VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Nieuwe doorbraakpogingen in Ardennen verhinderd Sowjet-winteroffensief op zeven oorlogstonelen ontbrand Sowjet-trommel- vuur uit Weichsel- bruggenhoofden Van nood tot nadenken Zware strijd in het Hongaars-Slowaakse grensgebied De Gaulle wil deelnemen aan komende conferentie Het, Vaticaan bezuinigt Aantal Griekse districten blijft onder Elas-controle Uitwisseling van gewonden Franse leger wordt verdubbeld Pieter Kobes overleden Begrafenis J, J. de Roode „De Voddenraper" herleefd HOOFDKWARTIER VAN DEN FÜHRER, 15 Jan. Het opperbevel van de weermacht deelt mede: In het Westen lagen ook gisteren de brandpunten van de afweerslag in het gebied ten zuiden van Malmedy, tussen Salm en Ourthe, alsmede aan weerskanten van Bastogne. Onze dap pere formaties verhinderden, zich verbeten verzettend, de opnieuw met zeer sterk gebruik van strijdkrachten op de grond en in de lucht nage streefde doorbraak der Amerikanen. Slechts op 'weinige plaatsen kon de vijand plaatselijk terrein winnen; 24 tanks werden stukgeschoten. In de Beneden-Vogezen en in de Maginotlinie mislukten vrij krachtige vijandelijke aanvallen. In Ritters- hofen werden wederom haarden van I vijandelijk verzet overmeesterd, aan 'weerszijden van Straatsburg onze bruggenhoofdstellingen verbréed en versterkt. Boven het westelijk front ontston den herhaaldelijk verbitterde lucht gevechten, waarin 23 vijandelijke vliegtuigen werden neergeschoten. In Boedapest doorstaat het Duits Hongaarse garnizoen sedert de 24ste December van het vorige jaar, bloot staande aan het sterkste gebruik van materiaal door den vijand, in zware straatgevechten proeven van de groot ste manhaftigheid. De bolsjewisten, die gisteren in het oostelijk deel van de stad, met steun van talrijke tanks en slagvllegtulgen aanyielen. konden slechts enkele huizenblokken verove ren. Ten noorden van de Donay wierpen onze troepen den vijand uit zijn pene- tratlegebled verder naar het oosten terug. In het HongaarsSlowaakse grensgebied en ten westen van Nagyia- da in zware gevechten gewikkeld met den aanvallenden vijand. Zoals verwacht, hebben de Sowjets na een trommelvuur van verscheidene urén hun offensief ook uit hun Welch- selbruggenhoofden bij Pulawy en Warka, van de WeichselBoeg-drie hoek ten noorden van Warschau uit alsmede uit de N.aijef-bruggenhoofden aan weerskanten van Ostenburg, ge opend. Aan het gehele front zijn ver bitterde gevechten ontbrand. In het penetratiegebied tussen de Weichsel en BERN, 16 Jan, Exchange meldt uit Parijs: fear hier verluidt, heeft generaal De Gaulle te Washington' rïomeél toestemming gevraagd om deel te nemen aan de aanstaande conferentie tussen Churchill, Roose- veit en Stalin. De formulering van het verzoek is, dat.'De Gaulle een uitnodiging zou „toejuichen en gaarne aanvaarden". Een antwoord is nog niet ontvangen. Een verzoek ih Moscou wordt hier onnodig geacht, omdat Stalin reeds tijdens het bezoek van De Gaulle aan de Sowjet-Unie zijn toestem ming heeft gegeven. de zuidelijke hellingen van de Lisa Gora duren de zware gevechten met de over de Nida naar het westen door gedrongen infanterie- en pantserstrijd krachten van de bolsjewieken voort. Tussen Ebenrode en Schlossberg in het Oost-Pruisische grensgebied zijn nieuwe doorbraakpogingen van sterke vijandelijke formaties op de taaie tegenstand van onze divisies gestrand. In de grote winterslag tussen de Kar- pathen en de Memel werden gisteren, volgens voorlopige berichten, 175 vijan delijke tanks vernietigd, waarvan 82 in de Naref-bruggenhoofden en 51 in het Oost-Pruisische grensgebied. Anglo-Amerikaanse terreurformatles vielen gisteren overdag West-, Noord west- en'Mldden-Dultsland aan. In de avonduren waren vooral het Rljnlands- Westfaalse en het Midden-Duitse ge bied wederom het aanyalsdoel van Britse bommenwerpers. Gelijktijdig wierpen storingsformaties bommen op de rijkshoofdstad. Door de luchtver dediging werden bov enhet rijksgebied 64 Anglo-Amerikaanse vliegtuigen, waaronder 46 viermotorige bommen werpers, neergeschoten. Het vergelingsvuur op Londen duurt voort. MILAAN, 16 Jan. Naar uit Rome vernomen wordt, wordt in toonaan gevende kringen van het Vaticaan overwogen, de historische Zwitserse garde en de pauselijke edelgarde te ontbinden wegens d^ ondraagbaar ge worden financiële lasten, die voor het Vaticaan zijn ontstaan door de onge woon grote stijging der gezamenlijke kosten van levensonderhoud. Een commissie van kardinalen heeft op het ogenblik voorstellen in onder zoek voor radicale bezuinigingsmaat regelen in de gehele huishouding van het Vaticaan. LISSABON, 16 Jan. Volgens Reu ters biizonderen correspondent te Athene zullen van de 37 Griekse dis tricten» nog 21 onder contróle van de Elas blijven, als de Elas zich achter de wapenstilstandslinie teruggetrokken heeft. Alle belangrijke havens en ste den komen onder de Jurisdictie van Athene. De Griekse tegering bereid een wet voor, volgens welke ambtenaren en employé's in openbare dienst, die bij de gevechten in Athene de wapens hebben opgenomen tegen de regerings strijdkrachten, ontslagen worden. Ambtenaren en employé's, die welis waar politiek links zijn georiënteerd, maar niet aan de gevechten deelnamen, kunnen in dienst blijven. BERLIJN, 16 Jan. Door bemidde ling van Zwitserland heeft het minis terie van buitenlandse zaken een over eenkomst gesloten betreffende de uit wisseling van Duitse zwaargewonde krijgsgevangenen tegen Engelse en Amerikaanse. Deze uitwisseling zal in de tweede helft van Januari in Zwit serland geschieden. .In twee étappes zullen 5000 Duitse gewonden uit Engeland en Amerika terugkeren, tegen 2500 Amerikaanse en Britse gewonden uit Duitsland. Voorts zullen 900 in de Ver. Staten en Mexi co geïnterneerde Duitse burgers wor den uitgewisseld tegen evenveel in Duitsland geïnterneerde burgers van de Noord-, Midden- en Zuid-Ameri kaanse staten. HET DAGBLAD Ie JAARGANS No. 321 WOENSDAG 17 JANUARI 1945 Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureau* voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden. Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs fcl ct. per week of 2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct. BERLIJN, 16 Jan. De gigantische worsteling in het oosten, waar de Duitse troepen standhielden tegen de stormloop van talrijke op de beste wijze-'uitgeruste bolsjewistische le gers, schijnt nog in hevigheid toe te zullen nemen. Tot dusverre hebben de Sowjets hun algemene winterof fensief verdeeld «ver zeven oorlogs tonelen, n.l. het gebied rondom Boe dapest, het Hongaars-Slowaakse grens gebied, de westelijke sector van het Weichselbruggenhoofd ten westen van Baranof, het Weichselbruggenhoofd westelijk van Poelawy en westelijk van Magnuszef, het Narefbruggen- hoofd bij Serock en Rozan en Oost- Pruisen tussen Ebenrode .Stallupoe- nen) en Schlossberg (Plllkallen). Op 14 Januari hebben zij - boven dien plaatselijke afleidingsaanvallen ondernomen tussen de Beskiden en de Weichsel, om hun operaties op liet Weichselbruggenhoofd van Baranof te steunen. In dit gebied maken zij zich voorts ten noorden van Grosno gereed voor een actie van grotere om vang, met het doel over Jaslo naar bet westen op te rukken. Tenslotte zijn troepenconcentraties waargeno men ten zuiden van het huidige ge vechtsterrein in Oost-Pruisen, aan weerszijden van de Rominter' heide. Het Sowj et-commando heeft dus besloten alle beschikbare strijdkracht ten .voor de beslissende botsing in het vuur te brengen. Met uitzondering van het Weichselbruggenhoofd van Baranof, waar het gros der Sowj et- strijdkrachten met grote hevigheid stormloopt en ten gevolge van zijn overmacht aan mensen en materiaal het Duitse front achteruit kon druk ken, hebben de Duitse troepen zlbh overal met succes te weer gesteld en operatieve doorbraken in afweer en tegenaanval verijdeld. Zelfs zetten zij hun krachtige aanvallen ten oosten van de Hongaarse stad Komoron voort, waarbij zij den Sowjets vernietigen de slagen teobrachten. Interinf verneemt over deze ge vechten o.a. de volgende bijzonder heden Op het grote bruggenhoofd ten westen van Baranof, waar de Sowjets met zes legers en drie zelfstandige pantsercorpsen over een breedte van 70 kilometer aanvallen, woedt de slag met een hevigheid, die nauwelijks overtroffen kan worden. Minstens zes divisies hebben de Sowjets opgeof ferd, alvorens zij op enige plaatsen dieper in het Duitse hoofdgevechtster- rein konden binnendringen. Uit de ontwikkeling van de situatie kan men afleiden, dat de zuidelijke aanvals- vleugel, bestaande uit een nantserle- ger, twee infanterielegers en twee pantsercorpsen, ln de richting van Krakau opereert. De Duitsers hebben zich hier ge- dlstancieerd op de Nida tussen de sa menvloeiing met de Weichsel' en de stad Plnczof, en voor hun nieuwe stellingen de opdrlngenae bolsjewis ten onder een geweldige vuurregen be dolven. Alleen bij Wlsllca drong een vrij grote Sowjetgroep over de rivier. Zij trachtte in zuidwestelijke richting terrein te winnen. Duitse reserves hebben den vijand hier in zwar? ge vechten verwikkeld. Enige Swojet- tanks, die ln Skalbmlerz waren bin nengedrongen, werden vernietigd. De doelen in Oost-Pruisen Sedert het begin van het nieuwe Sowj et-offensief op de Naref bruggen hoofden ten noorden vaii Warschau wordt op twee slagvelden om Oost- Pruisen gestreden. Want' deze grote aanval, die in de vroege ochtend van de 14de werd Ingeluid met een trom melvuur van een uur, staat ln on middellijk operatief verband met de strijd bij Ebenrode en Schlossberg, terwijl het einddoel van deze aanval Koningsbergen en de afsluiting der Duitse troepen aan de Memel is, is de stoot aan de Naref op Dantzlg gericht. De Sowjets streven dus naar een dubbele omsingeling. Minstens 21 bolsjewistische infan teriedivisies en aanzienlijke pantser strijdkrachten stonden in de ochtend schemering gereed, toen een woedend artillerieduel de strijd aan de bocht van de Naref aankondigde. De Duitse kanonnen en nevelwerpers beant woordden het vuur binnen enkele se- c:>rden en joegen- -duizenden grana ten in de troepenconcentraties van den vijan.- Volgens verklaringen van gevangenen werden, gehele regimenten in korte tijd uiteengeslagen. Ln de namiddag echter werden hun aanvallen heviger, daar de Sowjets zonder ophouden gereedgehouden verse strijdkrachten in het vuur brachten. Niettemin hebben Duitse beveiligingstroepen ten westen van Serock diepe penetraties verhinderd en de aanvallers op hun beginstellln- gen teruggeworpen. Aan het front tussen Ebenrdoe en Schlossberg, waar de Sowjets vijftien infanteriedivisies en zeven pantser brigades ln de strijd hadden gewor pen, werden de stormcolonnes weder om door het Duitse vuuV vernietigd. Voor de hoofdgevechtslinie liggen reeds duizenden gesneuvelde bolsje wisten, Zo zijn de Duitse formatres ook op de twede dag van deze grote strijd overwinnaar gebleven. Op de Rominter heide hebben de Sowjets aanzienlijke pantser- en in- fanteriestrijdkrachten geconcentreerd, zodat een uitbreiding van de slag verwacht moet worden. GENÈVE, 15 Jan. Reuter meldt uit Parijs, dat de Franse minister van oorlog Dlethelm verklaard heeft voor nemens te zijn het Franse leger, ctat thans uit 600.000 man bestaat, te ver dubbelen. Na oproeping van de nieuwe voor mobilisatie ln aanmerking ko mende lichtingen zal het Franse leger 1.2 millioen man sterk zijn. Associated Press bericht, dat Frank rijk van plan is, tien lichtingen te mobiliseren. Deze lichtingen omvatten 1.8 millioen man, waardoor aanzien lijk meer dan 2 millioen Fransen on der de wapens zullen worden geroe pen. Het mobiliseren van deze lichtin gen is een van de belangrijkste resul taten van de jongste besprekingen tussen Churchill en De Gaulle in het hoofdkwartier van Eisenhower. Ook de nadrukkelijke vriendelijk heid van Roosevelt aan het adres van Frankrijk ln zijn jongste boodschap aan het Congres wordt als een gevolg hiervan beschouwd. De voorgenomen mobilisaties in Engeland en de Ver. Staten zouden voor de opëq£>are me ningen in deze beide landen niet te verdedigen zijn, wanneer niet tevens omvangrijke mobilisaties in Frankrijk met spoed worden uitgevoerd. Teneinde deze Franse mobilisaties af te dwingen, heeft Roosevelt als stok achter de deur het dreigement ge bruikt de Amerikaanse zendingen le vensmiddelen aan Frankrijk stop te zetten. Roosevelt en Churchill willen de door het Duitse offensief (veroor zaakte zware militaire tegenslagen van Eisenhower ertoe benutten om op ba sis van de dienstplicht een Frans veldleger op te stellen en het van Amerikaanse wapens te voorzien. PURMEREND, 16 Jan. -Onder grote belangstelling is op de Algemene Be graafplaats, alhier, het stoffelijk over schot van Pleter Kobes ter aarde be steld. Op 65-jarige leeftijd is Kobes, die in Noord-Holland en elders in het land bekendheid verwierf, als strijder voor de geheelonthouding, tengevolge van een hartverlamming plotseling uit het leven .weggerukt. In de afdeling Purmerend van de Ned. Ver. tot Af schaffing van^Alcoholhoudende Dran ken vervulde hij tot aan zijn dodd verscheidene functies; de laatste jaren als penningmeester. In de arbeiders beweging nam het ontwikkelingswerk veel van zijn tijd in beslag en vootts ijverde jiii voor Staatspensionnering en Tuberculosebestrijding. AMSTERDAM, 16 Jan. De ter aardebestelling van het stoffelük over schot van den heer J. J. de Rcode zal Vrijdagmiddag om kwart voor twee ge schieden opi de Alg. Begraafplaats „Zorgvlied", alhier. De zender Ankara heeft beves tigd, dat ln de eerstvolgende dagen de eerste schepen door de zeeëngten zul len varen. Neerlands nood heeft vele Neder landers tot nadenken gebracht, die voorheen de oorlogsjaren als een hinderlijk insect aan zich voorbij meenden te kunnen laten gaan: met een beetje innerlijke wrevel, maar zonder wezenlijk aandeel en vooral zonder ernstige schade. Laten wij vooral niet menen, dat de honger aan dit nadenken politieke richting geven zal. Laten wij het zelfs niet wensen. Honger moge volgens het bekende spreekwoord de beste kok zijn, geen denker heeft er ooit staatsmanswijs heid aan toegekend. En tóch is het duidelijk, dat de oplossing van de huidige voedselmoeilijkheden verder reikt en dieper grijpt dan tót de be drijvigheid van spoorwegmannen of binnenschippers. Niet alleen de n o o d zelf, ook de oplossing daarvan is de zaak van ëille Nederlanders. De Rijkscommissaris heeft in zijn i radiorede in dit opzioht woorden van wijde strekking gesproken. „In elk geval geloof ik, dat vóór alles een een parige wil tot ordening wakker moet worden en wakker kan worden. Want de enige weg om de huidige situatie meester te worden, schijnt te zijn, dat men gemeenschappelijk de hand aan de ploeg slaat, teneinde de nood te overwinnen onder een ordenende lei ding, die uit Nederlanders zelf bestaat en die van Duitse zijde slechts steun zou ondervinden." Dat is waarschijn lijk de volzin, waar al het andere zich omheen groepeert; begrip voor wat de huidige nood bewerkte en inzicht in wat die nood in de komende weken en maanden wellicht nog dragelijk kan maken. Bij herhaling is in de laatste jaren de gedachte uitgesproken, dat de vol ken van Europa de handen ineen zul len moeten slaap om het bestaan van het continen dragelijk, of zelfs moge lijk te maken, Het zou dwaasheid zijn te beweren, dat dit vermanende ge luid overal is gehoord en begrepen. En de tragiek dsr historie wil, dat allengs in méér* Europese randgebie den de ouderwetse opvoeders-wijsheid bewaarheid wordt; wie niet horen wil, moet voelen. In pijn en zorgen dringt zich het weten op, dat de vaak-be- pleite eenheid dus tóch meer dan een goedkope propaganda-frase was: een onontkoombare levensnoodzaak name lijk, de enige wijze om het naakte volksbestaan uit de stormen van de tweede wereldoorlog te redden. Iets dergelijks doet zich in kleinere kring thans voor met de Nederlandse volksgemeenschap, althans met wat een volksgemeenschap behoorde te zijn. Aan vermanende stemmen die eenheid vroegen, heeft het in de achter ons liggende jaren niet ont broken. Aan cynische replieken, die' daarbij van arglistige propaganda spraken, echter evenmin. Klaarblijke lijk drong het tot weinigen door, dat inmiddels de fundamenten onder ons volksbestaan afbrokkelden. Zolang een volk krachtsreserves te over heeft, komt het op wat tegenstellingen meer of minder ogenschijnlijk niet aan. Die tegenstellingen worden althans niet terstond fataal. Het Nederlandse volk hééft echter geen krachtsreserves meer. Het zal alle overblijvende krachten in .één richting moeten stuwen om als volk door de huidige moeilijkheden heen te komen. En het ervaart titans in honger en nood, dat die bewering niet ijdel is. Zolang de eis tot eenheid een politieke eis scheen, bleef zij wellicht tezeer gebonden aan senti menten om voor ieder overtuigend genoeg te zijn. Thans is er, voor iedereen grijpbaar, een ondup-^lzin- nige doelstelling waarover niemand het oheens kan zijn: het Nederland se volk redden van de onmiddellijke ondergang, redden voor de honger dood. D a a rvoor te werken moet iederen Nederlander een levensver vulling zijn. Zou het blijken anders te wezen, het Nederlandse volksbe staan zou uit de geschiedenis in we zen reeds zijn uitgewist. Bij de erkenning van die noodzaak, samen te werken aan het éne con crete, onpolitieke doel, bij de feitelijke verwezenlijking van het éne grote werk der voedselvoorzie ning die in waarheid levensredding is, kunnen Nederlanders elkaar vinden die elkaar voorheen niet vin den wilden. Zij kunnen de „ordenen de leiding" vormèn, waarvan de Rijkscommissaris hét overwinnen van de huidige nood verwacht. Wie, die nog enig geloof in ons volk heeft, kan aannemen dat zelfs de honger onoverbrugbare politieke beletselen zal opwerpen? Wie die in een Neder landse toekomst gelooft, ziet echter niet tevens de, mogelijkheid dagen, dat de eenmaal in nood gerezen een- heid ook langer dan die nood duren zal en zich als „ordenende leiding" staande houden, wanneer de ernstig ste gevaren gelukkig overwonnen zijn en de tijd gekomen is voor het op bouwen van een nieuwe levens gemeenschap? Wanneer zó uit de duisternis van deze maanden een lichtende toe- jcomst zou kunnen rijzen waarnaar de weg ln de toegespitste' tegenstel lingen allengs moeilijker te herken nen scheen, dan zou zelfs deze nood tot weldaad kunnen worden. Anton Gerlach, een van. de beschei- den krachten van het gezelschap Bouber, heeft bij het kiezen van een stuk met veel actie teruggegrepen naar den ouderwetsen „Voddenraper van Parijs" en brengt het stuk bijna zonder decor ten tonele ln het Lu- xortheater aan de Amsterdamse Nieu- wendijk. Het publiek blijkt deze daad zeer te waarderen, want ondanks de kou was de zaal Zondag vol en er werd sterk meegeleefd, soms zelfs een beetje al te erg. Maar dat kwam niet alleen van de kunst, maar ook van de kou de voeten. Anton Geriach zelf had dè rol van den voddenraper en speelde haar met vuur, waarbij hij soms de spannende situaties zeer, amusapt met een ge moedelijk woordje wat beter toegan kelijk en begrijpelijk maakte voor deze tijd. De artisten, die zich inspanden om dr toeschouwers iets te bieden, ver dienen alle hulde voor hun doorzet tingsvermogen. M, 'vV. De zon gaat op 17 Jan. onder om 16.58 uur en op 18 Jan. op om 8.40 uur. Maan op 17 Jan. op om 10.51 uur en onder om 21.13 uur. E.K. 21 Jan., V.M. 28 Jan., L.K. 5 Febr., N.M. 12 Febr. Directeur: H J Kerkmeester, Bus- suta, hoofdredacteur. Hendrik Llndt, Amsterdam; plv hoofdredacteur, lr, A. H. de Haas van Dorsser. Haarlem: binnenland; J. v. Grieken; illustratie en opmaak; R. Kampstra; volkscul tuur en kunst; M. Wolters; sport: J J. Llber; advertenties: A. H Lammers. allen te Amsterdam. K 113

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Dagblad voor Leiden en Omstreken | 1945 | | pagina 1