30
N°. 58. Leiden, 7 Maart 1906.
Wij hebben de eer U hierbij over te leggen het den 12en
October 1905 bij Uwe Vergadering ingekomen verzoek van
de Handelsbediendenvereeniging »Kermis is Macht" om ver
hooging van het haar toegekende subsidie, benevens het te
dier zake den 4en December d a.v. bij ons college ingekomen
advies van de Kamer van Koophandel en Fabrieken De on
gesteldheid van een tweetal leden van ons college was oorzaak,
dat ons praeadvies op dit verzoek, dat naar het ons voorkomt
te gewichtig was om in een onvoltallige vergadering van ons
college te worden behandeld, U eerst heden kan bereiken.
Trouwens, nadeel kon de vereeniging van deze vertraging niet
ondervinden, waar een eventueel besluit Uwer Vergadering
tot verhooging der subsidie uit den aard der zaak eerst voor
den eerstvolgendenmet 1 September aanvangenden cursus
tot een reorganisatie van het onderwijs zal kunnen leiden.
De vereeniging vraagt geen verhooging van subsidie tot een
bepaald bedrag. Zij verzoekt alleen dat Uwe Vergadering hare
welwillende aandacht zal schenken aan de door haar overge
legde bijlagen en begrootingengebaseerd op door haar ge-
wenschte hervormingen en vertrouwt, dat door een aanzien
lijke subsidieverhooging uw instemming met haar streven zal
blijken. En dan blijkt uit de door haar overgelegde bijlagen
en begrootingen, dat het gemeentelijk subsidie met1730.
ƒ2000.2235.of ƒ2970.zal moeten worden verhoogd,
al naar door U aan een van de vier voorgedragen hervormings
plannen de voorkeur zou worden gegeven.
Allereerst rijst echter de vraag, of er termen bestaan om
tot eene verhooging van het toegekende subsidie over te gaan.
En dan is ons antwoord, met dat van de Kamer van Koop
handel, volmondig ja. Als men let op het vele goede, dat de
vereeniging gedurende haar 30-jarig bestaan en inzonderheid
gedurende het laatste tiental jaren reeds heeft tot stand ge
bracht en op de vele jongelieden, hoofdzakelijk uit den klei
nen burgerstand, die door haar met zoo gunstig gevolg
tot den strijd om het bestaan werden uitgerust, dan mag het
inderdaad verwondering wekken, dat door haar niet veel
vroeger op verhooging van het haar bij Raadsbesluit van 10
Januari 1895 toegekende subsidie werd aangedrongen. Immers,
dat subsidie bedraagt slechts ƒ250.en wanneer men dan
uit den laatstelijk overgelegden staat van ontvangsten en uit
gaven ziet, dat niet minder dan ƒ2489.— wegens de opbrengst
van schoolgelden binnenkwamdan kan de vanwege de ge
meente ontvangen steun zeker niet overdadig worden geacht.
Alleen door zich tot de strikt noodige uitgaven te beperken,
kon dan ook door de Vereeniging tot dusverre in hare be
hoeften worden voorzien. Het drietal schoollokalen zijn gratis
te harer beschikking gesteld door Mevr. de Wed. Kneppelhout,
te Oosterbeekde onderwijzers genieten een salaris van slechts
f 50.per wekelijksch lesuur per jaar; de Directeur een wedde
van 200.het voor hare rekening komende onderhoud der
lokalen vereischte slechts een uitgave van 30.42 en voor
schoolbehoeften werd niet meer dan ƒ14.50 uitgegeven. Van
een weelderig beheer kan dus zeker geen sprake zijn.
Thans echter wenscht de vereeniging tot uitbreiding over
te gaan. Het onderwijs voldoet niet meer aan de meest be
perkte eischen, die tegenwoordig aan handelsonderwijs mogen
worden gesteld. Het aantal onderwezen vakken behoort te
worden uitgebreid. De leertijd moet worden bekort. Het aantal
lokalen vereischt met het oog op het steeds toenemend aantal
leerlingen en de voorgenomen vermeerdering van lesuren
uitbreiding. En eenige verhooging van de door de onderwijzers
genoten salarissen zal niet kunnen uitblijven.
En om dit alles te kunnen bereiken, doet de vereeniging
een beroep op de gemeente. Naar het ons voorkomt, terecht.
Immers, dat ook naar het oordeel van ons college aan eene
uitbreiding en verbetering van het handelsonderwijs hier ter
stede behoefte bestaat, heeft het getoond, toen het in de jaren
1901 en 1902 op initiatief van de Commissie van Toezicht
op het Middelbaar Onderwijs een enquête instelde of niet van
gemeentewege in de bestaande leemte behoorde te worden
voorzien. Slechts de zeer hooge uitgaven hielden ons van het
indienen van een voorstel aan Uwe Vergadering terug. Immers,
hetzij men tot de oprichting van een afzonderlijke handels
school zou overgaan, hetzij men het onderwijs aan de Hoogere
Burgerschool voor Jongens van af de 3e klasse in twee af-
deelingen zou splitsen, al naar de richting, waarin de leer
lingen in het vervolg zouden worden opgeleid, in beide gevallen
bleken aan de voorziening in de gevoelde behoefte zoo groote
uitgaven verbonden, dat ons college meende dat daarvoor
van de gemeente onevenredig hooge offers zouden worden
gevergd. Niet zoozeer toch aan eene opleiding voor den eigenlijken
groothandel bestond hier ter stede behoefte (daarin wordt ook
o. i. voldoende door de in andere gemeenten bestaande in
richtingen voor handelsonderwijs voorzien) als wel aan eene
behoorlijke opleiding van die jongelieden, die in het vervolg
in den winkelstand of als kantoorklerk hier ter stede hun
kostwinning moeten vinden. Immers, meer dan eens was
het gebleken, en dat zeker niet het minst bij de beschrij
ving van de plaatselijke directe belasting, hoe inzonderheid
bij de kleine winkeliers hier ter stede de opleiding ten behoeve
van hun bedrijf nog bijna alles te wenschen overliet. Van
de meest eenvoudige boekhouding blijkt bij velen hunner
zelfs geen notie te bestaan. Indien dus thans weder door
de vereeniging «Kennis is Macht" een schrede zal worden
gedaan om meer nog dan tot dusverre in die behoefte te
voorzien, dan verdient dat streven dezerzijds zeker alle onder
steuning.
Maar hoever dient nu de gemeente te gaan
Met de Kamer van Koophandel komt het ons voor, dat de
uitvoering van het in de 4e plaats door «Kennis is Macht"
voorgestelde hervormingsplan dient te worden mogelijk ge
maakt. De duur der opleiding zal dan van 3 tot 2 jaren worden
teruggebracht. In Afdeeling A., d. i. die voor jongelieden
beneden de 16 jaar, zal als tot dusverre voor alle vakken
1 lesuur per week worden beschikbaar gesteld; in afdeeling
B., voor jongelieden boven de 16 jaar, zullen echter aan het
onderwijs in het Fransch, Duitsch, Engelsch en Boekhouden
in het vervolg twee lesuren per week worden gewijd, en
tevens het onderwijs in machineschrijvenstenografie en
handelsaardrijkskunde in het leerplan worden opgenomen.
Het salaris der onderwijzers zal met 10.per weke
lijksch lesuur worden verhoogd en alzoo op 60 worden
gebracht, terwijl dat van den Directeur tot 250.'sjaars
zal worden verhoogd.
Deze reorganisatie die op een na de goedkoopste is en een
verhooging van het gemeentelijk subsidie met 2000.zal
medebrengen, heeft op het goedkoopste plan, waarbij de
subsidie met f 1730.zou moeten worden verhoogd, dit
voor, dat nu ook het onderwijs in machineschrijven, steno
grafie en handelsaardrijkskunde zal worden ingevoerd.
Intusschen komt het ons met de Kamer van Koophandel
voor, dat ook in het Nederlandsch in afd. B. twee uren
's weeks zal moeten worden les gegeven, waar de kennis onzer
eigen taal dikwijls zoo bedroevend veel te wenschen blijkt over
te laten. En volgaarne geven wij dan ook aan den raad der
Kamer gehoor om U voor te stellen het subsidie alsnog met
60.te verhoogen, onder voorwaarde evenwel, dat de
leerlingen, die zich voor het onderwijs in een vreemde taal
aanmelden, tevens verplicht zullen zijn ook het onderwijs in
de Nederlandsche taal te volgen, tenzij de onderwijzer meent
hen wegens voldoende kennis dezer taal van dit onderwijs te
kunnen vrijstellen.
Ook een andere wenk der Kamer van Koophandel schijnt
ons alleszins der overweging waard, deze n. 1. of niet, indien
op het verzoek om verhooging der subsidie gunstig wordt
beschikt, de Raad iemand zou moeten aanwijzen om in het
Bestuur der vereeniging zitting te nemen Ook hiervoor is
zeker zeer veel te zeggen, waar de gemeente financieel zoo
sterk bij deze onderwijsinstelling, zal worden betrokken.
Immers de Raad zal dan niet slechts door de jaarlijks af te
leggen rekening en verantwoording, maar ook meer direct
door een harer leden controle en bovendien ook invloed op
den gang van zaken kunnen uitoefenen.
Overigens spreekt het van zelf, dat ook aan deze subsidie
verhooging de voorwaarde zal moeten worden verbonden,
die ook bij het verleenen der oorspronkelijke subsidie werd
opgelegd «dat de opbrengst der schoolgelden en de gemeen
telijke subsidie uitsluitend ter bestrijding van onderwijsuit
gaven zullen worden aangewend
Op grond van het bovenstaande geven wij U dus nu in
overweging de aan de vereeniging «Kennis is Macht" tot
wederopzeggens toe toegekende jaarlijksche subsidie van ƒ250.
met ƒ2060.te verhoogen en alzoo te brengen op ƒ2310
onder voorwaarde:
1o. dat jaarlijks rekening en verantwoording van de toege
kende subsidie aan ons college worde afgelegd;
2o. dat de opbrengst der geheven schoolgelden en de ge
meentelijke subsidie uitsluitend ten behoeve van de onderwijs
inrichting-der vereeniging zullen worden aangewend;
3o. dat de leerlingen der afdeeling B, die het onderwijs
in een der vreemde talen wenschen te volgen, tevens ver
plicht zullen zijn het onderwijs in de Nederlandsche taal te
volgen, tenzij de betrokken onderwijzer hen hiervan wegens
voldoende kennis der Nederlandsche taal vrijstelt; en
4o. dat de statuten der vereeniging in dier voege zullen
worden gewijzigd, dat een door den Gemeenteraad uit zijn
midden te benoemen lid in het Bestuur der vereeniging zal
zitting hebben.
Wordt nu bovenstaand voorstel aangenomen, dan zal de
toegekende verbooging der subsidie voor dit jaar uit den aard
der zaak slechts over 4 maanden benoodigd zijn. Immers de
nieuwe cursus begint op 1 September. Voor dit jaar zal dus
slechts in een hoogere uitgave van 687.behoeven te
worden voorzien.
Een staat van af- en overschrijving tot dit bedrag bieden
wij u hiernevens ter vaststelling aan.
