HET DAGBLAD
HET DAGBLAD
/aartepunt nog bij Metz
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
memende strijd
)ij Boedapest
erikanen op Leyte
omsingeld
Twee rantsoenen
op R12 tabak
Versterkte Sowjet-druk in Koerland
Rhythme in schemer
Correspondtie
sallieerde concentraties bij
^enlo en Aken bestookt
trijd in nieuwe
3ctoren bij Metz
Spaak over nieuwe
Belgische leger
Duitse linies handhaven zich tegen
zwaar Amerikaans offensief
Wlassof sticht een
bevrijdingscomité
Churchills Parijse
besprekingen
Onveranderd oordeel
Geen verandering
)FDKWARTIER VAN DEN
ER, 13 Nov. Het opperbevel
weermacht maakt bekend:
het westelijk front lag het
:epunt van de verbitterde ge
il ook gisteren in het gebied
eerszijden van Metz. Tegen de
tegenstand van onze troepen
tn tegenaanvallen konden de
- kanen hun bruggenhoofd ten
x>sten van Diedenhofen slechts
ngrijk uitbreiden, maar de stad
nner.dringen. Om de oude cita-
>rdt hevig gevochten. Ten zuid
van Metz werden de vijande-
ankstrijdkrachten aan de Nied
ingen of weer teruggeslagen,
iet gebied bezuiden Mörchingen
en onze divisies in verbitterde
ïvechten den vijand zware veiv
toe en wierpen hem uit een
-plaatsen. Sinds het begin van
l om Metz hebben onze troepen
nerlkaanse tanks en geoantser-
-kenningswagens vernietigd. -
onze vestingen in het westen
vijandelijke artillerievuur en
tut- en gevechtsactiviteit sterkèr
Ien. Vijandelijke aanvallen op
jstelijke front van de vesting
zaire mislukten.
vergeldlngsvuur op Londen
voortgezet.
•:e Etrusclsche Apennijnen, dreef
artillerie ten zuiden van Ver-
"TiJ steke vijandelijke colonnes
In de slag om Fori 1 slaagden de
er in. tegen de taaie weerstand
aze troepen, eerst na zware, de
dag voortdurende geVechten
oorden van de stad op een smal
ln onze stellingen binnen te
:n en ongeveer 2 km. vooruit te
en.
.jlag ln het gebied ten oosten van
pest nam bij een verhoogd ge-
van strijdkrachten door den
tander ln omvang en felheid toe
tankformaties wierpen den ln
reny binnengedrongen vijand ln
■-egenaanval terug en schoten
HO. 14 Nov. Het keizerlijke
cwartier maakt bekend, dat het
se Kamikazecorps op 12 Novem-
Lleuwe opmerkell Ike successen
behaald op de vijandelijke ra-
erlng voor het eiland Leyte. In
•lf van Lej^te werden twee grote
tortschepen tót zinken ge-
en zeven andere vaartuigen be-
Igd. Alle schepen hadden een ïn-
van circa 10.000 ton en waren
aden met soldaten en materiaal,
dien konden dezelfde dag nog
jandelljk slagschip en een groot
oortschlp tot zinken gebracht
n.
het noordelijke deel van hat
j-t Leyte ls nabij Carlgara een
gellngsslag van de Japanners te-
-e 24se Amerikaanse divisie ont-
Het is den Japanners gelukt, de
vijandelijke strijdmacht in een
sgebled-te dringen en haar te-
de aftocht onmogelijk te ma-
De Amerikanen proberen thans
tvallen de omslngelingsrlng te
ken. maar Volgens Japanse
>erlchten is de volkomen vernie-
van de gehele Amerikaanse
i nog slechts een kwestie van
daarbij 33 SowJ et-Russische tanks
.stuk. Door de hardnekkige tegenstand
van Duitse en Hongaarse troepen wer
den aan weerszijden van Mezoekoe-
vesd de met tien divisies infanterie
en talrijke tanks aanvallende bolsje
wieken verhinderd verder op te drin
gen.
Ten zuidwesten van de Doeklapas
en aan weerszijden van de helde van
Romlnten mislukten Sowjet-Russische
verkermingsaanvallen. In het gebied
van Autz versterkte de tegenstander
zijn de vorige dag begonnen aanval
len, die echter ook gisteren vruchte
loos bleven.
In het westen en boven het rijks
gebied was de vijandelijke activiteit ln
de lucht gisteren gering.
Gelukwens aan Stalin
DEN HAAG, 14 Nov.. Ter gele-
genheid van de 27ste verjaardag van
de Sow jet-Unie heeft Koningin Wil-
helmina een telegram aan Stalin ge
zonden van de volgende inhoud:
„Ik stel er prijs op. u ter gelegen
heid van. deze verjaardag mijn zeer
hartelijke gelukwensen aan te bieden,
evenals de wens. die ik koester voor
het geluk en de voorspoed van de
Sowjet-Unie. Ik wil tegenover u uit
drukking geven aan mijn diepe be
wondering voor de volharding, waar
mede de volkeren van de- Unie de
oorlog voortzetten."
De positie der Franse
saldi in Engeland
GENÈVE. 14 Nov. In een bericht
uit Londen wordt geconstateerd, dat
de Britse schatkist de Engelse saldi ln
Frankrijk bij het begin van de oorlog
niet heeft geconflsceerd, zoals dit ge
schiedde met de Britse saldi ln de Ver.
Staten, Canada enz. Men besloot hier
toe ln1 verband met de toen tussen
belde landen gesloten overeenkomst In
zake het gemeenschappelijke gebruik
van francs en sterling.
De Franse saldi ln Engeland bedroe
gen naar raming 80 mlllloen pond aan
effecten en Ongeveer.50 mlllloen pond
aan banksaldi enz. Wanneer deze ln
het kader van de te verwachten nieu
we Frans-Engelse financiële maatrege
len zouden worden, vrijgegeven, dan
zou men anderzijds ook wederom moe
ten teruggrijpen op de Engélse saldi ln
Frankrijk.
In Algiers heeft men ln Februari
1944 ln dit verband reeds besloten,
dat elke partij betallngsmlddeleri van
de andere partij onbeperkt zonder
gouddekking of garantie zou .over
nemen en slechts ln zoverre naar het
bereiken van een evenwicht zou wor
den gestreefd als <je oorlogsinspannin
gen zulks toelieten.
De uitbreiding van deze regeling tot
Frankrijk zou onder de huidige om
standigheden, zoals men van Engelse
zijde verklaart „zeer edelmoedig" zijn
daar Engeland op deze wijze grote
saldi ln francs zou laten ontstaan en
-Frankrijk thans ln bet sterllnggebled
veel baeer zal hebben aan te kopen
dan het aan Engeland zal kunnen ver
kopen.
Het, congres der socialistische
partij ln Frankrijk heeft Zondag een
motie aangenomen, waarin de commu
nistische partij opnieuw wordt aange
boden met haar een alliantie te vor
men.
Afgevaardigde Moesaddlk ls be
last met de vorming van een nieuwe
Iraanse Regering. Daar volgens de
Iraanse grondwet afgevaardigden geen
deel kunnen uitmaken der regering
moest eerst een uitzondering op de
grondwettelijke bepalingen tot stand,
komen.
Ie JAARGANG No. 269
WOENSDAG 15 NOVEMBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of ƒ2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 et.
DEN HAAG, 14 Nov. Op elk der
bonnen R 12 van de tabakskaart zul
len gedurende het tijdvak van 12 tot
en met 18 November a.s. ln de ge
meenten Den Haag, Wassenaar, Voor
burg, Rijswijk, Leidschendam, Am
sterdam, Leiden, Oegstgeest Delft en
Haarlem twee rantsoenen tabak, siga
ren of sigaretten -beschikbaar worden
gesteld.
Voor zover winkeliers niet in staat
zijn, onmiddellijk uit de jaanwezige
winkelvoorraad hierop af leveren,
nemen zij de bonnen tn ontvangst
tegen afgifte van een ontvangstbe
wijs. Zodra dan de winkelier op basis
van de ingenomen bonnen is bevoor
raad, zal aflevering hierop ^zonder
nadere aankondiging plaats moeten
vinden vóór of uiterlijk op 2 Decem
ber as.
Engels-Franse besprekingen
STOCKHOLM. 14 Nov. Naar Reu
ter meldt heeft de Franse regering
over de beëindiging ,der Anglo-Franse
besprekingen-een communiqué uitge
geven, waarin wordt medegedeeld, dat
volledige overeenstemlng over alle pror
blemen ls bereikt.
De Ver. Staten. Engeland en de
Sowjet-Unle hebben, naar de zender
van New York meldt, de voorlopige
Franse regering uitgenodigd, zitting
te nemen in de Europese consultatieve
commissie. Dit ls tegelijkertijd ln
Washington. Londen en Moskou be
kend gemaakt.
Reuters diplomatieke correspondent
deelt mede. dat de Franse vertegen
woordiger ln de commissie waarschijn
lijk Masslgll zal zijn, de ambassadeur
der regering De Gaulje in Londen.
Verdedigingsraad benoemd
in Slowakije
PRESBURG, 14 Nov. De president
van Slowakije heeft een opperste raad
voor de verdediging van het Slowaakse
staatsgebled benoemd. Als leden daar
van stelde hij aan. den minister van
financiën. Pruzlnsky, den minister
voor landsverdediging Passik. den mi
nister voor economische zaken Medrlc-
ky, den minister voor verkeer Lednar
en den voorzitter van het opperste ra-
vltalllerlngsbureau Andruschka.
Extra-keuringepi Waffen-# enz.
Donderdag .16 November vinden op
het - ff -Ersatzkommando Nederland,
Korte Vijverberg 5, Den Haag, weer
keuringen plaats' van 1416 uur.
Flinke gezonde meisjes en Jongens,
ook uw plaats ls nog vrij. Alle Inlich
tingen betreffende vergoeding, onder
steuning en kostwinnersvergoeding
worden bil de keuring verstrekt.
In liet Gemeentemuseum van
Edam hangt het welgelijkend portret
van de „Grote Meydt", die eigenlijk
Trijntje Cornelisse Keever heette.
Zij werd geboren in het jaar 1616 en
had een lengte van 2 meter 601 Haar
vader, die spoedig weduwnaar was,
stamde uit Oost-Pruisen, zij deed
voor hem het huishouden, maar dik
wijls was zij afwezig. Op kermissen
liet zij zich kijken en verdiende daar
een aardige stuiver mee. De schoe
nen van de „Grote Meydt" bewaart
men ook in het kleine museum, de
ongewone maat er van blijkt het dui
delijkst door vergelijking met een
lucifersdoosje, dat op ome foto met
de schoenen opgenomen werd.
Foto A-P.-Breyer)
Drie operatieve plannen
in Hongarije
Verzetsbeweging moet
de wapenen inleveren
STOCKHOLM, 14 Nay,-- Ds Bel-
gische omroep heeft een verordening
van den minister van defensie gepu
bliceerd. volgens welke de mannen
der Belgische verzetsbeweging vóór
19 November hun wapenen moeten
inleveren.
Egyptisch parlement ontbonden
GENÊVE. 14 Nov. Zoals na de
wijziging der Egyptische régerlng werd
verwacht, heeft koning Faroek last ge
geven tot ontbinding van het parle
ment. Nieuwe verkiezingen worden on
verwijld uitgeschreven. Het nieuwe
parlement zal op 18 Januari voor de
eerste maal bijeenkomen.
Geen terpentijn voor schilders
DEN HAAG. 14 Nov. Van 16 Nov.
af zullen de distributiediensten tot
nader order geen bonnen voor terpen
tijn ten dienst© van schilders meer
verstrekken. v
De president van de Joean-legls-
latleve. Tsjen-Koeng-Po. ls benoemd
tot opvolger van Wang-Tsjlng-Wel, den
Chinese regering.
In het vroege avonduur kan er van
overladen en wilde polyrhythrnlek
geen sprake zijn. De natuur verdraagt
dan geen gekunstelde strengeling van
contrasterende rhythmen, geen geor
ganiseerde chaos. De eenvoudige maat-
cadans met de natuurlijke accenten
ls aangewezen voor het schelden van
het zonlicht en een lange, serene me
lodische lijn kan zich erboven ont
plooien. Geef de schemer de gedragen
cantilene en houdt het -dansachtlge
rhythme voor later op de avond
Ergens weerklinkt Choplns Noctur
ne ln D (Op 27), een zacht getemperd
mozaïek, sprekend van helmwee en
wazigheid. Hoe ver is deze muziek niet
verwijderd van de dans. af schoon
Chopin toch een van 's werelds groot
ste dansmuzlekcomponlsten ls ge--
weest. Maar hij kon zich ook losma
ken van de bochtige walsrhythmen,
van zUn vurige polonalsës en mazur
ka's om de beschouwende stemmingen
van de vooravond ln klanken te van
gen. Treffender Illustratie van de pe
riode, waarin de gebeurtenissen van de
dag kunnen worden overdacht, wel
licht betreurd, en de plannen voor de
avond kunnen worden ontworpen,
werd in klanken wellicht nimmer ge
geven Deze rpuzlek bekoort, nu en
over een halve eeuw, onvermildellik en
ondefiniëerbaar. De warme aarzeling
van de. D gr. t. toonsoort vergaat via
een toevende cadens tot stilte, maar
haar nagalm brengt den luisteraar
naar het moment, waarop de volslagen
duisternis hem uit de dagdroom doet
ontwaken.
Denk aan de speruren
DEN KAAG, 13 Nov. Er wordt
nadrukkelijk op gewezen, dat de uren,
waarop men zich niet in de open lucht
mag bevinden, evenals tot dusver, on
veranderd van 20 tot 4 uur blijven
vastgesteld en strikt moeten worden
nagekomen. Uitzonderingen zijn
slechts toegestaan op grond van ver
gunningen b.v. voor artsen, vroed
vrouwen en arbeiders in de bewape
ningsindustrie. Deze uren gelden ook
voor het platteland en voor de trek
van geëvacueerdeh. Posten en pa
trouilles der weermacht hebben op
dracht, scherpe coat ról e uit -te oefe
nen en overtreders zullen streng ge
straft worden.
Arrestaties in Palestina
STOCKHOLM, 14-Nov. Naar radio
Londen mededeelt heeft de Palestijnse
politie te Tel-Aviv, Haifa en Jeruzalem
twintig personen gearresteerd, die ver
dacht worden ln verbinding te hebben
gestaan met de moordenaars van Lord
Moyne.
BERLIJN, 14 Nov. In het gebied
van Metz moesten de Duitse formaties
na het opblazen van voor de oorlog
voering belangrijke installaties het
fort Könlgsmachern opgeven en ge
lukte het den Amerikanen eveneens
de citadel Diedenhofen blnnei- te drin
gen. Dank zij de buitengewoon actieve
verdediging der Duitse troepen bleven
den Amerikanen evenwel operatief be
langrijke doelen ontzegd. Zll leden ln
deze sector zware verliezen.
De voorbereidingen tot de aanval
van het tweede Britse en het eerste
Amerikaanse leger ln het Nederlandse
gebied ln de streek ter weerszijden
van Aken duurt voort.
In de noordelijke sector zetten
Duitse pantsergrenaalers ln. het ge
bied van Hürtgen de zuivering van
het terrein voort. Juist ten zuid-wes
ten van deze plaats probeerden de
Amerikanen door een tegenaanval hun
hier Ingesloten strtjdforraaties te hulp
te komen. De aanval werd evenwel
onmiddellijk opgevangen en met zware
verliezen voor de aanvallers uiteen
geslagen.
In Oost-Pruisen zetten de Sow Jet-
Russen hun vergeefse verkennlngsaan-
vallen vooral ten westen van de Ro-
mlnter heide voort. Z1L werden over
al m gevechten op korte afstand, te
ruggeworpen of door het spervuur
verdreven. In Koerland werd de Sow-
Jet-Russlsche druk ln het penetratle-
gebled^ten westen van Autz weer ster
ker. Alle aanvalen konden zonder
moeite worden afgeslagen. Aan het
front ten zuid-oos,ten van Llbau be
perkte zich de activiteit tot weder
zijdse verkenningen. Op het. schier
eiland Sworbe vielen de SÓwJet-Russen
na een lange geveentspauze opnieuw
aan. De aanval bleef evenwel nog voor
de Duitse hoofdverdedigingslinie ste
ken.
Situatie bij Boedapest
Op het. Hongaarse oorlogstoneel
tekenen zich na 'de laatste ontwikke
ling thans drie operatieve plannen der
bolsjewistische leiding af:
1. Ten zuiden van Boedapest, waar
kleine schermutselingen de Inleiding
tot een frontale aanval op de Hon
gaarse hoofdstad moeten camoufleren,
worden troepen geconcentreerd om de
reeds eenmaalmislukte poging naar
de westelijke oever van de Donauover
te steken, te herhalen en naar Stuhl-
Welssenburg op te marcheren.
2. De pantserwig ten zuidoosten van
Jas2bereny heeft klaarblijkelijk ten
De zon gaat heden onder om 16.47
uur en morgen op om 8.03 uur. Maan
op om 7.02 en onder om 17.06 uur.
N.M. 15 Nov., E.K. 23 Nov., V.M.
30 Nov., L.K, 7 Dec.
doel de hoofdstad te óvervleugelen.
Tot dit doel moet het Duitse front
eerst doorbroken en daarna naar het
westen worden opgerold.
3. De stormloop tussen Füzesabony
en Emoed met als eerste aanvalsdoel
de onderbreking van het baanvak,
wyst op het streven vla Kasvau da
ten westen van de Doeklapas reeds
maanden tevergeefs aanvallende troe
pen de hand te reiken en hierdoor de
aan de Slowaakse oostelijke grens
staande Duitse troepen af te snijden.
Voor de overgang over de Donau
schijnen de voorbereidingen nog niet
afgesloten. Daarentegen overschreden
de Sowjet-Russlsche troepen de rivier
ten noorden van de mond van de
Drau en slaagden zij er in twee brug
genhoofden te vormen.
De bolsjewistische pantsersplts, die
de zuidelijke rand van Jaszbereny be
reikte ls door een tegenaanval uit el
kaar geslagen. De vijandelijke forma
ties, die de stad waren binnengedron
gen werden vernietigd. Ook ten oos
ten van Jaszbereny werden bolsjewis
tische snelle tankformaties tot staan
gebracht.
Ten oosten van de uitmonding van
do rivier de Sajo ln de Thelss dlstan-
cleerden de Duitse troepen zich op
een heuvelreeks en sloegen zij den op-
dringenden vijand terug.
Ondanks doorweekte wegen en aan
houdende sneeuwval verlopen de Duit
se bewegingen ln Macedonië volgens
de plannen. Tot grote gevechten kwam
het slechts ten westen van Bujanovac,
waar een Duitse formatie het dal Van
de zuidelijke Morawa verspert.
Zware straf voor exporteur
van gezouten groenten
HAARLEM. 13 Nov. Wegen»
overtreding van art. 2 van. het mono-
pollebesluit voedselvoorziening moest
J. C. Mobach uit Beverwijk voor den
economlschen rechter te Haarlem ver
schijnen. Hem werd ten laste gelegd,
dat hij in November en December .1943
en ln Januari 1944 ongeveer 230Ó va
ten gezouten groenten voor verzen
ding naar Duitsland had verkocht. De
omzet bedroeg 500.000, waarvan M.
100.000 als winst boekte. Verd. be
riep zich op financiële verplichtingen,
die hem noodzaakten, z)Jn groenten
op deze wijze te verkopen, aangezien
ln het binnenland geen afzet moge
lijk was, hetgeen door den rechter-,
werd bestreden.
De officier van Justitie noemde
het feit buitengewoon ernstig, omdat
er sprake was van een misdrijf tegen
wel verd. reeds vijf maanden ln Vught
had doorgebracht, luidde de eis twee
Jaar gevangenisstraf. De rechter kon
zich hiermede verenigen.' hoewel hij
dit een van de zwaarste straffen noem
de, die hU ooit wegens een economisch
delict had uitgesproken. Nu er einde
lijk een „engrofi-exporteur" was be
trapt. was echter een „engro&»straf"
noodzakelijk.
Sowjets verloren ruim
32 millioen man
BERLIJN. 14 Nov. In de bijna
41 maanden durende oorlog tegen de
Sowjet-Unle zijn de totale verliezen
der bolsjewistische strijdkrachten te
land, ter zee en ln de lucht bijzonder
zwaar.
Volgens Duitse berekeningen verlo
ren de SowJ et-Russen in die tl ld aan
dqden, gewonden, gevangenen en door
andere omstandigheden 32.6 mlllloen
man. onder wie 13.4 mlllloen doden.
D. W. te A. De Centrale Keuken
deelt mededat inderdaad het hele
melkrantsoen bij haar moet worden
ingeleverd; anders kan de keuken
geen pap koken. De keuze voor u is
dus: pap èn zwarte koffie of koffie
met melk zonder pap van de keuken.
Uw oplossing: zwarte melk in uio
zwarte koffie om die minder zwart
te makenis behali>e onbetaalbaar
ook niet meer toepasselijk, want er
is hoegenaamd geen melk voor zioar-
te omzet meer, soms zelfs niet vol
doende voor de „witte" leveranties.
Zo gezien is het een voordeel, dat u
uw bónnen inlevert bij de keuken
die er in elk geval pap voor geeft.
ONGEVAL IN EE NFABRIEK. In
een ljxerfabrlek aan de Laakkade ls
de 67-Jarlge J. v, d. B. uit de Ame-
rongenstraat van een ladder gevallen.
HIJ liep lichte kneuzingen op en kon
na verbonden te zijn naar hula wor
den vervoerd.
l*trtct«un H. J. Kerkmeester, Bu*»
Km; hoofdredacteur: Hendrik Llndt,
Amsterdam; plv. hoofdredacteur, ir. A.
H. de Haas van Dorsser, Haarlem;
binnenland: J. v. Grieken; illustratie
en opmaakt R. Kampstra; volkscul
tuur en kunst: M. Wolters; muziek;
O. EL Krop; sport: J. J. Liber. adver
tenties: a, S, Lemmers, p'lfn te Am-
«terdam. X IJS
JOFDKWARTIER VAN DEN
-RER, 14 Nov.- Het opperbe-
van de weermacht maakt be-
het gebied van Venlo en Aken
jokte onze artillerie de daar
tdurende vijandelijke aanvals-
bereidingen. Talrijke treffers
Ien waargenomen in gemotori-
3e colonnes. Pantsergrenadiers
erden na zware gevechten het
errein ten zuidwesten van Hürt-
v&n den vijand, die daarbij ver-,
n leed aan doden en gewonden,
verd een» groot aantal gevange-
gemaakt.
j slag aan weerszijden van Metz
isteren op nieuwe sectoren over
igen. De Amerikaanse formaties
jen in het bruggenhoofd ten
'.■doosten van Diedenhofen hun
/allen aanvankelijk niet voort-
t. maar probeerden ten zuiden
de stad over een breder front
rivierovergang te forceren. Hun
•zetpogingen werden op de vleu-
uiteengeslagen. Strijdkrachten,
- in het centrum van de aanval
- en overgezet, werden tot vlak
de Moezel teruggeworpen. Het
daarvan gaat de vernietiging
-móet. Ten zuidoosten van Metz
rt de zware strijd bij onafgebro-
regen- en sneeuwbuien voort. De
Ing van vijandelijke regimenten,
geconcentreerde strijdkrachten
:r ons stellingenfront tussen het
ï-Marnekanaal ep Baccarat heen
stoten, .strandden op dê stand-
tigheid of de tegenaanvallen van
e volksgrenadiers.
et vuur van onze V- 1 en V 2 lag
T op Londen en het gebied van
werpen.
:a Mldden-Itallë breidden de zware
echten zich uit van dc Adriatlsche
tsector tot in de bergen van Mo-
,-llana. In het vuur van onze steun-
m aten bleven talrijke Britse aanval-
steken of werden na geringe pene-
ties opgevangen. Ten noorden van
:11 kon de vil and onder zeer sterke
-centratle van vuur en strijdkrach-
de stellingen van onze grenadiers
-• i terugdringen.
Jij zware sneeuwbuien werd op de
Ikan de stad Kumanovo ln het ka-
r van onze marsbewegingen ont-
•md. In de Herzegowlna ziin vljan-
-Ujke aanvallen bij Mostar mislukt,
n nieuwe SowJ et-Ru sslsche over/et-
c.gmg over de Dónau ten noorden
a de mond van de Drau werd ver
beid. Het bruggenhoofd Dunaföldsar
rd na hevige gevechten ontruimd,
n oosten van Boedapest verijdelden
ze troepen in felle gevechten de
or den vijand met sterke lnfanterle-
pantserstrljdkrachten beoogde
-orbraak. In het verloop van de aan
:erskanten van Jaszbereny ontbran-
tankgevechten werd dc vijand op-
1 vangen en de stad zelf tegen her-
euwde aanvallen in bezit gehouden.'
Tan noordoosten van Mezoekoevesd
oegen Jagers en bergjagers ln ver-
tterde afweer de bolsjewistische
ormloop uiteen Een luitenant en
Óf manschappen joegen in een ver-
letele tegenaanval de in de stad
moed binnengedrongen bolsjewieken
0 de vlucht en maakten daarbij
vee tanks, zeven kanonnen en tien
ïachmegeweren bult. Formaties slag-
llegtuigen ondersteunden overdav en
es nachts ln het Hongaarse gebied
de gevechten van het leger en ver
spreidden vijandelijke colonnes voor
de ravitaillering. In het gebied van
Autz sloegen onze grenadiers ver
scheidene vrij sterke aanvallen der
bolsjewieken met succes af.
Door een vijandelijke luchtaanval
werd ln Noordelijk Noorwegen het
slagschip Tirpitz. welks dappere be
manning de laatste maanden talrijke
Engelse luchtaanvallen met goed re
sultaat had afgeslagen, buiten ge
vecht gesteld. Een groot deel der be
manning werd gered.
De vijandelijke activiteit ln de
lucht bleef ook gisteren boven de
fronten en ln het rijksgebied gering.
DEN HAAG. 15 Nov. De Belgi
sche minister van Buitenlandse Za
ken heeft een week lang besprekin
gen gevoerd met de Engelse regering
te Londen. Daarna gaf hij de vol
gende verklaring uit: „Geallieerde
deskundigen kwamen deze week te
zamen voor de organisatie van het
nieuw op te richten Belgische leger
Voor zijn deelneming aan de eind
strijd tegen Duitsland. In België
staan vele mannen klaar voor dienst
neming, maar het mankeert hun aan
uitrusting en wapenen. Minister
Spaak heeft deze toestand aan de
Engelse regering voorgelegd en zijn
hoop uitgesproken dat -deze moei
lijkheden uit de weg worden ge
ruimd.
De zender Brussel geeft de volgen
de bijzonderheden over de uiteenzet
tingen, welke Spaak tegenover de pers
heeft gegeven. De minister zeldè, dat
het doel van zijn bezoek aan Londen
v/as het bespreken van de moeilijkhe
den. waarmede België heeft t© kam
pen. De voedselpositie is nog steeds
zeer slecht, %ret ontbreekt vrijwel ge
heel. Binnen twee tot drie maanden
zal de toestand zeer ernstig zijn als
er geen buitenlandse hulp komt, want
België verbruikt thans zijn reserves.
Wat de door de Belgische regering
gewenste wederopbouw van het leger
betreft, ls er gebrek aan uitrusting en
voedsel. Ja zelfs aan huisvesting,
want alle kazernes worden door de
geallieerde troepen gebruikt.
De mijnwerkers werken slechts twee
dagen per week. omdat hun voedsel
rantsoenen onvoldoende zijn. Ook bij
de vervaardiging van mijnhout wordt
sléchts twee dagen per week gewerkt.
De vervoerpositleIs eveneens zeer
moeilijk, daar de geallieerde militaire
autoriteiten de helft der vervoermid
delen gebruiken.
Algemene verkiezingen
i^ Canada verwacht
STOCKHOLM. 15 Nov. Naar
Radio Londen meldt heeft Macken
zie King, de Canadese minister
president, officieel bekendgemaakt,
dat het Canadese Lagerhuis niet,
zoals oorspronkelijk, in het: voor
nemen lag. pas in Januari, maar
reeds op 22 November zal bijeen
komen. De debatten zullen tot on
derwerp hebben de wet op het al
gemene kiesrecht. Hieraan wordt
toegevoegd, dat er wellicht algemene
verkiezingen zullen worden uitge
schreven.
Ie JAARGANG No. 270
DONDERDAG 16 NOVEMBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 ct. per weet ot 2.78 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
Mainvillers heroverd
BERLIJN, 15 Nov. Op:de zesde
dag van het Amerikaanse offensief
in het gebied van Lotharingen lag het
zwaartepunt wederom ten zuideh en
ten zuidoosten van Metz, waar de
aanvaller probeerde het bruggen
hoofd van Metz van zijn achterwaart
se verbindingen af te snijden. Hierbij
ontstonden buitengewoon verbitterde
gevechten in de sectoren Remilly,
Dieuze en ten oosten van Ham. Ook
in het gebied ten westen en ten zui
den/van Mörchingen ontplooiden de
Amerikanen een grote activiteit. Het
gelukte hun echter niet noemens
waardige vorderingen te maken.
Ten zuiden en ten zuidoosten van
het bruggenhoofd van Metz vielen de
Amerikanen met infamterie- eri tank
formaties en onder het in de strijd
brengen van 800 jachtbommenwerpers
opnieuw de Duitse linies aan. Deze
konden zich ondanks de numerieke
mèerderheid van den vijand hand
haven. Op enige punten staken de
Amerikanen de Nied over en tenslotte
konden zij zich in het bezit van het
dorpje Ancrerville stellen.
In het aangrenzende strijdgebied
drongen de Amerikaanse strijdkrach
ten door tot Mainvillers, dat door de
Duitse troepen aanvankelijk moest
worden opgegeven. Voordat de Ame
rikanen zich evenwel op de verdedi
ging hadden ingesteld, voerden de
Duitsers vreer een tegenaanval uit en
heroverden zij het dorpje in de
avonduren.
Bij ongunstige weersomstandighe
den het regent nu reeds drie dagen
in het Belgische en Nederlandse ge
bied duren ;de voorbereidingen tot
het offensief der Amerikanen in Ne
derland en in dé streek van Aken
voort.
De verdedigers van Lorléht hebben
een sterke aanval op de oostelijke
flank der vesting afgeslagen. Ook bij
St. Nazalre mislukte een poging der
Amerikanen tot de verdedigingslinie
der vesting door te dringen. In het
gebied van Duinkerken beperken de
Canadezen zich nog steeds tot stoor-
vuur der artillerie. Opmerkelijk ls hier
het gebruik van vlamollegranaten
door de Canadezen om de weerstands
kracht-der Duitse bezetting te breken.
Ofschoon de gevechten ln het ge
bied ten oosten van Boedapest nog
heen en weer golven is de toestand
toch stabieler geworden. De crfsls is
overwonnen en de Sowjet-Russlsphe
druk ls reeds belangrijk verminderd.
Een nieuwe" poging der bolsjewisten
met verse strijdkrachten tot Jaszbe
reny door te dringen, mislukte. Zij
werden drie km. ten zuiden der stad
-opgevangen en" gedwongen zich ln te
graven. Bij het dorpje Jasz-Apati, dat
na verbitterde straatgevechten moest
worden opgegeven, behaalden zU ge
ringe terreinwinst.
In het oostelijke zwaartepunt, langs
het baanvak Azony-Emoed, leden de
Sowjet-Russen zware verliezen. Bil een
tegenaanval veroverden de Duitse
troepen wederom Dormand.
Ten zuiden van Boedapest ls het
bruggenhoofd aan de Donau bij Du-
naföldovar teruggenomen nadat de
nieuwe verdedigingslinies op de wes
telijke oever gereed waren.
In Koerland ls het slechts ten wes
ten van Autz tot noemenswaardige
gevechten gekomen, m het verloop
waarvan de Sowjet-Russen tevergeefs
probeerden het verloren - terrein te
heroveren. Ook ln de eiangrenzende
sectoren bleven sterke bolsjewistische
aanvallen gesteund door tanks en
slagvllegtuigen steken. Aan het
Memelfront ls ten zuiden van Rusz
een overzeipoglng der bolsjewieken
mislukt.
PRAAG, 15 Nov. Onder leiding
van generaal Wlassof ls ln Praag op
gericht het „Comité voor de bevrij
ding der volkeren van Rusland", zulks
ln tegenwoordigheid van vertegen
woordigers van verschillende Russi
sche volken en Duitse vertegenwoor
digers van staat en partil. De Duitse
staatssecretaris voor Bohemen en
Moravië, Obergruppenführer K. H.
Frank heette do aanwezigen welkom,
waarna generaal Wlassof een openings
toespraak hield. In aansluiting hier
op las hij een manifest voor. dat ge
richt was tot de volken van Rusland,
en dat was opgesteld door het be
vrijdingscomité.
Het manifest karakteriseert de uit
buiting en onderdrukking der volke
ren van Rusland door het bolsjewis
me en geeft de uiteenzetting van de
voornaamste beginselen van de nieuwe
staat, die opgericht moet worden op
het gebied der Sowjet-Unie en die
berusten moet op de erkenning der
rechtsgelijkheid van allo volken van
Rusland. De vergadering besloot met
een toespraak van den president der
„Vereniging van Internationale orga
nisaties". -Obergruppenführer Lo-
renz.
Welke ernstige zieken krijgen
rantsoenbonnen?
DEN HAAG, 15 Nov. In aanslui
ting op het dezer dagen gepubliceerde
bericht, dat in de provincies Noord-
Holland, Zuid-Holland cn Utrecht
voortaan uitsluitend ernstige zieken
ziekenrantsoenbonnen zullen ontvan
gen. wprdt van officiële zlide mede
gedeeld. dat ln verband met admini
stratieve door de distributiediensten te
treffen maatregelen do zlekenrant-
GENÈVE. 15 Nov. De Britse mi
nister van buitenlandse zaken. Eden,
heeft ln het Lagerhuis een verklaring
afgelegd over de reis van Churchill en
hemzelf naar Parijs. HIJ zelde o.a.:
Daar de premier nog niet naar En
geland kon terugkeren, heeft hij mij
verzocht over het bezogk aan ae Fran
se hoofdstad ln de afgelopen week
een kort verslag uit te brengen. Eden
wees op de „spontane geestdrift, die
de Franse burgerbevolking tegenover
de Engelse gasten heeft getoond". Aan
het hoofd van het Franse volk staat
een man. zo zelde hU. die de eenheid
van de Franse natie symboliseert. Om
hem heen bevinden zich een aantal
energieke collega's, die zich hebben
onderschelden. In dit verband zwaai
de Eden den minister van buitenlandse
zaken van De Gaulle, Bldault, bijzon
dere lof tóe.
Do toestand te Parijs ls buitenge
woon moeilijk. Er is volkomen gebrek
aan brandstof en ook de transportmo
gelijkheden vormen een ernstige hin
derpaal ln de komende wintermaan
den.
Onderwerp van bespreking te Parijs
ls de nieuwe situatie geweest, die ls
ontstaan door de uitnodiging tot
Frankrijk gericht, om met de geallieer
den zijn plaats als permanent lid van
de adviserende Europese commissie in
te nemen. Verder ls het werk bespro
ken. dat uit deze verandering voort
vloeit. Van deze besprekingen kan wor
den gezegd, dat zij, die er aan deel
namen het resultaat „ln hoge mate
bevredigend achten. Het is zeker, zo
besloot Eden. dat Frankrijk zich weer
FrankrJJk heeft reeds
altijd ln de loop van zijn geschiedenis
een dergelijk regeneratievermogen ge
toond. Het kan bij zijn pogingen rekc-
ken °P e p Gn üulp der Britse vol-
B^uterberlcht is Chur
chill Dinsdagmiddag met zijn gevolg
te Londen aangekomen
<beweert- dat Churchill
vertrokken is. nadat
rfr»rioTi«4co lelde,rs der Belgische en Ne-
«ool?^ds.e rc8erln«e° Uitvoerige en.
naar verjuldt. succesvolle besprekingen
ïh?o.™eVt *ua z,Jn Barijse bespre
kingen kan thans de weg naar een
^lllta4T bondgenootschap, dat
Wes£"EurpPa ln een enkel blok
bU?en zou brengen, als definitief voor
bereid gelden, aldus dit persbureau.
soenbonnen pas over enige dagen kun-
^?rden, Het heeft dus
geen zin. zich thans hierover tot de
plaatselijke dlstrlbutledlenst te wen-
u ^.In overeenstemming met de
noordinspectie voor de volksgezond
heid is bepaald, dat uitsluitend zieken
van de zogenaamde a-groep nog voor
ziekenrantsoenbonnen in aanmerking
komen. Alleen zLl. die onder deze
a-gToep vallen, kunnen op grond daar
van een „nieuwe" oproep voor het af
halen der bonnen tegemoet zien.
Reeds enige maanden geleden werden
alle binnenkomende ziekenrantsoen-
aanvragen ln a- en t>groepen Inge
deeld.
H et woord vin den Führer heeft
geklonken. Niet in de vorm van
een redevoering ditmaal, met de on
middellijk waarneembare klankbo
dem van duizenden toehoorders in
éen pompeuze ruirfite, gelijk zo vaak.
Niettemin met een proclamatie van
historische allure. een proclamatie
die van woord tot woord er van wen
ding tot wending de klank opriep, die
door de luidspreker reeds bij zo vele
redevoeringen in millioenen huiska
mers werd gedragen.
Deze proclamatie beloofde geen
ovenvinning over één, twee, of' drie
maanden. Ze stelde geen termijnen.
Ze beloofde geen geheime aanvalswa
pens en geen V-3 of V-4. Ze belóóf de
in het geheel niets en speculeerde
nog minder.Alleen daarmee reeds
onderscheidde ze zich opvallend van
sommige toespraken en verklaringen,
die in de laatste maanden en weken
aan de "andere zijde van de fróntlijn
hebben geklonken.
Het kan zijn, dat juist aan die an
dere zijde sommigen teleurgesteld
zijn, die gaarne over Duitse plannen
en zelfs over Duitse verwachtingen
concrete gegevens zouden hebben be
zeten. Maar wie onder Duitslands
tegenstanders nog voldoende objecti
viteit bezitten om dit woord van den
Führer aan de huidige oorlogssituatie
te toetsen, die moeten toch minstens
onder de indruk komen van één ding:
dat het in het zesde oorlogsjaar mo
gelijk is, een gans volk te steunen in
zijn innerlijke zekerheid, te ster
ken in zijn oorlogsinspanning, zon
der het vlotte beloften te doen,
ja: zonder zelfs amateur-strategen en
bezitters van front-kaarten de aller
geringste gesprekstof te leveren.
Deze proclamatie van den Führer
sprak yan grote problemen en van
grote idealen. Zulk een houding is
slechts mogelijk tegenover een volk,
dat voor die grote lijnen toegankelijk
is. omdat het een ruimheid van blik
won, die over de kleine en kleinste
vraagstukken vermag heen te zien.
Wanneer het Duitse volk inderdaad
meende voor een IJdele zaak te strij
den. zou deze proclamatie uiteraard
een volstrekt averechtse propaganda
zijn geweest. Uit die simpele overwe
ging Valt wellicht zelfs voor Lenden
en Washington nog iets te leren.
Tot de randgebieden van het Euro
pese vasteland klonk uit dit woord
van den Führer echter nog een ver
maan. dat niet eens nieuw behoefde
te zijn om van een treffende actua
liteit te blijken: het vermaan tot
Europa. Het heeft geen zin te
ontkennen, dat met de militaire wij
zigingen -in Europa hier en daar
wijzigingen in politieke inzichten
parallel zijn gegaan. Wij doelen
daarbij niet eens zozeer op hen, die
lichamelijk of geestelijk buiten de
Midden-Enropese frontcirkel staan.
Ook daarbinnen is in sommige delen
der periferie soms een begrip ver
vaagd, of zelfs met meer en minder
academische beschouwingen aange
tast. dat tevoren een erkend ideaal
geworden scheen: de gedachte van
een Germaanse lotsgemeenschap en
een door de historie zelf verenigd
Europa.
Het scheen wel, of met het nade
ren van de froittlijn tot'de grenzen
van het Duitse rijk ook de cirkel
der idealen voor sommigen overeen
komstig was ingekrompen. Zolang
de Duitse troepen overal langs de
Europese kusten stonden, was voor
hen het nieuwe, verenigde Europa
als het ware uiterlijk zichtbaar ge
worden.' Met het opdringen der ge
allieerde legers tot de Duitse gren
zen vernauwde zich hier en daar
ook het groot-Europese besef.
Natuurlijk behoeven er nauwelijks
woorden aan te worden verspild, dat
frontlijnen ep idealen geen ver
wante veel minder evenwijdig
verlopende dingen zijn. De geweldige
strijd, die wij thans beleven, wordt
niet plotseling een strijd om het lot
van het Duitse volk alléén, nu hij
zich vrijwel om de Duitse grenzen
sluit en vrijwel door Duitsland alleen
wordt uitgestreden.
Juist in onmiddellijk verband van
Hitler's verwijzing naar het verraad,
dat Duitsland van een hele reeks
medestanders beroofde, was het
daarom van bijzondere betekenis,
dat de Führer met zoveel nadruk
het lot van Europa aan de strijd
van het Duitse volk verbond en
daarbij met zoveel woorden ook de
„gemeenschap van verwante volken"
als de kern noemde, waaromheen
Europa historisch zijn eenheid op
bouwen kon en kan. Het lot van
Europa is nadrukkelijker dan ooit de
inzet van het bloedige spel. juist nu
de Europese randgebieden door
Aziatische en Amerikaanse belagers
zijn bezet.
Zo blijft het oordeel over de
hoogste oogmerken en de breedste
mogelijkheden van de Duitse strijd
onveranderd: een Germaanse lots
gemeenschap als borg voor een
beter, niet langer in zichzelf ver- i
splinterd, vasteland. Voor de gebie
den die thans „front" werden was
dat wellicht het klemmendste ver
maan ln de jongste proclamatie van
den Führer.
DEN HAAG. 15 l6ov. Dit zuitle-
lijk Nederland verneemt het A.N.P.:
„De militaire commissaris in de
provincie Limburg, overwegende, dat
de bepalingen omtrent aanstelling
en ontslag van personeel in de prac-
tijk zowel door werkgevers als door
werknemers worden overtreden,
heeft bepaald, dat dienstbetrekkin
gen niet mogen worden ontbonden
of aangegaan zonder toestemming
van het bevoegde gewestelijk ar
beidsbureau. Lonen en loonvoor-
waarden mogen niet worden gewij
zigd."
De Engelse bezetter heeft dufe deze
maatregelen overgenomen van den
Duitsen bezetter.
De zon gaat heden onder om 16.46
uur en morgen op om 8.05 uur. Maan
op om 8.13 en onder om 17.31 uur.
E.K. 23 Nov., V.M. 30 Nov., L.K.
7 Dec., N.M. 15 Dcc.
Radio Parijs heeft medegedeeld dat
Paul Jacoby benoemd ls tot minister
van Koloniën; Paul Ramadier, lid van
de voorlopigp consultatieve vergade
ring. treedt toe tot de regering-De
Gaulle als minister van voorziening.
*«recteur. a J. Kerkmeester, Buw
«um; hoofdredacteur: Hendrik Llndfc,
Amsterdam; plv. hoofdredacteur, lr A.
K. de Haas van Dorsser, Haarlem;
binnenland: J. v. Grieken; illustratie
en opmaak: R. Kampstra; volkscul
tuur en kunst: M. Wolters; muziek»
K Krop; sport: J. J. LI ben ad ver-
centjesA. H. Lammers, allen te Am
sterdam. a ju
