152
DONDERDAG
9 JULI 1908.
seeren. Ons verbinden ons leven lang, langer eigenlijk, per jaar
f 4000 te storten en daarvoor te krijgen niets, buiten een moreele
verplichting, welke op het volgende bestuur van de maatschappij
niet meer zoude rusten. De minderheid acht het schadelijk
een dergelijke overeenkomst aan te gaan. En nu beweert de
meerderheid: Wij zijn niet meer vrij. Maar, mijnheer de Voor
zitter, ik vraag me nu toch af: Is het niet nog usance, dat
bij gewone onderhandelingen over den een of anderen koop, bij
terugtrekken van een der geboden voordeelen de andere
partij vrij is. Wij staan hier voor het geval, dat de Holl.
Electr. Spoorweg Maatschappij niet meer kan voldoen aan
een van zijn aangeboden verplichtingen, en wel aan een zeer
belangrijke verplichting. Spreekt het nu niet van zelf, dat
ook wij van onze verplichting zijn ontslagen?
Nu kunnen de kwesties of het de schuld is van de Spoor
of van den Minister daargelaten worden, maar wij moeten
er rekening mede houden, dat de contractant tegenover de
gemeente Leiden niet aan zijne verplichtingen kan voldoen.
Het staat aan Leiden te overwegen of het nu nog zijn belang
is om f 4000 te geven. Nu zegt de meerderheid, dat wij
vooruit hadden moeten informeeren of de Hollandsche Elec-
trische aan hare verplichtingen zou kunnen voldoen. Er is
gezegd, dat wij hadden kunnen weten of de verplichtingen,
die wij oplegden, door de Hollandsche Electrische wel zouden
worden kunnen nagekomen. Laat ik dat geval eens in het
practische leven overbrengen.
Een notaris verkoopt een huis. De koop wordt geldig als
de kooppenningen voldaan zijn op 1 Augustus. Nu kan de
man op 1 Augustus niet betalen, dan zou de notaris volgens
de meerderheid van het College zeggen»lk had vooraf moeten
informeeren of de man niet betalen kon"; nu is het ook
mijne schuld en nu geeft hij het huis dus toch!
Er is geen sprake van terugtrekken van de gemeente Leiden.
De Maatschappij zegtdat zij niet voldoen kan aan hare ver
plichtingen en nu zijn wij weer volkomen vrij.
In het voorstel van Burg. en Weth. wordt er door de
meerderheid ook op gewezen, dat door de Maatschappij al
zooveel onkosten moeten gemaakt worden ten gevolge van
eischen, door Leiden gesteld. Ja, mijnheer de Voorzitter, een
station bouwen kost geld, dat kan toch geen reden zijn tot
het maken van eenige ver plichting. De maatschappij moet in
ieder geval bij den bouw rekening houden met de belangen
van Leiden. Als zij dat niet deed zou de Regeering haar
daartoe verplichten. Dit is dus geen gunst van de Maatschappij.
Het is eenmaal regel, dat een spoorwegmaatschappij bij het
aanleggen van ljjnen geen riolen mag volstoppen, open wateren
niet mag dicht gooien enz. Dat zijn verplichtingen, die als
wij ze niet zouden hebben opgelegd, door de Regeering op
gelegd zouden zijn geworden.
Dat het station dus meer kostomdat er een open water
overbrugd moet wordenis toch onze schuld niet en kan dus
niet in compensatie gebracht worden voor de f 4000.
Ik moet nog een en ander toevoegen naar aanleiding van
hetgeen de heer Reimeringer heelt gezegd. Deze geachte
spreker is niet goed op de hoogte. Hij spreekt van een halte
aan den Hoogen Rijndijk. Dat is uit een veel vroeger stadium
geweest.
De meening van den heer Kerstens, dat Burg. en Weth.
blijkbaar hun meening hebben veranderd met betrekking tot
het belang, dat Leiden heeft bij de subsidieering, moet
ik tegenspreken. De heer Kerstens zegt, dat Burg. en Weth.
en de Raad in 1899 hebben gezegd: «Laat ons toch vooral
de lijnen subsidieeren, dan krijgen wij ze ook in Leiden. Wij
tjekken dan de bevolking naar ons toe, die anders naar
Haarlem zal gaan." Welnu, de minderheid is nog van deze
meening. Wij hebben belang er bij de achter ons wonende
bevolking naar ons toe te trekken en daarvoor subsidie te
geven, maar niet om die van Haarlem af te houden en ze naar
den Haag te voeren.
De heer van der Lip. M. d. V. Wanneer ik ook een enkel
woord over deze belangrijke kwestie wil zeggen, dan wensch
ik te beginnen met even stil te staan bij de bepaling van art 25
van de Spoorwegwet, welke bepaling de oorzaak is van dezen
twistappel, mag men wel zeggen. Nu is het mijn opinie, dat
er, zoowel voor de opvatting van den .Minister, als voor die
van de minderheid van Burg. en Weth., gelijk deze in het
praeadvies uitvoerig is uiteengezet, wel wat te zeggen is.
Maar het komt mij voor, dat er nog het meest te zeggen
is voor de opvatting van den Minister. Als ik te kiezen had
tusschen de verdediging van een dezer twee meeningen, dan
zou ik kiezen die van den Minister. Er is toch voor die op
vatting een zeer sterk argument aan te voeren, en dat is,
dat de wet niet onderscheidt, en waar de wet niet onder
scheidt, daar mogen wij het ook niet doen. In art. 25 nl.
wordt bepaald, dat de Minister vaststelt de punten, waar de
halten en de stations zullen worden gemaakt. Er wordt dus
geen onderscheid gemaakt tusschen tusschen- en eindstations.
Ik wil er ook nog op wijzen, dat, wanneer de Minister niet mocht
bepalen de punten van de begin- en eindstations, men tot
deze conclusie komt, die mij absurd lijkt, dat de Minister
niets zou hebben te zeggen over de plaats der stations, wanneer
een lijn slechts twee punten verbindt en er geen kwestie is
van tusschenstations. Intusschen schijnt het mij toe, dat
hierover geen vruchtbaar debat kan worden gevoerd. Het
doet er immers niets toe, wat wij aangaande dit juridische
twistpunt meenen. Wij staan nu eenmaal voor het geval, dat
de Minister het artikel zoo opvat, dat hij zeggenschap wil
hebben, ook over het punt waar het eindstation zal komen. En het
is zeker niet te verwachten, dat de Minister op deze opvatting zal
terugkomen. Nu zou ik deze vraag willen stellen: Wat doet
het er ook eigenlijk toe? De vorige sprekers hebben dunkt mij
te veel uit het oog verloren, dat het zeker is, dat het station
aan de Zijlpoort komt, gelijk de Gemeenteraad het altijd
verlangd heeft, en wij hebben zwart op wit, dat de Minister
tegen deze plaats geen bezwaar heeft. Het wil mij daarom
voorkomen, dat de verdeeldheid in het College van Burg. en
Weth. niet zoo groot is, althans behoeft te zijn, als men uit
de stukken zou kunnen opmaken. De eenige vraag die wij te
beantwoorden hebben is deze.: Zullen wij de subsidie niet
toestaan, wanneer wij niet krijgen de contractueele zekerheid,
dat het station daar ook altijd blijven zal? en deze vraag
beantwoord ik met de meerderheid van Burg. en Weth. ont
kennend. Ik voor mij acht de plaats aan de Zijlpoort goed
gekozen, maar ik wil er onmiddellijk aan toevoegen, dat ik
met deze plaats niet zoo kan dwepen als de minderheid van
Burg. en Weth. Er is maar één argument voor die plaats
aangevoerd, waar ik iets voor voel, een argument, dat
door den heer Reimeringer wordt verworpennl. dat door
het station daar niet te plaatsen, de handeldrijvenden aan
Haven en Haarlemmerstraat zeer benadeeld zullen worden.
Ik herhaal, dat is het eenige argument dat voor mij eenige
waarde heeft. Ik voel meer bepaaldelijk niets voor het argu
ment dat de menscheri, brengt men ze aan het hoofdstation,
onmiddellijk naar den Haag zullen doorreizen. Dit bezwaar
lijkt mij volkomen denkbeeldig. Als er een tram komt en
dit verwachten de voorstanders van het station-Zijlpoort
zijn de menschen toch in vijf minuten van het eene station
naar het andere. Er is zooeven gelachen om een argument
van den heer Reimeringer en toch legt dit m. i. wel degelijk
gewicht in de schaal, n. 1. dat de boeren zeer zuinig zijn,
en dat strekt hun tot eer. Ze zullenheusch geen twee kwartjes
méér uitgeven om naar den Haag te komen, vooral daar ze
gewend zijn Leiden te bezoeken. Bovendien zou daarbij ko
men het bezwaar, dat ze aan het Centraalstation misschien
nog een half uur moeten wachten op een aansluiting naar
den Haag.
Een Stem. De aansluiting zal niet uitblijven!
De heer van der Lip. Dat gevaar is dus denkbeeldig. Men
heeft verder gezegd, dat het een voordeel zal opleveren voor
de huurkoetsiers, en men stelt zich al voor, dat de Haar
lemmerstraat zwart zal zien van «aapjes". Maar men moet
ook hierbij niet uit het oog verliezen, dat men grootendeels
met boeren te doen heeft, en die zullen heusch voor dien
kleinen afstand geen rijtuig nemen, die gaan veel liever op
hun voetjes. Men zal dus misschien een enkel «vrachtje"
krijgen, maar een belang voor de huurkoetsiers zie ik er niet in.
Men droomt verder van een mooie stadswijk aan de Zijl
poort. Er is ons al te lezen gegeven, dat er misschien wel
een mooi stationskoffiehuis komt; een droom, die gedroomd
werd, als ik mij niet vergis, door een geheel-onthouder. Ik
ben het echter geheel met den heer Reimeringer eens, dat
dit stadsgedeelte er zich niet toe leent om er eén mooie
stationswijk van te maken.
Nu wil ik nog op één ding wijzen, dat m. i. ook uit het
oog verloren is. De verbinding, die wij allen gaarne wenschen,
dient niet alleen om menschen uit de Meer in Leiden te
krijgen, maar ook om omgekeerd menschen uit Leiden in
de Meer te krijgen, dus om ook voor de Leidenaars een
gemakkelijker communicatie te krijgen. Dat zal naar mijn
meening ook Leiden's handel ten goede komen.
De hoofdzaak is dus voor mij, dat ik gaarne een verbinding
hebde plaats waar het station komt, doet er m.i. minder toe.
Er is op gewezen, dat voornamelijk het marktbezoek moet
bevorderd worden. Dat is juist. Er moet dus betere gelegen
heid zijn om van uit de Meer in Leiden te komen. Dat zal
gebeuren, waar ook het station komt.
Het zou mij zeer spijten als wij, door mede te gaan met
de minderheid van Burg. en Weth. deze geheele zaak waaraan
nu al ongeveer tien jaar gewerkt is, wreer op losse schroeven
gingen zetten. Want het komt mij met den wethouder
Kerstens voor, dat wij kans hebben, dan van voren af aan
te kunnen beginnen, wanneer wij niet toegeven. Ik zal hier niet
veel van zeggen, omdat dit voldoende door den heer Kerstens
in het licht gesteld is. Alleen dit nog: op blz. 98 van het
praeadvies zegt de minderheid, dat zij uit de desbetreffende
wetsbepaling niet kan lezen, dat het voorschot uit 's Rijks
