2
DONDERDAG 20 JANUARI 1916.
terwijl thans, over dezelfde week van dit jaar het aantal
werkloozen bedraagt 162 met een uitkeeringsbedrag van
520.35.
Bij dit alles moet natuurlijk niet uit het oog worden ver
loren, dat vele werklieden gemobiliseerd zijn, wat een gun-
stigen invloed heeft op de arbeidsmarkt, terwijl de gezinnen
van die gemobiliseerden, ook op aandringen dezerzijds, ruimere
militaire vergoedingen ontvingen, dan het vorig jaar het
geval was.
De voortdurende pogingen om in de georganiseerde arbeids
bemiddeling ook de plattelandsgemeenten op te nemen, leidde
in het afgeloopen jaar tot de instelling van de intercommunale
arbeidsbemiddeling. Onze arbeidsbeurs is daarbij aangewezen
als Districts-arbeidsbeurs en omvat 32 gemeenten. Van dezen
maatregel mogen gunstige gevolgen worden verwacht.
Tevens kan ik in dit verband nog mededeelen, dat het in
de bedoeling van de Regeering ligt met 1 Mei a.s. de zooge
naamde noodregeling betreffende de werkloosheidsverzekering
op te heffen en om te zetten in een blijvende subsidie-regeling,
waarvoor dan te zijner tijd Uwe medewerking zal worden
gevraagd.
Heeft deze zoogenaamde noodregeling van 1914, met Uw
goedvinden gedurende het vorige jaar nog uitgebreid, de ge
meente eene zeer aanzienlijke som gelds gekost, niet gering
waren ook de kosten van de gemeente om de gemeentenaren,
in de meeste gevallen alleen hen, die van een bescheiden,
soms een gering inkomen moeten leven, in staat te stellen,
zich van de noodige levensmiddelen te voorzien, nu door den
oorlogstoestand soms groote prijsstijging was ingetreden.
In de meeste gevallen betrof het hier een medewerken
met de Hooge Regeering, een medewerken echter, dat vele
kosten van administratie en regeling, en vooral enorme be
slommeringen met zich medebracht.
Ik moge hier vermelden, dat in verband met de beschik
baarstelling van »regeeringsbrood" door het gemeentebestuur
een »broodbureau" werd ingericht, dat reeds Dinsdag 8 Juni
1915 in werking trad. Tot en met 31 December zijn in deze
gemeente verstrekt 4.690.725 halve kilogrammen regeerings-
brood, waardoor ongeveer f 120.000 op de voeding is bespaard,
aannemende, dat het regeeringsbrood enkel het gewone bruin
brood heeft verdrongen. Neemt men echter aan, dat het
regeeringsbrood in de plaats van wittebrood is gekomen, dan
zou dit 450.000.besparing geven.
Tegen de prijsopdrijving van groenten werd in het Waag
gebouw een gemeentelijke groentenverkoop ingericht. Aan
vankelijk, toen de inkoopsprijzen der groenten laag waren,
bracht deze instelling eene merkbare prijsverlaging van meer
dere grbentensoorten teweeg. Later werd deze instelling
weer opgeheven, daar zij, door de beschikbaarstelling van
regeeringsgroenten, geen reden van bestaan meer had.
Tegen prijsopdrijving van visch werd een gemeentelijke
vischverkoop georganiseerd. Het verloop van deze zaak is
vrijwel analoog aan dat van den groentenverkoop. Doordien
de Regeering visch beschikbaar ging stellen en voor deze
visch maximum-prijzen vaststelde, werd de gemeentelijke visch
verkoop van minder belang. Zij heeft echter groot nut gehad.
25 Augustus 1915 werd door mij eene »Commissie van
advies inzake levensmiddelen" ingesteld.
Door de zorgen van deze commissie werd en wordt thans
nog in de gemeente te koop gesteld goedkoop spijsvet tegen
den prijs van 45 ets per pond. Van dit vet zijn tot dusverre
van 9 Oct. af, ongeveer 8000 K.G. omgezet.
Toen einde October hier ter stede eenigermate gebrek aan
melk begon te komen, zijn door de gemeente dagelijks grootere
of kleinere hoeveelheden melk van elders aangevoerd om in
dit gebrek te voorzien. Eind November is deze aanvoer weer
gestaakt, daar geen melkgebrek meer bestond.
Door een, door de gemeente ingericht distributie-bureau,
werd en wordt ook nu nog gezorgd, voor de distributie van
door de regeering beschikbaar gestelde boter, kaas, raapolie,
peulvruchten, rundvet en rogge. Onder medewerking der voe
dingsmiddelencommissie zorgt dit bureau tevens voor de be
schikbaarstelling van goedkoope regeeringsgroenten.
Ook is onlangs in werking getreden de regeling voor de
verstrekking van goedkoope melk tegen verminderden prijs.
Door den aanvoer van regeeringsvarkens zijn de prijzen
van varkensvleesch en spek alhier weder op het normale
peil gekomen, terwijl eindelijk, mede door de bemoeiingen
van gemeentewege, thans ook aan de Leidsche eierveiling
regeeringseieren worden geveild,
Voordurend werd ook in het afgeloopen jaar nauwkeurig
toezicht gehouden op de naleving der maximum-prijzen en
op het broodgewicht en dat wel door de ambtenaren van den
keuringsdienst en door die van het slachthuisook eene op
verzoek van den Minister van Landbouw kort geleden door
mij ingestelde commissie van ingezetenen zal in het vervolg
hierbij hare gewaardeerde hulp bieden.
Voeg ik hier nog bij, dat het Steuncomité door het milde
besluit van Uwen Raad in staat werd gesteld, behalve goed
koope sfeenkolen ook zeer goedkoope cokes aan on- en min
vermogenden te verschaffen, dan meen ik, mijne heeren, zonder
grootspraak, te mogen beweren, dat Leiden bij de maatregelen
inzake de verstrekking van levensmiddelen en brandstoffen
staat in de voorste rij "der gemeenten.
Op de broodkaartenregeling is nooit eenige aanmerking
gekomenzonder straffe dwangmaatregelen werkt de regeling
alleszins bevredigend.
Stagnatie's in de verstrekking van groenten en kaas zijn
voorgekomen en komen nog voor. Hier zijn echter andere
oorzaken in het spel, die buiten de macht der gemeente liggen.
De gemeente Leiden was een der eersten, die van gemeente
wege spijsvet ging verkoopen. Het beschikbaargestelde »re-
geeringsrundvet" werd nergens goedkooper dan hier ter stede
verkrijgbaar gesteld. (Zaandam b.v. 40 ets, hier 35 ets per
pond)en de eerste bezending was hier ter stede al op, toen
men in andere gemeenten nog met de distributie moest beginnen.
Wat betreft de goedkoope melk voor zieken en kinderen,
elders is men wellicht eene regeling aan het voorbereiden,
doch deze melk wordt tot nog toe in geene enkele andere
gemeente verstrekt.
Wellicht, mijne heeren, heb ik U wat lang met al deze
détails over werkloosheid en levensmiddelenvoorziening op
gehouden. Dit jaar meende ik echter op deze punten speciaal
den nadruk te moeten laten vallen, omdat zij gedurende het
jaar, dat achter ons ligt, quaestie's van zulk een bijzonder
groot belang waren, quaestie's, die zich wellicht nimmer te voren
in zoo hooge mate op den voorgrond drongen en naar ik hoop,
dit ook nimmer meer zullen behoeven te doen.
Verschillende andere punten van gewicht zal ik daarom dit
maal ter zijde laten of er slechts een paar grepen uit doen.
Zooals ik reeds te voren opmerkte, is in den algemeenen
toestand hier ter stede in 't afgeloopen jaar veel verbeterd;
ook handel en industrie keerden, ondanks groote belemmeringen,
tot meer normale verhoudingen terug en voor velen, ook
voor vele middenstanders, zal het jaar 1915 nu niet bepaald
onvoordeelig geweest zijn.
Dat de toestand voor een deel van den middenstand echter
niet rooskleurig is, kan zonder twijfel worden beaamd. Dit
overwegende, accepteerde Uwe Vergadering het voorstel van
het Dagelijksch Bestuur tot verleening van steun aan de Rijks
regeling tot het verleenen van crediet aan den middenstand.
Is alzoo de gemeente in vele opzichten en ten behoeve van
vele ingezetenen helpend en steunend opgetreden, dit alles
heeft vrij aanzienlijke onkosten met zich gebracht, terwijl de
lasten nog verzwaard werden door de hooge prijzen der
steenkolen, die het bedrijf der gasfabriek bemoeilijkten en
minder winstgevend maakten, temeer daar de cokesprijs aan
de gasfabriek ten bate der ingezetenen in de huidige omstan
digheden buitengewoon laag wordt gehouden.
De prijs van het gas moest noodzakelijk verhoogd worden;
alleen het muntgas steeg niet in prijs, zoodat de mindergegoeden
ook in dit opzicht voor hoogere uitgaven werden gespaard.
De steenkolen-quaestie is in 1915 eene zaak van voortdurende
zorg geweest en de vooruitzichten op dit punt zijn nog lang
niet helder; vooral in den laatsten tijd is men wederom ongerust
over prijs verhooging.
En al gaat nu het electrisch bedrijf een goeden keer nemen,
de toestand der financiën onzer gemeente blijft toch de hoogste
zorg en belangstelling vereischen.
Onder de belangrijke gebeurtenissen, die dit jaar in onze
gemeente plaats grepen, mag ik hier noemen de ingebruik
name van de nieuwe Hoogere Burgerschool, van de nieuwe,
lang begeerde zweminrichting en van de Indische Post-
Telegraaf-en Telephoonschool; en onder de belangrijke besluiten
door Uwe vergadering genomen, kan ik hier vermelden die
ter vaststelling van de verordeningen, regelende de salarissen
van de leeraren en leeraressen aan het Gymnasium en de beide
Hoogere Burgerscholen, van de verordeningen op het Slacht
huis en van de verordening op de Mazelen en ook het besluit
tot toekenning van een duurtetoeslag aan sommige ambte
naren en werklieden in dienst der gemeente.
De volkshuisvesting werd in het jaar, dat voorbij is gegaan,
verbeterd door het gereedkomen van één en den bouw van
twee huizen-complexen, waarbij de gemeente alle medewerking
heeft verleend.
Plannen tot bebouwing van het Kooiterrein zijn in een
vergevorderd stadium; de daarmede verband houdende voor
stellen zullen den Raad spoedig bereiken.
De groote hangende quaestie voor het ingetreden jaar is de
»grensuitbreiding", die naar ik hoop met medewerking van
Wetgevende Macht en Gedeputeerde Staten en naar ik hoop
ook van de aangrenzende gemeenten vrij spoedig tot een
bevredigend einde zal worden gebracht.
Ook zal de verdere ontruiming der schoollokalen het Dage
lijksch Bestuur veel hoofdbrekens blijven kosten. Deze zaak
is een zeer moeilijke en ingewikkelde, wat stuurlui aan den
wal ook daaromtrent mogen beweren. Naar alle waarschijn
lijkheid zullen in de naaste toekomst echter weder eenige
