163
Toch hebben wij niet geschroomd u aan het tijdstip harer
indiening te herinneren, waar de vertraging in het uit
brengen van ons praeadvies juist in de zucht van ons col
lege om aan den met telkens hernieuwden aandrang in Uwe
Vergadering uitgesproken wensch gevolg te geven, hare beste
verontschuldiging vindt.
Immers, hoewel wij ook na herhaalde en ernstige over
weging van meening bleven, dat beide moties door Uwe
Vergadering behooren te worden verworpen, hebben toch
diezelfde overwegingen ons er ten slotte toe geleid met een
voorstel in den geest van de motie van de heeren Fokker
c. s. tot u te komen, nog vóórdat Uwe Vergadering de uit-
noodiging dier leden c.q. tot de hare mocht hebben gemaakt.
Hoewel wij van meening blijven dat beide moties behoo
ren te worden verworpen". Inderdaad, het standpunt door
ons college thans reeds sedert jaren telkens weer bij de be
handeling der gemeente-begrooting ten aanzien van een vaste
salaris-regeling voor de ambtenaren ter Secretarie ingenomen,
en sedert de beide laatste jaren ook ten aanzien van de
regeling hunner rechtspositie, heeft ondanks al hetgeen daar
tegen van andere zijde is aangevoerd, nog geen wijziging
ondergaan.
Wat de salarisregeling betreft, behoeven wij de gronden
daarvoor nu niet weder uiteen te zetten. Men vindt ze sedert
het jaar '1900 regelmatig in de Memorie van Antwoord terug
en kort samengevat komen zij hierop neer, dat die salaris
regeling de billijkste is, waarbij ieder individu naar zijn ver
dienste wordt bezoldigd. Zulk een regeling is hier mogelijk,
en daarom heeft eene algemeen werkende salarisregeling hier
geen reden van bestaan
Maar ook die zoogenaamde regeling der rechtspositie is hier
niet noodig. Wij vereenigen ons volkomen met hetgeen dooi
den heer Fockema Andrese te dezen aanzien in de raadsver
gadering van 26 October 1905 zoo juist werd gezegd: »De
regeling van de rechtspositie der ambtenaren schijnt (mij)
een modeartikel te zijn geworden, dat nu eenmaal in de ge
meenteraden moet komen." Inderdaad. Men vraagt zich niet
af, of in een bepaalde gemeente zulk een regeling noodig is,
of zich feiten of omstandigheden hebben voorgedaan, waarbij
haar gemis een leemte bleek, of zij in de practijk heilzaam,
dan wel nadeelig zal werken, neen die rechtspositie hangt
nu eenmaal in de lucht, zij staat op het program en men zal
niet rusten vóór iedere gemeente van ook maar eenige be-
teekenis de rechtspositie harer ambtenaren bij verordening
geregeld heeft. Is het niet of daar, waar de regeling dei-
rechtspositie hare weldaden nog niet heeft uitgespreid, de
gemeentebesturen in haren boezem een poel van ongerechtig
heid te aanschouwen geven? Of in het optreden van de chefs
tegenover de lagere ambtenaren onbillijkheid en willekeur
schering en inslag zijn? Of voor de ambtenaren in dienst der
gemeenten een noodtoestand is ontstaan, waaruit zij zoo
spoedig mogelijk moeten worden verlost? Maar wat is er dan
toch gebeurd waardoor die noodtoestand aan het licht trad?
Wij blijven van meening dat een regeling van de rechts
positie der amhtenaren h-er niet noodig is. Het corps ambte
naren ter secretarie is hier niet zoo groot, dan dat het niet
gemakkelijk te overzien zou zijn Burgemeester en Wethouders
en de hoofdambtenaren kennen de lagere ambtenaren ieder
persoonlijk, slaan hen dagelijks in hunnen arbeid gade, weten
wat zij waard zijn en wat hun toekomt. Men stelle toch in
dit opzicht een gemeente als Leiden niet gelijk met den Staat
of met de zeer groote gemeenten. Daar, wij erkennen het, kan
zulk een regeling moeilijk worden gemist. Daar zien wij heir-
scharen van ambtenaren, waaronder velen, die met volkomen
dezelfde taak zijn belast. Daar geen geregelde aanraking tus-
schen de chefs en hunne inferieuren. Daar slechts een oor-
deelen naar schriftelijke rapporten, naar persoonlijke inlich
tingen van andere ambtenaren, die weer een sportje lager
staan op den hiërarchisch en ladder. Daar inderdaad is zulk
een regeling een noodzakelijk kwaad.
Maar, wat voor den Staat en de zeer groote gemeenten
noodig is, is het nog niet voor de andere. En inderdaad is
de behoefte aan een dergelijke regeling in onze gemeente
dan ook nimmer, gebleken Nimmer, voor zoover ons heugt,
hebben klachten over onbillijke bejegening Uwe Vergadering
bereikt, nimmer ook zijn deze bij ons college ingediend. En
is het nu inderdaad denkbaar, dat indien er werkelijk zoo
veel grieven waren, als men uit het zoo nu en dan door
sommige raadsleden gesprokene zou mogen opmaken, dat dan
van al die grieven niet een enkele tot u zou gekomen zijn?
Maar, hooren wij ons toeroepen, van waar toch al die tegenstand?
Die regeling moge dan niet noodig zijn, geldt dan ook hier
niet het .superfluum non nocet." Neen. dat geldt hier niet,
en dat is dan ook de reden, waarom wij ons tegen een rege
ling der rechtspositie meenen te moeten blijven verzetten.
Het moge al in het algemeen waar zijn, dat het overtollige
niet schaadt, bij algemeen werkende regelingen is dit naar
onze innige overtuiging wel het geval. Indien zulk een
regeling niet noodig is, dan verdient zij afkeuring en dit reeds
alleen daarom omdat men nimmer vooruit weet, welke bijzon
dere gevallen, die men nog niet kent, aan die algemeene regeling
zullen worden onderworpen Individualiseeren, wij zeggen
het ook hier den heer Fockema Andreae na, is waar het
een beoordeeling van personen geldt, altijd het beste, en
daarom, waar men individualiseeren kan, moet dit ook gedaan
worden. Welnu, individualiseering is hier mogelijk en dus is
in onze gemeente voor een algemeene regeling geen plaats.
Trouwens wat wordt met zulk een regeling der rechtspositie
beoogd? Dat alle ambtenaren zonder onderscheid naar billijk
heid worden behandeld, dat niet de een boven den ander
worde voorgetrokkendat niet den een worde onthouden, wat
den ander wordt toegestaan, dat ieders doen en laten naar
denzelfden maatstaf wordt beoordeeld, in één woord, dat
alle ambtenaren over een kam worden geschoren. En dan
ook, dat, waar reden tot beklag bestaat, den ambtenaar de
gelegenheid open sta daar aan te kloppen, waar hem recht
zal worden gedaan.
Maar, vragen wij, is het nu zoo zeker, dat op die wijze
de billijkheid het best zou worden betracht? Kan in zulk een
gelijke behandeling van ongelijke grootheden niet juist de
grootste onbillijkheid zijn gelegen? Wij wenschen een concreet
voorbeeld te stellen. Kan het niet volkomen billijk zijn, dat
den eenen ambtenaar een maand verlof wordt toegestaan,
terwijl de andere zich b.v. met tien dagen moet tevreden
stellen? En zou het omgekeerd niet de grootste onbillijkheid
kunnen zijn, indien aan beiden hetzelfde verlof wordt ge
geven? Moet dan alles tegenwoordig zwart op wit staan en is
er in het geheel geen plaats meer voor het eigen oordeel van
hen, die juist door hun ervaring, kennis en het vertrouwen
dat zij zich hebben waardig gemaakt, de hoogere plaats
hebben verworven, die zij in het stadsbestuur innemen? En
moet er dan in het geheel geen rekening meer worden ge
houden met ijver, toewijding en plichtsbetrachting der
ambtenaren?
Maar, aldus uw vroeger medelid, de heer Witmans, in de
raadsvergadering van 26 October 1905, Burgemeester en Wet
houders moesten zelf op zulk een regeling prijs stellen. Immers
»is de positie van de ambtenaren bij verordening geregeld
dan wordt de taak van Burgemeester en Wethouders veel
vergemakkelijkt. Zij houden stipt vast aan de bepalingen dier
verordening en de ambtenaren zijn dan verplicht daarmede
genoegen te nemen. Klachten, welke men nu nog wel eens
hoort uiten, zouden niet meer worden vernomen."
Burgemeester en Wethouders hebben een hoogere opvat
ting van hun taak, dan hun hier wordt toegedacht. Is het
niet of het hier de vaststelling van een instructie geldt,
waarnaar zij zich bij de behandeling der ambtenaren zullen
hebben te gedragen En kan het nu inderdaad in het belang
der gemeente worden geacht Burgemeester en Wethouders
bij de uitoefening hunner hoogere bestuurstaak zoo in alle
opzichten aan vaste regelen te binden? Wij wenschen die
gemakkelijker taak niet en wij gelooven dat het noch in het
belang van de ambtenaren zelf, noch in dat van de gemeente
zou zijn, indien op deze wijze onze taak werd verlicht.
Slechts dan meenen wij, dat in een gemeente als de onze
aan een regeling van de rechtspositie der ambtenaren be
hoefte zou bestaan, indien hetzij de hoofdambtenaren, hetzij
ons college misbruik maakten van hun macht, indien par
tijdig en willekeurig tegenover de ambtenaren werd opge
treden, indien in één woord ons gedrag tegenover hen tot
rechtmatige grieven aanleiding gaf. Maar ook dan zou een
regeling der rechtspositie hen weinig baten maar behoort
het geneesmiddel te worden gezocht, daar waar het alleen te
vinden is, in verwijdering van hem of hen, in wier handen
de belangen der ambtenaren niet veilig zijn gebleken. Wij
kunnen dan ook moeilijk de gedachte van ons afzetten, dat
dat telkens weer aandringen op een regeling van de
rechtspositie der ambtenaren in een gemeente als de onze,
waar alle ambtenaren aan Burgemeester en Wethouders zoo
van nabij bekend zijn, van een zeker gemis van vertrouwen
in ons college blijk geeft, als zou dit zich bij de behandeling
der ambtenaren niet steeds door strikten rechtvaardigheids
zin hebben laten leiden.
Trouwens vindt dat geheele aandringen op zulk een regeling
niet zijn grond in een zekere overschatting van de macht
van de hoofdambtenaren en van ons college? Is het niet of er
hier in het geheel geen controle bestond Staat dan niet voor
den ondergeschikte, die zich over zijn superieur meent te moe
ten beklagen, de gelegenheid open om zijn grieven aan ons
college te onderwerpen? En is voor den ambtenaar, die in
gemoede overtuigd isdat hem ook door ons college is
te kort gedaan, de weg tot Uwe Vergadering zoo moeielijk
te vinden? Neen, indien noch het een noch het ander, voor
zoover ons heugt, ooit gebeurd is, dan kan dit alleen zijn,
omdat de ambtenaar, hij moge zich dan achter de schermen
over onbillijke behandeling beklagen, toch in zijn binnenste
binnenste overtuigd is, dat te zijnen aanzien de strikste recht
vaardigheid werd betracht.
