HET DAGBLAD
Tankstrijd ten Z.
van Kleef
Strijd om Boedapest geëindigd
Slag in het zuiden van West-Pruisen
neemt in hevigheid toe
VOOR LESDEN EN OMSTREKEN
Straatgevechten in
Posen en Prüm
Achthonderd gram
brood
Spookstad
Roosevelt zendt boodschap
Stalin
aan
Peru verklaart de oorlog aan
Duitsland en Japan
Vervangingsmiddelen en
aardappelen
Vakarbeiders voor de
Landstorm
BERLIJN, 16 Febr.. Het Intern. Infor-
mationsbüro meldt over de gevechten aan
het Westelijke front:
Tussen Maas en Neder-Rijn duurden de
zware gevecMen de gehele dag voort. De
Britten brachten wederom aanzienlijke
infanterie- en tankstrijdkrachten in het
veld, gesteund door talrijke slagvliegerfor-
maties en sterk artillerievuur. Ondanks de
overmacht der aanvallers aan materiaal
en mensen, wistien de Duitse troepen op
nieuw iedere doorbraak te verhinderen en
dreven de Brits-Canadese troepen overal
terug.
Op de zuidelijke oever van de Neder-
Rijn, tussen Kleef en Emmerik, werden
gemotoriseerde verkenningsstrijdkra chten
der Britten bloedig teruggeslagen. Ten zui
den van de weg van Kleef naar Kalkar
zetten de Brits-Canadese troepen hun aan-,
vallen metl sterke tankstrijdkrachten,
waarbij ook vlammenwerpende tanks
waren, voort. Desondanks slaagden zij er
niet in de tegenstand der Duitse grena
diers, die zich in afzonderlijke stukken
bos en verstrooide boerderijen verbeten
verweerden, te breken.
Ten zuiden van Bedburg konden de
Canadezen weliswaar een tijdelijke pene
tratie bewerkstelligen, zij werden echter
in een tegenaanval teruggeworpen. Het
zwaartepunt der gevechten in de noorde
lijke sector van het Westelijke front lag
ook nu in het gebied ten zuidoosten van
Gennep. Hier gingen de Britten na fel
•trommelvuur met verscheidene groepen
ranks op een breed front tot de verwachte
aanval over. In de eerste aanloop konden
zij enige penetraties van ongeveer 1000 tot
1500 meter diepte tot stand brengen, zij
werden toen echter overal in een tegen
aanval opgevangen en de penetraties wer
den opgeheven of aanzienlijk vernauwd.
Verdere aanvallen langs de oostelijke
oever van de Maas stortten meestal reeds
in het dichte Duitse afweervuur ineen.
STOCKHOLM, 16 Febr. Radio Moscou
heeft in de afgelopen nacht een boodschar/
van Roosevelt aan Stalm uitgezonden,
waarin de Amerikaanse president dank zegt
voor de betoonde gastvriiheid gedurende
de conferentie op de Krim. en dan woorde
lijk verklaart:
.,Ik ben ervan overtuigd, dat alle-volken
ter wereld de verworvenheden dezer confe
rentie niet alleen als aanmoediging, maar
ook als werkelijke garantie zullen beschou
wen, dat onze drie grote naties in vredes
tijd precies zo zullen kunnen samenwerken
als in de oorlog."
Ook Eden heeft naar aanleiding van zijn
vertrek uit de Sowjet-Unie een afscheids-
telegram gericht aan Molotof.
MADRID, 15 Febr. Uit Washington
wordt gemeld, dat de president van Peru in
een ministerraad heeft verklaard, dat Peru
zich in staat van oorlog beschouwt met
Duitsland en Japan. In het desbetreffende
communique wordt verder gezegd, dat Peru
zich heeft aangesloten bii de oorlogsverkla
ring van de geallieerde naties.
Uit San-Francisco wordt gemeld, dat
een transportvliegtuig van de Amerikaanse
marine in de baai van San-Francisco is
neergestort. De 24 inzittenden kwamen om
het leven.
Naar het keizerlijke hoofdkwartier
mededeelt, vielen ca. zestig vijandelijke
vliegtuigen het Japanse vasteland aan, met
als hoofddoel Nagoya, terwijl twee forma
ties nog Sjizoeoka en de prefectuur Myio
aanvielen.
De zon gaat op 17 Febr. onder om 17.56
uur, op 18 Febr. op om 7.51 uur en onder
om 17.57 uur en op 19 Febr. op om 7.49 uur.
Maan op 17 Febr. op om 10.24 uur en
onder om 0.00 uur, op 18 Febr. onder om
0.26 uur en op om 10.47 uur.
E.K. 19 Febr., V.M. 27 Febr., L.K. 7 Mrt.,
N.M. 14 Mrt,
2e JAARGANS No. 347
ZATERDAG 17 FEBRUARI 1945
Uitg. N.V. De Arbeiderspers - Bureaux voor red, en adm.: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Giro 184120 - Prijs 21 ct. p. w. of ƒ2.73 p. kw. - Losse nummers 5 ct.
UIT HET HOOFDKWARTIER VAN
DEN FÜHRER, 15 Febr. Het opperbe
vel van de weermacht maakt bekend: Na
volledige omsingeling van Boedapest heb
ben de verdedigers de stad bijna vijftig
dagen lang tegenover de hevigste vijan
delijke aanvallen in bezit gehouden en
sterk overmachtige Sowjetrussische strijd
krachten gebonden. Het dappere Duits
Hongaarse garnizoen is thans, toen de
munitie en de mondvoorraad uitgeput
raakten, volgens -bevel uit de belegerings-
ring uitgebroken. De eerste delen hebben
reeds ons front ten westen van Boedapest
bereikt.
Tussen het Plattenmeer en het Sarviz-
kanaal werd een penetratie, die de vijand
op 9 Februari met negen divisies infante
rie en een snelle brigade had kunnen be
reiken, door onze tanks in gevechten van
verscheidene dagen opgeheven. Naast
zware verliezen aan doden en gewonden,
verloren de bolsjewieken 22 tanks, 166
kanonnen, talrijke andere wapens, 134
voertuigen en enige honderden gevangenen.
Ten noorden van de westelijke Beski-
den vielen de Sowjetrussen tussen Say-
busch en Scharzwasser vruchteloos aan.
Ook aan het pas opgebouwde afgrendelings
front in Neder-Silezië alsmede bij Bres-
lau en Glogau hebben onze troepen
krachtige aanvallen der bolsjewieken in
felle gevechten afgeslagen. Bij Striegau,
ten noordwesten van Bunzlau en ten noor
den van Sagan werd de vijand door tegen
aanvallen teruggeworpen. In de Oder-
bocht konden de Sowjetrussen tot Grim
berg doordringen. Tussen Fürstenberg en
de Oderbruch gelukte het, de plaatselijke
vijandelijke bruggenhoofden bij Wiesenau
en Güldendorf nog meer in te krimpen en
ten noorden daarvan in verscheidene sec
toren Sowjetrussische aanvallen af te
In het zuidelijk deel van Pommeren
hebben zich in het voorterrein van ons
front de steunpunten Amswalde en
Markisch-Friedland tegen hevige bolsjewis
tische aanvallen gehandhaafd. In het stads
gebied van Posen woeden zware gevechten
vaii huis tot huis. In West-Pruisen zetten
de bolsjewieken tussen Konitz en Graudenz
hun doorbraakpogingen voort. Zij werden
in verbitterde gevechten na het stukschie
ten van veertig tanks opgevangen.
In Oost-Pruisen bleven de vijandelijke
aanvallen ten zuiden van Braunsberg en
aan weerskanten van Zinten zonder resul
taat. Met inbegrip van de zestig tanks, die
gisteren werden stukgeschoten, werden
sinds de 12e Januari in Oost-Pruisen meer
dan 2600 tanks vernietigd. Formaties slag
en jachtvliegtuigen brachten met haar
aanvallen op Sowjetrussische formaties en
colonnes voor de ravitaillering verlichting
aan de troepen van het leger en vernie
tigden tezamen met luchtdoelartillerie van
de luchtmacht 59 tanks, 24 stukken ge
schut en 400 motorvoertuigen.
Aan het gevechtsfront tussen Nederrijn
en Maas hebben onze troepen ook giste
ren alle aanvallen der Engelsen, die met
krachtig gebruik van materiaal werden on
dernomen, uiteengeslagen.
Ten zuiden van het Reichswald werden
enige plaatselijke penetraties afgegrendeld.
Snelle Duitse gevechtsvliegtuigen vielen met
waargenomen goede uitwerking in dit strijd
gebied overdag en des nachts vijandelijke
ravitailleringssteunpunten en concentraties
aan. In de straten van de stad Prüm wordt
hevig gevochten. Nieuwe pogingen der
Amerikanen, uit hun bruggenhoofden aan
de Beneden-Sauer naar het noorden door te
dringen, werden verijdeld. De gevechten
duren nog voort. Tussen Saarlautern en de
Rijn zijn verscheidene viiandeliike aanval
len mislukt.
In het gebied der westelijke Alpen heb
ben bergjagers bij een geslaagde onder
neming aan de FransItaliaanse grens ge
vangenen gemaakt. Een eigen stoottroep
vernietigde in de bergen bezuiden Bologna
een vijandelijke steunpuntbezetting en
BERLIJN, 16 Febr. Het Internationale
Informationsbüro meldt:
Na de vereniging der Duitse strijdkrach
ten ten noorden van Sorau kregen dn
naar het westen doorgebroken delen van
het vierde Sowjet-russische gardetankleger,
die van hun achterwaartse verbindingen
zijn afgesneden door de van alle kanten
aanvallende Duitse alarmeenheden en
speciale troepen zware verliezen. Zij moes
ten, nadat zil verhinderd waren zich te
verenigen egelstellingen betrekken. Pogin
gen tot ontzetting werden opgevangen.
Ten zuiden van Frankfort aan de Oder
hebben de Duitse troepen twee Sowjet
russische bruggenhoofden gespleten en in
gedrukt. Ten noorden der stad en ten
noordwesten van Küstrin leefde de ge
vechtsactiviteit weer op, zonder dat de
toestand veranderde.
Ten zuidoosten van Stettin blijven de
bolsjewieken zeer voorzichtig en staken
slechts met versterkte verkenningsstrijd
krachten voelhorens uit naar Bahn en Py-
ritz, waar zij werden teruggeslagen. Daar
entegen nam de slag in het zuiden van de
provincie West-Pruisen verder aan kracht
toe. De bolsjewieken trokken opnieuw ver
sterkingen tussen hun stootdivisies en on
dernamen over een breedte van ruim 60
km. de gehele dag felle doorbraakpogin
gen. Nadat hun eerste aanvalsgolf onder
de hagel der Duitse granaten was ineen
gestort, slaagden enige tanks er in de avond
schemering in het westelijk deel van Ko
nitz binnen te dringen, waar zij in brand
geschoten werden. Enige penetraties ten
oosten van Tuchel werden in een tegen
aanval afgegrendeld.
Het Duitse luchtwapen steunt, vooral
tussen Breslau en Frankfort, de troepen op
de grond en heeft wederom ruim 500
voertuigen vernield, dozijnen locomotie
ven, verscheidene groepen tanks en enige
voorlopige overgangen over de Oder.
maakte eveneens talrijke gevangenen. Ver
scheidene Britse aanvallen ten noordoosten
van Faenza stortten in ons afweervuur bloe
dig ineen.
In de Herzegowina gelukte het aan over
machtige vijandelijke strijdkrachten na ver
bitterde gevechten Mostar binnen te drin
gen. Op de westelijke oever van de Bene-
den-Drina hebben onze daar sinds dagen
Zwaar strijdende troepen de vijandelijke
tegenstand gebroken en zijn in krachtige
opmars naar het noorden.
Midden-Duitsland met het gebied van
Saksen, het land- van Munster en Zuidoost-
Duitsland waren overdag en des nachts het
aanvalsdoel van Anglo-Amerikaanse terreur-
bommenwerpers. Door verscheidene aanval
len werd de stad Chemnitz bijzonder zwaar
getroffen. Omvangrijke schade in woon
wijken ontstond vooral in Maagdenburg en
opnieuw in Dresden, waar onvervangbare
bouw- en kunstmonumenten vernietgid
zijn. Strijdkrachten der luchtverdediging
van de luchtmacht en van de Duitse marine
schoten 59 vijandeliike vliegtuigen, bijna
uitsluitend viermotorige bommenwerpers,
omlaag.
Het vergeldingsvüur op Londen wordt
voortgezet.
DEN HAAG, 15 Febr. In de provin
cies Noord-Holland, Zuid-Holland en
Utrecht zijn geldig verklaard: voor het
tijdvak van 18 t.m. 24 Februari a.s. de
bonnen 324 en 325 elk voor 400 gram
brood.
Voor het tijdvak van 18 Febr. t.m. 3
Maart: E 04 (inlegvel) voor 101 liter ge
standaardiseerde melk en D 03 (inlegvel)
voor 400 gram taptemelkpoeder of 4 liter
taptemelk. Voorts dienen de volgende bon
nen vóór Woensdag 21 Febr. a.s. bij de
detaillisten te worden vooringeleverd:
326 voor 1 rantsoen vervangingsmiddelen;
330 voor 1 kg. aardappelen; b 357 voor
250 gram kindermeel of vocdingssuiker of
210 gram tarwebloem.
De aflevering dient te geschieden in de
week van 25 Febr. t.m. 3 Maart as. Bij
deelneming aan de maaltijden van de
C. K. of de dieetkeukken moeten de aard
appelbonnen daar worden ingeleverd.
Voor zuigelingenvoedsel behoeven tot
nader order slechts bonnen voor gestan
daardiseerde melk te worden ingeleverd;
dus geen bonnen voor kindermeel.
De geldigheidsduur der reeds bekend
gemaakte bonnen, waarop tot uiterlijk
17 Febr. kon worden gekocht, wordt ver
lengd tot 24 Febr. met uitzondering van
de voor brood, bloem, kindermeel of voe
dingssuiker aangewezen bonnen.
Groentebon inleveren
In de gemeenten in het westen des
lands, waar de z.g. klantenbinding voor
groente is ingevoerd, is voor het tijdvak
van 4 t.m. 17 Maart bon 327 aangewezen
voor het kopen van groente. Het publiek
dient deze bon voor Woensdag 21 Febr.
in te leveren bij den handelaar, van wien
het van 4 t.m. 17 Maart a.s. zijn groente
en fruit wenst te kopen. Bij deelneming
aan de C.K. of dieetkeuken dient men
deze bon bij de kaartverkoop voor het
tijdvak van 4 t.m. 17 Maart a.s. in zijn
geheel bij de Centrale keuken in te leve
ren.
Ingedikte melk en walspoeder
Voor sommige distributiekringen, te be
ginnen met bon E 02 (inlegvel), wordt
een gedeelte van het rantsoen van 104 1.
gestandaardiseerde melk verstrekt in de
vorm van ingedikte melk in blik, waarbij
li 1. melk vervangen wordt door één blikje.
De prijs voor het publiek bedraagt 27
cent per blikje. In afwijking van de op
het etiket vermelde gebruiksaanwijzing
moet de inhoud van één blikje verdund
worden met één liter water. De noodrant
soenbonnen melk geven met ingang van
18 Febr. uitsluitend recht op 200 gram
walspoeder.
Voor iedere kwart liter melk, welke tot
en met 17 Febr. op ingeleverde noodrant
soenbonnen te weinig werd afgeleverd, moet
alsnog 25 gram walspoeder worden afge
leverd.
DEN HAAG, 16 Febr.
Bij den bakker H. alhier vervoegden zich
drie mannen, gekleed in weermachtsuni
form, die voorgaven meel in beslag te
moeten nemen. Zij namen twaalf balen
meel, brachten die in een auto en vertrok
ken, na eerst nog alle, gezinsleden van hun
persoonsbewijzen te hebben ontlast. Ge
bleken is, dat men hier te doen heeft ge
had met oplichters, die zich in uniform
hadden gestoken.
Spookachtig klinkt iemand, die op een
Zondagmiddag de oude stad inzwerft,
een zwak getik tegemoet. Daar ivaar het
anders doorstil is op de burgwallen en
achter de gevels van sinds jaren verlaten
en onbewoonde huizen en zo staan er
hier duizenden in de oude jodenbuurt
daar klinkt achter de dichtgemetselde
deuren en ramen en achter de gordijnen
die driehoog golvend ivaaien achter een
kapotte ruit een voortdurend geklop.
Het is als het sinister getik van de hout
worm, in de balken van een oud huis, dat
soms luider gehoord wordt wanneer er
weldra iemand sterven zal. Wormstekig
is deze oude stad en overal tikt het en
wie in een romantische bevlieging hier
een Zondagmiddag dwalen wilde, vlucht
weg. Maar weglopend ziet hij nog schim
men schuiven voor kapotte ruiten en deu
ren slaan en haastige voetstavpen van
mensen die krom lopen onder zakken hout
verklinken snel.
Door de week is het drukker. Dan zijn
het geen eenzame houtwormen meer, dan
zijn het van die gevreesde ivitte mieren.
Als de mensen in Indië die langs hun bal
ken en bamboe-zuilen zien lopen ontvluch
ten zij ijlings het huis, want zij weten
dat binnen de paar uren nadat die mie
ren zich vertoond hebben het huis ineen
zal storten: zó snel knagen die stutten
en balken door.
En zo en nog sneller gaat het nu in Am
sterdam, waar de grootste slooppartij uit
onze geschiedenis op het ogenblik woedt.
Erger dan de schade van een zwaar bom
bardement is de schade die in deze weken
en dagen, van uur tot uur voortgaand en
toenemend in omvang, wordt aangericht.
Huis na huis valt in puin, gevel na gevel
stort in en wordt op klaarlichte dag om
gehaald. Op alle verdiepingen tegelijk
wordt gebroken, gezaagd en gehakt en
telkens klinken kreten van angst en pijn
als deze dilettantslopers in moeilijkheden
geraken of in hachelijke posities het
slachtoffer worden van een noodlottig
ongeluk. Menigeen is al zwaar gewond on
der het neervallend puin iveggesleept, ook
doden zijn al te betreuren. Het is heel
gewoon, dat de trappen van één hoog en
twee hoog al weg zijn als de slopers van
driehoog nog graag naar beneden zouden
willen... Dan moet de brandweer redding
brengen!
Niet alleen onbewoonde huizen zijn niet
meel veilig: de slopers beginnen ook al
met bewoonde, waarvan een verdieping
even leeg staat, omdat de mensen ver
huisd zijn. Het is zelfs niet meer ver
trouwd er enkele dagen op uit te gaan
om eten te halen. Het is al voorgekomen,
dat de mensen thuis kwamen met wat
eten, maar dat ze hun huis niet meer
konden bereiken, omdat de buren alvast
de trap hadden weggezaagd. Is eenmaal
een huis „aangebroken"dan is er geen
houden meer aan. Snel verhuizen is dan
het enige, wil men niet dat met hout
van de veranda, van de zolder, van de
vloeren en van de kasten ook uw meu
bels in de kachels van uw buurtgenoten
verdwijnen.
Belachelijk is nu de herinnering gewor
den aan dat ene huis aan de Singel, dat
een jaar geleden verbrandde, toen daar
een Engels vliegtuig neerkwam. Zorgvul
dig werden alle stenen genummerd en in
gepakt, opdat straks, na de oorlog, het
huis natuurgetrouw herbouwd zou kun
nen worden.
Bij honderden, duizenden huizen die
thans verdwijnen, zijn stellig vele, wier
gevel uit een architectonisch of historisch
oogpunt alle aandacht en zorg verdiende.
„Hendrick de Keyset'heeft in crisisjaren
duizenden guldens uitgegeven om zulke
gevels te herstellen en zulke huizen te
behouden. Thans worden ze in het wilde
weg, zonder toezicht of controle afgebro
ken. En het hout, dat in kleine zakjes a
25en f50.weldra langs de huizen
der welgestelden en zwarthandelaars
wordt uitgevent, komt voor een belang
rijk deel in de handen van verkeerden.
Waarom grijpt de stad hier niet in?
Waarom wordt er niet planmatig ge
sloopt?, als er dan al gesloopt kan wor
den? Waarom worden de huizen en het
hout niet in beslag genomen en eerlijk
verdeeld? Waarom worden geen mensen
levens gered?
Of gaat men pas ingrijpen als het kalf
verdronken is en als half oud-Amsterdam
in puin ligt? Reeds nu is door dit „bom
bardement vanbinnen", door deze wilde
actie, van houtstropers, meer woonruimte
verloren gegaan dan menige stad bij een
echt bombardement heeft verspeeld.
TIJL
De volgende vakarbeiders kunnen nog bi.1
de „Landstorm Nederland" geplaatst wor
den: koetsiers, chauffeurs voor generator,
auto-monteurs, electriciens, kappers, sme
den, wagenmakers, zadelmakers, autobekle
ders, ziekenverplegers, kleermakers, koks,
slagers. Alle verdere inlichtingen verstrekt,
het jj-Ersatz-Kommando Niederlande, Korte
Vijverberg 5.
Directeur: H. J. Kerkmeester, Bussum,
hoofdredacteur: Hendrik Lindt, Amsterdam,
plv. hoofdredacteur: lr. A. H. de Haas van
Dorsser, Haarlem; binnenland: J. v. Grie
ken; illustratie en opmaak: R Kampstra;
volkscultuur en kunst: M. Wolters; sport:
J. J. Liber: advertenties: A. H. Lammers,
allen te Amsterdam. K 113