MAANDAG 27 NOVEMBER 1916.
219
andere constructie en de biologische reiniging, die in dezen
put plaats heeftjikan men niet met het Leidsche type op een
lijn stellen. Wanneer men een andere plaats aanhaalt, laat
men er dan een noemen, die overeenkomt met het in Leiden
gevolgde systeem. Maar laat men het dan niet doen voor
komen, alsof de gunstige resultaten, die men in een andere
plaats heeft behaald, ook met het Leidsche systeem werden
verkregen.
Dan rleest men verder in het rapport van den Directeur van
Gemeentewerken: »In Amsterdam, vanwaar het beerputtenstel
afkomstig is, zijn inderdaad de putten verlaten.
De binnenstad wordt niet gerioleerd, alle huizen monden
in de grachten, die door verversching zooveel mogelijk worden
rein ge' uiden."
In bej. insel is beslist, tot aanleg van een centrale rioleering
in df (ouitenstad.
Of iBchter die rioleering al bestaat, wordt niet in het
rapport gezegd.
Irnde binnenstad heeft men de putten gehad, waaraan het
Leidsch type is ontleend. Men heeft daar echter met dat
stelsel gebroken en de riolen in de binnenstad laten uitmon
den op het grachtwater.
Ik zou erbij kunnen voegen: indien die putten werkelijk
prac. sch nut hadden, dan zou men, in beginsel besloten
hebbiasde tot de centrale rioleering van de buitenstad, die
toch iwel zoolang in de binnenstad hebben gehouden totdat
meniseen andere oplossing zou hebben gevonden. .Men heeft
het niet gedaan en heeft met het stelsel gebroken.
De Directeur erkent, dat in Haarlem de riolen rechtstreeks
in verbinding staan met de grachten, en hij noemt de gele
gen ld tot waterverversching er beter dan hier.
li heb altijd gehoord, dat om Leiden veel water ligt en
bovend:en de zee in de nabijheid, ik begrijp niet, dat Haar
lem ooveel meer gelegenheid zou hebben om te kunnen
spui* aan Leiden. Dat heb ik nog nooit gehoord.
D a lees ik in het rapport, iets dat ik niet wist
)e heer Sijtsma. U kunt ook niet alles weten.
Re heer Huurman. dat in Schiedam het Leidsche model
is gebruikt geworden, dat de riolen in de binnenstad bema
len vorden en dat er voor de voor de buitenwijken putten
vanjhet Leidsche type zijn voorgeschreven. Het resultaat was
echtv.r onbevredigend, zoodat het stelsel niet meer wordt
toegepast. Men is dus teruggekomen op het plaatsen van
putten volgens het Leidsche model.
Ten slotte zegt de directeur, dat de resultaten niet overal
in het oog springen, maar dat toch nergens aan opheffing
wordt gedacht. Vrage: In Amsterdam en Schiedam dan? Vlak
erboven zegt de directeur, dat de putten in Schiedam niet
meer worden aangebracht, en naderhand zegt hij, dat men
nergens aan opheffing denkt!
Aan het einde van zijn rapport geeft de Directeur in over
weging, bet stelsel te handhaven, doch een proet te nemen
met een ander put-type, n.l. dat van den ingenieur de Man
of het onder bijlage D genoemde. Ik geloof, dat dit pleit voor
mijn voorstel. Al zou ik niets anders bereiken dan dat die
ondingen verdwijnen, dan zou ik toch veel hebben bereikt.
De putten deugen absoluut niet. Hoewel de Gezondsheids-
commissie niet verder spreekt over de inrichting van de
putten, de putten aanbeveelt en mijn voorstel een stap achter
uit noemt enz., stelt de Directeur toch voor, om een ander
type te nemen. Ik heb er geen spijt van, dat ik het voor
stel heb gedaan, anders hadden wij over tien jaar die on
dingen nog.
De Gezondheidscommissie schrijft in haar rapport: niet
zonder bevreemding van het voorstel kennis te hebben genomen
en gaat dan verder: »terwijl toch overal middelen worden
aangewend, om het verblijf in de steden te veraangenamen
en wantoestanden weg te nemen, wordt hier een voorstel
gedaan, om in den toestand een verandering ten kwade te
brengen."
De Commissie zou beter hebben gedaan, om, alvorens zulke
krasse termen te gebruiken, de zaak nauwgezet te onder
zoeken. Het rapport is louter theoretisch; proeven zijn niet
genomen. De Gezondheidscommissie zou zich op een beter
standpunt hebben gesteld, wanneer zij had aangetoond, dat
mijn bewering van nul en geener waarde was. De Commissie
zegt wel, dat de ondoelmatigheid en de nutteloosheid worden
bewezen, maar ik zeg op mijn beurt: waar blijven de argu
menten van de Commissie? Ik heb toch duidelijk over het
menagewater gesproken, en daarvan wordt met geen enkel
woord door de Commissie gerept. Zij heeft er zich eenvoudig
van afgemaakt en het niet de moeite waard geacht.
Eigenaardig is dat gedeelte van het rapport van de Gezond
heidscommissie, waar zij in tegenstelling met het rapport
van den Directeur van Gemeentewerken pleit voor het behoud
der putten in de binnenstad met het oog op de groote ge
bouwen als kazernes enz., waar veel menschen te zamen wonen,
Nu is het opvallend, Mijnheer de Voorzitter, dat het rapport
even daarna spreekt over stinkende grachten als Leveridaal
en Steenschuur. Juist aan het Levendaal zijn een massa
woningen opgeruimd en een bouwvereeniging tot verbetering
van de volkshuisvesting heeft daar een nieuwe wijk gesticht.
Daar hebben in de laatste jaren groote veranderingen ten
goede plaatsgehad.
En wat heeft men nu ter plaatse van de goede werking
der putten bemerkt? Letterlijk niets. Het water is nergens
zoo verontreinigd als aan het Levendaal.
De Gezondheidscommissie laat het niet alleen bij haar advies
om de putten in stand te houden, maar geeft zelfs in over
weging het stelsel van den heer de Man te volgen, waarbij
volgens haar de septic-tankwerking nog beter tot haar recht
komt. Ik moet eerlijk erkennen, dat dit stelsel tenminste
beter is dan het tegenwoordig gevolgde.
Mijnheer de Voorzitter. Ik kom tot een geheel andere
conclusie dan Burgemeester en Wethouders; mij is de nuttig
heid volstrekt niet bewezen, en niet uit de practische ervaring
en allerminst uit het rapport van de Gezondheidscommissie.
Wil men maatregelen nemen om wantoestanden op te
ruimen en de hygiëne te bevorderen, ik zal er gaarne toe
medewerken, ik geloof zelfs dat geen offer daarvoor te groot
mag worden geacht, maar men neme dan maatregelen die
afdoende zijn, en late de burgerij niet langer aan dingen
betalen die wel den schijn hebben, doch het wezen missen.
De heer van Gruting. M. d. V. Het doet mij veel genoe
gen, dat de heer Huurman begonnen is met spreken en een
uitvoerige toelichting heeft gegeven van zijn voorstel om de
verordening op het bouwen en sloopen te wijzigen.
De heer Huurman is begonnen met te spreken over ver
schillende andere steden in ons vaderland. Hij heeft gespro
ken over Dordrecht, Gouda en Delft. Hij heeft Haarlem en
zooveel andere steden genoemd. Maar ik kan den heer Huur
man verzekeren, dat er geen een wetenschappelijk man is
en daartoe behooren de biologen wien het iets kan schelen,
of de loozing in Haarlem en Dordrecht gebeurt op een andere
wijze dan hier het geval is. De mannen der wetenschap vra
gen alleen: geschiedt die reiniging hier op het oogenblik vol
gens de regelen der wetenschap? De oplossing van een der
gelijk wetenschappelijk probleem is alleen mogelijk door
degenen, die bevoegd zijn daarover te oordeelen, en dat zijn
zij, die de biologie bestudeeren. Daaronder zijn zelfs enkelen,
die zich dat tot een levenstaak maken. Het zijn hier dus
maar niet de eersten de besten die beoordeelen of dergelijke
putten juist werken of niet. Wanneer dus de Gezondheids
commissie hier advies geeft, is dat advies het resultaat van
den arbeid van wetenschappelijke menschen en dat is ook in
het belang van de gezondheid in deze gemeente.
De heer Huurman is uitgegaan van de onderstelling, die
juist omgekeerd had moeten zijn. De heer Huurman is uit
gegaan van de onderstelling, dat men in die putten toch de
faeces moet kunnen vinden en wanneer zij er niet in gevon
den worden, beantwoorden zij volgens hem niet aan hun
doel. Maar het groote nut van deze putten ligt juist in de
omzetting van de stoffen, zooals in het praeadvies van Bur
gemeester en Wethouders ook is te lezen. De Gezondheids
commissie vindt deze putten echter nog niet de meest ideale,
want zij zou meer nog de voorkeur geven aan het stelsel van
den heer de Man, waarbij de septic-tankwerking nog meer
tot haar recht komt. Men moet echter niet vergeten, dat de
biologische wetenschap vooruit gaat, zoodat men op dit punt
dus nog tot betere resultaten kan komen. Dezelfde Gezond
heidscommissie zou tien jaar geleden niet hetzelfde advies
hebben gegeven als op het oogenblik. De putten, die worden
aanbevolen, werken zeer mooi en zullen ook in de toekomst
worden gebruikt. Wanneer de heer Huurman zegt, dat de
beerputten moeten worden uitgeschakeld, dan is dat geba
seerd op een verkeerde redeneering en gaat hij van een ver
keerd standpunt uit.
Dat er in de putten wel koeken worden gevonden, is een
bewijs, dat er een goede biologische werking plaats heeft.
De biologische reiniging gebeurt door bacteriën, door levende
organismen, waarbij gas en vaste stoffen worden gevormd.
Ik meen hiermede voldoende te hebben aangetoond, dat
datgene, wat door de Gezondheidscommissie op den voorgrond
is gesteld en gelukkig ook door Burgemeester en Wethouders
is overgenomen, het uitvloeisel is van wetenschappeiijken
arbeid en dat dit advies moet worden opgevolgd. Volmaakt
is de toestand zonder eenigen twijfel niet; er mankeert een
massa aan, maar wij behoeven iets nog niet weg te werpen,
omdat het volmaakte nog niet is bereikt. Wanneer de beer
putten werden uitgeschakeld, zouden de rottingsprocessen, die
thans daarin plaats vinden, in de openbare wateren geschie
den, zoodat die nog meer vervuild zouden worden dan op het
oogenblik reeds het geval is.
De heer Botermans. M. d. V. Ongeveer vier jaar geleden
y
