288
DONDERDAG 21
NOVEMBER 1618.
betreffende, gelijk uit de staten blijkt, zeer hoog is. In '16
was het aantal aangeslotenen 2840. Gedurende den noodtoestand,
waarin wij twee jaar hebben verkeerd, is het aantal aan
sluitingen aanzienlijk toegenomen. Een aantal menschen, die
anders niet zouden zijn overgegaan tot den aanleg van
electriciteit, hebben dit thans gedaan, vandaar dat het aantal
aansluitingen op het oogenblik twee maai zooveel ongeveer
is als in '16 namelijk 6200.
Nu rekenen Cummissarissen er op, dat dit zoo door zal
gaan en schatten het aantal aangeslotenen voor '19 op een
2300 meer dan op het oogenblik, terwijl het aantal aansluitingen
in '2ü wordt geschat op 11000. Of hierbij niet uit het oog is
verloren, dat de bijzondere tijdsomstandigheden en de gasnood,
waarin wij de laatste twee jaren hebben verkeerd, het aantal
aansluitingen zoo aanzienlijk heeft doen toenemen, is eene
vraag, die ik niet beantwoord heb gezien. Mij dunkt evenwel,
dat deze verwachling wel wat al te hoog is gespannen.
De capaciteit, die in '18 wordt opgewekt, is 10 millioen
K. VV. Nu wenscht men de capaciteit te verdubbelen en de
20 millioen te bereiken. Nu is er niets op tegen, dat op het
oogenblik de capaciteit van de fabriek wordt uitgebreid. Er
moet eene behoorlijke reserve zijn. Ik zou den heeren even
wel op het hart willen binden, dat zij zich in dezen tijd, nu
de prijzen dalen, niet laten binden door offertes, die gedaan
zijn, toen deze omstandigheid nog niet was ingetreden. Door
dat de offertes niet zijn overgelegd, weet ik den datum der
offertes idet. Ik kan mij evenwel moeilijk voorstellen, waar er
eene Zwitsersche en een Zweedsche fabriek bij is betrokken,
dat eerst na 11 November om prijsopgave zou zijn gevraagd.
Bij de berekening van den prijs is geen rekening gehouden
met de verandering der omstandigheden, waardoor de prijs
der grondstoffen belangrijk is gedaald.
Ik zou dus het verzoek willen doen, dat Commissarissen
nog even wachten met de bestellingen, omdat het best moge
lijk is, dat dan belangrijk minder zal behoeven te worden
bedeed dan op het oogenblik in uitzicht is gesteld. Al te
groote haast brengt hier geen voordeel mede.
Dan vraag ik ook nog of het onmogelijk is, dat men niet alleen
offerten krijgt van Duitschland, maar ook van den Engelschen
en Amerikaanschen kant. Ik w-eet wel, dat het een bezwaar
is. dat de machines dan ongelijk zijn en ze dan niet samen
kunnen werken, maar is men daarvan wel voldoende op de
hoogte. Het is mogelijk, maar zekerheid heb ik daarvan niet.
En wanneer het mogelijk is van de zijde van de General
Electric ook een offerte te krijgen, dan zou dat wenschelijk
zijn, ook in ver band met de weinige sympathie die men in de
Ententelanden met het monopolie van de A. E. G. in het ver
leden heeft.
Het is echter een zaak, die men moet laten afhangen van
de inrichting van de machines, of die kunnen samenwerken
met de bestaande machines.
Ik heb deze opmerking gemaakt, daar ik bij het voteeren
van het uitgetrokken bedrag zekerheid wenschelijk vind, dat
men niet afgaat op offerten, die hoog in prijs zijn. De voor
dracht is zoo hoog, dat dit bedrag ongetwijfeld op het bedrijf
zal blijven drukken en wanneer het goedkooper kan, zou dat
dus aanbevelenswaardig zijn.
De heer de Lange. M. d. V. Het is juist in tegenstelling
met de bewering van den heer van der Pot vroeger altijd
mijn ervaring geweest, dat door Burgemeester en Wethou
ders bij een dergelijk voorstel ook werden overgelegd de
aanbiedingen, die waren ingekomen.
Is nu echter alleen de bedoeling om den Raad in beginsel
te doen uitspreken dat er een turbogenerator zal worden
aangeschaft en krijgen wij van Burgemeester en Wethouders
een nader voorstel om goed te keuren een contract van leve
ring, dan heb ik thans niets meer te zeggen; maar ik dacht
dat de bedoeling was, dat wanneer wij dit voorstel aannemen en
er een turbogenerator wordt aangeschaft, wij in de opdracht
tot levering niet meer worden gekend. Én het is volgens
mij toch behoorlijk dat de Raad weet waar het materiaal
vandaan komt. Daarom stelde ik er belang in om te verne
men van wie offerten waren ontvangen en aan wie men van
plan was de bestelling op te dragen. Komt er later een leve
ringscontract hier ter goedkeuring, dan heb ik nu niets meer
te zeggen, maar in het andere geval zou ik niet tevreden
zijn. Ik zou dus nogmaals uitdrukkelijk willen vragen: komt
er later nog een voorstel om de levering definitief op te
dragen
De heer van der Lip. Neen
De heer de Lange. Dan ben ik niet praematuur, want
dan beslissen wij op het oogenblik over een bedrag van
650000 en zou ik daarover nog wel een enkel woordje wil
len spreken.
Het staat toch voor mij vast, dat waar dat eenigszins kan,
de Raad van Leiden moet trachten te bevorderen de vader-
landsche industrie, zoodat wanneer dit maar eenigszins moge
lijk is, er hier zal moetan worden gewerkt in die richting,
dat de levering zal moeten worden opgedragen aan de firma
Stork, of een andere vaderlandsche firma, die kan leveren,
wat noodig is.
Overigens kan ik mij best vereenigen met hetgeen nog
opgemerkt is door den heer Eerdmans. Het is best mogelijk,
dat wanneer de bestelling wat vertraagd wordt, dit nog
invloed kan hebben op het ontvangen van nieuwe en voor-
deeliger offerten, waardoor in dit opzicht zeker het gemeente
belang wordt bevorderd.
De heer A. Mulder. M. d. V. Ik geloof, dat wij hier staan
voor eene vraag, die wij niet afdoende kunnen beantwoorden.
In tegenstelling met den heer Eerdmans ben ik juist van
meening, dat wij het omgekeerde moeten doen van hetgeen
hij wenscht, en ik ben de eenige niet, die er zoo overdenkt.
Derzake kundige menschen gaan mij daarin voor. Ik meen,
dat de tijdsomstandigheden ons hebben gebracht in een
stadium, waarin wij juist snel moeten handelen, wanneer wij
iets vast hebben, tenzij wij de uitvoering van het een of
ander een jaar of drie, vier kunnen uitstellen. De deskundigen
zien den toestand zoo in, dat men van meening is, dat er
eene reusachtige aanvrage komen zal, waardoor de prijzen
vermoedelijk eer zullen stijgen dan dalen. Ik ben daarom
van meening, dat de Commissarissen met den aankoop eerder
vlug moeten handelen dan traineeren.
De heer van der Pot. M. d. Y. Naar aanleiding van het
geen de heeren Eerdmans en de Lange hebben gezegd, nog
een enkel woord. De opvatting van Commissarissen en van
den Directeur der lichtfabrieken sluit zich aan bij hetgeen
de heer Mulder heeft gezegd.
De verwachting van den Directeur is, dat wij eene korte
periode van prijsdaling zullen beleven, maar dat ex betrek
kelijk weer spoedig eene periode van eene aanmerkelijke
prijsstijging zal aanbreken. Vandaar dal de Directeur niet te
lang zou willen wachten met deze onder handelingen. Het is
heel moeilijk op dit punt voorspellingen te doen. Ik heb dit
alleen gezegd om te doen uitkomen, dat naast de meening
van den heer Eerdmans, die veronderstelt, dat de prijzen
thans steeds dalen zullen, er van der zakekundige zijde eene
andere opinie bestaat. Wat betr eft de verwachting van Com
missarissen aangaande de toeneming van het aantal aanslui
tingen, kan ik mededeelen, dat op het oogenblik de reserve
der fabriek reeds niet voldoende is en dat er rekening mede
gehouden moet worden, dat er op het oogenblik minder
stroom wordt geleverd, omdat een deel van de aangesloten
fabrieken slechts met halve kracht werken of stil liggen,
zoodat met de bestaande aansluitingen er nog eene gioote
toeneming in de afneming van electriciteit zal verwacht
mogen worden. In het laatste jaar moesten allerlei onderhan-
lingen geschorst worden, omdat de fabriek niet tot nieuwe
aansluitingen kon overgaan. Zelfs heeft een belangrijke ge
meente in onze nabijheid met de gemeente onderhandelingen
aangeknoopt over den aanleg van een electrisch net in die
gemeente, maar die onderhandelingen hebben geen verderen
voortgang kunnen hebben, omdat het onmogelijk is op 't
oogenblik aan hoogspanningskabels te komen. Wanneer dit
binnenkort weer mogelijk wordt, zal hiervan alleen het ge
volg zijn eene groote toeneming van het aantal aansluitingen,
terwijl er bovendien in de reeds aangesloten gemeenten
nog een ruim veld is voor meerdere aansluitingen. De Direc
teur der lichtfabrieken ziet den toestand der Centrale dan
ook zeer optimistisch in en de Commissarissen hebben aan
leiding om die meening te deelen. Daarom wenschen zij zoo
spoedig mogelijk te kunnen voldoen aan de te verwachten
veel grootere behoefte.
Ik ben het geheel met den heer de Lange eens, dat wij zoo
veel mogelijk de vaderlandsche industrie moeten bevorderen
Wij moeten dit evenwel niet met een groot bedrag hebben te
koopen. Het moet dus de quaestie zijn van gelijk of onge
veer gelijk staan in prijzen. In dat geval moet de voorkeur
gegeven worden aan de Nederlandsche industrie. Wanneer
offertes evenwel aanmerkelijk verschillen dan is het niet in
het belang van de gemeente een Nederlandsche industrie te
bevoordeelen, en zou men genoodzaakt zijn de opdracht te
geven aan eene buitenlandsche firma. Ik vermoed dat ook
de heer de Lange in dat geval niet anders zal willen. Het is
niet juist, wat de heer de Lange heeft gezegd, dat het bij
de firma Stork gaat om den invoer van grondstoffen. De
firma Stork moet den geheelen generator uit het buitenland
laten komen, namelijk uit Zwitserland. Die mogelijkheid moet
er zijn. De zekerheid daaromtrent is er op het oogenblik nog
niet. Dit is dan ook een van de redenen, waarom de onder
handelingen nog loopende zijn.
De heer de Lange. Ik zou alleen dit aan den heer van
der Pot willen zeggen, dat het juist is, dat er grenzen zijn,
