DONDERDAG
3 JULI 1919.
181
De Voorzitter. Ik zou hierop willen antwoordenlaten
wij wachten met zulke stappen te doen, totdat wij weten
of er eenige kans is, dat wij het zullen krijgen of niet. Wij
kunnen beter wachten totdat de nieuwe regeling, die, zooals
de heeren wel weten, in voorbereiding is, er zal zijn. Komt
het dan tenslotte niet terecht, dan heb ik er geen bezwaar
tegen, dat wij in dit opzicht stappen gaan doen, maar dan
moeten wij dat gezamenlijk met meerdere gemeentebesturen
doen. Dat lijkt mij beter, dan nu overijld alleen te handelen.
Ik geloof ook, dat men in deze eerder iets zal bereiken, op
eene zachte manier, dan dat men in eens op de achterste
pooten gaat staan.
In de stukken is trouwens al vermeld, dat er geen sprake
is van eene absolute weigering tot teruggave van het geld;
laten wij het dus eerst eens afwachten.
De heer de Lange. Ik hoop, dat dan tenslotte de Minister
de onbillijkheid van zijn handeling zal inzien en de gemeente
die 10°/o zal teruggeven.
De beraadslaging wordt gesloten en zonder hoofdelijke
stemming wordt conform het praeadvies besloten.
(De heer van Gruting verlaat de vergadering.)
XVI. Praeadvies op het verzoek der vereenigde Stoom-
wasscherijen te Leiden om voor het deelnemen aan de Gemeente
lijke Volksbewassching een weistandsgrens vast te stellen.
(Zie Ing. St. No. 173.)
De beraadslaging wordt geopend.
De heer J. P. Mulder. M. d. V. Het is niet zoo heel lang
geleden dat wij zijn overgegaan van gemeentewege tot het
instellen van eene Volksbewassching. Dat is in Februari
gebeurd en toen heb ik met genoegen mijn stem daaraan
kunnen .geven, omdat U als Voorzitter op eene opmerking
van denbeer Eerdmans hebt gezegd: »wij behooren allen
tot het Nederlandsche volk en mogen derhalve gebruik maken
van deze volkswasscherijen." Alle onderscheid in rang en
stand is uitgesloten. Er bestaat hier dus geen quaestie van
weistandsgrens, üp verzoek van de vereenigde stoomwassche-
rijen heeft eene commissie een onderzoek ingesteld, en er is
gebleken dat er 4 menschen zijn met een inkomen boven de
f 2000, die gebruik maken van deze instelling. Nu luidt de
conclusie, dat er daarom een weistandsgrens moet worden
gesteld. Ik zou uit dat onderzoek willen concludeeren, dat er
geen weistandsgrens behoeft te worden getrokken.
De vereenigde stoomwasscherijeh meenen ontzettende schade
te lijden, wanneer er geen weistandsgrens wordt vastgesteld.
Ik acht dit zeer overdreven. Van de 4 menschen, die van
deze inrichting gebruik maken, kunnen de wasscherijen zoo
veel schade niet ondervinden. Ik moet mij dan ook beslist
verklaren tegen het voorstel van Burgemeester en Wet
houders.
De heer Heemskerk. M. d. V. Ik heb ook met verbazing
kennis genomen van dit voorstel van Burgemeester en Wet
houders. Nog kort geleden hebben wij een voorstel van Bur
gemeester en Wethouders aangenomen om te geraken tot
de oprichting van eene gemeentelijke waschinrichting. En nu
komen thans reeds Burgemeester en Wethouders met het
voorstel om een weistandsgrens in te voeren op verzoek van
een vijftal waschinrichtingen. Het blijkt, dat er slechts 248
deelnemers zijn aan deze gemeentelijke waschinrichting. Van
die 248 zijn er 17 met een inkomen boven de 1200 en
slechts 4 met een inkomen boven de 2000. Het grootste
gedeelte bestaat dus uit menschen, die behooren tot de cate
gorie, waarvan wij verwacht hebben, dat gebruik zouden
maken van deze inrichting. Daarbij komt nog, dat de men
schen met een inkomen beneden de f 1200 dat inkomen
hebben volgens het cohier van het vorig jaar. De loonenzijn
sindsdien aanmerkelijk verhoogd, zoodat wij gerust mogen
aannemen, dat het grootste gedeelte van de menschen, die
nu worden opgegeven als te hebben nog geen 1200 inko
men, thans wel f '1500 zullen hebben. Nu zou men kunnen
zeggen, dat deze menschen van de gemeentelijke wasch
inrichting geen gebruik behoeven te maken, maar dan her
inner ik aan hetgeen ik bij de oprichting van deze inrichting
heb gezegd en ik ben hierin door de praktijk in het gelijk
gesteld. Ik heb toen gezegd, dat voor een groot aantal men
schen de prijzen, die berekend worden nog te hoog zouden
zijn om van deze inrichting gebruik te maken. Wanneer er
een weistandsgrens wordt ingevoerd, dan ben ik er van over
tuigd, dat het aantal deelnemers niet grooter zal worden. Ik
zou dan ook willen voorstellen om geen weistandsgrens aan
te nemen, dan zou het m.i. beter zijn de geheele inrichting
op te heften. Het bevreemdt mij, dat Burgemeester en Wet
houders zeggen: Deze zou dan echter in het algemeen
niet lager gesteld moeten worden dan 1500 en voor groote
gezinnen, en in bijzondere gevallen zelfs een weinig hooger.
Ik sluit mij volkomen aan bij de laatste woorden waar Bur
gemeester en Wethouders verklaren, dat voor groote gezinnen
en in bijzondere gevallen de weistandsgrens te laag getrok
ken zou zijn. Ik vraag mij evenwel af, of het hebben van
groote gezinnen ot het verkeeren in bijzondere gevallen moet
worden overgelaten aan het oordeel van Burgemeester en
Wethouders. Dit lijkt mij het juiste standpunt niet te zijn.
Ik ben een groot voorstander om rekening te houden met
uitzonderingen, ik zou de beoordeeling daarvan evenwel niet
willen zien overgelaten aan Burgemeester en Wethouders.
Mijnheer de Voorzitter. Ik zou dat laatste juist toejuichen,
dat voor de grootere gezinnen een hoogere grens werd gesteld,
maar ik kan mij niet vereenigen met het voorstel in het
algemeen. Ik zou wenschen, dat er geen weistandsgrens werd
ingesteld.
De heer Eerdmans. M. d. V. Ik zou een enkel woord der
ondersteuning van de gedachte door den heer Heemskerk in
het midden willen brengen, nl. om niet over te gaan tot het
instellen van een weistandsgrens en wel omdat ik geloof, dat
het punt van uitgang ten aanzien van de welstandgrens niet
juist is gesteld. Er wordt dan beweerd door de tegenstanders,
dat de tegenwoordige toestand schadelijk is voor het parti
culiere bedrijf. Nu ontvangen zij als ik wel ben ingelicht
minder per K.G. voor het verrichten van de waschwerkzaam-
heden van de gemeente dan van de particulieren, maar daar
tegenover staat, dat zij de goederen in een heel anderen toe
stand van de gemeente ontvangen.
Wanneer het goed gewasschen wordt is het voor de wasch-
werkzaamheden van beteekenis, dat de gelijksoortige goederen
bij elkaar worden gezocht, zoodat ze gelijktijdig kunnen worden
behandeld dus die verschillende goederen moeten eerst worden'
gesorteerd. Bij particulieren moet de waschinrichting die werk
zaamheden verrichten. Dat maakt, dat men daarvoor gelegen
heid en menschen noodig heeft. Men legt het op hoopen,
zoo dat soort bij soort komt.
Maar hier is de voorwaarde waaronder zij de bewassching
verrichten, dat zij het goed krijgen baalsgewijze, zoodat een
deel van de werkzaamheden, die zij anders verrichten in hunne
waschinrichtingen, door de gemeente wordt verricht. Zij krijgen
dus bij elkaar hetgeen gewasschen moet worden en zij sturen
het weder bij elkaar terug. Wanneer het dan weder baals
gewijze is aangekomen wordt het op het gemeentelijk wasch-
bureau gesorteerd, zoodat de menschen, die de wasch hebben
ingebracht, die hier weder terug kunnen halen. Daaruit volgt
dus met andere woorden dat de onkosten, die bij particulieren
voor de bewerking van de wasch gemaakt worden, grooter
zijn dan voor de wasch van hetgeen zij van de gemeente
krijgen. En wanneer men daarvoor dan minder ontvangt is
dat ook niet meer dan billijk.
Bovendien komt mij het bezwaar, dat de schade zoo groot
zal zijn, ook niet erg steekhoudend voor. Zooals ik lees zijn
er van de 248 deelnemers slechts 17 hooger dan voor f 1200.
in de plaatselijke directe belasting aangeslagen, van welke
4 boven de ƒ2000.— zijn.
En juist omdat ik de bewering over schade door missen
van wasschen van meer gegoeden als een onware grondslag
beschouw, zou ik wenschen, dat er geen besluit zal worden
genomen, dat op een onjuisten grondslag is gebaseerd'.
Omdat, het niet aangenaam is daarvan gebruik te maken,
ben ik er van overtuigd, dat er niet velen zullen zijn onder
degenen, die dat niet noodig hebben, die er van zullen profi-
teeren. Men heeft daarmede moeilijkheden, waaraan men bij
de particuliere wasscherij minder bloot staat. Wanneer bijv.
iets weg is, geeft het Waschbureau de schuld aan den bleeker
en die weder aan het bureau en dat is misschien ook wel
de oorzaak, dat het aantal deelnemers niet grooter is.
Nu schijnen de adressanten bang te zijn, dat men van de
particuliere wasscherijen nietvoldoende gebruik zal maken
en denken dat tegen te gaan door het stellen van een wei
standsgrens.
Mijnheer de Voorzitter. Ik acht eene dergelijke verrijking
van deze menschen, die vroeger steeds met prijsverhoogingen
zijn gekomen, langs dezen weg niet gewenscht.
De heer Pera. M. d. V. Ik heb mij afgevraagd, toen ik de
heeren Bots en Mulder hoorde, of ik destijds het doel van
de oprichting dezer zaak niet goed had begrepen.
Ik heb het niet anders begrepen, dan dat in dien tijd
deze inrichting in het bijzonder tot stand werd gebracht ten
behoeve van de eenvoudige lui, die in hunne kleine wonin
gen weinig gelegenheid tot wasschen hebben, terwijl het te
moeilijker was door gebrek aan waschmiddelen.
In zoover ligt het wel in de lijn van de bedoeling bij de
oprichting, wanneer Burgemeester en Wethouders voorstellen
een weistandsgrens te trekken. Het is m.i. nooit de bedoeling
geweest de hulpzame hand te bieden aan de gezinnen, die
