HET DAGBLAD
Geforceerde
operatie
Sowjets aan de Oder ten noord
westen van Küstrin
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Nieuwe „Wilson-actie" in plaats van
onvoorwaardelijke capitulatie?
Gevaarlijke en
lange flanken
Zware straf op ongeoorloofd
onttrekken van stroom
ZATERDAG 3 FEBRUARI 1945
Ie JAARGANG No. 336
Ui+g. N.V. De Arbeiderspers - Bureaux voor red. en adm.: Hooigracht 31, Leiden.
Tel^499^^Gir^8^2^^Prij^lchp^w^of^^73^iJcw^-Losse^nummers 5 ct.
Aanvallen in Zuid-
Pommeren afgeslagen
Plannen voor de bijeen
komst der Drie
Berlijn zal worden
verdedigd
Lemmerboot-r
Organisatie Vrijwillige
Voedselvoorziening
Honden- en kattenbrood
Initiatief van Stalin in de
Poolse kwestie
BERLIJN, 1 Febr. Over de strijd in
bet Oosten meldt het Intern. Informa-
tionsbiiro: Het heuvelachtig terrein in de
driehoek van Oder en Warthe ten westen
van Posen staat door de toenemende
hardheid der gevechten in het middel
punt van de- belangstelling. Zonder zich
iets aan te trekken van de lange en ge
vaarlijke flanken van hun stootwig for
ceert de Sowjetrussische leiding haar ope
ratie met het gedroomde doel van Berlijn.
Na het bijtrekken van haar formaties
liet zii gisteren opnieuw tussen Posen en
Frankfurt a.d. Oder tot de aanval overgaan
en slaagde erin de Duitse stellingen ln
enige sectoren naar het westen terug te
dringen. De bolsjewieken'hebben hun fron
tale aanvallen op Breslau gestaakt. Daaren
tegen ontwikkelden zich de gevechten in
het bruggenhoofd bij Steinau tot een
grote slag, die met reserves van beide kan
ten wordt gevoerd en vergroot. Het wordt
steeds dutdelilker, dat de Sowjetrussische
leiding haar strijdkrachten concentreert
teneinde in dit gebied de algemene aanval
op de rijkshoofdstad flankerend te steunen.
Na verbitterde gevechten ln de straten
hebben de Duitse troepen, volgens de be
velen, de kleine stad Landsberg opgegeven
en zich in westelijke richting gedlstancieerd.
In Oost-Pruisen woedde de slag ln alle
sectoren met ongehoorde hardheid voort.
Bijzonder sterk waren de aanvallen van een
Sowjet-Russisch tankcorps ln het gebied ten
zuiden van Wormditt, waar het Duitse
front op voorbereide stellingen werd terug
getrokken. Na felle huizengevechten werd
Heilsberg opgegeven, vlak ten noorden van
de stad werd de nieuwe hoofdgevechtslijn
gehouden. Ook ten zuiden van Koningsber
gen werd verbitterd gestreden. Ten noor
den van deze stad hebben de Duitse troe
pen hun stellingen teruggetrokken.
Van bevoegde zijde wordt erop gewe
zen, dat het ongeoorloofde onttrekken van
electrische stroom aan afgesloten leidin
gen op grond van de beschikking van
den Rijkscommissaris over de uitzonde
ringstoestand als het in gevaar brengen
van de verzorging vervolgd zal worden.
Slechts de autoriteiten, bureau's, in
richtingen, bedrijven en personen, die
daartoe van bevoegde zijde uitdrukkelijk
gemachtigd zijn, mogen stroom gebruiken.
Ieder optreden, dat de voorziening in
gevaar brengt, wordt op grond van het
decreet van den Rijkscommissaris voor
het bezette Nederlandse gebied betreffen
de de uitzonderingstoestand van 12 Mei
1944 met de dood gestraft. Poging en
deelneming zijn op gelijke wijze straf
baar als het voltooide strafbare feit.
Het Amerikaanse Huls van Afgevaar
digden heeft gisteren een wetsvoorstel aan
genomen en doorgezonden naar de Senaat,
waarin mannen tussen 18 en 45 Jaar ver
plicht worden tot werken ln de wapenin
dustrie.
De Britse admiraliteit heeft volgens
Reuter bekend gemaakt, dat de Engelse
duikboot „Strategem" als verloren moet
worden beschouwd.
De zon gaat op 3 Febr. onder om 17.30
uur en op 4 Febr. op o<m 18.17 en onder
om 17.32 uur.
Maan op 3 Febr. onder om 11 uur en
op 4 Febr. op om 0.11 uur en onder om
11.17 uur.
L.K. 5 Febr., N.M. 12 Febr., E..K 19
Febr., V.M. 27 Febr.
HOOFDKWARTIER VAN DEN FUH-
RER, 1 Febr. Het opperbevel der weer
macht deelt mede:
In Hongarije werden tussen het Sarviz-
kanaal en de Donau en noordoostelijk
van Stuhlweissenburg krachtige Sowj et-
aanvallen na zware gevechten opgevan
gen.
Aan het Oderfront mislukten de pogin
gen van den vijand, zijn bruggenhoofden
uit te breiden, waarbij hij talrijke tanks
verloor.
In de Oder-Warthebocht handhaafden
onze troepen in het gebied ten wmbwi
van ZüllichauSchwiebus en weetuWA
van Schwerin talrijke steunpunten toe*»
heftige aanvallen. Tegen vijanttetfjJK:
tankvoorhoeden, die tot in het gefcwjo-
SternbergZielenzig konden doordringen,
zijn plaatselijke reserves in de strijd ge
bracht.
Noordelijk van de Warthe drongen vijan
delijke strijdkrachten door tot aan de
Oder ten noordwesten van Küstrin en stie
ten daar op onze Juist aangevoerde reser-
v6s.
In het zuidelijke deel van Pommeren
werden talrijke bolsjewistische aanvallen
afgeslagen en naar het noorden doorgedron
gen vijandelijke verkenningsstrijdkrachten
teruggeworpen.
Het garnizoen van Posen verdedigde zich
dapper tegen de van verscheidene zijden
aanvallende Sowjets. Noordwestelijk van
Kulm en bij Elblng' kwam het tot heen en
weer golvende gevechten.
In Oost-Pruisen werden gisteren zware
gevechten geleverd bij Wormditt, Heilsberg,
Friedland en aan weerskanten van Konings
bergen. Daarbij werden 54 vijandelijke
tanks vernietigd. De Sowjettankvoorhoeden
en het vijandelijke aanvoerverkeer werden
ook gisteren door onze slagvllegtulgen en
jagers aangevallen. 24 tanks en 21 stukken
geschut werden bulten gevecht gesteld en
honderden voertuigen vernield.
Aan het Koerlandse front sloegen onze
troepen talrijke aanvallen der bolsjewisten
af.
In Nederland werd de zwakke uit val
schermjagers bestaande bezetting, die se
dert weken een klein bruggenhoofd ten
zuiden van de Maas bij Geertruldenberg
"tegen numeriek sterkere vijandelijke strijd
krachten dapper handhaafden, op de noor
delijke oever van de rivier teruggenomen.
De talrijke aanvallen, die het eerste Ame
rikaanse leger en delen van het derde Ame
rikaanse leger aan het gehele front tussen
Monschau en St. Vlth ook gisteren onder
namen, bleven na hevige gevechten ln de
diepte van ons hoofdgevechtsterrein steken.
In de Boven-Elzas kon de vijand zijn pene-
tratiegebled ten oosten en ten noordoosten
van Colmar Iets uitbreiden, doch hij ver
loor daarbij veertien tanks.
Stormvikings der marine, die ln de nacht
van 29 op 30 Januari opereerden tegen het
Anglo-Amerlkaanse ravitalllerlngsverkeer bij
de mond van de Schelde, melden het tot
zinken brengen van een tankschip. Boven
dien werden door onze batterijbemanningen
op het eiland Schouwen vijf zrware ontplof
fingen waargenomen, zodat verwacht kan
worden, dat door deze aanval nog meer
GENÈVE, 1 Febr. (Interinf). In
Engels-Amerikaanse kringen alhier
wordt als mogelijke plaats van samen
komst der conferentie tussen Roosevelt,
Churchill en Stalin een stad in Roemenië,
b.v. Boekarest, genoemd.
Het Duitse departement van buiten
landse Zaken heeft naar het D.N.B.
meldt inlichtingen ontvangen, volgens
welke bij deze conferentie een politieke
actie zal worden ondernomen soortgelijk
aan die welke in 1918 de toenmalige Ame
rikaanse president Wilson met zijn veer
tien punten in het werk heeft gesteld.
Ditmaal bestaat het voornemen het ge
lijke doel te bereiken met eeen wijziging
van de eis tot onvoorwaardelijke capitula
tie. Men heeft daartoe besloten, nadat
men had geconstateerd, dat de Duitse lei
ding en het Duitse volk vastbesloten en
bekwaam zijn tot de uiterste weerstand
en nadat men had ingezien, dat -Duits
land uit het westen noch het oosten
neergeworpen kon worden.
In welingelichte kringen der Wilhelm-
strasse noemt men dit plan der aan de
conferentie van drie deelnemende rege
ringen een „Wilsonfarce". Men wijst erop,
dat zo'n actie reeds in het voornemen
lag bij de bijeenkomst tussen Roosevelt
en Churchill in Caïro, zonder dat zij ech
ter tot stand kwam, aangezien men zich
toen nog enigermate rekenschap gaf van
de kansloosheid van zulke pogingen. Po
litiek kan een dergelijke actie volstrekt
parallel geacht worden met die van de
eerste wereldoorlog, toen men de Duitse
oorlogvoering wilde doen ineenstorten
door alleen te spreken over terzijdestel
ling van den keizer en het militarisme,
terwijl men thans het Duitse volk wil
wijsmaken, dat het alleen gaat om ter
zijdestelling van den Führer en hèt natio-
naalsocialisme.
Het Duitse volk is echter, zo gaat men
in de Wilhelmstrasse voort, zoals de
Führer in zijn rede heeft uitgesproken,
door de geest van de nationaalsocialis-
tische beweging geïmmuniseerd tegen ver
leidingskunsten van die aard. Daarom
zal in Duitsland niemand het slachtoffer
worden van de voorgenomen manoeuvre
die van te voren reeds veroordeeld is tot
mislukking.
BERLIJN, 1 Febi. Naar aanleiding
van vijandelijke berichten als zou Berlijn
ontruimd worden en de autoriteiten
vluchten, heeft Stabsleiter Sündermann,
de plaatsvervangende rijksperschef ver
klaard, dat deze berichten klinkklare on
zin zijn. Het is al lang bekend, dat het
Sowjetoffensief ver strekkende doelen
heeft vu thans is duidelijk geworden, dat
Berlijn zélf het eerste doel is
In de Biwwse hoofdstad wordt echter
niet aan vhamt gedacht, doch de tegen
stand wordt pere-ganiseerd, zoals ieder
met eigen ogwi kan zien. Berlijn, aldus
Sündermann is sedert lang de grootste
hoop onzer vijanden. Het moet de bloedig
ste teleurstelling voor nen worden. Reeds
eenmaal heeft Berlijn de oorlog beleefd,
namelijk tijdens de Anglo-Amerikaanse
bomterreur en het heeft hem standvastig
doorstaan. Ditmaal bereidt het zich voor
om toe te slaar
vijandelijke schepen tot zinken zijn ge
bracht.
In Herzegowlna brachten onze troepen
bij een aanval ten zuiden van Mostar den
vijand zware verliezen aan doden en ge
wonden toe. Talrijke tanks en stukken
berggeschut werden buitgemaakt of ver
nield. In deze gevechten, waarin een aan
zienlijk gebied van benden gezuiverd werd,
hebticn zich aan de zijde van Duitse strijd-
kratshvsn Kroatische formaties bijzonder
onderscheiden.
Amerikaanse terreurvllegers lieten gisto-
ren rverdag bommen vallen op het gebied
van Groot-Wenen.
Het lalige-Eistarrdavurlr op Londen wordt
voortgezet.
AMSTERDAM, 2 Febr. Nog altijd zit
ten velen in dodelijke ongerustheid over
faunilieleüjun die mogelijk de reis uit
Friesland pust do van 8 op 9 Januari ver
ongelukte bont „Oroningeji IV" hebben
gemaakt en die sinas die dag niets meer
van zich hebben laten horen.
Zekerheid over het aantal en de namen
van de slachtoffers is niet te krijgen,
zolang de boot niet gelicht is. Evenwel
zouden de acht ooggetuigen, die levend
uit de voorkajuit zijn gekomen, waarde
volle inlichtingen kunnen geven.
Ons blad wil gaarne de ongeruste
familieleden van dienst zijn en verzoekt
die acht overlevenden zich bij ons blad op
te geven, opdat de familieleden bij de
dichtstbijwonenden nadere inlichtingen
kunnen krijgen. Brieven onder motto:
„Lemmerboot".
DEN HAAG, 2 Febr Men sclirijft
ons: De „Organisatie Vrijwillige Voedsel
voorziening", waarvoor het initiatief tot
oprichting op 1 December jl. werd gene-
men, begint dezer dagen haar eigenlijke
taak met het vervoeren van suikerbieten
van Zoetermeer naar Den Haag. In ver
band met gestelde, vragen zij hier nog
vermeld, dat deze landelijke organisatie
een stichting in oprichting is met als doel
de vrijwillige medewerking der bevolking
gecoördineerd en geleid aan de autoritei
ten der voedselvoorziening aan te bieden.
De stichting heeft haar centraal bureau
gevestigd te Den Haag, Zeestraat 100 (tel.
116344), welk bureau met de uitvoerende
werkzaamheden is belast.
Personen uit het handels- en bedrijfs
leven, die vrijwillig en zonder vergoeding
hun medewerking aan de organisatie
willen geven, alsmede zij, die deze stich
ting welke werkt zonder winstoogmerk
door een schenking financieel willen
steunen, worden hiertoe gaarne uitge
nodigd. Brieven met aanbieding tot me
dewerking in geestelijke zin te richten
aan het kantoor der organisatie. Stortin
gen ter financiële ondersteuning van het
plan kunnen gedaan worden ten name
van de Organisatie vrijwillige voedsel
voorziening i.o., Nederlandse Midden-
standsbank, Noordeinde, Den Haag of bij
een der kantoren dezer bankinstelling.
Van 1 tot en met 28 Febr. worden op bon
4 van de distributiekaart voor hondenbrood
dezelfde hoeveelheden hondenbrood be
schikbaar gesteld als op de bon voor de af
gelopen periode. Op bon 4 van de distri
butiekaart van kattenbrood (groep K)
wordt voor Februari 11 kg. kattenbrood be
schikbaar gesteld. Na 28 Febr is bon 4 van
beide distributiekaarten ongeldig.
Aan gindse zijde van de frontlijn kent
men sinds lang het alleenrecht van
barbarij en bloeddorstigheid aan Duits
land, subsidair aan het daar heersende
regime toe. Laten we er niet over twisten.
Het heipt tóch niet. Het hielp niet vóór
1939. toen een kleurige en met alle mo
dem raffinement toegeruste propaganda
ons uit' Duitsland de meest-uitgelezen
gruwelverhalen voorzette. Het hielp niet
na 1940 b.er, stcreotieD elk plan en elke
daad tet e-n min-gunstig tegendeel werd
omgedicht. P*n ding k»n men met füoso-
fiscne gwivu-nntid vaststellen: wanneer
de mens eem» #s*l door zijn gevoelens
wordt meegesleept ts er geen houden aan,
dan gelooft hij niet meer wat hij ziet,
maar zie- eenvoudig wat hij gelooft.
En toen... Soms doen zich dingen voor,
die dermate karakte>i»ti»-k. dermate ver
helderend, aercu»u »eJscueh.end zijn, dat
hun voorlichiKr,Pe wa ki> g buiten alle
twijfel schijnt te staan Dts dergelijks is
het ontslag van mr. Burgtu als Neder
lands minister van binnenlandse zaken.
Vraag een willekeurig*® Nederlander op
straat, of hij wist, d>-t „ztjn" minister
van binnenlandse zaken Burger heette.
Honderd tegen één had hij er geen
flauwe noUe van. De Nederlandse emi-
grantenr*g»jmg scant, mrt inbegrip van
b.aar duizend-en <Ȏn ouarrwets-parlemen-
Uire reconstruct'**, volstrekt buiten de
interesse-sfeer v*n bet Nederlandse volk.
Op zichzelf ware h«t aan ook een feit
zonder de alfeixevmwste beduidenis, dat
mr.-Burger vooitaan ge*® mmister meer
zal zijn en d»t de heer Van Boeyen, „mi
nister va® algemene zaien", de ontstane
leemte naar mogelijkheden vult. Het
leerzame schuilt echter in de aanlei
ding tot mr. Burgers, ontslag.
In een toost» aak vow de propaganda-
zender „Hern.isercd Nederland" heeft mr.
Burger op 14 Januari „op een vergoelij
kende wijze gesproken over de kwesties
der zuivering van landverraders en colla
borateurs". aldus onthulde Radio-Oranje
op 26 Januari. Minister-president Ger-
brandy achtte cüt onverenigbaar met de
door de regering vastgestelde richtlijnen
en „in tegenspraak met de politiek van
onverzoenlijkheid", die de regering zich
op dit punt eigen heelt gemaakt. Mr.
Burger van zijn kant is van oordeel, dat
hij van die regeringslijnen niet eens heeft
willen afwijken en „zich in zijn radiorede
slechts heeft uitgesproken tegen excessen
bij de zuivering"
Zietdaar dan de lieden, die de wereld
zullen bevrijden van cte aller-onchriste-
lijkste geweld-polittes. dei' Duitse barba
ren. Een man, cis» soos Nederlands minis
ter noemt, spvtsaki «oor een radio-zehder
over de straften dit. «ndere Nederlanders
deelachtig zuil*® vuraen voor wat zij
hunnerzijds tn net txlang van land en
volk meenden te thue*em doen. God ver
hoede. dat d«M- Nederlandse minister de
mensen die weg*® kozen dan die
over Londen gtewfeloosheid zou
willen verz°ker*s>Hij spmk zich slechts
uit „tege excessen". Hij deed dat (naar
Radio O: !e er uitdrukkelijk bijvoegt)
onder me met volgende woorden:
„Het gevolg v«n dl> alles is, dat het
zuiveringsprobk-m u. Nederland in be
ginsel een uiterm.ite eenvoudig vraagstuk
is. Het is een vraagstuk van
recht."
Zulk een man wenst- professor Ger-
brandy in zijn kabinet echter niet als
medewerker. Zulk een man maakt zich
scnuldig aan „ondermijnend effect".
Want waar zou hvt met de allerchriste-
lijkste politie* van het allerchristelijkste
ministcrie-Gercu a-vdy heengaan, wanneer
men de basis aanvaardde, die mr. Burger
boudweg verdedigde: dat het hier om
„een vraagste* van recht" gaat?
De ftllerchmteihkste heren, die tege*
elkaar opbietVn in onverzoenlijkheid en
die zich niet ontzien daarvoor zelfs mi
nister-crises to ontketenen, willen tege
lijkertijd de enig-echte bevrijding bren
gen en posereu voor de kruisridders te
gen bloeddorstigheid en barbarij. Wie
dienden uiteindelijk echter een hogere
vrijheid: zijzelf of degenen die door vijf
oorlogsjaren heen aan andersdenkenden
hun kans lieten? Wie volgden een chris
telijker procedure: de hoeders van de
haat en de onverzoenlijkheid door dik-
en-dun, of de barbaarse bedreigers van
het christendom?
Professor Gerbrandy schijnt in elk ge
val het Nieuwe Testament thuis te heb
ben laten liggen, toen hij naar Londen
afreisde.
GENEVE, 1 Febr In politieke kringen
te Londen verluidt, zo meldt de Britse be
richtendienst, dat Stalin persoonlijk het
Initiatief heeft genomen om een einde te
maken aan de stilstand ln de onderhande
lingen over Polen. Naar verklaard wordt,
heeft hij de leiders der toonaangevende
Poolse partiten, die buiten het comité van
Loeblin zijn gebleven, uitgenodigd tot een
conferentie te Moscou.
Directeur: H. J. Kerkmeester, Bussum,
hoofdredacteur: Hendrik Llndt, Amsterdam,
plv. hoofdredacteur: lr. A H. de Haas van
Dorsser, Haarlem; binnenland: J. v. Grie
ken; illustratie en opmaak: R Kampstra;
volkscultuur en kunst: M. Wolters; sport:
J J. Ltber: advertenties: A. H. temmers,
allen te Amsterdam. K 113
