er toch immers voor gezorgd, dat
hetgeen wij aan a geven, weder op b kan worden verhaald. Ons
voorstel behoeft daarvoor niet op de lange baan geschoven te
worden. Wat wij kunnen verwachten, wanneer het gaat naar
Burgemeester en Wethouders om praeadvies.
De Voorzitter. Mijn voorstel is om het voorstel van Bur
gemeester en Wethouders in stemming te brengen. Dat komt
precies op hetzelfde neer.
Wat het verdere door den heer Dubbeldeman gesproken
betreft, kan de heer Dubbeldeman wel zoo heel gemakkelijk
zeggen, dat de zaak dood eenvoudig is en heelemaal geen
risico met zich brengt, daar men volgens dien spreker het
meerdere geld maar weder van den ander gaat vragen, maar
dan moet men niet vergeten, dat een gemeentelijk monopolie
niet verder kan gaan dan den kostprijs plus een kleine winst
voor haar artikelen. Men moet hier toch vooral op het feit
letten, dat de inwoners niet verplicht zijn om gas te bran
den; men kan eenvoudig, wanneer het te duur wordt petro
leum gaan branden. Men moet dus het monopoliebedrijt niet
uit een onjuist oogpunt bezien. Een dergelijk bedrijf wanneer
het van Overheidswege wordt gedreven, heett alleen ten doel
de artikelen zoo goedkoop mogelijk aan iedereen te geven
voor denzelfden prijs. Dat is het idee van ieder monopolie en
dat zal mij ook toegeven de groote voorstander van het mo-
nopoliebedrijf, namelijk de heer van Kol, lid van de Eerste
Kamer.
Maar, zooals de heer van der Pot terecht zeide, moet er
hier ook eene goede voorbereiding zijn en dan acht ik het niet
op den weg van den Raad liggen om daar maar rauwelings
over dit voorstel eene beslissing te nemen. Wil de Raad het
anders, dan moet hij het zelf maar beslissen, maar nu zal ik
het. voorstel van Burgemeester en Wethouders in stemming
brengen.
De heer Dubbeldeman. Neen, ons voorstel. Er is geen
voorstel van Burgemeester en Wethouders. Wij hebben be
hoorlijk 24 uur van te voren ons voorstel ingediend.
Wij handhaven ons voorstel en nu gaat het toch niet aan,
dat de Voorzitter zegtik doe daartegenover het voorstel, dit
voorstel te stellen in handen van Burgemeester en Wethou
ders om praeadvies uit te brengen. Dat is te mal om los te
loopen. Wij eischen dan ook van den Raad eene beslissing
over ons voorstel.
De Voorzitter. U begrijpt de zaak niet.
De heer Dubbeldeman. U wilt ons niet begrijpen.
De heer de Lange. M. d. V. Ik zou den heeren Sociaal
Democraten in overweging willen geven te zorgen, dat wij
eene andere gemeentewet krijgen. Wij zitten hier als Raad
van Leiden en zijn als zoodanig onderworpen aan die wet en
daarin wordt gezegd, dat Burgemeester en Wethouders de
zaken hebben voor te bereiden, waarover de Raad zal hebben
te beslissen. Wanneer de Voorzitter derhalve voorstelt dit
voorstel te stellen in handen van Burgemeester en Wethou-
i
