38
N°. 79. Leiden, 6 April 1904.
Dat de ruimte op de Leidsche veemarkt reeds sedert jaren
te wenschen overlaat, is van algemeene bekendheid. Reeds in
Juli 1900 werd door A. C. van den Akker en 70 andere vee
handelaars en landbouwers uit Leiden en omstreken in het
hierbij aan Uwe Vergadering overgelegd adres gewezen op
de dringende noodzakelijkheid, dat in de behoefte aan meer
plaatsruimte zou worden voorzien. In Mei 1902 drong de eerst-
ondergeteekende op een spoedige beslissing op dat verzoek aan.
Door de Kamer van Koophandel en Fabrieken werd geregeld
in de laatste jaren in het door haar uitgebracht jaarverslag
op het onhoudbare van den tegenwoordigen toestand gewezen,
terwijl zij meer in het bijzonder in het door haar d.d. 20 Sep
tember 1900 aan ons college uitgebracht rapport verschillende
plannen aan de hand deedwaardoor een meer of minder
aanzienlijke uitbreiding van de bestaande veemarkt zou kun
nen worden verkregen. Ook de algemeene marktmeester stelde
in verschillende aan ons college uitgebrachte rapporten het
onvoldoende van den tegen woordigen toestand, inzonderheid ten
aanzien van de voor groot vee vereischte plaatsruimte, in het licht,
terwijl eindelijk de gemeente-veearts in zijn uitvoerig rapport
van 16 Juni 1902 aantoonde, dat ook uit veterinair oogpunt
de bestaande veemarkt bij verre niet aan billijke eischen be
antwoordt.
En niet minder dan deze allen was ons college en met
ons college ook Uwe Vergadering van de dringende nood
zakelijkheid eener betere voorziening in de behoeften der
veemarkt overtuigd.
Dat de plaatsruimte op de beestenmarkt te klein en hare
inrichting ondoelmatig is behoeft dan ook geen breedvoerig
betoog. Enkele cijfers mogen hier volstaan om dit voor ieder
duidelijk te doen zijn.
Bij een oppervlakte van 9325 M2. biedt de tegenwoordige
veemarkt slechts plaats voor 1620 of 2350 runderen, al naar
voor ieder stuk vee een plaatsruimte van 60 cM. dan wel van
41 cM. wordt beschikbaar gesteld. Bedenkt men nu, dat een
ruimte van 41 cM. beslist te gering is, dat met 60 cM. ternauwer
nood kan worden volstaan en dat op moderne markten voor
ieder stuk vee zelfs 1 Meter noodig wordt geacht, dan is het
duidelijk hoeveel de toestand hier ter stede op drukke markt
dagen te wenschen moet overlaten, wanneer men weet, dat
de maximum aanvoer runderen op een marktdag reeds tot
2396 stuks steeg.
Van den anderen kant biedt de markt plaats voor 1080
schapen of 2376 lam meien, of wel indien men de vóórterreinen,
zooals Steenstraat, Oude Singel, enz. welke evenwel niet voor
markt bestemd zijnmeerekent, voor 1580 schapen of 3476
lammeren. Daarentegen bedroeg de maximum aanvoer op één
dag 2309 schapen en 13531 lammeren. Duidelijker bewijs is
zeker niet noodig om aan te toonen, dat de markt op de drukke
voor- en najaarsmarkteri, dat is op ten minste 12 marktdagen
van het jaar, zonder eenig voorbehoud veel te klein is. En het
is dan ook niet zonder reden, dat belanghebbenden zich be
klagen, »dat zij voor een groot gedeelte met het vee in de
hand moeten blijven staan, dat zij voor de verschillende soorten
van vee geen vaste standplaatsen kunnen bekomen, dat het
vee op elkander gepropt staat en dat dientengevolge telkens
onaangenaamheden voorkomen."
Maar niet alleen het gebrek aan plaatsruimte, ook de
ondoelmatige vorm en inrichting zijn groote gebreken, welke
der tegenwoordige markt aankleven. Hare toegangen zijn ge
brekkig. Een behoorlijke controle, zoowel uit finantieel als
uit veterinair oogpunt, is dientengevolge onmogelijk en opeen-
hooping van het vee aan de ingangen is niet te vermijden.
Een behoorlijk toezicht op de markt zeifis evenmin mogelijk,
aangezien geen overzicht over de rangschikking der dieren
kan worden verkregen en aan een gemakkelijke en snelle
verplaatsing der dieren niet te denken valt. En waar de
gangen tusschen de verschillende marktafdeelingen te smal
zijn, doen zich zelfs op de niet drukke markten de boven
aangeduide bezwaren, zij het in mindere mate, voor. Immers
voor het monsteren der dieren zijn de kooplieden thans
wel verplicht, hetzij van de Steenstraat, hetzij van het pad
.aan de waterzijde gebruik te maken, waarvan aan den eenen
kant belemmering van het verkeer en gevaar voor de open
bare veiligheid, aan den anderen kant gevaar voor het te
water geraken der dieren het gevolg is. Trouwens hoezeer
op nagenoeg iederen marktdag de passage voor voetgangers
en het verkeer met tramwagens en andere voertuigen op
den hoofdtoegangsweg tot onze stad belemmerd wordt weet
ieder, die in onze gemeente bekend is, maar al te goed uit
eigen ondervinding. Mei ken wij ten slotte nog op dat alle
rondom de markt gelegen straten op den marktdag op beden
kelijke wijze worden verontreinigd, dan valt aan ernstige
tegenspraak van de bewering dat zoowel de belangen van het
marktverkeer, als die der burgerij een betere voorziening in
de beboetten der veemarkt dringend eiscben, niet te denken.
Het is Uwe Vergadering dan ook bekend hoe reeds sedert
de indiening van het eerste adres van A. C. van den Akker
deze aangelegenheid een punt van voortdurende en ernstige
overweging bij ons college heeft uitgemaakt.
Op de meest afdoende wijze ware voorzeker aan de geop-
pe.de bezwaren tegemoet te komen door een algeheele ver
plaatsing der veemarkt naar een terrein buiten de bebouwde
kom der gemeente Maar nog daargelatendat de belangen
van een aanzienlijk deel onzer ingezetenen door die verplaat
sing ernstig zouden kunnen worden geschaad, bleken
de aanzienlijke kosten, daaraan verbonden, een afdoend be
zwaar te zijn tegen de uitvoering der verschillende plannen
tot verplaatsing, welke door ons college thans ruim een
jaar geleden aan uw oordeel werden onderworpen. Ook
verschillende plannen tot uitbreiding van de bestaande vee
markt moesten op hetzelfde bezwaar afstuiten, totdat ons
ten slotte door Uwe Vergadering de opdracht werd verstrekt
zoodanig plan tot uitbreiding der bestaande veemarkt te ont
werpen, waarbij zoo al niet aan alle eischen van het modern
marktverkeer, dan toch in de eerste plaats aan de behoefte
aan meer ruimte zou worden tegemoetgekomen, en dat tevens
ook uit finantieel oogpunt voor de gemeente niet onuitvoer
baar zou zijn.
Het komt ons voor, dat wij er thans in geslaagd zijn
zoodanig plan te ontwerpen en wij vertrouwen dat dit, even
als die van de Kamer van Koophandel en Fabrieken en van
den algemeenen marktmeester, ook uwe goedkeuring zal
kunnen wegdragen.
Ten behoeve van de uitbreiding der markt wenschen wij
gebruik te maken van de terreinen, grenzende aan de bestaande
Lammermarkt en thans ingenomen door de huisjes van het
Cameleonshofje en door die, welke begrepen zijn tusschen de
Lammermarkt, het Wijkstraatje, de 2e Binnenvestgracht en
de Guldemanspoort, met inbegrip van de perceelen aan gene
zijde van die poort gelegen. Worden deze terreinen en de
aangrenzende straten aan de markt getrokken, dan zal deze
een oppervlakte erlangen van 15500 M2 tegen eene oppervlakte
thans van 9325 M2, of met inbegrip van de voorterreinen,
welke feitelijk als markt dienst doen, van 12025 M2. Eene zeer
belangrijke uitbreiding dus, maar eene, die bovendien het
voordeel biedt dat met haar het laatste woord niet behoeft
gesproken te zijn. Immers, mocht dit later noodig blijken,
dan zal door bijtrekking van een deel van den tuin van de
sociëteit Amicitia, van het terrein waarop thans de Korenmolen
»de Valk" staat en van dat van de algemeene begraafplaats
alsnog een oppervlakte van 6760 M2 kunnen verkregen worden
en dus de markt tot 22260 M2 kunnen worden uitgebreid.
Thans kan de markt bevatten, wij zeiden het reeds, 1620
of 2350 stuks runderen. Voor de nieuwe markt zullen die
getallen bedragen 1903 en 2764. Thans kunnen 1080 schapen
of 2376 lammeren op de markt plaats vindenop de nieuwe
markt zal plaats zijn voor 2700 schapen of 5940 lammeren.
Maar ook overigens zullen vele der thans geldende bezwaren
bij de uitvoering van dit plan worden weggenomen. De controle
zal beter kunnen plaats hebben en een behoorlijke verdeeling
van de verschillende veesoorten over het marktterrein zal
mogelijk worden, zonder dat daarom de noodzakelijke éénheid
verbroken wordt. De Steenstraat en de andere rondom de
markt gelegen straten zullen worden ontlast en daardoor tevens
minder aan verontreiniging zijn blootgesteld.
En ook de kosten van uitvoering van dit plan zijn niet
overmatig hoog. Zij worden door ons geschat op96200.—
De kosten van aankoop of onteigening der benoodigde perceelen
worden ruim getaxeerd op f'71200.die voor amotie, ontgra
ving en wederaanvulling van het terrein, bestrating en riolee-
ring, gas- en waterleiding, palen, afrastering, den bouw van
een nieuw stalletje voor ziek- en verdacht vee, algemeene
kosten van uitvoering enz op ongeveer f 25000.—.
Het spreekt intusschen van zelf, dat inzonderheid de eerst
genoemde kosten niet met zekerheid zijn op te geven. De kosten
der onteigening toch kunnen zoowel mee- als tegenvallen.
Alleen dit dus kan worden gezegd, dat de kosten van dit
werk ongeveer f 100.000.zullen bedragen; het is echter
evengoed mogelijk, dat zij dit bedrag met eenige duizende
guldens zullen overschrijden, als dat zij even zoovele duizenden
daar berieden zullen blijven. Belangrijke afwijkingen achten
wij evenwel niet waarschijnlijk.
Mocht eventueel later nog tot eene uitbreiding van de
overdekte varkensmarkt en tot de oprichting van een weeg-
loods voor varkens besloten worden, werken, die naar het
ons voorkomt niet zullen kunnen uitblijven, dan zullen de
kosten alsnog met 10.000.verhoogd worden.
Het zij ons vergund, na de uitvoerige besprekingen, welke
reeds over dit onderwerp in Uwe Vergadering hebben plaats
gehad, met bovenstaande toelichting van het U thans voorge
dragen plan te volstaan. Voor zoover alsnog nadere inlichtingen
door U mochten worden verlangd, meeneri wij naar de ver
schillende in de Leeskamer ter inzage liggende rapporten
staten en andere bescheiden te mogen verwijzen.
