7000
In de meeste steden van ons Vaderland, waar hoogere burgerscholen zijn
gevestigdis men dan ook beneden het door de wet voor de rijks-hoogere
burgerscholen vastgesteld maximum geblevenslechts in eenige heeft men
dit cijfer aangenomen, en alleen in de hoofdstad heelt men het overschre
den met 120, in Dordrecht met f 12 en in Delft met 10; verder wordt
betaaldte Haarlem,RotterdamZulphenArnhemNijmegen's Gra-
venhage en Zaandam f 60.
Deventer: de drie eerste jaren ƒ50 later ƒ60.
Goesde drie eerste jaren ƒ40 later f 50.
llarlingen: f 40.
Sneek: de drie eerste jaren fZ0 later ƒ50.
Venlo, Maastricht: f 30.
Veendam: f 20, f 50.
Wat zal nu voor de gemeente Leyden het noodzakelijk gevolg zijn van
het opvoeren van het schoolgeld tot het dubbele van het maximumdat
elders geheven wordt? Immers dat alle ouders, die gevestigd zijn in plaat
sen waar geene hoogere burgerscholen bestaanen die toch hunne kinderen
middelbaar onderwijs willen doen genietennimmer het oog zullen laten
vallen op Leydenwaar hun voor datgenewat zij elders voor ten hoogste
f60 kunnen verkrijgen, de som van /120 wordt gevraagd.
Dit argument krijgt nog meer gewigt, wanneer wij letten op het groote
aantal meer of min welgestelde gezinnen, die zich in den laatsten tijd alhier
alleen om onze uitstekende inrigtingen van onderwijs zijn komen vestigen,
en aan wier tegenwoordigheid wij mede de toenemende welvaart in ons mid
den te danken hebben. Wij hebben hier inzonderheid het oog op hen,
die hunne kinderen, nadat deze de hoogere burgerschool doorloopen heb
ben, tot Oost-Indische ambtenaren willen laten opleiden. Daartoe biedt wel
is waar de hier gevestigde inrigting voor land-taal- en volkenkunde voor
N.-Indië de gelegenheidmaar ook de gemeente Delft heeft zoodanige school
opgerigt. Zal nu de stroom niet geheel naar Delft gerigt worden, zoo het
schoolgeld alhier tot eene buitensporige hoogte wordt opgevoerd?
De tweede reden, die den heer Scheltema heeft bewogen zijn voorstel te
doen, is gelegen in de ongunstige verhouding van de opbrengst der school
gelden tot de kosten, die de gemeente aan de hoogere burgerschool be
steedt. Wij hebben gemeend dit argument niet beter te kunnen wederleg
gendan door hierbij te voegen eene berekening, waaruit blijkt, dat op
dit oogenblik de hoogere burgerschool aan de gemeente 'sjaars niet meer
kost dan f3541. Daarbij is natuurlijk niet in rekening gebragt de interest
van het kapitaal, besteed tot het oprigten van een nieuw gebouw, dat
overigens ook gebruikt wordt door het genootschap Math. Scient. Gen.de
burger-avondschool en de vormschool. Daarenboven, wanneer men in aan
merking neemt, dat de hoogere burgerschool slecht3 ruim twee jaren be
staat, en dus niet tot vollen wasdom is gekomen, dan kan met den meesten
grond worden verwacht, dat het aantal leerlingen, dat in September 1864
bedroeg 31, in September 1865, 59 (waaronder 36 nieuwe) en in Sep
tember 1866, 91 (waaronder 48 nieuwe), jaarlijks zal toenemen, en de
door de gemeente te verstrekken gelden steeds zullen verminderen. Het
zoude daarom, naar ons inzigt, onverantwoordelijk zijn, deze jeugdige in
rigting in hare eerste opkomst te fnuiken, zonder af te wachten of niet
weldra de tijd zal komendat zij de kostendoor de gemeente aan haar
besteed, nagenoeg geheel en al zal kunnen dekken.
De heer Scheltema uit demeening, dat, indien het algemeen belang vor
dert dat het onderwijs van overheidswege, als zooveel voortreffelijker dan
het bijzonderein het leven worde geroependan ook de kosten door den
Staat, en niet door de gemeente, behoorden te worden gedragen. Wat
deze quaestie betreftwensehen wij alleen te doen opmerkendatindien
de gemeente-instellingen van middelbaar onderwijs werden hervormd in
staats-inrigtingendan voorzeker luider en meer gegrond zouden zijn de
klagten over onevenredige en onredelijke drukking van lasten, die wij zou
den vernemen van al die gemeentendie van zoodanige inrigtingen zouden
moeten verstoken blijven. Heeft toch de gansche natie belang bij goed
onderwijs, in de eerste plaats toch zal dit zijne regtsreeksche voordeelen
afwerpen in die gemeentewaar de bron van kennis is gevestigdwaarom
men dan ook van die gemeente kan vergen, dat zij een gedeelte der kosten
zal dekken. Ten dien aanzien mag Leyden zich zeer gelukkig achten, daar
zij tweemalen minder dan de Staat tot het in stand houden harer hoogere
burgerschool bijdraagt. Bovendien, //laat men alles of bijna alles op de
staatszorg aankomen", zoo luidt de memorie van toelichting, »dan zullen
omvang en verspreiding van het onderwijs op den duur beperkter blijven,
dan wanneer medewerking der belanghebbenden ingeroepen en noodzakelijk
wordt. Daarbij zal tevens, met de vrijheid, de verscheidenheid van inrigting
en onderwijs, naar de verscheidenheid van inzigt en bijzondere behoefte,
winnen. Tegenover de altoos éénvormige staatsscholen een groot voordeel".
Wij meenen hierbij nog de vraag te moeten doenof het waarschijnlijk
is, dat de Staat, wanneer de gemeente zelve toonen zou geene belangstel
ling in het onderwijs te stellendoor den toegang daartoe te bemoeijelij-
kenvoort zal gaan met het geven van subsidie. En wordt die vraag be
vestigend beantwoorddan zal de verhooging van het schoolgeld op de
hoogere burgerschool toch een ander voor de gemeente-finaneiën nadeelig
gevolg hebben. Daar vele ouders dit aanzienlijk schoolgeld niet meer zul
len kunnen betalenzal de aandrang tot liet verkrijgen van eene burger
dagschool zóó groot worden dat geen Minister van Binnenlandsche Zaken
er weerstand aan zal kunnen bieden, en dat de ontheffing van de verplig-
ting tot het oprigten van zoodanige schooldie aan onze gemeente verleend
is, en die krachtens art. 14 der wet altijd tijdelijk is, niet meer zal wor
den verlengd. Men weet, dat op zoodanige inrigting het schoolgeld niet
meer dan 12 mag bedragen.
Het is op al deze gronden, dat wij met den meesten aandrang tegen het
voorstel van den heer Scheltema adviseren, een voorstel, dat, indien het
door den gemeenteraad mogt worden aangenomentot schade en oneer
zoude strekken van eene gemëhntedieindien voorvaderlijke deugden niet
geheel zijn uitgedoofd, van al de gemeenten van ons vaderland voor on
derwijs en wetenschap zich de meeste oflers moet getroosten.
Namens de Plaatselijke Commissie van Toezigt op de
Scholen van Middelbaar Onderwijs te Leyden.
P. L. Kijke Voorzitter.
J. van Heukelom, Secretaris.
UITGAVEN.
ONTVANGSTEN.
MIDDELBAAR ONDERWIJS.
Suringar
Yan der Mey
Polak
Bisschop
Kogge
De Loos
Brutel de la Rivière
Yan Aken (met Cosmographie, 3 uren)
Van Loghetn (met Boekhouden, 3 uren)
Natuurlijke historie
Lambert
Perrin
Sieherer (met Philosophic, 1 uur) ƒ100
De Jong
LiLzac (met Handelswetenschappen)
Warenkennis
Hueber
De Yink
Hooiberg
Gymnastiek
Custodes
Amanuenses
Examina en prijzen
Natuur- en scheikunde
Brandstoffen
Boeken, kaarten, instrumenten
Schrijfbehoeften voor Rector en Directeur
Onderhoud en interest van gebouwen
t EN
Aantal
LES-UREN
van de
LEERAARS.
Aantal
LES-UREN
aan de
H. Burgersch.
ƒ2500
17
1600
23
1200
22
,1800
22
li
1600
27
19
2500
22
20
,1800
22
20
,1800
24
14
1600
27
14
600
9
5
,1600
24
14
,1350
27
16
1600
26
15
100
2
400
7
7
100
1
1
100
2
2
500
15
15
500
11
11
300
6
6
600
400
660
1000
750
900
50
pro mem.
f 27860
HOOGERE BURGERSCHOOL.
Bisschop 11/22
Rogge 19/27
De Loos (2/22 Gymnasium niet berekend)
Brutel de la Rivière
Van Aken, Wiskunde 12/21 ƒ1600
id. Cosmographie 2/3 ƒ200
Van Loghem, Wiskunde 11/24 ƒ1400
id. Boekhouden
Natuurlijke historie
Lambert 14/24
Perrin 16/27
Sieherer, Hoogduitseh 15/25 ƒ1500
Luzac
Warenkennis
Hueber
De Yink
Hooiberg
Gymnastiek
Custos
Amanuensis
Examina en prijzen
Natuur- en scheikunde
Brandstoffen
Boeken, kaarten, instrumenten
Schrijfbehoeften voor den Directeur
Onderhoud en interest van gehouwen (1)
900
1126
2500
1636
915
133
642
200
333
817
800
900
400
100
100
500
500
300
300
400
330
1000
375
450
25
pro mem,
ƒ15682
HOOGERE BURGERSCHOOL.
Rijkssubsidie
Scnoolgelden lste kwartaal als maatstaf:
77 leerlingen a 60.4620.
8 (broeders) 45.360.
1 15.—
1 40.—
4 25.— 100.
Blijft nadeelig saldo
(1) Op dezen post kan in rekening
gebragt worden, dat bet gebouw ook
gebruikt wordt door Mathesis Scien-
tiarum Genitrix, Burger-Avondschool
en Vormschool.
5135
3547
ƒ15682
Leyden, 31 December 1866.
Aan Burgemeester en Wethouders der Gemeente Leyden.
In antwoord op Uwe missive van den 5° dezer, n°. 856, waarbij aan
ons is toegezonden het voorstel van den heer J. Scheltema, bij den Ge
meenteraad ingediend en strekkende tot verhooging der schoolgeldenwelke
thans geheven worden, ten einde onze beschouwingen daaromtrent te verne
men, hebben wij de eer U, als vrucht onzer naauwgezette overwegingen,
mede te deelen dat bet ons, voor zooveel het gymnasium betreft, zeer on
raadzaam is voorgekomen gemeld voorstel op eenigerlei wijze te ondersteu-
1887.
nen, terwijl integendeel met kracht op de verwerping daarvan moet wor
den aangedrongen.
Het voorstel van den heer Scheltema is, in de eerste plaats en voorna
melijk, uit een finantiëel oogpunt af te raden. Het is toch een feit, dat
niet weersproken kan worden, dat de, men mag zeggen, bloeijende toe
stand onzer gemeente voor een deel kan worden toegeschreven aan de
vele huisgezinnen, welke in den laatsten tijd zich met der woon alhier heb
ben gevestigdmet doel om voor hunne kinderen gebruik te maken van de
zoo vele hier bestaande en uitnemend ingerigte instellingen van onderwijs
van allerlei aard, waardoor het hun mogelijk is de opvoeding hunner kin-
17
