55
maar de vaste overtuiging van de groote meerderheid van den Raad,
dat de post op de begrooting behoort te blijven. En nu de andere
argumenten.
De heer Van Geer zegt een voorstander te zijn van het openbaar
onderwijs, maar ondanks die verklaring beweert hij, dat men bij het
aandachtig nagaan der begrooting zal bemerken dat de uitgaven voor
het onderwijs hier meer dan noodzakelijk is, worden opgevoerd.
Bij die beschuldiging ware het alleszins wenschelijk geweest de
posten aan te wyzen waaruit kan blijken of zijne raeening gegrond
is. Er wordt echter geen enkele post genoemd. Het is volkomen
waar, dat onze gemeente voor het openbaar onderwijs veel meer
doet dan waartoe de wet haar verplicht, maar behalve de Inrichting
voor Oost-lndisehe Ambtenaren over welker bestaan steeds het zwaard
van Damocles hangt, zou ik meenen dat noch de lieer Van Geer noch
de meerderheid van dezen Raad eenige instelling van onderwijs hier
zoude willen opheffen. Wanneer men zou willen spreken van de op
heffing van de hoogere burgerschool voor meisjes, van de kwcek-
sehool voor onderwijzers en onderwijzeressen, van alle openbare be
waarscholen, dan vraag ik of daarvoor ooit in den Raad eene meer
derheid te vinden zoude zijn. En zoolang die instellingen blijven
gehandhaafd, spreekt het toch van zelf, dat daarvoor uitgaven moeten
worden gedaan en dat de uitgaven op de begrooting moeten worden
uitgetrokken.
Ten derde meent de heer Van Geer dat bezuinigd kan worden op
de posten voor openbare werken. Üp welke posten die bezuiniging
zou kunnen plaats hebben, wordt wederom niet aangewezen. Nu
meen ik, dat Prof. Van Geer, als hij werkelijk de begrooting en de
daarover uitgebrachte verslagen aandachtig had nagegaan, zeer zeker
tot de tegenovergestelde conclusie zou zijn gekomen. Er zou eer
grond zijn om te klagen dat op die uitgaven meer dan wenschelijk
is, is bezuinigd, zeker niet dat zij te sterk zijn opgedreven.
Ik meen alzoo aangetoond te hebben dat Prof. Van Geer in zijn
stuk alles gedaan heeft om het financieel beleid van het Gemeente
bestuur in discrediet te brengen, zonder met een enkel deugdelijk
argument zijn ernstige beschuldiging te hebben gestaafd. Dit is zoo
sterk dat hij aan Burg. en Weth een verkeerd argument in den
mond legt, dat namelijk Burg. en Weth. hunne opgave over de
laatste 7 jaren om aan te toonen dat men steeds f 12000 a 13000
beneden het maximum is gebleven, zouden hebben gebruikt als ar
gument voor de noodzakelijkheid der verhooging van het maximum.
Het spreekt van zelf, dat Burg. en Weth. dit feit aanhaalden, niet
om de belasting-verhooging te rechtvaardigen, doch alleen om aan te
toonen, dat het volstrekt niet gevaarlijk is het maximun eenigszins
hooger te stellen dan de directe behoefte, zooals de ervaring heeft
geleerd.
En wat doet nu Professor Van Geer? Om het voorstel van Burg.
en Weth. in discrediet te brengen, rekent hij uit onder opmerking,
dat zulk eene verhooging bij de burgerij zeker geen gunstig onthaal
zal vinden, dat door aanneming van dat voorstel de belasting met
ongeveer 17 pCt. vermeerderen zal. Maar dit zou alleen dan het
geval wezen, wanneer de Raad over het aangevraagde maximnm
wenschte te beschikken. De overigens volmaakt juiste opmerking
van Prof. Van Geer: »dat een maximum wordt voorgeschreven als
uiterste grens die bereikt mag worden, terwijl het gewenscht is
•zoover mogelijk daarbinnen te blijven", mag dus niet worden aan
gevoerd tegen de redeneering van Burg. en Weth., doch integendeel
tegen de berekening van Prof. Van Geer.
De heer Van Geer is iemand, die dikwijls in publieke zaken zeer
verstandig spreekt en naar wien ik gaarne luister. Daarom had men van
hem mogen verwachten, dat hij zich niet bepaald had tot het neer
schrijven van onbewezen stellingen, doch dat hij zijn meening door
cijfers had gestaafd. En dat is door hem niet gedaan!
Wat is de reden, dat een verhooging van belasting tijdelijk noodig is?
Is 't werkelijk waar, dat dit een gevolg is van een bedenkelijke op
voering der uitgaven? Ik geloof het niet. De voornaamste reden is,
mijns inziens, het argument, dat door Burg. en Weth. is aangegeven,
en dat in de stukken door het Dagelijksch Bessuur zoo uitnemend
is toegelicht, nml. dat de Inkomsten zullen moeten worden verhoogd
tengevolge van de mindere opbrengst van de Gasfabriek door de ver
hooging van de steenkolenprijzen.
Nu mag de heer Van Geer dit argument zóó zwak vinden, dat
daaraan geene overtuigende kracht kan worden toegekend, 't is toch
inderdaad het eenige, en wel het meest krachtige en onwraakbare
argument voor de noodzakelijkheid der verhooging. De mindere op
brengst van de Gasfabriek moet door andere inkomsten vervangen
worden. De behoeften van den dienst eischen dit.
Ook had ik nog het plan even te spreken over het rapport van de
Commissie van Financiën, maar aangezien ik het grootendeels met
het gesprokene door den heer Bool eens ben, zal ik kort zijn.
Het is ook mijne meening, dat de draagkracht van de ingezetenen
niet uitsluitend naar de Inkomsten-Belasting kan worden afgemeten.
Hoewel de toename van de volkswelvaart natuurlijk nooit uit één
kenteeken kan worden opgemaakt, doch van tal van omstandigheden
afhangt, erken ik, dat wanneer de Inkomsterv-Belasting eerlijk werd
uitgevoerd, en ieder zijn werkelijk inkomen opgaf, men daardoor vrij
wel in staat zou zijn over de draagkracht der ingezetenen te oor-
deelen. Maar ieder, die met de kaart van het land bekend is, weet,
dat het inkomen van de ingezetenen door elkander genomen veel
hooger is, dan in het kohier wordt opgegeven.
Daarom is 't zonderling van de Commissie van Financiën, dat zij
zich aan deze zeer onjuiste basis heeft vastgeklemd. Zij rekent ons
voor, dat de opbrengst van de opcenten op de Grondbelasting niet
minder dan 1/5 in de 10 jaren is gestegen. In gelijke evenredigheid
ongeveer is vermeerderd het bedrag van de opcenten op de Personeele
Belasting. In zooverre uit die laatste verhooging blijkt dat de huur
waarde is gestegen zijn die cijfers een kenteeken van meerdere wel
vaart. Dit wordt door de Commissie van Financiën zelve opgemerkt,
doch, starende op het weinig veranderde cijfers van het belastbaar
inkomen, worden door haar de vaste kenteekenen van vermeerderde
welvaart weggeworpen, en blijft zij zich vastklampen aan het onver
anderde cijfer der belasting op het inkomen, eene belasting die zooals
iedereen weet eene zeer onjuiste basis is. Het bestaan van andere
kenteekenen, waaruit blijkt, dat de welvaart is toegenomen, had er
moeten leiden, om haar te overtuigen, dat het cijfer van het belastbaar
inkomen onjuist is.
Nog een enkel woord over het bedrag waarmede de Inkomsten-
Belasting zoude moeten worden verhoogd. Ik verklaar mij geheel
te scharen aan de zijde van onzen Voorzitter; dat is geene zaak die
elk jaar aan de orde moet komen. Wij zouden, dunkt mij, kinder
achtig handelen, wanneer wij precies gingen uitrekenen hoeveel wij
dit jaar meer noodig hebben om in den dienst te voorzien, en alleen
met dat bedrag het tegenwoordig maximum verhoogden, om het
volgende jaar daarop wellicht weder terug te komen. Het is vol
komen juist door den Voorzitter aangetoond, dat zoolang de Inkomsten-
Bclasting bestaan heeft, men altijd heeft getracht zoover mogelijk
beneden het maximum te blijven. Dit zal ook zonder twijfel nu ge
schieden. En mochten de steenkolenprijzen verder naar de laagte
gaan en de opbrengst der Gasfabriek dientengevolge stijgen, dan zal
men waarschijnlijk spoedig den tijd beleven dat de belasting weder
daalt beneden het tegenwoordige maximum. Op die gronden zal ik
stemmen vóór het voorstel van Burg. en Weth. en tegen het amen
dement van de Commissie van Financiën.
De heer Fockema Andreae. M. d. V.! Laat ik beginnen met een
enkel woord naar aanleiding van hetgeen gezegd hebt vóórdat
deze discussie aanving. Gij hebt gezegd dat de Raad bestond uit
zelfstandige vrije mannen, die geheel vrij waren om bij elke Begroo-
ling te stemmen zooals zij verkozen, en zou er in zien een onge
motiveerd wantrouwen tegenover het Dagelijksch Bestuur wanneer
het maximumcijfer zoo beperkt mogelijk werd verhoogd.
Ik begin met in dat opzicht geheel van gevoelen met U te ver
schillen. Ik ben er ver af het Dagelijksch Bestuur te wantrouwen,
maar het komt mij voor, en ik zou mij niet kunnen begrjjpen hoe
iemand daarover anders dacht, dat de Raad er toch is om aan het
Dagelijksch Bestuur den weg te wijzen dien hjj op wil. Wanneer
de Raad van meening is dat de Inkomsten-Belasting niet verhoogd
moet worden, dan zegt hij dit aan het Dagelijksch Bestuur, door het
maximum op f 150.000 te laten of slechts zooveel hooger te stelten
als hij denkt dit jaar noodig te zijn. Meent de Raad dat de belas
ting mag stijgen, wanneer de behoeften dit medebrengen, tot hoog
stens f 175.000 dan neemt hij het voorstel van Burg. en Weth. aan.
Zij die stemmen voor het amendement van de Commissie van Finan
cien toonen daarmede niet het minste wantrouwen in het Dagelijksch
Bestuur; maar zeggen eenvoudig: wij vertrouwen U toe het beheer
onzer geldmiddelen, en wij wenschen dat de behoeften niet meer
worden uitgebreid, dan tot zoover er in kan voorzien blijven worden
door eene Inkomsten-Belasting van f 150.000. Het is alleen een
verschil van meening. Dat verschil is zeer duidelijk gebleken uit
hetgeen door de heeren Bool en Was is gezegd ter bestrijding van
het rapport der Commissie van Financien.
Omtrent hetgeen door deze heeren gezegd is, merk ik in de aller
eerste plaats op, dat als ik 't wel verstaan heb de heer Bool
gesproken heeft van een door ons gebezigde uitdrukking, nml.: van
•achteruitgang". Dit woord is door de Commissie, noch door mij ge
bruikt; wij zeiden slechts in ons rapport: »dat o. i. van geen voor
uitgang bleek."
De welvaart is naar onze meening niet toegenomen, en wij hebben
ons beroepen op de cijfers van het belastbaar inkomen. Wanneer nu
een lid van den Raad, zooals de heer Was, zegt te twijfelen aan de
juistheid van die cijfers, dan is dat mij eenigermate verklaarbaar.
Maar juist omdat ik vertrouwen stel in het Dagelijksch Bestuur is
't my onverklaarbaar, dat zulk een argument ook door Burg. en Weth.
gebruikt wordt.
De heer Bool heeft ons gezegd, dat de aangiften voor de Inkomsten-
Belasting meestal te laag zijn gedaan. Ik zou daarop willen ant
woorden: Welnu, waarom verhoogt gij ze dan niet; gij hebt er de
middelen toe in handen! En als gij 'tniet doet, dan moogt gij u ook
niet op de onjuistheid van die cijfers beroepen.
Maar ik wil eens aannemen, dat er te laag is aangegeven; dan zal
't toch zeker niet alleen in de jaren na 1879, maar ook in en voor
1879 zijn geschied! Ik neem zelfs aan dat in het cijfer van die Be
lasting een constante fout zit; maar dan is die fout niet anders of
grooter dan voor tien jaar! Als dus het belastbaar inkomen in die
tien jaren gelijk blijkt gebleven te zijn, dan mogen wij daaruit af
leiden, dat de welvaart in de gemeente niet is toegenomen.
Maar, zegt de heer Bool, de marktgelden zijn een weinig gestegen.
Ik doe opmerken, dat die stijging zeer onbelangrijk is, en dus heel
weinig bewijst. Het groote verschil, waarop de heer Bool wijst, zit
in de verhooging van het staangeld op de kermis, niet in toege
nomen verkeer.
Dan, zegt de Wethouder van Financiën, zijn de opcenten op de
Grondbelasting en op het Personeel vermeerderd. Wat ik daarom
trent echter heb gehoord, heeft mij niet overtuigd. Indien ik geen
andere maatstaf had in den aanslag in de Plaatselijke Direete Belas
ting, dan zou ik misschien hechten aan de verfraaiing van de gevels.
Maar tegenover het cijfer van het belastbaar inkomen durf ik er in 't
geheel geen waarde aan hechten.
Verhooging en toename van weelde is nog geen bewijs voor ver
meerdering van welvaart. Ik maak er niemand een verwijt van,
maar ik wijs alleen op de quaestie van de Gehoorzaal. Wat doen
wij? Er brandt een gebouw van f 45000 af, en wij zetten er een
voor in de plaats, dat f 150.000 kost! Is dit nu een bewijs, dat Leiden
in welvaart is toegemen? Neen!
En zoo gaat 't ook bij particulieren bij de verfraaiing van hunne
gevels. De een doet 't, en kan 't doen, en een ander volgt zijn
voorbeeld, ofschoon hij misschien beter had gedaan het achterwege
te laten.
