ling verdienen, em te geraken tot spoedige en goede bebouwing, opdat
deze plaats vinde stelselmatig, roet betrachting zoowel van de belangen der
openbare gezondheid en veiligheid als van den rechtmatigen eischom de
nieuw te verrijzen wijk te doen strekken tot verfraaiing van de stad.
Met opzicht tot het eerste punt het reserveeren tot eene bijzondere
bestemming van gedeelten van het plein- komt vooraan in aanmerking de
bohoefte aan schoollocalenmet bijbehoorende speelplaatsen.
Zonder de nog door den Kaad ondervverpelijk te nemen beslissing vooruit
te loopen, meent de commissie, dat in de behoefte ruim zal voorzien zijn
door te rekenen op eene tusschenschool voor ij a 4U0 en eene bewaar
school voor 600 kinderen, en zelfs volstaan zou kunnen worden met
de tusschenschool, aangezien voor de bewaarschool elders in de stad gele
genheid bestaat.
Welk gedeelte, of welke gedeelten, zij daartoe zou aangewezen wenschen
de beantwoording dier vraag acht zij afhankelijk van die, of ook voor
eenige Akademische inrichting, zooals voor een reeds in den Kaad ter
loops besproken zoötomisch-kabinetterrein moet gereserveerd wordenen
zoo ja, van welke uitgebreidheid?
Naar gelang van de beslissing dier vraagpunten zou overweging verdienen,
om ter zake af te zonderen of het middengedeelte van de zijde vau het
plein langs de Kaamsteeg, öt gedeelten van de beide tegenovergestelde
strookengelegen langs de gedempte Koepoorisgracht en langs de Garen-
markt.
Trouwens, welke terreingedeelten voor dit of dat bijzonder doel aan te
wijzen, is eene zaak van latere zorg, nadat zal uitgemaakt zijn, op welke
gebouwen moet gerekend worden. De ruimte daartoe gevorderdzal dan
tot aanwijzing leiden der doelmatigste plaatsing.
Van meer overwegend belang is te beslissen over al of niet kosteloozen
afstanil van den daarna ter bebouwing beschikbaar blijvenden grond.
Zeer zeker zullen bedenkingen worden geopperd tegen den kosteloozen
afstand, omdat de bebouwing der Kuïne onvermijdelijk zal vorderen, het
doen van niet onbelangrijke uitgaven ten laste der gemeente, en wel van
buitengewone voor den aanleg van straten, kolken, gaspijpen en lantaarns,
pompen, riolen en wat dies meer zij, en van gewone voor straatverlichting,
bewaking, reiniging en onderhoud.
Tegenover die directe uitgaven staat, dat de gemeente gedurende de
eerste zes jaren, na de bebouwing, van de nieuw bebouwde perceelen op
geen opcenten mag rekenen op de hoofdsom van de grondbelastingen
slechts van lieverlede gebaat zal worden door het haar toevallend aandeel
in de personeele belasting, alsmede in de plaatselijke directe belasting, van
de nieuwe bewoners te heffen.
Zeer zeker zal uit dien hoofde menigeen den kosteloozen afstand voor
de gemeente niet gerechtvaardigd vinden.
Hoezeer de Commissie van oordeel is, de zaak uit ruimer gezichtspunt
te moeten beschouwen, niet beperkt door benaderende becijfering van het
vermoedelijk equivalent, maar door rekening te houden met de velerleion
doenlijk alle in cijlers uiltedrukken voordeelenwelke door het ontstaan en
de bewoning der nieuwe wijk der Gemeente op den duur zullen ten deel
vallen, heelt zij vermeend wel te doen, eene proeve vau becijfering der
eventueel directe baten te leveren, ten einde aan te tonnen, dat de te
vorderen opoffering ruimschoots zal goedgemaakt wordenal ware het al
léén door de som der te verwachten directe voordeelen.
Om daartoe te geraken, moet de Commissie hare nader te volgen be
spreking van een bebouwingsplan vooruiiloopen en. neemt zij als grondslag
van berekening aan het daar sub lilt. B aanbevolen ontwerp.
Woidt dat gevolgd, dan kunnen de kosten voor waterloozingskanalen
met kolken, bestrating, plaritsoenaauleg, aanleg ter toepassing van het
Liernursche reinigingstelsel, en voor gasbuizen en straatlantaarns, welke
voor rekening komen der gemeente, begroot worden op 25000.terwijl
dan daartegenover is te stellenals raming der jaarlijksehe opbrengst
aan diverse der gemeente toevloeiende belastingen, een bedrag van
ƒ6000, ongerekend de later te verwachten 40 opcenten, naar gelang grond
lasten kunnen geheven worden.
Nu nog getracht de vraag te beantwoorden: welke opbrengst in billijk
heid zou te verwachten zijn, hetzij door de helling eener grondrente, dan
wel door verkoop, indien de grond niet kosteloos werd afgestaan?
Voor de oppervlakte van het plein in rond getal stellende 19000 cen
tiaren, en daarvan, volgens plan lilt. B, omstreeks de lielttof 9000 cen
tiaren als te bebouwen, dan zouden overschieten Jr 10000 voor straten,
plantsoen, tuinen en speelplaatsen, waarvan 4000 centiaren, 'als aan
particulieren at te staan vcor tuinen der te bouwen woningen.
Wordt gevolgd de bestaande regel, om de grondrente slechts te heffen
van onbebouwJe eigendommendan vallen alléén de laatstgenoemde
4000 centiarenin de termen van renleheffing. Tot dus verre was de
maatstaf 3 cents, te vorderen per centiare, atkoopbaar tegen betaling van
25 maal dat bedrag. Zal men nu, met het oog op den bijzonder voordeeli-
gen stand, dien maatstaf kunnen verhoogenen b. v. stellen van 3 tot
10 cents, naar gelang rede is van het afstaan van de gedeelten der lluïue
gelegen langs de Kaamsteeglangs de gedempte Koepoortsgrachtof de
Garenmarktdan nel langs de Steenschuur? Zoo ja, dan wordt, als ge
middeld cijfer 6 cents per centiare stellende, het totaal der te bedingen
grondrente per jaar ƒ240 en de eventueele afkoopsom ƒ6000.
Bovenstaande cijfers, hoe onvolkomen ook, als resultaten van globale
ramingenpleiten welsprekender voor kosteloozen afstand dan lange rede
neeringenen als men zich daar te hoven voor oogen stelt het aanzienlijke
bedrag, gevorderd tot de bebouwing der Ruïne; de wenschelijkheid
om daartoe te geraken niet broksgewijze over tal van jarenmaar wèl
voor het geheel binnen den kortst mogelijken tijd; de aan gegadigden
noodwendig te stellen eischenom naar een vastgesteld plan te werken
en met naleving van zekere voorschriften de moeielijkheidom in den
tegenwoordigen tijd, hier ter stede op huurprijzen te rekenen, evenredig
aan de kosten en risico der exploitatie; alsmede, de waarschijnlijk te stel
len eisch van aansluiting der nieuwe woningen, op kosten der eigenaars,
aan het Liernursche of eenig ander algemeen aan te nemen reinigings
stelseldan zal, vleit zich de Commissie, menige bedenking vervallen
tegen den kosteloozen afstand a priori ontstaan.
De vervolgens te beantwoorden vraag is: welke maatregelen aanbeveling
verdienenom stelselmatig te geraken tot doelmatige en spoedige be
bouwing
De meest gewenschte oplossing zou zeker zijn, dat eene vereeniging
zich vormde, welke voldoende waarborgen gaf, dat zij niet alleen de lust
maar ook de middelen bezit, om binnen een billijk maximum van tijd,
het geheele plein te behouwen. Die waarborgen worden noodig geacht,
opdat niet ter wille van vluchtige plannenmakers, ol van speculatiën zonder
degelijken grondslag, ernstige ondernemingen achteruitgesteldof geheel
uit het veld geslagen wordenen zoodoende het algemeen belang wordt
geschaad.
Doet zich zoodanige gelegenheid niet voor, dan zal dienen besloten te
worden tot perceelsgewijze!! afstand van den grondnaar gelang zich gega
digden voordoen.
Voor beide gevallen zal het onvermijdelijk zijn, vóóraf vast testellen
een algemeen plan van bebouwing, en voorschriften voor de uitvoering
in bijzonderheden. De aanneming van een plan behoeft dan wel niet ge
heel de mogelijkheid uit te sluiten, om indien zich eehe houwvereeniging
voor de exploitatie van het geheel voordoetdaarin door haar gewenschte
veranderingen toe te laten; doch de Kaad dient, naar het gevoelen der
Commissie, het door hem vastgestelde plan, als grondslag der te sluiten
overeenkomst te bedingen. In den regei toch zullen bouwondernemers
hun financieel belang trachten op den voorgrond te stellen, dus zooveel
mogelijk het plein vol bouwen, terwijl het algemeen belang vordert, de
eischen der openbare gezondheid en veiligheid hand aan band te doen gaan
met den billijken wenscb om de nieuwe wijk tevens te doen strekken tot
verfraaiing van de stad.
In den Gemeenteraad is het denkbeeld geopperd der uitschrijving eener
prijsvraag, om in het bezit te geraken van een goed bebouwingsplan. Aan
vankelijk helde ook de Commissie van Fabricage daartoe over, doch zij is,
na gezette overweging van het voor en tegen, daarvan teruggekomen, en
oordeelt zij te moeten aanraden, dat de Kaad zich bepale tot het doen
eener keuze uit de plannen door den gemeente-architect ontworpen en
door de Commissie bij deze aangeboden.
Vertrouwd met de behoeften, zooals b. v. met de gewenschte verhouding
in de te bouwen huizen van verschillende grootte en met alle andere plaat
selijke omstandighedenwaarmede bij het ontwerpen rekening moet gehou
den worden acht de Commissie het allezins beter, om uit de plannen van
dien zaakkundige.er één te kiezen, dan ten koste der bij de prijsvraag uit
te loven somme gelds, wellicht te staan voor eene moeielijke keuze uit
eenige meer of minder uiteenloopende projecten; terwijl de gemeente-archi
tect, als zijnde de aangewezen ambtenaar, om te dienen van voorlichting
voor de vast te stellen bijzondere uitvoeringsbepalingen, en om later te wa
ken over het behoorlijk naleven daarvan, zeer zeker ook uit dien hoofde,
in dit speciaal geval, de meest bevoegde ontwerper is van een doelmatig
plan.
Zooals reeds gezegd, is de Commissie in de gelegenheid hiernevens aan
te bieden, drie plannen, welke de gemeente-arehiteet, de Heer J. W, Schaap,
zich beijverd heeft te leveren, welke getuigen van zijn streven, om het
belangrijke doel op de doelmatigste wijze te bereiken. Naar haar beschei
den gevoelen, verdient dat gemerkt Litt. B, van de drie de voorkeur.
Uit het vorenstaande is lichtelijk zamen te vatten, wat de Commissie
van Fabricage zou in overweging geven, als hare opdracht luidde, te dienen
van raad omtrent ter bebouwing van de Kuïne aan den Gemeenteraad te
doene voorstellen.
Hoezeer niet direct daartoe opgevorderd, heeft zij nogtans onvermijdelijk
geoordeeldin dien zin hare beschouwingen op het papier te stellen tot
verklaring van haar te volgen advies op het in den aanhef dezer sub c,
omschreven verzoekschrift, n. 1.
Den Gemeenteraad aan te raden, om, na beslist te hebben nopens:
1°. de gebouwen, welke tot bijzondere einden eene plaats moeten vinden
op de Kuïne;
2°. de ruimte daartoe plus minus van het plein te reserveeren, alsmede
de doelmatigst geachte plaatsing, en
3°. de toepassing op de nieuwe buurt van het Liernursche rioolstelsel;
aan den Heer C. F. YV. Wiggers van Kerchem te kennen te geven:
A. Dat de Kaad met ingenomenheid heeft kennis genomen van zijn
verzoekschriften waardeereride het in deze voor de gemeente nuttige on
derneming door hem gesteld belang, genegen is tot kosteloozen afstand
van het beschikbaarblijvende gedeelte der Kuïnena aftrek der ruimte
sub 2 bedoeld als binnen den tijd van drie maanden na de dagteekening
vün bet Raadsbesluit, door of namens hem ten genoege van den Raad zal zijn
aangetoond, dat door de oprichting eener Kouw-Vereenigingdan wel op
andere wijze, in verband met eene over te leggen raming van kosten, vol
doende waarborgen zijn ontstaan, om volgens het door den Raad vastge
stelde algemeene plan van bebouwing, en volgens dan door den Raad in
overeenstemming met den adressant vast te stellen voorschriften betreffende
de uitvoering, binnen een onderling in billijkheid te bepalen tijdsver
loop tot de voltooiing van het werk te geraken
B. dat het aangenomen plan de mogelijkheid niet uitsluit daarin wijzi
gingen te brengen, als die behoorlijk toegelicht door den Kaad aannemelijk
worden geacht; doch dat het in de bedoeling ligt na beslissing daarom
trent tot wederzijdse!) genoegen, dat, op kosten der ondernemers ol' van den
ondernemer, worden aangeboden een of meer plannen, vermeldende zoo
juist mogelijk de ligging, de grootte en den opstand van alle op het plein
te plaatsen gebouwen alsmede den aanleg der bijbehoorende openbare en
bijzondere tuinenwaterloozingskanalenstraten gasbuizen en lantaarns
en wat dies meer tot de volledige exploitatie behoort;
C. dat de aanleg van straten en openbare tuinen alsmede van alles wat
ten behoeve der openbare gezondheid en veiligheid eigenaardig behoort tot
de zorg der gemeente en haar eigendom blijftook op hare kosten zal
geschieden, en van die werken, evenzeer als van de van Kijks-of Gemeen
tewege op het plein op te richten gebouwenalle tot zamenstelling van de
sub B bedoelde plannen benoodigde opgavenook van die zijde zullen wor
den verstrekt;
