VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Nieuwe doorbraakpogingen
in Ardennen verhinderd
Sowjet-winteroffensief op zeven
oorlogstonelen ontbrand
Sowjet-trommel-
vuur uit Weichsel-
bruggenhoofden
Van nood tot nadenken
Zware strijd in het
Hongaars-Slowaakse
grensgebied
De Gaulle wil deelnemen
aan komende conferentie
Het, Vaticaan bezuinigt
Aantal Griekse districten
blijft onder Elas-controle
Uitwisseling van gewonden
Franse leger wordt
verdubbeld
Pieter Kobes overleden
Begrafenis J, J. de Roode
„De Voddenraper" herleefd
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER, 15 Jan. Het opperbevel
van de weermacht deelt mede:
In het Westen lagen ook gisteren
de brandpunten van de afweerslag in
het gebied ten zuiden van Malmedy,
tussen Salm en Ourthe, alsmede aan
weerskanten van Bastogne. Onze dap
pere formaties verhinderden, zich
verbeten verzettend, de opnieuw met
zeer sterk gebruik van strijdkrachten
op de grond en in de lucht nage
streefde doorbraak der Amerikanen.
Slechts op 'weinige plaatsen kon de
vijand plaatselijk terrein winnen; 24
tanks werden stukgeschoten.
In de Beneden-Vogezen en in de
Maginotlinie mislukten vrij krachtige
vijandelijke aanvallen. In Ritters-
hofen werden wederom haarden van
I vijandelijk verzet overmeesterd, aan
'weerszijden van Straatsburg onze
bruggenhoofdstellingen verbréed en
versterkt.
Boven het westelijk front ontston
den herhaaldelijk verbitterde lucht
gevechten, waarin 23 vijandelijke
vliegtuigen werden neergeschoten.
In Boedapest doorstaat het Duits
Hongaarse garnizoen sedert de 24ste
December van het vorige jaar, bloot
staande aan het sterkste gebruik van
materiaal door den vijand, in zware
straatgevechten proeven van de groot
ste manhaftigheid. De bolsjewisten,
die gisteren in het oostelijk deel van
de stad, met steun van talrijke tanks
en slagvllegtulgen aanyielen. konden
slechts enkele huizenblokken verove
ren.
Ten noorden van de Donay wierpen
onze troepen den vijand uit zijn pene-
tratlegebled verder naar het oosten
terug. In het HongaarsSlowaakse
grensgebied en ten westen van Nagyia-
da in zware gevechten gewikkeld met
den aanvallenden vijand.
Zoals verwacht, hebben de Sowjets
na een trommelvuur van verscheidene
urén hun offensief ook uit hun Welch-
selbruggenhoofden bij Pulawy en
Warka, van de WeichselBoeg-drie
hoek ten noorden van Warschau uit
alsmede uit de N.aijef-bruggenhoofden
aan weerskanten van Ostenburg, ge
opend. Aan het gehele front zijn ver
bitterde gevechten ontbrand. In het
penetratiegebied tussen de Weichsel en
BERN, 16 Jan, Exchange meldt
uit Parijs: fear hier verluidt, heeft
generaal De Gaulle te Washington'
rïomeél toestemming gevraagd om
deel te nemen aan de aanstaande
conferentie tussen Churchill, Roose-
veit en Stalin.
De formulering van het verzoek is,
dat.'De Gaulle een uitnodiging zou
„toejuichen en gaarne aanvaarden".
Een antwoord is nog niet ontvangen.
Een verzoek ih Moscou wordt hier
onnodig geacht, omdat Stalin reeds
tijdens het bezoek van De Gaulle
aan de Sowjet-Unie zijn toestem
ming heeft gegeven.
de zuidelijke hellingen van de Lisa
Gora duren de zware gevechten met de
over de Nida naar het westen door
gedrongen infanterie- en pantserstrijd
krachten van de bolsjewieken voort.
Tussen Ebenrode en Schlossberg in
het Oost-Pruisische grensgebied zijn
nieuwe doorbraakpogingen van sterke
vijandelijke formaties op de taaie
tegenstand van onze divisies gestrand.
In de grote winterslag tussen de Kar-
pathen en de Memel werden gisteren,
volgens voorlopige berichten, 175 vijan
delijke tanks vernietigd, waarvan 82
in de Naref-bruggenhoofden en 51 in
het Oost-Pruisische grensgebied.
Anglo-Amerikaanse terreurformatles
vielen gisteren overdag West-, Noord
west- en'Mldden-Dultsland aan. In de
avonduren waren vooral het Rljnlands-
Westfaalse en het Midden-Duitse ge
bied wederom het aanyalsdoel van
Britse bommenwerpers. Gelijktijdig
wierpen storingsformaties bommen op
de rijkshoofdstad. Door de luchtver
dediging werden bov enhet rijksgebied
64 Anglo-Amerikaanse vliegtuigen,
waaronder 46 viermotorige bommen
werpers, neergeschoten.
Het vergelingsvuur op Londen duurt
voort.
MILAAN, 16 Jan. Naar uit Rome
vernomen wordt, wordt in toonaan
gevende kringen van het Vaticaan
overwogen, de historische Zwitserse
garde en de pauselijke edelgarde te
ontbinden wegens d^ ondraagbaar ge
worden financiële lasten, die voor het
Vaticaan zijn ontstaan door de onge
woon grote stijging der gezamenlijke
kosten van levensonderhoud.
Een commissie van kardinalen heeft
op het ogenblik voorstellen in onder
zoek voor radicale bezuinigingsmaat
regelen in de gehele huishouding van
het Vaticaan.
LISSABON, 16 Jan. Volgens Reu
ters biizonderen correspondent te
Athene zullen van de 37 Griekse dis
tricten» nog 21 onder contróle van de
Elas blijven, als de Elas zich achter
de wapenstilstandslinie teruggetrokken
heeft. Alle belangrijke havens en ste
den komen onder de Jurisdictie van
Athene.
De Griekse tegering bereid een wet
voor, volgens welke ambtenaren en
employé's in openbare dienst, die bij
de gevechten in Athene de wapens
hebben opgenomen tegen de regerings
strijdkrachten, ontslagen worden.
Ambtenaren en employé's, die welis
waar politiek links zijn georiënteerd,
maar niet aan de gevechten deelnamen,
kunnen in dienst blijven.
BERLIJN, 16 Jan. Door bemidde
ling van Zwitserland heeft het minis
terie van buitenlandse zaken een over
eenkomst gesloten betreffende de uit
wisseling van Duitse zwaargewonde
krijgsgevangenen tegen Engelse en
Amerikaanse. Deze uitwisseling zal in
de tweede helft van Januari in Zwit
serland geschieden.
.In twee étappes zullen 5000 Duitse
gewonden uit Engeland en Amerika
terugkeren, tegen 2500 Amerikaanse en
Britse gewonden uit Duitsland. Voorts
zullen 900 in de Ver. Staten en Mexi
co geïnterneerde Duitse burgers wor
den uitgewisseld tegen evenveel in
Duitsland geïnterneerde burgers van
de Noord-, Midden- en Zuid-Ameri
kaanse staten.
HET DAGBLAD
Ie JAARGANS No. 321
WOENSDAG 17 JANUARI 1945
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureau* voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs fcl ct. per week of 2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
BERLIJN, 16 Jan. De gigantische
worsteling in het oosten, waar de
Duitse troepen standhielden tegen de
stormloop van talrijke op de beste
wijze-'uitgeruste bolsjewistische le
gers, schijnt nog in hevigheid toe te
zullen nemen. Tot dusverre hebben
de Sowjets hun algemene winterof
fensief verdeeld «ver zeven oorlogs
tonelen, n.l. het gebied rondom Boe
dapest, het Hongaars-Slowaakse grens
gebied, de westelijke sector van het
Weichselbruggenhoofd ten westen van
Baranof, het Weichselbruggenhoofd
westelijk van Poelawy en westelijk
van Magnuszef, het Narefbruggen-
hoofd bij Serock en Rozan en Oost-
Pruisen tussen Ebenrode .Stallupoe-
nen) en Schlossberg (Plllkallen).
Op 14 Januari hebben zij - boven
dien plaatselijke afleidingsaanvallen
ondernomen tussen de Beskiden en de
Weichsel, om hun operaties op liet
Weichselbruggenhoofd van Baranof
te steunen. In dit gebied maken zij
zich voorts ten noorden van Grosno
gereed voor een actie van grotere om
vang, met het doel over Jaslo naar
bet westen op te rukken. Tenslotte
zijn troepenconcentraties waargeno
men ten zuiden van het huidige ge
vechtsterrein in Oost-Pruisen, aan
weerszijden van de Rominter' heide.
Het Sowj et-commando heeft dus
besloten alle beschikbare strijdkracht
ten .voor de beslissende botsing in
het vuur te brengen. Met uitzondering
van het Weichselbruggenhoofd van
Baranof, waar het gros der Sowj et-
strijdkrachten met grote hevigheid
stormloopt en ten gevolge van zijn
overmacht aan mensen en materiaal
het Duitse front achteruit kon druk
ken, hebben de Duitse troepen zlbh
overal met succes te weer gesteld en
operatieve doorbraken in afweer en
tegenaanval verijdeld. Zelfs zetten zij
hun krachtige aanvallen ten oosten
van de Hongaarse stad Komoron voort,
waarbij zij den Sowjets vernietigen
de slagen teobrachten.
Interinf verneemt over deze ge
vechten o.a. de volgende bijzonder
heden
Op het grote bruggenhoofd ten
westen van Baranof, waar de Sowjets
met zes legers en drie zelfstandige
pantsercorpsen over een breedte van
70 kilometer aanvallen, woedt de slag
met een hevigheid, die nauwelijks
overtroffen kan worden. Minstens zes
divisies hebben de Sowjets opgeof
ferd, alvorens zij op enige plaatsen
dieper in het Duitse hoofdgevechtster-
rein konden binnendringen. Uit de
ontwikkeling van de situatie kan men
afleiden, dat de zuidelijke aanvals-
vleugel, bestaande uit een nantserle-
ger, twee infanterielegers en twee
pantsercorpsen, ln de richting van
Krakau opereert.
De Duitsers hebben zich hier ge-
dlstancieerd op de Nida tussen de sa
menvloeiing met de Weichsel' en de
stad Plnczof, en voor hun nieuwe
stellingen de opdrlngenae bolsjewis
ten onder een geweldige vuurregen be
dolven. Alleen bij Wlsllca drong een
vrij grote Sowjetgroep over de rivier.
Zij trachtte in zuidwestelijke richting
terrein te winnen. Duitse reserves
hebben den vijand hier in zwar? ge
vechten verwikkeld. Enige Swojet-
tanks, die ln Skalbmlerz waren bin
nengedrongen, werden vernietigd.
De doelen in Oost-Pruisen
Sedert het begin van het nieuwe
Sowj et-offensief op de Naref bruggen
hoofden ten noorden vaii Warschau
wordt op twee slagvelden om Oost-
Pruisen gestreden. Want' deze grote
aanval, die in de vroege ochtend van
de 14de werd Ingeluid met een trom
melvuur van een uur, staat ln on
middellijk operatief verband met de
strijd bij Ebenrode en Schlossberg,
terwijl het einddoel van deze aanval
Koningsbergen en de afsluiting der
Duitse troepen aan de Memel is, is de
stoot aan de Naref op Dantzlg gericht.
De Sowjets streven dus naar een
dubbele omsingeling.
Minstens 21 bolsjewistische infan
teriedivisies en aanzienlijke pantser
strijdkrachten stonden in de ochtend
schemering gereed, toen een woedend
artillerieduel de strijd aan de bocht
van de Naref aankondigde. De Duitse
kanonnen en nevelwerpers beant
woordden het vuur binnen enkele se-
c:>rden en joegen- -duizenden grana
ten in de troepenconcentraties van
den vijan.- Volgens verklaringen van
gevangenen werden, gehele regimenten
in korte tijd uiteengeslagen.
Ln de namiddag echter werden hun
aanvallen heviger, daar de Sowjets
zonder ophouden gereedgehouden
verse strijdkrachten in het vuur
brachten. Niettemin hebben Duitse
beveiligingstroepen ten westen van
Serock diepe penetraties verhinderd
en de aanvallers op hun beginstellln-
gen teruggeworpen.
Aan het front tussen Ebenrdoe en
Schlossberg, waar de Sowjets vijftien
infanteriedivisies en zeven pantser
brigades ln de strijd hadden gewor
pen, werden de stormcolonnes weder
om door het Duitse vuuV vernietigd.
Voor de hoofdgevechtslinie liggen
reeds duizenden gesneuvelde bolsje
wisten, Zo zijn de Duitse formatres
ook op de twede dag van deze grote
strijd overwinnaar gebleven.
Op de Rominter heide hebben de
Sowjets aanzienlijke pantser- en in-
fanteriestrijdkrachten geconcentreerd,
zodat een uitbreiding van de slag
verwacht moet worden.
GENÈVE, 15 Jan. Reuter meldt
uit Parijs, dat de Franse minister van
oorlog Dlethelm verklaard heeft voor
nemens te zijn het Franse leger, ctat
thans uit 600.000 man bestaat, te ver
dubbelen. Na oproeping van de nieuwe
voor mobilisatie ln aanmerking ko
mende lichtingen zal het Franse leger
1.2 millioen man sterk zijn.
Associated Press bericht, dat Frank
rijk van plan is, tien lichtingen te
mobiliseren. Deze lichtingen omvatten
1.8 millioen man, waardoor aanzien
lijk meer dan 2 millioen Fransen on
der de wapens zullen worden geroe
pen. Het mobiliseren van deze lichtin
gen is een van de belangrijkste resul
taten van de jongste besprekingen
tussen Churchill en De Gaulle in het
hoofdkwartier van Eisenhower.
Ook de nadrukkelijke vriendelijk
heid van Roosevelt aan het adres van
Frankrijk ln zijn jongste boodschap
aan het Congres wordt als een gevolg
hiervan beschouwd. De voorgenomen
mobilisaties in Engeland en de Ver.
Staten zouden voor de opëq£>are me
ningen in deze beide landen niet te
verdedigen zijn, wanneer niet tevens
omvangrijke mobilisaties in Frankrijk
met spoed worden uitgevoerd.
Teneinde deze Franse mobilisaties
af te dwingen, heeft Roosevelt als stok
achter de deur het dreigement ge
bruikt de Amerikaanse zendingen le
vensmiddelen aan Frankrijk stop te
zetten. Roosevelt en Churchill willen
de door het Duitse offensief (veroor
zaakte zware militaire tegenslagen van
Eisenhower ertoe benutten om op ba
sis van de dienstplicht een Frans
veldleger op te stellen en het van
Amerikaanse wapens te voorzien.
PURMEREND, 16 Jan. -Onder grote
belangstelling is op de Algemene Be
graafplaats, alhier, het stoffelijk over
schot van Pleter Kobes ter aarde be
steld. Op 65-jarige leeftijd is Kobes,
die in Noord-Holland en elders in het
land bekendheid verwierf, als strijder
voor de geheelonthouding, tengevolge
van een hartverlamming plotseling uit
het leven .weggerukt. In de afdeling
Purmerend van de Ned. Ver. tot Af
schaffing van^Alcoholhoudende Dran
ken vervulde hij tot aan zijn dodd
verscheidene functies; de laatste jaren
als penningmeester. In de arbeiders
beweging nam het ontwikkelingswerk
veel van zijn tijd in beslag en vootts
ijverde jiii voor Staatspensionnering
en Tuberculosebestrijding.
AMSTERDAM, 16 Jan. De ter
aardebestelling van het stoffelük over
schot van den heer J. J. de Rcode zal
Vrijdagmiddag om kwart voor twee ge
schieden opi de Alg. Begraafplaats
„Zorgvlied", alhier.
De zender Ankara heeft beves
tigd, dat ln de eerstvolgende dagen de
eerste schepen door de zeeëngten zul
len varen.
Neerlands nood heeft vele Neder
landers tot nadenken gebracht,
die voorheen de oorlogsjaren als een
hinderlijk insect aan zich voorbij
meenden te kunnen laten gaan: met
een beetje innerlijke wrevel, maar
zonder wezenlijk aandeel en vooral
zonder ernstige schade. Laten wij
vooral niet menen, dat de honger aan
dit nadenken politieke richting geven
zal. Laten wij het zelfs niet wensen.
Honger moge volgens het bekende
spreekwoord de beste kok zijn, geen
denker heeft er ooit staatsmanswijs
heid aan toegekend. En tóch is het
duidelijk, dat de oplossing van de
huidige voedselmoeilijkheden verder
reikt en dieper grijpt dan tót de be
drijvigheid van spoorwegmannen of
binnenschippers. Niet alleen de n o o d
zelf, ook de oplossing daarvan is
de zaak van ëille Nederlanders.
De Rijkscommissaris heeft in zijn
i radiorede in dit opzioht woorden van
wijde strekking gesproken. „In elk
geval geloof ik, dat vóór alles een een
parige wil tot ordening wakker moet
worden en wakker kan worden. Want
de enige weg om de huidige situatie
meester te worden, schijnt te zijn, dat
men gemeenschappelijk de hand aan
de ploeg slaat, teneinde de nood te
overwinnen onder een ordenende lei
ding, die uit Nederlanders zelf bestaat
en die van Duitse zijde slechts steun
zou ondervinden." Dat is waarschijn
lijk de volzin, waar al het andere zich
omheen groepeert; begrip voor wat
de huidige nood bewerkte en inzicht
in wat die nood in de komende weken
en maanden wellicht nog dragelijk
kan maken.
Bij herhaling is in de laatste jaren
de gedachte uitgesproken, dat de vol
ken van Europa de handen ineen zul
len moeten slaap om het bestaan van
het continen dragelijk, of zelfs moge
lijk te maken, Het zou dwaasheid zijn
te beweren, dat dit vermanende ge
luid overal is gehoord en begrepen.
En de tragiek dsr historie wil, dat
allengs in méér* Europese randgebie
den de ouderwetse opvoeders-wijsheid
bewaarheid wordt; wie niet horen wil,
moet voelen. In pijn en zorgen dringt
zich het weten op, dat de vaak-be-
pleite eenheid dus tóch meer dan een
goedkope propaganda-frase was: een
onontkoombare levensnoodzaak name
lijk, de enige wijze om het naakte
volksbestaan uit de stormen van de
tweede wereldoorlog te redden.
Iets dergelijks doet zich in kleinere
kring thans voor met de Nederlandse
volksgemeenschap, althans met wat
een volksgemeenschap behoorde te
zijn. Aan vermanende stemmen die
eenheid vroegen, heeft het in de
achter ons liggende jaren niet ont
broken. Aan cynische replieken, die'
daarbij van arglistige propaganda
spraken, echter evenmin. Klaarblijke
lijk drong het tot weinigen door, dat
inmiddels de fundamenten onder ons
volksbestaan afbrokkelden. Zolang
een volk krachtsreserves te over heeft,
komt het op wat tegenstellingen meer
of minder ogenschijnlijk niet aan. Die
tegenstellingen worden althans niet
terstond fataal. Het Nederlandse volk
hééft echter geen krachtsreserves
meer. Het zal alle overblijvende
krachten in .één richting moeten
stuwen om als volk door de huidige
moeilijkheden heen te komen. En het
ervaart titans in honger en nood, dat
die bewering niet ijdel is.
Zolang de eis tot eenheid een
politieke eis scheen, bleef zij
wellicht tezeer gebonden aan senti
menten om voor ieder overtuigend
genoeg te zijn. Thans is er, voor
iedereen grijpbaar, een ondup-^lzin-
nige doelstelling waarover niemand
het oheens kan zijn: het Nederland
se volk redden van de onmiddellijke
ondergang, redden voor de honger
dood. D a a rvoor te werken moet
iederen Nederlander een levensver
vulling zijn. Zou het blijken anders
te wezen, het Nederlandse volksbe
staan zou uit de geschiedenis in we
zen reeds zijn uitgewist.
Bij de erkenning van die noodzaak,
samen te werken aan het éne con
crete, onpolitieke doel, bij de
feitelijke verwezenlijking van het
éne grote werk der voedselvoorzie
ning die in waarheid levensredding
is, kunnen Nederlanders elkaar
vinden die elkaar voorheen niet vin
den wilden. Zij kunnen de „ordenen
de leiding" vormèn, waarvan de
Rijkscommissaris hét overwinnen
van de huidige nood verwacht. Wie,
die nog enig geloof in ons volk heeft,
kan aannemen dat zelfs de honger
onoverbrugbare politieke beletselen
zal opwerpen? Wie die in een Neder
landse toekomst gelooft, ziet echter
niet tevens de, mogelijkheid dagen,
dat de eenmaal in nood gerezen een-
heid ook langer dan die nood duren
zal en zich als „ordenende leiding"
staande houden, wanneer de ernstig
ste gevaren gelukkig overwonnen zijn
en de tijd gekomen is voor het op
bouwen van een nieuwe levens
gemeenschap?
Wanneer zó uit de duisternis van
deze maanden een lichtende toe-
jcomst zou kunnen rijzen waarnaar
de weg ln de toegespitste' tegenstel
lingen allengs moeilijker te herken
nen scheen, dan zou zelfs deze nood
tot weldaad kunnen worden.
Anton Gerlach, een van. de beschei-
den krachten van het gezelschap
Bouber, heeft bij het kiezen van een
stuk met veel actie teruggegrepen
naar den ouderwetsen „Voddenraper
van Parijs" en brengt het stuk bijna
zonder decor ten tonele ln het Lu-
xortheater aan de Amsterdamse Nieu-
wendijk.
Het publiek blijkt deze daad zeer
te waarderen, want ondanks de kou
was de zaal Zondag vol en er werd
sterk meegeleefd, soms zelfs een beetje
al te erg. Maar dat kwam niet alleen
van de kunst, maar ook van de kou
de voeten.
Anton Geriach zelf had dè rol van
den voddenraper en speelde haar met
vuur, waarbij hij soms de spannende
situaties zeer, amusapt met een ge
moedelijk woordje wat beter toegan
kelijk en begrijpelijk maakte voor
deze tijd.
De artisten, die zich inspanden om
dr toeschouwers iets te bieden, ver
dienen alle hulde voor hun doorzet
tingsvermogen. M, 'vV.
De zon gaat op 17 Jan. onder om
16.58 uur en op 18 Jan. op om 8.40
uur. Maan op 17 Jan. op om 10.51
uur en onder om 21.13 uur.
E.K. 21 Jan., V.M. 28 Jan., L.K.
5 Febr., N.M. 12 Febr.
Directeur: H J Kerkmeester, Bus-
suta, hoofdredacteur. Hendrik Llndt,
Amsterdam; plv hoofdredacteur, lr,
A. H. de Haas van Dorsser. Haarlem:
binnenland; J. v. Grieken; illustratie
en opmaak; R. Kampstra; volkscul
tuur en kunst; M. Wolters; sport: J J.
Llber; advertenties: A. H Lammers.
allen te Amsterdam. K 113