1G
wordt verkregen. In 1898 werden aan de Leidsche Gasfabriek
voortgebracht 28000 hektoliter van 21 2° Beaumé; bij een
dergelijk volume is het wel in de eerste plaats een vereischte,
dat de Gasfabriek verzekerd isdat het ammoniakwater gere
geld kan worden afgevoerd. Met het oog op de kosten van
vervoer zou het echter bezwaarlijk gaan het slappe ammoniak
water te transporteeren. Het wordt daarom te Leiden tot
water met 18 ammonia geconcentreerd.
Vele gasfabrieken verwerken het slappe ammoniakwater tot
zwavelzure ammoniakdatzooals bekend isals meststof
wordt gebruikt.
De toestellen voor beide werkwijzen (het concentreeren en
het bereiden van zwavelzure ammoniak) zijn tot zekere hoogte
dezelfde. Het ammoniakwater wordt in reservoirs gepompt en
uit deze, na bijvoeging van soda of kalk, door toestellen
voor voorverwarming in een ketel gevoerd. Door verhitting wor
den de ammoniakdampen aan het water onttrokken. Bij het con
centreeren worden de dampen in een condensor geleid en daarna
gecondenseerd naar een reservoir afgevoerd. Het bevat dan
ongeveer '18% ammonia en is voor transport geschikt. Bij
de verwerking tot zwavelzure ammoniak worden de dampen
in zwavelzuur opgevangen en wordt de zwavelzure ammoniak
in kristallen verkregen. Dit laatste product heeft een geregelde
marktwaarde, de prijzen zijn echler zeer afwisselend, zoo werd
over Januari 1897 frs 18,51
over Januari 1898 21,64
over Januari 1899 24,27 als gemid
delde prijs van 100 Kilogram van dit zout genoteerd.
Het ammoniakwater van onze Gasfabriek is aan de neeren
Solvay en Co. te Brussel als slapwater verkochtdeze hebben
de ammonia voor hunne sodabereiding noodig. Het eerste
contract met deze firma is in 1883 aangegaan, sedert werd
het eenige malen verlengd. Het thans geldende contract
eindigt ultimo September van dit jaar. Op het terrein der
Gasfabriek heeft Solvay eene installatie in eigendomwaarin
hij het slappe ammoniakwater concentreert; de kosten, op deze
concentratie vallende, komen geheel voor zijne rekening. De
zorg voor dezen arbeid is door hem opgedragen aan den
Directeur der Gasfabriek, die daarvoor met onze goedkeuring
eene jaarlijksche belooning geniet. Voor de verrekening wordt
maandelijks nagegaan, hoeveel zwavelzure ammoniak uit het
ammoniakwater, dat aan Solvay verstrekt is, zou kunnen
worden verkregen. Solvay betaalt aan de Gasfabriek den prijs
voor deze hoeveelheid zwavelzure ammoniakberekend naar
de noteeringen in Engelsche en Belgische bladenna aftrek
van de kosten, die de bereiding van een gelijke hoeveelheid
van dit zout zoude vereischen. In het contract zijn deze
kosten per 100 kilogram vastgesteld.
Toen in den afgeloopen zomer van de firma Solvay, wier
installatie te Leiden voor de hoeveelheid ammoniakwaterdie
de Gasfabriek aflevertte klein is geworden het verzoek
inkwam om opnieuw het bestaande contract te verlengen
waarbij de firma van hare zijde aanbood om eene nieuwe
fabriek met grootere installatie te bouwenmeende de Com
missie voor de Stedelijke Gasfabriek dit verzoek niet te moeten
inwilligen, maar nam zij in overweging om het ammonia
door de Gasfabriek zelf te doen afleveren in zoodanigen vorm,
dat het van de zijde van den kooper op het terrein der Gas
fabriek geen verdere bewerking zou behoeven te ondergaan.
Het zou dan voortaan evenais cokes en teer kunnen worden
verkocht.
De Commissie had hierbij eene keuze te doen tusschen
het concentreeren of het bereiden van zwavelzure ammoniak.
De kosten voor den bouw eener fabriek met de installaties
bleken voor beide werkwijzen nagenoeg dezelfde; voor de
fabriek is een goed terrein aanwezig. De toestellen zijn zooals
boven beschreven is voor een groot gedeelte dezelfde; wil
men na eenige jaren van de eene werkwijze tot de andere
overgaan, dan zal daartegen geen overwegend bezwaar kun
nen bestaan.
Bij het bereiden van zwavelzure ammoniak zal dat zout
jaarlijks minstens tweemaal moeten worden verkocht. Het is
echter niet zekerdat groothandelaren voor partijenzooals
die door onze Gasfabriek zullen worden voortgebrachtzullen
inschrijven en in dat geval zal de voorraad beneden de
marktwaarde moeten worden opgeruimd. Ook kan minder
waardigheid van het zout aanleiding geven tot het niet ver
krijgen van den hoogsten prijs
Wat den verkoop van geconcentreerd water betreft, zoo
verklaarde de firma Solvay zich onmiddellijk bereid het
ammoniakwater in geconcentreerden toestand van de Leidsche
Gasfabriek voor den tijd van 5 of 10 jaar te koopen. De
prijsberekening zou op denzelfden voet als voor het slappe
ammoniakwater kunnen worden geregeld. Maandelijks zal
worden opgemaaktwelke hoeveelheid zwavelzure ammoniak
uit het afgeleverde ammoniakwater bereid had kunnen wor
den. De firma zal deze hoeveelheid volgens de marktwaarde
betalen na altrek der kosten voor de bereiding van de zwa
velzure ammoniaken vermeerderd met de kosten aan de
concentratie verbonden. Deze laatste zijn bekend en naar
de gegevens der laatste 3 jaren op frs 6,48 als equivalent
voor 100 Kilogram zwavelzure ammoniak vastgesteld.
Voor de Gasfabriek zal de nieuwe regeling financieel voor-
deeliger worden, aangezien de bereidingskosten voor 100 Kilo
gram zwavelzure ammoniak fre. 1.87 lager worden gesteld dan
bij de vorige contracten
In verband met het bovenaangevoerde geeft de Commissie
er de voorkeur aan met de firma Solvay en Co. te Brussel
een contract voor den duur van 5 jaar voor den verkoop
van geconcentreerd water te sluiten.
Het maken van een gebouw met twee installaties zal naar
schafting kosten f 16500.De toestellen voor het verwerken
van ammoniakwater, die door de firma Solvay geleverd wor
den, hebben een hooge mate van volmaaktheid bereikt;
hunne installaties werken goed, zijn in alle onderdeelen ge
makkelijk te vervangen, kunnen op alle plaatsen behoorlijk
worden gereinigd en eischen een minimum brandstofverbruik.
In de som van f 16500.is f 8000begrepen voor twee
installaties. Voorloopig zal één geheel nieuwe installatie wor
den gekocht en opgesteld; na afloop van het thans geldende
contract wordt de hier aanwezige fabriek van Solvay afge
broken en zal worden onderzocht, welke toestellen nog goed
bruikbaar zijn. Het bruikbare zal tegen frs 25 per 100 kilo
gram (gegoten ijzer) worden overgenomen, en de installatie
voorzoover noodig met nieuwe toestellen worden aangevuld
zoodat voor den winter twee goede installaties zullen worden
verkregen In den winter zal dan voortaan met twee, in
den zomer met ééne installatie worden gewerkt.
De jaarlijksche onkosten, op de concentratie drukkende,
verdeelen zich naar de gegevens der laatste drie jaren als volgt
Salaris en arbeidsloonen1500.
Brandstof1200.
Soda1600.-
Algemeene onkostenonderhoud700.
Afschrijving 1 2 0 van de waarde van het gebouw
.en der toestellen825.
Rente (afloopend) 5% van f lb500.825.—
Totaalf 6650.—
Ten einde U een inzicht te geven in de cijfers, die vol
gens de nieuwe regeling zullen worden verkregen, deelt de
Commissie U mede, dat in 1898 voor de ammonia is ont
vangen een netto bedrag van f 8097 66 Indien voor dat jaar
het nieuwe contract had gegolden zouden de bruto-ontvangsten
zijn geweestf 16714.40
De onkosten aan het concentreeren verbonden
hebben in 1898 bedragen6689.85
De netto-winst zou dus geweest zijn f 10024.55
of 1926 89 meer, dan thans bet geval is geweest.
Het bedrag van 16500.dat voor den bouw van de
fabriek, den inkoop van de installaties, van reservoirs, pom
pen enz. noodig zal zijnkan niet uit het uitbreidings- en
vernieuwingsfonds der Gasfabriek worden bestreden en daarom
hebben wij de eer U voor' te stellen bij den Raad een voor
stel tot aanvulling van genoemd fonds met f 16500.aan
hangig te maken.
De Commissie voor de Stedelijke Gasfabriek
H C. Juta.
A. W. Kroon Jr.
N°. 46. Leiden, 4 Maart 1899.
Den 13den Mei 1897 werd door Uwe Vergadering een door
de Vereeniging tot Bevordering van den bouw van werkmans
woningen ingediend stratenplan voor het terrein der voormalige
«Eendenkooi" goedgekeurdaan welk plan evenwel nimmer
uitvoering werd gegeven.
Thans onderwerpt die Vereeniging blijkens het hierbij over
gelegd verzoekschrift met bijbehoorende situatieteekening een
ander plan aan uwe goedkeuring.
Ook tegen de goedkeuring daarvan bestaat bij ons geenerlei
bezwaar. Plaats, afmetingen en richting der ontworpen straten
geven naar ons oordeel geen aanleiding tot bedenkingen, terwijl
de hoogte zal behooren te worden bepaald op 25 cM. -t- N. A. P.
Geheel anders evenwel is de beoordeeling van dit plan door
de Commissie van Fabricage. Zooals u uit het in de Leeska
mer ter inzage liggend rapport dier Commissie blijken zal,
heeft zij daartegen dit overwegend bezwaar, dat de ontworpen
breedte der beide zijstraten te gering zou zijn. En dit bezwaar
weegt bij haar te meer, waar zij die straten met sloppen
meent te mogen gelijk stellen. Voorts ziet zij in goedkeuring
van dit plan een gevaarlijk antecedent met het oog op latere
bou waan vragen.
Van geen dezer bezwaren kan de gegrondheid door ons
worden erkend, Wel geven wij toe, dat een stratenbreedte
van 8 Meter in het algemeen te smal mag worden geacht.
P. ZlLLESEN.
