30
DONDERDAG 16 MEI 1895.
vuld, want nominaal worden zij wel door 1000 kinderen bezocht
maar feitelijk is er maar plaats voor 900, want men rekent 10 pCt
absenliën wegens ziekte enz. En met die 900 zijn de openbare
scholen reeds vol. Elk jaar moet een belangrijk getal kinderen worden
afgewezen wegens plaatsgebrek; dezer dagen is dit wederom voorge
komen. Wanneer over dit voorstel van Burg. en Weth. de publieke
opinie zich meer had kunnen doen hooren het voorstel is al zeer
snel na de publiceering en indiening aan den Raad, op de agenda
gebracht dan zouden zeer zeker de belanghebbende ouders in de
eerste plaats wel aangedrongen hebben op overneming van de school
aan de Garenmarkt door de gemeente.
De ouders der kinderen die de school op de Garenmarkt bezoeken
wonen allen in den omtrek: Garenmarkt, Zijdgracht, Hoefstraat, Leven
daal, Binnenvestgracht, Gecregracht, St. Jorissteeg, Spilsteeg, Kraaier-
straat, Doezastraat en 30 kinderen komen uit de buitengemeenten,
van Vreewijk, Prinses Wilhelminastraat enz.
Iets verder wordt in het stuk van Burg. en Weth. gezegd: »Zooals
de Voorzitter van de Commissie der bewaarscholen in zijne nota mede
deelt, is het volgens bekomen inlichtingen gebleken, dat particuliere
krachten het bewaarschoolonderwijs voor on- en minvermogenden
zullen ter hand nemen of aan reeds bestaande particuliere inrichtingen
uitbreiding zullen geven."
Van die particuliere krachten is evenwel tot nogtoe werkelijk niets
gebleken.
Ik heb nergens uit de stukken gezien dat particuliere krachten
de bewaarschool voor on- en minvermogenden daar ter hand zullen
nemen en zullen voldoen aan de behoelte die werkelijk ontstaan zal,
wanneer die 200 kinderen van die school verwijderd worden en
geen plaatsing kunnen vinden; evenmin heb ik ergens vernomen
waar de restanten moeten gebracht worden die op dit oogenblik
wegens plaatsgebrek op de openbare bewaarscholen niet terecht
kunnen.
Verder zeggen Burg. en Weth.: »Die pogingen moeten worden af
gewacht, voordat de gemeente tot oprichting van eene vierde be
waarschool besluit."
Tot hoe lang zal men dan wel niet moeten wachten. Reeds
zes jaar heeft de Commissie er op aangedrongen.
Er wordt hier hoog opgegeven van de sommen die het bewaar
schoolonderwijs kost. Er wordt gesproken van een jaarlijksche uit
gaaf van ongeveer f 16000.
Ja, zoo kan men wel met cjjfers spelen en alles overdrijven maar
onder die f 16000 zit ook een som die volstrekt niets te maken heeft
met de eigenljjke openbare bewaarschool.
Allereerst is er in begrepen een subsidie aan de kweekschool van
bewaarschoolonderwijzeressen van f 2200, de kosten van onderhoud
gebouwen, aanschaffen reparatie, meubilair en schoonmaken van
kachels enz. o. a. voor de Commissie voor onvermijdelijke kosten
van vergaderen enz.
Die som van f 16000 zal dus volstrekt niet stijgen door de over
neming der bewaarschool, althans niet in die mate dat het den Ge
meenteraad behoeft af te schrikken.
Ook wordt gesproken van de kapitaalwaarde der daarvoor bestemde
gebouwen. Ja, dat is ook weer een bedenking die ontzettend veel
beteekent. Men had eenvoudig kunnen spreken over de rente die
verkregen wordt wanneer men die lokalen verhuurde, want dan
gaven zjj zooveel huur.
»Wjj juichen het daarom zeer toe, dat particuliere krachten zich
aan dezelfde taak wijden."
Er zijn hier eenige particuliere bewaarscholen, dat is ontegenzeg
gelijk waar; die doen ook wel hun best en worden goed bezocht.
O. a. is er hier één in de Bakkersteeg welke 542 kinderen telt; het
gesticht »de Voorzienigheid" op de Hoogewoerd dat 210 kinderen
telt; de Stille Rjjn van mej. Omvlee onlangs opgeheven, dat 49 kin
deren telde, welke grootendeels naar de bewaarschool van het Nut
vertrokken; van daar dat deze op dit oogenblik eenige kinderen
meer heeft dan in de laatste jareri.
Kinderen der bewaarschool aan de Garenmarkt behooren echter
heeleinaal op die van het Nut niet tehuis, zooals ik reeds zeide; deze
zou spoedig verloopen als zjj er kwamen.
•Mocht onverhoopt de Commissie voor de bewaarschool der Garen
markt aan de op te heffen school eene andere beslemming geven,
dan nog zouden wij meenen, dat het niet op den weg ligt van het
Gemeentebestuur onmiddellijk tot uitbreiding van het gemeentelijk
bewaarschoolonderwijs over te gaan."
Tol hoe lang zou dan de gemeente wachten om over te gaan tot
uitbreiding van het gemeentelijk bewaarschoolonderwijs, wanneer de
particulieren geen geschikte localiteit vinden Waar zullen die kin
deren dan moeten heengaan?
De gemeente toch is niet van zoodanigen omvang, dat geene kin
deren woonachtig in de buurten aan de Garenmarkt eene bewaar
school, in een ander gedeelte der gemeente gevestigd, zouden kunnen
bezoeken."
Het is een dagelijks terugkeerend feit, vooral in den behoeftigen
stand, dat men de kleine kinderen het liefst stuurt naar een bewaar
school in de nabjjheid; zjj gaan dan mede met broer of zusje die
in de buurt een lagere school bezoekt. Het begeleiden van kleine
kinderen naar scholen op eenigen afstand heeft vooral in den min
deren stand meermalen bezwaren. Daarmede mag men dus wel degeljjk
rekening houden.
Wanneer er geen behoefte aan was, dan zou ik zoo dwaas niet
zijn er om te vragen enkel ter wille van hen die daar wonen.
•Wil de gemeente aan al deze bezwaren te gemoet komen, dan
zoude het aantal bewaarscholen aanmerkelijk moeten worden uit
gebreid."
Dit is weer overdrijven, waaraan ik niet gaarne mèe zou willen
doen. Maar zooals de toestand nu is met de overbevolking op de
openbare bewaarscholen en de noodzakelijkheid om elders een school
te stichten, moet men in aanmerking nemen dat men juist deze plek
als bijzonder gunstig kan beschouwen en dat het zeer wenschelijk is
van deze gelegenheid te profiteeren. Later zoude men wellicht niet
dan tegen zeer hoogen prjjs terrein kunnen koopen.
•Ten slotte achten wij het niet vrij van bedenking, dat de gemeente
overneemt eene particuliere inrichting, die zich wegens minder gun-
stigen financieelen toestand niet staande kan houden
De school op de Garenmarkt is eene school die bezocht wordt
door een goed getal kinderenzij kan alleen niet blijven bestaan
omdat door vermindering van bijdragen niet meer kan worden voor
zien in noodzakelijke reparatiën aan meubilair en aanschaffing van
noodige leermiddcleu. Ten onrechte wordt deze inrichting gelijk
gesteld met eene industrieele onderneming; wordt laatstbedoelde be
oordeeld naar hare financieele resultaten bier is het getal scholieren
een kenmerk van behoefte en bloei.
•Wij zouden vreezen, zeggen Burg. en Weth. verder, dat door
andere inrichtingen, in gelijke omstandigheden veikeerende, eveneens
op overneming door de gemeente zoude worden aangedrongen."
M. d. V.! Dit is geen argument want de Raad heeft het immers
steeds in zijne macht om elk geval op zich zelve te beoordeeleu; hij
kan altijd zeggen: het is hier een ander geval en wjj treden dus niet
in uw voorstel.
M. d. V.! Ik kan mij haast niet denken dat de voorstellers van de
regeling tot bepaling van een minimum-loon en maximum-arbeidstijd,
nu dit voorstel hebben ingediend. Want wil men werkelijk iets doen
voor den minderen man, dan is hier daarvoor de gelegenheid. Door
deze bewaarschool voor de gemeente over te nemen, geloof ik dat
men een weldaad bewijst aan den minderen man, aan hen, die zich
zeiven niet kunnen helpen. Om die reden zou het, dunkt mij, van
den Gemeenteraad zeer verstandig zijn wanneer hjj met beide handen
het voorstel der Commissie aangreep om deze school over te nemen.
Ik zal dan ook met volle overtuiging stemmen tegen het voorstel
van Burg. en Weth., terwijl ik de eer heb daartegenover het volgende
voorstel te doen: ȟe Raad besluite aan de Commissie voor de Bewaar
school aan de Garenmarkt te kennen te geven, dat haar voorstel tot
overneming van die school door den Gemeenteraad gaarne wordt aan
genomen".
De Voorzitter. Wat de heer Van Hamel voorstelt is geen amen
dement maar een nieuw voorstel, dat aan de orde komt wanneer het
voorstel van Burg. en Weth. mocht worden verworpen.
De heer De Goeje. Na al hetgeen door den heer Van Hamel is
gezegd, behoef ik niet veel meer bjj te voegen; alleen wenschiknog
op een enkel punt de aandacht te vestigen.
Het is onnoodig te bewjjzen dal er behoefte bestaat aan bewaar
schoolonderwijs in het zuidwestelijk gedeelte der stad, want ook Burg.
en Weth. ontkennen dit niet. Die behoef zal nog dringender worden
wanneer de school aan de Garenmarkt zijn opgeheven.
Ik geloof nu echter dat Burg. en Weth. zich hier op een verkeerd
standpunt hebben geplaatst.
Zij zeggen toch, dat eerst dan tot uitbreiding van het bewaarschool
onderwijs van gemeentewege mag worden overgegaan, wanneer on
omstooteljjk vaststaat, dat niet op andere wijze in die behoefte wordt
voorzien. Ik meen dat dit niet het standpunt is, waarop de Gemeente
raad zich mag plaatsen. Wij hebben nu eenmaal op ons genomen
in deze gemeente voor bewaarschoolonderwijs te zorgen, en bljjkt er
dus behoefte aan uitbreiding van dat onderwijs te bestaan, dan moeten
w|j, Burg. en Weth. zeggen dit zelf, niet halverwege blijven staan.
Wanneer er derhalve behoefte bestaat, moet daarin worden voorzien,
tenzij onomstooteljjk vaststaat dat door vereenigingen of door parti
culieren in die behoefte zal worden voorzien. Dit laatste nu staat
niet onomstooteljjk vast. Burg. en Weth. zeggen: »Wjj juichen het
daarom zeer toe, dat particuliere krachten zich aan dezelfde taak
wjjden en houden ons overtuigd, dat de Commissie van de Bewaar
school aan de Garenmarkt die poging van particulieren zeer zoude
kunnen bevorderen, wanneer zij, na afwjjzing van het onderhavige
verzoek, hare vrijvallende localiteit voor dat doel wilde beschikbaar
stellen ten bate van eene particuliere vereeniging."
Zooals ik van alleszins betrouwbare zjjde heb vernomen bestaat op
dit laatste geen vooruitzicht.
En waar nu aan de gemeente een terrein met localiteit wordt aan
geboden voor eene betrekkelijk geringe som, daar meen ik, dat wjj
deze gelegenheid niet moeten laten voorbijgaan; want later, wanneer
de behoefte grooter wordt, zal het wellicht moeielijker vallen en
zeer zeker kostbaarder zjjn, eene school te stichten. In het welbe
grepen belang van de gemeente is het dus, geloof ik, wenscheljjk
om het aanbod van de Commissie aan te nemen.
Thans nog een enkel woord over het adres van het Nutsdepar-
tement.
Het maakt een allerzonderlingsten indruk dat een bestuur van eene
vereeniging die ten nutte van het algemeen wil opkomen, een maatregel
bestrjjdt, zoo evident ten nutte van de kinderen der minvermogenden, en
dat wel met een argument, dat zoo volkomen onwaar en onjuist is,
dat ik mij uiet begrijpen kan hoe men het heeft kunnen neerschrijven.
De school op de Garenmarkt, zooals reeds door den heer Van Hamel
gezegd is, voorziet, en eene eventueel daar te stichten gemeenteschool
zal slechts voorzien in het onderwijs aan on- en minvermogenden;
die van het Nut is ingericht voor hen die het betalen kunnen, en
kan onmogelijk ooit ingericht worden voor anderen.
Van concurrentie kan dus daarbij geen sprake wezen.
De heer Van Kempen. Het klinkt eem'gszins vreemd dat de per
sonen die den voorgaanden keer stemden tegen een maatregel in het
belang van den werkman, natuurlijk niet omdat ze tegen den werk
man zjjn maar omdat dit der gemeente iets zou kosten, nu licht
over een zaak heen loopen, die eenige duizenden aau de gemeente
zal kosten.
Wjj moeten niet vergeten dat de gemeente volstrekt niet verplicht
