HANMINAIN VAN DIN GENEENTERAAD VAN LEIDEN.
26,
Xlttlng van Donderdag 38 December 1865,
geopend des namiddags te 2 ure.
Voorzitter: de heer Burgemeester Mr. D. Tieboel Siegenbeek.
Tegenwoordig de heerenStoffels, de Moen, Krantz, Holtz, Wttewaall,
Goudsrait, van KaathovenHartevelt, de Fremery, Tollens, Hubrecht,
Lezvvyn ten Sande, Meerburg, van Wensen, Driessen, van Outeren, du
Bieu, Seheltema, Kneppelbout van Sterkenburg, Hoog, van der Hoeven
en Siegenbeek.
De heeren Le Poole en Baert gaven kennis verhinderd te zijn de verga
dering bij te wonen.
De aanteekeningen van het verhandelde in de zitting van Donderdag 21
December 11. worden gelezen en goedgekeurd.
De Voorzitter deelt mede:
Eene dispositie van Gedeputeerde Staten van Zuidholland, van den 19en
December jl.houdende mededeeling van Zr. M8. besluit van den l4e» dezer,
n°. (54waarbij wordt goedgekeurd het heffen van opcenten op de grondbe
lasting.
Deze wordt voor kennisgeving aangenomen.
De Voorzitter legt vervolgens over
Het advies van de heeren van Outeren c. s.in zake H. C. Meerburg en
D. H. Hus.
Overeenkomstig de voordragt wordt besloten dit ter inzage van de leden
in de leeskamer neder te leggen.
De Voorzitter. Ik heb de eer nog mede te deelen dat ik zoo even
per post een brief heb ontvangenwaarin aan den Raad wordt geraden
voorzigtig te zijn bij het vaststellen van den hoofdelijken omslag, en te
zorgen dat ieder daarin op regtvaardige wijze betale. Daar de brief alleen
onderteekend is r Eenige burgers van Leyden" moet bij als ongeteekend
beschouwd en mitsdien ter zijde gelegd worden.
Aan de orde zijn:
Concepten voor eenen hoofdelijken omslag.
De heer Stoffels. Als wethouder en medevoorsteller van het zooge
naamd regeringsvoorstel, mijnheer de Voorzitter, wenschte ik wel het
woord te mogen erlangenalvorens de verdere beraadslagingen over dit
onderwerp plaats hebben.
De heer de Eremery. Ook ik, mijnheer de Voorzitter, wenschte het
woord te mogen erlangen nadat de heer Stoffels zal gesproken hebben.
De Voorzitter verleent hierop aan den eerste het woord.
De heer Stoffels. Ik acht mij verpligt op de aanmerkingen door den
heer Seheltema op het regerings-voorstel gedaan eenige bemerkingen te maken
en te trachten de drie door hem opgenoemde bezwaren toe te lichten. De heer
Seheltema zegt eerstens dat ons voorstel zoude zijn in strijd met art. 247
der gemeentewet. Ware zulks het geval, dan zoude dat eveneens zoo zijn met
dat van den heer Seheltema zeiven, als metdat van den heer de Fremery; de
laatste toch neemt even als wij al de grondslagende heer Seheltema neemt
er twee van de personele belasting. Het regerings-stelsel echter volgt, zooveel
zulks mogelijk is, de bepaling der wet, door niet alleen de grondslagen der
personele belasting te nemen, maar er eene andere, afhankelijk van het
getal kinderen der belastingschuldigen, bij te voegen. Toen in 1856 over
hetzelfde onderwerp hier werd beraadslaagden liet plan in handen eener
commissie werd gesteld bragten twee bekwame regtsgeleerdendie van die
commissie deel uitmaakten over het punt in quaestie het volgend rapport uit
»In de bepalingen der gemeentewet zien zij geen struikelblok. Een der
grondslagen van de personele belasting, mits maar niet uitsluitend toegepast,
kan volgens art. 243 en dus wettig als maatstaf van het inkomen, worden
aangenomen. In den. zin der wet wordt men dus veronderstelddaardoor
het inkomen te heffen en schijnt het minder aannemelijk, dat zulks eene
ongeoorloofde verhooging van opcenten verdiend genoemd te worden. Er
bestaat ten deze wezenlijk verschil, ten ware men konde toegeven, dat art.
242 der gemeentewet stilzwijgend zoude hebben verboden 't geen art. 243
toelaat." Doch er is nog meer. Sedert negen jaren is het voorgedragene
stelsel in werking, en nimmer is er door hooger bestuur eenige aanmerking
op gemaakt, en heeft het gedurende al dien tijd de koninklijke goedkeuring
mogen verwerven. Ik meenM. H.genoeg gezegd te hebben betreffende
dit eerste punt, om aan te toonendat het regerings voorstel niet zoo geheel
onwettig is, en er aan de eischen van art. 247 der tegenwoordige gemeente
wet, zooveel zulks mogelijk is, is voldaan.
Wat het tweede punt betreft, dat het regerings-ontwerp niet beantwoordt
aan het doel, waarmede de accijnsen worden afgeschaft, de heer Seheltema
houde het mij ten goede, maar zijne vraag of bedoeling is mij op dat punt niet
zeer helder. Het doel toch, en het waarom, van de afschaffing der accijn
sen kan thans niet wel ter sprake komen; het eenig antwoord, dat ik er
op zoude kunnen en moeten gevenis dat ik zulks nu niet meer behoef te
beoordeelendie afschaffing is een feit en daardoor nu moet er op andere
wijzeen wel door eene directe belastingin worden voorzienen waar is
het wat de heer Seheltema zegt: «wij mogen nuzelven zien hoe wij aan het
ontbrekende komen." Dit nu te doen is het doel van het regerings-voorstel,
waarbij wel degelijk in het oog is gehouden: ontheffing van den geringe,
meerdere belasting van den gegoedealzoo betere verdeeling van lasten.
Ik zal op het voetspoor van den heer Seheltema nagaan of ons voorstel
daaraan beantwoordt. De eerste klasse, de rijken, waartoe slechts enkelen
behooren, en dan neem ik den hoogst aangeslagene met een huis van ƒ1000
1866.
huurwaardedie zeker wel 40 ramen en deuren10 haardstedeneen mobi
lairdat in evenredigheid van die huurwaarde volgens het rijkstarief op S000
wordt geschat, die 3 a 4 dienstboden heeft, daargelaten of hij al of niet
paarden en rijtuigen houdt, die nu zal betalen ƒ300 a 350. 2°. De gegoede
klasse waaronder als maatstaf de heer Seheltema en zich zeiven en de leden
van den raad telt, welnu door elkander zullen die op eene huurwaarde van
ƒ500 worden aangeslagen, met een 25 a 30-tal ramen, 4 a 5 schoorsteenen
en 2 dienstboden: die aanslag zal bedragen 70 a ƒ90 en een mobilair
van 7maal de huurwaarde. 3°. De middelklasse of minder gegoeden.
Deze zullen bij eene huurwaarde van 100 tot ƒ200 met 2 a 3 schoorstee
nen met dezelfde bepaling op het mobilair en één of geen dienstbode
worden aangeslagen van ƒ8 tot ƒ20 en minder, en nu kan men uit het
opgenoemde zien dat bij deze drie klassen een groot verschil van aanslag
bestaat; de rijke wordt voor zijne schoorsteenen tegen 5 per stuk aan
geslagen, de gegoede voor slechts 1.80 a ƒ2, en de minder gegoede voor
slechts ƒ0 70 of ƒ1.20. Bij eene huurwaarde van ƒ1000 zal betaald wor
den ongeveer ƒ350; bij eene huurwaarde van 500 niet de helft, maar
slechts ƒ70 a ƒ90; bij eene huurwaarde van ƒ100 niet 1/10, maar hoog
stens ƒ10 a ƒ2.0; en hierin kan ieder, die zulks wil nagaan, reeds eene
klimmende en dalende schaal naar den maatstaf van het regerings voorstel
vinden. Een en ander is berekend naar den in dit jaar gehevenen aanslag.
De heer Seheltema heeft bij zijne berekening het oog op andere ge
meenten gehad's Gravenhage b. v.; doch daar is de toestand gansch
anders dan hier te Leyden's Gravenhage ontvangt met zijne 80.000 inwo
ners van wege het rijk voor.4/5 der personele belasting ƒ404.000 en Leyden,
met zijne 40.000 inwoners, niet meer dan ƒ88.000, niet de helft, maar
slechts ruim 1/5 van 't geen 's Gravenhage.geniet. Daaruit blijkt al dadelijk,
dat daar niet enkelen maar zeer velen tot de rijke klasse behooren, en er
meer gegoeden worden gevonden in die zelfde verhouding; de aanslagen
moeten dus en in 's Gravenhage en in Leyden zeer verschillend zijn. En
wat nu de arbeidende klasse betreft, die wordt bij het regerings-voorstel
niet aangeslagenik heb dus die vierde klasse van den heer Seheltema niet
te bespreken.
En hiermede, M. H.meen ik genoegzaam te hebben aangetoond, dat de
aanmerkingen van den heer Seheltema betreffende het regerings-voorstel niet
die juistheid hebben, als men bij den eersten oogopslag er in zoude meenen
te zienen zonder voor als nog zijn voorstel aan de belangen der ingeze
tenen te willen toetsenmeen ik genoegzaam te hebben doen gevoelendat
het beter geschikt is voor eene gemeente waar vele rijken wonen, dan voor
eene gemeente als de onze. In het belang der zaak moet ik nog opmer
ken dat het mij leed doet, dat de heer Seheltema zijn stuk aan het Dagblad
afstond eer het in zijn geheel ter kennis van de leden dezer vergadering
jjas gekomen niet omdat ik de openbaarmaking wilde vermeden hebbenmaar
omdat men zoo ligtelijk buitenaf een verkeerd oordeel velt over eene zaak
van te groot belang voor de gemeente, om aan minder juiste bemerkingen
bloot te staande ervaring van vroeger heeft mij zulks geleerd.
De heer de Fremery. Het was ook mijn voornemen aan te toonen
dat art. 243 der gemeentewet niet verbiedt een dergelijk voorstel te doen,
doch dit is nu reeds geschieden het daarover uitgebragt regtskundig advies dat
mij niet bekend was, brengt mij daarvan terug. Alleen wensch ik er bij te
voegendat de Regering zelve in hare memorie van toelichting op het
verslag van de Tweede Kamer der Staten-Generaal heeft gezegd, dat het
woord uitsluitend alleen verbiedt de grondslagen van de personele belasting,
zonder bijvoeging van meer, tot grondslag te nemen. Ik zal nu overgaan
tegen de beweringen van den heer Seheltema mijne bedenkingen over
te stellen.
In mijne toelichting heb ik erkenddat de omslag tot dus verre geheven
geene ongunstige uitkomsten heeft opgeleverd; alleen uitbreiding en verhoo
ging der bijdrage, waar het belastbaar inkomen klimt, scheen mij billijk en
juist bij de afschaffing der plaatselijke accijnsen. Die overtuiging leidde mij
er toe, om aan den Raad een nieuw ontwerp voor te dragen, de belangrijke
discussiën in de Tweede Kamer gehouden voor de vaststelling der wet van
7 Julij 11.de ondervinding elders verkregenhebben mij daarbij tot leiddraad
gestrekt. Nu moge de heer Seheltema beweren dat de minvermogende moet
worden vrijgesteld, »bij de toepassing van uw voorstel, om hen die in huisjes
wonen, waaraan slechts eene huurwaarde van ƒ35 tot ƒ50 kan worden toe
gekend, te belasten, zult gij den verkeerde treffen," ik eerbiedig die meening,
doch stel tegenover zijn oordeel, de redevoeringen in de Tweede Kamer ge
houden inzonderheid de belangrijke rede van den Burgemeester van Dordrecht,
ook in mijne toelichting aangehaald. De vraag of huurwaarde en mobilair niet
met meerder juistheid het inkomen doen vermoeden dan de gezamenlijke
grondslagen, is bij iedere wijziging in de wet op het personeel onderzocht
en beoordeelden telkens afgewezenomdat de gebreken aan een enkelen
grondslag verbonden vaak wederom door de andere aanslagen worden her
steld en verevend, zoodat ook naar mijne overtuiging het geheel meerdere
zekerheid geeft, dat de aanslag billijk en juist is.
Bovenal acht ik terzijdestelling van den 8en, 5<n en 6en grondslag nadeelig
omdat daardoor de gegoede klasse meer dan anderen wordt bevoordeeld.
Dit blijkt voldoende uit de overgelegde staten; bewoners van panden, die
hoog in huurwaarde zijn aangeslagen en dus vele haardsteden, vele dienstbo
den en soms paarden hebbenworden bij het wegvallen dezer grondslagen
op onbillijke wijze ontlast, terwijl zij die percelen bewonen van 50
tot en met 58 huurwaarde, het dubbel van den actuëlen aanslag zullen
moeten betalen. De heer Seheltema stelt als zeker dat voor 1867 als hoof
delijke omslag zal moeten worden bijeengehragt 180.000, gelijkstaande met
225 opcenten op de personele belasting; ik neem integendeel aan dat niet
meer zal geheven worden dan het cijfer voor 1866 uitgetrokken, dat is
ƒ62500 -f het bedrag der accijnsen in 1866 nog te heffen ad ƒ52000
en de uitkeering voor den accijns op den wijn ad ƒ7000, te zamen dus
33
