24
zooverre met den consulent van gevoelen, dat wij het niet alleen niet
waarschijnlijk achtendal die oprichting alleen plaats had met het oog
op de Leidsche Tramway, maar zien uit de ons toegezonden bescheiden
duidelijk hel tegendeel: niet zoozeer met het oog op hel doel der Maat
schappij, zooals dit in hel overgelegde prospectus wordt omschreven,
als wel omdat daaruit blijkt dat reeds sedert 12 Mei 1879 de paarden
spoorweg te Mannheim en Lüdwigshafen door de Maatschappij geëxploi
teerd wordt. Maar zelfs al ware dit vermoeden van den consulent in
zooverre juist, dan nog is hel ons niet duidelijk dat daarin op zichzelf
eene speciale reden van wantrouwen zoude liggen. Op dienzelfden grond
zoude elke nieuwe onderneming met wantrouwen moeten worden ont
vangen en het behoeft geen betoog dal daardoor in eens en voor goed
elke onderneming onmogelijk gemaakt zoude worden.
Het bezwaar, dat vonnissen tegen de Maatschappij verkregen, in het
buitenland niet executabel zouden zijn, kan volgens de meening van den
consulent alléén worden opgeheven, wanneer deze builenlandsche Maat
schappij hier te lande voldoende bezittingen had of voldoende zekerheid
voor de nakoming harer verplichtingen stelde.
Bij de eerste lezing, meenden wij, in dit gedeelte van het advies eene
gewenschte oplossing van het bezwaar te vinden, want het schijnt ons
inderdaad niet moeielijk een voldoenden waarborg aan te geven tegen
mogelijke schade door de gemeente te lijden bij eene eventueele décon
fiture van de Maatschappij, doch wij moeten volmondig verklaren niet
te begrijpen met welk doel dit denkbeeld, door den consulent aan de
hand werd gegeven, daar hij er onmiddellijk op laat volgen: «Welke
waarde echter die bezittingen zouden moeten vertegenwoordigen of tol
welk cjjfer dergelijke zekerheid zou moeten worden gesteld om voldoende
te zijn, moge moeielijk te bepalen zijn, daar men vooraf niet alle gevol
gen uit hel niet nakomen eener overeenkomst enz. kan voorzien, dit is
echter zeker, dat later wel eens zou kunnen blijken, dat noch de nu
lol 2000 verminderde zekerheid, noch de bepaling in uw brief van
5 Maart jl. verval, noch het ijzer van den Tramway genoegzamen waar
borg opleverden." Inderdaadtegenover de praemisse dat het niet moge
lijk is om alle eventualiteiten te voorzien, is het stellen van waarborgen
eene bepaalde onmogelijkheidmaar wij veroorloven ons de opmerking
dat ook tegenover eene Nederlandsche firma in Nederland gevestigd het
zelfde argument aangevoerd kan worden; en de ondervinding, zelfs van
zeer recenten lijd, heeft dat duidelijk genoeg bewezen; doch wanneer wij
ons niet vermoeien, met het zoeken naar alle mogelijke gebeurlijkheden,
maar ons bepalen tot het praktische gedeelte der kwestie, dan schijnt
dit ons toe zich te reduceren tol de beantwoording der vraag: welk
nadeel zal de gemeente ingeval van décomfilure der Maatschappij lijden
en tol welke uitgaven zal deze haar noodzaken?
Op het eerste gedeelte dier vraag is het ons niet gelukt een antwoord
te vinden. Het zou zeker nu reeds een groot gemis zijn voor de inge
zetenen en de vreemdelingen, die Leiden bezoeken, wanneer de exploi
tatie van den paardenspoorweg gestaakt werden naarmate de exploitatie
langer geduurd heeft, zou het gemis zwaarder gevoeld worden; maar
wij gelooven niet, dat er iets te noemen is, dat men zoude kunnen
aanduiden, als eene schade door de gemeente te lijden, tengevolge van
de staking der exploitatie, vatbaar om in eene geldsom te worden uit
gedrukt, welker betaling als vergoeding voor kosten, schaden en interes
sen zoude kunnen worden geeischt. Van geheel anderen aard is het
tweede gedeelte der vraag, en daarop is even gemakkelijk een stellig
antwoord te geven, als het ons onmogelijk was, er een op het eerste
gedeelte te vinden. In het gestelde geval, nl. zouden de ijzeren rails
opgebroken en de straten in haren vorigen toestand terug gebracht moe
ten worden, maar daarmede zoude dan ook alles gedaan zijn, en het is
zeker niet moeielijk aan te geven, welke uitgaven dit werk zoude ver
oorzaken. Die uitgaven kunnen worden geraamd op eene som van 3000
en wanneer nu hel denkbeeld in uwen brief van 5 Maart jl. aan den
consulent in toepassing wordt gebracht, dan zoude, naar onze meening,
de uilvoering dier verstrating ruimschoots gewaarborgd zijn.
Behalve de 2000 waarborgkapitaalkan de waarde der stallen en
remises voor afbraak op ƒ2500 en die van het ijzer der rails op ƒ500
worden gesteld, zoodat er dan nog een overschot van ƒ2000 voor de
gemeentekas zoude overblijven.
Zoo wij dus van een praktisch standpunt de zaak beschouwende in
de inwilliging van het verzoek geen bezwaar zien, zij heeft nog eene
andere zijde, welke door den consulent, uit den aard der zaak onaan
geroerd is gelaten, daar hem alleen een rechtsgeleerd advies gevraagd werd.
Evenals het praktische terrein, betreden wij ook het laatstbedoelde
met meer vrijmoedigheid dan het rechtsgeleerde, nl. dat der moraliteit.
Het was ons allen, (wij bedoelen daarmede den geheelen Raad) niet
onbekenddat de firma Crans dj C°. de concessie aanvroegmet het
doel haar over te dragen aan hare geldschieters en dat die geldschieters
Engelschen waren. In het volle vertrouwendat bij eene behoorlijke
uitvoering der concessie deze op hun naam zoude worden gesteld, heb
ben zij de noodige fondsen verstrekt, en nu is het naar onze opvatting
in strijd met de goede trouw, wanneer dit wordt geweigerd op geen
anderen grond, dan dat het den Leidschen gemeenteraad evenmin als
eenig particulier gegeven is alle mogelijke eventualiteiten te voorzien,
en daartegen vooraf maatregelen of waarborgen te nemen. Wij zijn van
oordeel, dat de weigering alleen gebaseerd zoude mogen zijn op deug
delijke bew\jzen, of zoo men dit te sterk uitgedrukt acht, dan toch min
stens op gegronde vermoedens van insolidileit der aanvragers; maar dat
het niet aangaat als reden van weigering aan te geven, dat de Maat
schappij nog eerst onlangs is opgericht; en wat haar soliditeit betreft,
zal men bezwaarlijk kunnen ontkennen, dat het haar gemakkelijker zou
vallen die met de opgedane ondervinding te bewijzen, dan het ons zoude
zjjn het tegendeel aan te toonen; en daarenboven houde men wel in het
oog, dal eene weigering niet alleen een direct nadeel voor de Maatschappij
zoude zjjn, maar daarenboven haar crediet, eene levenskwestie voor eene
jeugdige maatschappij, een gevoelige knak zoude geven.
Wij aarzelen dan ook niet, Uw College aan te raden, aan den Raad
voor te stellen: met wijziging van het raadsbesluit van 30 December
1878, de gevraagde vergunning tot het overdragen der concessie enz.
aan de Tramway-Trust-Company te verleenenop voorwaardedat het
waarborgkapitaal en de onroerende goederen der Maatschappij binnen de
gemeenten Zoeterwoude, Oegstgeest en Leiden gelegen, voor de richtige
uitvoering der concessie en exploitatie, ten voordeele der gemeente ver
bonden worden en de gemeente het recht heeft, zich die zonder vorm
van proces toe te eigenen, wanneer de nieuwe concessionaris, volgens
oordeel van den Gemeenteraad, aan zijne verplichtingen tekort komt;
en verder onder bepaling, dat dit besluit niet wordt uitgevoerd vóór
dat de stallen en remisen op het daarvoor in erfpacht uitgegeven terrein
buiten de voormalige Hoogewoerdspoort zijn opgericht en overigens onder
dezelfde bepaling ten aanzien van het kiezen van domicilie.
Aan HH. Burgemeester De Commissie van Fabricage, enz.
en Wethouders.
N'. 77. Leiden, 4 Mei 1880.
Naar aanleiding van het besluit, genomen in de raadszitting van 30
April jl., hebben wij de eer Uwe Vergadering mede te deelen dat erbij
den Hoogleeraar Dr. P. L. Rijke geenerlei bezwaar bestaat tegen het door
den druk openbaar maken van het verslag omtrent het lichtvermogen
gedurende de drie eerste maanden van dit jaar, van het gas der Stede
lijke Gasfabriek alhier.
Aan den Gemeenteraad. Burgemeester en Wethouders, enz.
Leiden, 30 Maart 1880.
Ik heb de eer U te berichtendal ik gedurende hel afgeloopen kwar
taal voor het lichtvermogen van het gas der Stedeljjke Gasfabriek ge
vonden heb:
In Januari 13.37 14.06 12.53
Februari 14.47 16.24 12.25
Maart 14.79 15.30 14.40.
De eenheid, waarin de bovenstaande waarden zijn)uitgedrukt, is het
licht dat men verkrijgt van eene spermacetikaars, die 120 Eng. grein
per uur verbrandt, en waarvan er 6 in het Eng. pond gaan,
De gebezigde brander is de zoogenaamde Sugg's Londen Argand bur
ner n°. 1 met 24 openingen, waarbij 5 Eng. voeten (141.6 dm*.) per
uur verbruikt worden.
De photometerwaarmee is waargenomenis een zoogenaamde Letheby-
Bunsen'sche photometer. Het instrument is vervaardigd door den inge
nieur William Sugg en kornt in alle deelen overeen met de toestellen
die in Londen gebezigd worden bij het onderzoekdat daar van over
heidswege (de metropolitan Board of Works) geschiedt. Ook de door
mij gebezigde kaarsen zijn dezelfde als die welke men aldaar gebruikt.
Ik heb nochtans gemeend niet alleen op den hoe gunstig ook
bekenden naam van den vervaardiger van den toestel te mogen afgaan,
en heb daarom de onderscheiden deelen er van, met inbegrip van den
meter, nauwkeurig onderzocht. Ik heb bevonden, dat de miswijzingen
van den toestel veel kleiner zijn, dan de onvermijdelijke fouten van
observatie. Zij kunnen op de einduitkomsten geen merkbaren invloed
hebben uitgeoefend.
Dat ik in de maanden Februari en Maart gunstigere uitkomsten dan
in Januari verkregen heb, moet daaraan worden toegeschreven, dat de
buis aan de Zonneveldsteeg (kleine Ruïne), welke het door mij gebruikte
gas levert, in de maand Februari in rechtstreeksche gemeenschap is ge
steld met een hoofdbuis in de Breestraat. Verder dient te worden op-
gemeikl, dat het hooge cjjfer (16.24), in de maand Februari verkregen
is op een avond, waarop opzettelijk meer Cannelkool dan gewoonlijk
voor de distellatie is gebezigd.
Daar de door mij gebezigde toestel eene rechtstreeksche vergelijking
toelaat van mijne uitkomsten met die, welke te Londen, van wege het
Metropolitan Board of Works verkregen wordenlaat ik hier volgen
hetgeen omtrent het kwartaal eindigende 30 Sept. 11. is meegedeeld
Station Beckton (gewoon gas) 17.2 17.9 16.7
Frendly Place 16.9 17.4 16.5
Cambdenstreet 17.6 19.7 16.2
ia Ludbroke Grove 17.3 18.3 16.0
Carlyle Square 16.6 17.2 16.0
Graham Road 17.3 18.9 16.3
Devon's Road 17.4 18.1 16.6
Milbankslreel (Cannel gas) 21.4 23.3 20.1
Commercial Gas-Company.
Station Parnellroad (gewoon gas) 17.3 18.3 16.1
i) Willclose square 17.1 18.2 15.6
South Metropolitan Gas-Company.
Station Hillst (gewoon gas) 16.8 18.5 15.9.
Het is u zeker bekenddal thans aan elke Gasmaatschappijdie in
Engeland wordt opgericht, door het Parlement de verplichting wordt op
gelegd gas te leveren dat een lichtvermogen van minstens 16 kaarsen bezit.
Ben ik wel ingelicht, dan zal men weldra nog hoogere eischen gaan
stellen.
Ik heb tot nu toe zelfs geen sporen van zwavelwaterstofgas in hel
onderzochte gas kunnen ontdekken.
In de volgende verslagen zal ik opgeven, hoeveel er aan zwavel, am
monia en koolzuur in voorkomt.
Aan Heeren Commissarissen der Stedelijke (w. g.) P. L. Rijke.
Gasfabriek te Leiden. Voor copy conform,
D. V. d. Horst.
Leiden, 7 April 1880.
Ik heb de eer ter Uwer kennis te brengen, dat ik zelf heden het
lichtvermogen van het gas aan de Stedelijke Gasfabriek bepaald heb. Ik
heb bevonden dat, terwjjl dit lichtvermogen bij de Zonneveldsteeg 14.4
kaarsen bedroegde photometer aan de fabriek vier kaarsen meer aanwees.
Aan Heeren Commissarissen der Stedelijke (w. g.) P. L. Rijke.
Gasfabriek te Leiden. Voor copy conform,
D. V. d. Horst.
Te Leiden ter Boekdrukkerij van J. C. DRABBE.
Gemiddelde waarde. Grootste waarde. Kleinste waarde.
Gaslight Coke-Company. Gemiddelde waarde. Grootste waarde. Kleinste waarde.
