HET DAGBLAD
HET DAGBLAD
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Felle gevechten aan Maas,
bij Gennep en Arnhem
Doorbraak naar
Tilburg mislukt
Druk op het Westduitse grensgebied
Vissen met een
rood lapje
Geen stroom meer voor de
bevolking van N.-Holland
Met ingang van
Maandag a.s.
Post is vindingrijk
Oosterbeek was brandpunt van strijd
Zware pantserslag bij Helmond
Schijnvlees naar
keuze
Om de orde
Stroomloze urén
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER, 5 Oct. Het opperbevel
van de weermacht deelt mede:
Aan de Belgisch-Nederlandse grens,
ten zuidwesten van Arnhem en aan
de Maas. ter weerszijden van Gen
nep, duren de felle gevechten met
zich versterkende Canadese en En-
g -formaties voort. De vijand
won Ten'noorden van Turnhout op
nieuw terrein. Zijn pogingen om
naar Tilburg.door te stoten werden
met vernietiging van 25 tanks ver
hinderd.
Na massale aanvallen ter weerszijden
van Geilenkirchen slaagden de Ameri
kanen er in hun penetratie bij Ubach
uit te breiden. Zij verloren echter bij
een tegenaanval van onze grenadiers
verscheidene .honderden gevangenen en
enige tanks.
In "het gevechtsgebied van Metz ls
het tot plaatselijke gevechten geko
men. Om een penetratleplek wordt nog
gestreden.
In het woud van Parroy en op de
heuvels voor de westelijke Vogezen
handhaafden onze corpsen ln zware
gevechten hun stellingen tegen talrijke
aanvallen van formaties van het ze
vende Amerikaanse leger en wierpen
ln krachtig uitgevoerde tegenaanval
len gepenetreerde tegenstanders weer
terug. i
Onze steunpunten aan de Atlan
tische Oceaan bestreden doeltreffend
concentraties van den vijand en sloe
gen verkennlngsaanvallen af.
In Mldden-Italië liepen ook giste
ren weer de krachtige aanvallen van
het vijfde Amerikaanse leger op de
door onze grenadiers en valscherm-
Jagers taal verdedigde bergstellingen
der EtmsVljvha Anonnllnor. A
ten noordwesten van Schaulen werd
afgegrendeld.
Gisteren overdag hebben Ameri
kaanse terreur bommenwerpers het
stedelijk gebied van München aange-
valleh. Er ontstond schade aan woon
huizen. cultuurmonumenten en open
bare gebouwen. Onder meer werden
verscheidene ziekenhuizen en zeven
kerken vernield resp. zwaar getroffen.
Afweergeschut van het luchtwapen en
Jagers schoten gisteren 21 Anglo-
Amerikaanse vliegtuigen neer.
Oorlogsreporter over de
strijd te Arnhem
BERLIJN, 4 Oct. De Duitse pers
publiceert een verslag van een oor
logsverslaggever over het slagveld bij
Arnhem. Hij schrijft hierin oa.:
Zondag 17 September begon de ver
ticale penetratie in het gebied van
Arnhem met massa's viermotorige
bommenwerpers, die. rivierovergangen
en luchtafweerstellingen bestookten.
Hierna verschenen omstreeks 15 uur
de eerste afdelingen viermotorige
Sterlings. Daarna werd de hemel
verduisterd door zwermen Horsa-
vrachtzweefvliegtuigen.
De Duitse luchtdoelartillerie schoot
reeds in de eerste uren talrijke ja
gers en vrachtzweefvliegtuigen neer.
Op de weiden tussen Wolfheze en
Delen, ten noord-oosten van Arnhem,
kwamen de vrachtzweefvllegtuigen
neer. Duitse pantsersoldaten gingen
onmiddellijk tot de strijd over.
Na korte tijd waren zesduizend
man landingstroepen en drieduizend
parachutisten geland. Zeer spoedig
concentreerde zich de strijd op het
noordelijke einde van de voetbrug bij
Arnhem. Op 17 September des avonds
Hrnnopn Ho V.ncrol con Arnhem hir*.
Ie JAARGANG No. 235
VRIJDAG 6 OCTOBER 1.944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspen Bureau* voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leidon.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of 2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 et.
BERLIJN, 5 October. De oorlogs
correspondent van het D.N.B. ln. het
Westen. Alex Schmalfuss, schrijft:
Het valt weliswaar niet te ontken
nen, dat Elsenhower en Montgomery
er naar streven om ln het gebied van
Arnhem en van Aken zwaartepunten
te vormen voor het binnendringen ln
het Westduitse Industriegebied, doch
het ls de vraag of de daarvoor te
nemen maatregelen voldoende zullen
zijn om door de van dag tot dag
groeiende Duitse verdediging heen te
stoten. DaafbU komt nog. dat het in
dit Jaargetijde slechter wordende weer
het operatieve gebruik van de lucht
macht aan het front hindert, daar
het risico toeneemt, dat door slecht
zicht eigen troepen door de uitgewor
pen bommen getroffen worden.
Desondanks is de Duitse militaire
leiding er natuurlijk op voorbereid
tegen de zich aftekenende grote aan
val op het Rijnland en het Roerge
bied met de nodige kracht op te tre
den. Intussen namen zelfs ln het ge
bied van Aken, waar de vijand de
laatste dagen weer actiever werd. de
gevechten de vorm van een verbitter
de stellmgoorlog aan. Het gelukte den
Amerikanen, die geen bommen of ar-
tlllerlemunltle spaarden, slechts aan
de Wirmbach ter hoogte van het
slechts op goede kaarten voorkomende
plaatsje Palenberg een penetratie tot
stand te brengen. Palenberg ligt nabij
het dorp Ubach. ongeveer zeven kilo-
en Waal het vijandelijke artillerie
vuur ln hevigheid toe.
In het gebied ten oosten van Den
Bosch, waar ook de „woestijnratten"
in de strijd gebracht zijn. hield de
'vijand zich. afgezien van plaatselijke
aanvallen, nog rustig. De „woestijnrat
ten" zijn de zevende Engelse pantser
divisie. een keurformatie. die reeds ln
Afrika zware gevechten met de Duit
sers heeft gevoerd. Volgens herhaalde
en overeenstemmende verklaringen van
gevangenen zijn de 59ste Engelse ln-
fanterle-dlvlsle en de 70ste Engelse
Infanteriebrigade ln de «ware gevech
ten der laatste weken volkomen opge
rold. De overlevenden van deze forma
ties bevestigen, dat de verliezen bui
tengewoon groot zijn geweest. Te
Deurne zijn ongeveer honderd gewa
pende terroristen, die armbanden op
hun burgerkleding droegen, ln Duitse
gevangenschap geraakt.
Zeepvervangende wasmiddelen en
toiletzeep voor kinderen
DEN HAAG, 5 October. Van 1 tot
en met 28 October wordt voor perso
nen. geboren ln de j^ren 1930 of later,
op de bonnen c401, d401 en e 401 van
het Inlegvel één rantsoen zeepvervan
gende wasmiddelen of. voor zover voor
radig. waspoeder beschikbaar gesteld.
Mijn vriend Korneel z-ei. dat-ie zijn
carrière misgelopen was. En hij
zuchtte tragisch.
Ik had op een haringlogger moe
ten gaan. toen ik een jaar of zestien
was. Dat is een leven, man!
Nou heb ik zelf veel kennissen onder
Schevenir.gers en ik zeg: Je weet niet
wat je zegt. man. Haringvisser, dat is
het zwaarste beroep wat er is. Daar
moet je voor geboren zijn. daar moet
je een zoon van zes generatiès vissers
voor zijn. Dat moet een hartstocht
wezen, want een gewoon mens houdt
dat niet uit.
Toegegeven, toegegeven, zei Kor
neel. Maar mijn zus Antje is getrouwd
met een Vlaardinger en als die ver
halen* gaat vertellen over hengelen
aan boord
Goed. dat
weet ik. Maar dat
doen ze alleen des
Zondagsmiddags
op zee, als de
vleet niet uitgaat
vanwege de rustdag. En verder is het
nacht en dag werken op de loggers.
Jawel, zei Korneel, mij bekend.
Moor ib- ■»<->»' allaavi uoninano Ho6
Hengelen,
hengelen V
AMSTERDAM, 5 Oct. Met in
gang van Maandag 9 October a.s.
zal in de gehele provincie Noord-
Holland de levering van electrischc
stroom aan de bevolking worden ge
staakt. Alleen bedrijven en inrich
tingen van algemeen belang en die,
waarvan de stopzetting onmiddel
lijke gevaren zou medebrengen voor
het leven of de voedselvoorziening
der bevolking, zullen stroom kunnen
blijven betrekken.
Men weet. dat bij besluit van den
Secretaris-Generaal van het Depar
tement van Handel. Nijverheid en
.Scheepvaart dd. 3 dezer werd be
paald. dat stroomlc^e uren zouden
worden ingevoerd. De tijdsduur hier
van zou echter worden geregeld naar
de toestand -ter plaatse. De toestand
in Noord-Holland nu is van die aard.
dat er voor particulieren helemaal
geen stroom meer beschikbaar zal
zijn.
Wat zijn de gevolgen hiervan? In
de eerst« plaats, dat wij na Maan
dag a.s. in het donker zullen zitten
en vroeg te bed zullen moeten gaan.
Er zijn wellicht mensen, die nog wat
kaarsen of een beetje petroleum
hebben, doch het lijkt ons wenselijk,
dat zij die kostbare eigendommen be
waren. Zij kunnen nog harder nodig
zijn!
In de tweede plaats zullen er met
ingang van Maandag geen trams
meer rijden, noch in de steden, noch
intérlocaal. Voorts zullen de electri-
sche huisschellen niet meer function-
plaats heeft, zodat het tijdstip, waar
op deze zal geschieden, niet nauw
keurig van tevoren voor eiken ver
bruiker individueel kan worden vast
gesteld. Verder ls het eveneens om
technische redenen onvermijdelijk,
dat bij het instandhouden der
stroomlevering aan de vitale bedrij
ven en inrichtingen een gedeelte der
bevolking nog enige dagen in het
genot van electrjciteit blijft. De ..af
schakeling" dezer tijdelijk begunstig
den zal onverwijld na het terugbren
gen van het electriciteitsnet tot de
minimaal noodzakelijke kabelaanslui
tingen geschieden. Op deze toevallig
begunstigden wordt een beroep ge
daan geen stroom af te nemen, op
dat de resterende kolenvoorraad uit
sluitend ten behoeve van het alge
meen belang zal worden verwerkt.
Daar men steeds met de omstan
digheid rekening moet houden, dat
in het algemeen belang voor een of
ander gebied de stroomlevering tij
delijk moet worden hersteld, wordt
een ieder dringend aangeraden, alle
schakelaars en aanzetapparaten uit
te schakelen, alsmede alle losse ver-
bindingssnoeren t uit de stopcontrac
ten te halen, ten einde onklaar wor
den van electromotoren en appara
ten te voorkomen en brandgevaar te
vermijden.
DEN HAAG, 5 Oct. De poste
rijen zijn er in geslaagd, het post
verkeer door het gehele land, zij
het met vertraging, gaande te hou
den. Van een landelijk georgani
seerde dienst kan echter niet meer
worden crocnrnlr 011 Ao 1,;,I
'Wat iri Arnhem behouden
is gebleven
DEN HAAG. 3 Oct. De zware ge
vechtshandelingen in de streek tussen
de Grebbeberg en Arnhem, dus ln het
gebied van de noordelijke oever van
de Rijn, zijn reeds bLlna een week be
ëindigd. Voorlopig 'althans wordt in
die Neder-Veluwerand niet meer ge
vochten. Maar nog altijd Is vooral
ln de late avonduren en des nachts
zwaar gedreun uit de Betuwe waar
neembaar en he? overgrote deel van
de bewoners in die RUnstréek heeft
zich naar rustiger en veiliger oorden
teruggetrokken, aldus een speciale ver
slaggever van het A.N.P.
Alle neergestreken geallieerde para
chutisten en andere landingstroeperiN
zijn of vernietigd of krijgsgevangen
gemaakt. De bossen hebben op som
mige plaatsen ernstig onder het vuur
geleden. Vele plaatsen links en rechts
van de weg zijn platgebrand Doch be
halve vernielingen van locale aard zijn
er ook nog vele kilometers lange bos
sen zo goed als niet aangetast door de
wederzijdse gevechtshandelingen Het
schone Oosterbeek blijkt Jiet trefpunt
te zijn geweest voor uiterst verwoede
gevechten. Ontstellend groot zijn de
vernielingen ln oöstelllk Oosterbeek.
een der brandpunten van de strijd.
Vrijwel geen huls is onbeschadigd uit
de strijd te voorschijn gekomen. Hele
straten zijn inderdaad ln puinhopen
veranderd. Enorme steen- en metaal
massa's met hier en daar nog smeu-»
lend vuur tussen overblijfselen van
muurvlakken zijn de droevige resten
van eens rianté herenhulzen of straten
van welgestelde middenstanders.
De ln wesïelljk-Nederland verbreide
verhalen £an een totaal vernield Arn
hem zijn ook al is deze mooie stad
zeer ernstig toegetakeld gelukkig
sterk overdreven. De stadsgedeelten
rond de Rijnbrug zlln inderdaad aan
een. vernietigend vuur blootgesteld ge
weest en ln een wijde cirkel staa. geen
huls meer overeind. In het centrum
der stad. waar.'evenals ln Oosterbeek.
zwaar man tegen man gevochten ls,
zijn vele huizen zeer ernstig bescha
digd. En bovendien zijn andere delen
van Arnhem wegens de verraderlijk
van richting veranderde wind door ge-
Bijzondere rechtbank
der N.S.B.
DEN HAAG. 3 Oct. In .'.Volk
en Vaderland" van deze week ver
schijnt het volgende „Besluit inzake
de instelling van een tijdelijke bij
zondere rechtbank." van den Leider,
gedateerd 2 October 1944.
„Hierbij wordt door mij ingesteld
een tijdelijke bijzondere rechtbank
der Beweging met opdracht te onder
zoeken en te beoordelen, welke leden
der Beweging, die op 1 September j.l.
belangrijke vertrouwensposten inna
men, zich in de maand September in
positieve of negatieve zin hebben
onderscheiden.
Onder onderscheiding ln positieve
zin versta lk een in bijzondere mate
lofwaardig gedrag; onder onderschei
ding in negatieve zin versta lk een bij
zonder laakbaar gedrag.
Als leider van de rechtbank benoem
lk den gewestelijk leider van Zuid-
Holland M. J. A. van Iersel. als leden:
mr. A. van Leyenhorst. oud-kringlelder
van Haarlem, burgemeester van Delft
en mr. H. A. M. van der Heyden, ge
westelijk commandeur van de Land
wacht voor Zuid-Holland en Zeeland.
Als leider van opsporing, vooronder
zoek en voorlegging benoem lk F. L.
-Rambonnet. adviseur van den Leider,
districtscommandeur van de Land
wacht voor Overijssel. Een leder, die
voor dit onderzoek wordt opgeroepen,
ls gehouden aan deze oproep te vol
doen."
duchte branden zwaar geteisterd, doch
rrieer oostelijk, de kant van Velp op.
staan minstens nog even grote stads
wijken met hulzen, waarvan slechts
de ruiten en de dakpannen het ernstig
te verduren hebben gehad.
Arnhem bezit menig monument van
cultuur-historische waarde. Enige
daarvan zijn helaas door de gevechteri
zwaar beschadigd. Zo ls van de Euse-
bius- of Grote Kerk de spits afgesla
gen. Het blnnenstuk ls vrijwel uitge
brand, De door de rijksinspectie kunst
bescherming ingemetselde graftombe
van Kargl van Egmond. laatsten her
tog van Gelre. gestorven ,ln 1536. ls
gespaard gebleven.
De r.k. St. Walburgkerk ls ook uit
gebrand. evenals het gouvernements
gebouw en het huls van den commis
saris der provincie, dat uit de 17e
eeuw dateert. Voorts ls een deel van
het rijksarchief weggeslagen.
Geallieerde druk op de
weg Nijmegen-Amhem
BERLIJN, 3 Oct. Ten noorden
van Nijmegen hebben de Britten de
gehele dag hun krachtige tankaan-
vallen langs de weg naar Arnhem
zonder succes voortgezet. Zij .leden
door het geconcentreerde Duitse
artillerievuur grote verliezen aan
tanks, konden de versperringsgrendel
van het Duitse anti-tankgeschut niet
onder de voet lopen en moesten zich
tenslotte, toen Duitse „Tijgers" en
stormgeschut tot een tegenaanval
overgingen, op hun uitgangsstellin
gen terugtrekken. Britse aanvallen
ten zuidoosten van Nijmegen werden
alle afgeslagen.
Toenemende- strijd verwacht
BERLIJN, 3 Oc£. De opmars van
nieuwe Duitse legerformaties naar
het Westen en het Oosten, alsmede
de hergroepering van de geallieerde
strijdkrachten, doet voor October een
intensivering van de oorlogshande
lingen verwachten, aldus schrijft de
militaire correspondent van het DNB,
Martin Hallensleben.
De oorlog in Europa, zo gaat l\ij
voort, heeft nog geenszins zijn hoogte
punt bereikt. Ook in October zal dit
vermoedelijk nog niet het geval zijn.
maar alle tekenen wijzen er op, dat
de strijd op de voornaamste oorlogs
tonelen nog zal toenemen.
In België 25000 arrestaties
STOCKHOLM. 30 Oct. De „zuive
ringsactie" ln het bevrijde België ls
versterkt, zo meldt de Londense cor
respondent van „Göteborgs Handels
och» SJÖfartstldnlng". De gevangenis
sen lopen zo snel vol. dat de els ge
steld ls, concentratiekampen te ope
nen. opdat alle gearresteerden kunnen
worden ondergebracht.
Het aantal arrestanten te Brussel
bedraagt 12.000. ln het gehele land
25.000. De gerechtshoven werken met
grote snelheid. In enkele dagen zijn
100 doodvonnissen te Brussel geveld.
Er moet verduisterd worden van
een half uur na zonsondergang tot
een half uur vóór zonsopkomst.
De zon gaat heden onder te 18.11
uur en morgen op om 6.47 uur.
Maan onder 8.01, op 19.23 uur.
9 Oct. L.K., 17 Oct. N.M., 24 Oct.
EK.
Ie JAARGANG No. 233
WOENSDAG 4 OCTOBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden,
lel. 24996 - postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 ct. per week ot ƒ2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
BERLIJN, 3 Oct. Interinf meldt
over de strijd qp Nederlands en
Vlaams gebied:
In het gebied'van Vlaanderen ten
westen van Turnhout wierpen de
Britten de eerste October opnieuw
-sterke formaties in de strijd teneinde
in de richting van Tilburg terrein te
winnen. Met gevoelige .verliezen slaag
den zij er in, ongeveer 1500 meter op
te rukken, doch zij werden daarna
door Duitse tegenaanvallen tot staan
gebracht. In de gehele frontsector
van Turnhout tot in het Nederlandse
gebied bij Eindhoven en Nijmegèn
mislukten alle pogingen, de Duitse
westelijke flank te doen ineenstorten,
hoewel het tweede Engelse leger op
verschillende punten sterke pantser-
fórmaties in de strijd wierp. Ook
hier doorkruisten de Duitse tegen
aanvallen de Britse plannen.
Hongaren heroveren Mako
BERLIJN, 3 Oct. Langs de Hon
gaarsRoemeense grens ligt het
brandpunt van de strijd m het gebied
van Mako. Nadat de bolsjewisten er
m geslaagd waren, het westelij-k deel
der stad te heroveren, drongen de
Honveds opnieuw de stad binnen en
kregen er na verbitterde straatgevech
ten vaste voet. In de omgeving der
stad zijn nog enkele bolsjewistische
haarden van verzet, die achtereenvol
gens worden vernietigd. Van het ge
bied van Perlam uit drongen Duitse
tanks in de flank der Sowjets en
maakten meer dan 400 gevangenen.
Ten zuidwesten van Grosswardein
hebben de Honveds de plaats Nagy-
zalonta stormenderhand ingenomen.
In de rug der Sowjets braken Duitse
pantserwagens door. sneden enkele
gevechtsgroepen af ep maakten terug-'
tochtbewegingen onmogelijk.
Bij het zuiveren van de bossen ten
zuidoosten van Dlda hebben Duitse
bergjagers meer dan 500 bolsjewisten
gedood en 200 gevangenen gemaakt. In
de oostelijke -Karpathen hebben de
Duitse en Hongaarse formaties ten
noorden van de Prislop-pas enkele
bergen stormenderhand genomen.
Sowjets landen op Dagö
BERLIJN. 3 Oct. Maandag zijn
vrij sterke Sowjetkrachten op de
noordoostelijke oever van het eiland
Dagö m de Finse Golf geland. Het
Duitse "garnizoen ging onmiddellijk
tot de strijd over. Eenheden der
marine storen het bolsjewistische ver
keer met de Estlandse kust.
Hebt u. een stel ondergoed en een
costuum of een japon bij ken
nissen ondergebracht, terwijl die
hetzelfde bij u hebben gedaan?
(Voorlichtingsactie hoofdinspec
tie luchtbescherming.)
Ten zuidoosten van Helmond ont
wikkelde zich uit. aanvankelijk zwak
ke aanvallen een hevige pantserslag,
die voor de Duitse troepen met suc
ces verliep. Hier- en bij de strijd in
de genoemde sectoren werden in de
loop van de dag 45 vijandelijke tanks
stukgeschoten. Voor een groot deel
vielen zij aan de Duitse pantseraf-
weerkanonnen, voor een ander deel
aan de nieuwe pantserafweermidde
len ten offer.
De betekenis, die de Britten aan
dit strijdgebied hechten, blijkt ook
uit het feit, dat zij. ondanks de
slechte weersgesteldheid, gedurende
de gehele dag met jachtbommenwer
pers en slagvliegtuigen in de strijd te
land- ingrepen en probeerden de ach
terwaartse verbindingen van de Duit
se troepen te verstoren.
Juist nu!
''^cn vos \erllest wel zijn haren,
maar niet z'n streken"... dit oer
oude Nederlandse spreekwoord ls de
laatste tijd wel "zeer van toepassing
op onzen gemeenscliappelljken vijand,
die sinds enige weken ook onze bodem
betreden Jieeft.
Flinke Nederlanders en goede
vaderlanders erkennen n u het grote
gevaar hetwelk hen dreigt.
Zeer velen melden zich de laatste
dagen voor de Waffeiwf of de
Landstorm-brigade. .Meldt u zich
.eveneens! Onze grote helden uit het
verleden gaven het voorbeeld, tien
duizenden onzqr beste Nederlanders
volgden.
Alle Inlichtingen en gratis-reis
biljet ten worden bij de volgende nan-
m el dings bureau's der. Warren-# ver
strekt.
Den Haag, Korte Vijverberg 5.
Amsterdam, Dam 4.
Utrecht, Yredenburg 19.
Groningen. Heienstraat 4fi.
Enschede. Ilengelosestraat 3<i
Hengelo, St. Janstraat 5.
Luchtactie boven Arr.I.cm
en Nijmegen
BERLIJN. 3 Oct. Naar het Inter-
nationale Informationsbüro van het
westelijke front meldt, was de Duitse
luchtactie ook de 2de October en in
de daaropvolgende nacht buitenge
woon levendig.
Sterke Duitse luchtstrijdkrachten
ondernamen met jagers, snelle ge
vechtsvliegtuigen en slagvliegtuigen
aanvallen op vijandelijke jachtbom
menwerpers, die de eigen onder
nemingen poogden te storen. Forma
ties jachtvliegtuigen vielen vijande-
'ijke jagers aan. vooral in de omge-
3 van Arnhem en Nijmegen en be-
Ter gelegenheid van de 25ste vet
vrije rodekoolprak heeft Vader,
die van tijd tot tijd met veel vaar
digheid de stamper iveet te hanteren,
voor eèn alleraardigste verrassing
gezorgd. Gisteravond onderbrak hij
zijn vrijwillige keukendienst om ons
in de huiskamer te overvallen met
een pijnlijke vraag: „Wat voor vlees
willen jullie vandaag eten?"
De meningen waren verschillend,
maar Vader besliste opgewekt, dal
wij allemaal onze zin zouden krij
gen. Hij draaide een koksmuts van
krantenpapier en verklaarde zich
daarna bereid om alle mogelijke en
onmogelijke soorten vlees te stoven
óf te braden.
En verdween weer in de keuken.
Twintig minuten later gingen ivij
aan tafel.
Vader torste op drie vingers een
dienblad vol aampende borden en
met een glimlach van voldoening ver
toonde hij het kunststuk van de dag.
Moeder kreeg een bord vol kalfs-
coteletten en Arie's wens ging in
vervulling met drie varkenscarbona-
des, compleet met papieren man
chetten. Jan kreeg zijn fel-begeerde
biefstuk-van-drie-óns, hlarietje twee
malse achterbouten van een Vet ko
nijn en Vader-zèlf vergenoegde zich
met een paar simpele ballen gehakt.
Alles kunstig geboetseerd uit onze
vijfentwintigste stamppot van rode
kool èn kwistig overgoten met een
donkerbruine lawaai-saus om er de
schijn voji echtheid aan te geven!
„Snij dit vlees vooral tegen de
draad van de kool in", vermaande
Vader, „dan gaat er niets van de
fijne smaak verloren
Geen pleizieriger bedrog dan zélf-
bedrog!
Jan peuzelde zwijgend aan zijn
biefstukprak.
„Is 't-ie goed mdls?" vroeg Vader.
,'k Zou er best een prakkie rode
kool bij lustenantwoordde Jan en
daarmede vertolkte hij de gevoelens-
van onze kinderlijk-blije familie
En gelukkig ivas er neg méér in de
keuken.
Stamppot van rode kool. wel te ver
staan.
schermden eigen aanvallen op Anglo-
Amerikaanse doelen op de grond.
Een formatie snelle Duitse ge
vechtsvliegtuigen richtte aanvallen
met bommen en boordwapens op vijan
delijke ravitailleringsdoelen in Nijme
gen, waarbij ook het ten zuidwesten
van Nijmegen gelegen vliegveld met
goede uitwerking getroffen werd.
Des nachts zetten slagvliegtuigen
en snelle Duitse gevechtsvliegtuigen
hun operaties tegen Nijmegen en door
verkenners ontdekte troepen in de
cmgrving van i»" ij «regen voort.
Wanneer er één ding in deze da
gen duidelijk wordt, dan is het
wel. dat de huidige worsteling niet
slechts gaat vóór of tegen een
„nieuwe orde" rpaar voor of tegen de
orde in het algemeen. Wij komen er
niet-, wanneer wij ons inbeelden, dat
de huidige wanorde in Italië, die met
inbegrip van de politieke strijd om de
macht in het door de geallieerden be
zette gedeelte nu reeds meer dan een
jaar duurt, „ver van ons bed" is. Wij
komen er evenmin, wanneer wij ons
voorstellen, dat de chaos in Frankrijk
„natuurlijk met het Nederlandse
volkskarakter niet strookt" en dat
het m ons land daarom heel anders
zal gaan, wanneer wij. ondanks de
tegenslag der geallieerden bij Arn
hem. tóch nog worden bevrijd. Het
zou bij ons precies zo gaan als het
m Italië en in Frankrijk ging en dat
heeft een heel simpele ooi-zaak.
Dat in Frankrijk inderdaad de on-
verkwikkeiijkste toestanden voorko
men en dat" er niet slechts honger,
maar ook burgeroorlog heerst, is nog
onlangs door eèn vertrouwensman
van De Gaulle's regering in Lyon
iiitgesproken en door verschillende
Franse bladen in het onder Brits-
Amerikaanse contröle staand gebied
gepubliceerd. Daarbij lanceerde deze
vertrouwensman, Yves Farge. de leer
zame volzin, dat het „nu, een dage
lijks verschijnsel geworden is. in
Frankrijk een mens op een hoek van
een straat te zien vermoorden.!'
Iets dergelijks vaststellen wil auto
matisch zeggen: erkennen, dat het
vóór de invasie ènders was. En wie
door de opwindende gebeurtenissen
der laatste weken niet, geheel het
geestelijke stuur verloor zal althans
deze erkenning volledig tot de zijne
maken. De Duitse bezetting was (ge
lijk elke militaire bezetting dat, in
meerdere of mindere mate altijd zal
zijn) -voor de betrokken volken een
onaangename en abnormale-aangele
genheid. Het streven naar een
„nieuwe orde", dat velen in een al
te simplistische redeneertrant met
de bézetting eenvoudig vereenzelvig
den, strookte lang niet altijd en.
overal met de onderling uiteenlopen
de inzichten van grote groepen der
Westeuropese volken. Maar twee din
gen waren een garant voor rust en
orde. alle tegengestelde opinies ten
spijt: dat dé Duitse bezetter ook in
het belang var. Duitsland's eigen toe-
komstmogelijkhedén een harmonieus-
ontwikkeld Europa nastreefde dat
voorts de „nieuwe orde" wellicht
voor velen te nieuw kon zijn, ech
ter voor allen orde inhield
Het is natuurlijk niet moeilijk,
tegenover deze tweeledige stelling
een aantal goe^'^-p glossen in het
geweer te bi Maar daarmee
wordt de wc tet uit de weg
geruimd, dat '.schakelen van
de dubbel'a l s-waarborg alle
vijf dozijn elk .Lu op leven en dood
bestrijdende krachten en tegen;
krachten weer oproept, die de voor
oorlogse samenleving in wezen naar
de huidige, bloedige worsteling heb
ben gedreven. Die vijf dozijn krach
ten en tegenkrachten, onder de
Duitse bezetting schijnbaar één in
hetzelfde „anti"-front, ontketenen
heel de furie der onderlinge onenig
heid. zodra de macht wegvalt die
hen het bedrijf onmogelijk maakte.
Vijf dozijn vijanden vallen in dode
lijke haat. over elkaar heen. zodra
de éfle vijand het terrein vrijge
geven heeft. Daarbij zijn de remmen
der burgerlijk-liberale tradities, die
de stervende maatschappij in voor
oorlogse jaren nog ten dele ln het
gareel hield, definitief weggevallen:
omdat die liberale tradities histo
risch nu eenmaal hun geldigheid
hebben verloren en stervende werel
den zomin als stervende mensen de
greep kunnen hernieuwen, die een
maal hun krachten teboven bleek
te gaan.
-Zo is het beeld logisch vejrklaard.
dat Italië en Frankrijk thans te zien
geven, dat ook Nederland te zien zou
geven wanneer de frontlijn zich ver
genoeg in noordoostelijke richting zou
verplaatsen. De Amerikaanse „bevrij
der" kan in sommige gebieden enen
tegenstander terugdwlngen. Hij kan
niet de vijf dozijn daardoor ontke
tende tegenstanders >een leidend en
ordescheppend beginsel geven Hij
heeft daarbij trouwens ook geen
eigen belang omdat zijn invloed op
de Europese zaken slechts door Euro
pese zwakheid verzekerd blijft.
Voor de Europese volken gaat daar
om de keuze niet tussen een nieuwe
en een oude orde maar simpelweg
tussen orde en wanorde, een wanorde
die (hier gelijk in Frankrijk en
Italië) voortduurt zolang aan de
Europese volken de nieuwe eigen
wegen onthouden blijven
DEN HAAG. 3 Oct. In verband
met de steeds ernstiger wordende
kolenpositie. is het noodzakelijk, dat
de electriciteitsafgifte verder wordt
beperkt. Hiertoe zullen, zodra de
daartoe nodige technische maatrege
len zijn uitgevoerd, stroomloze uren
worden ingevoerd voor alle verbrui
kers. Uitgezonderd zullen hiervan
slechts zijn die inrichtingen en be
drijven, waarvan de stopzetting on
middellijke gevaren zal medebrengen
voor het leven ol de voedselvoorzie
ning der bevolking.
Als eerste stap zal zo spoedig mo
gelijk de algemene stroomvoorzie
ning worden onderbroken van zons
opgang tot zonsondergang. Naar
mate dc omstandigheden zulks eisen,
zullen deze stroomloze uren worden
uitgebreid.
Daar de kolenpositie in verschillen
de delen des -lands ongelijk is, zullen
de regelingen niet uniform behoeven
te zijn, doch deze zullen aan de toe
stand ter plaatse worden aangepast.
Ongeacht deze maatregel blijft voor
ieder de grootste zuinigheid met het
gebruik van electriciteit gebiedende
eis.
DEN HAAG, 3 October.
Een bende van ongeveer 60 kwa
jongens heeft Zondagavond het Laak
kwartier onveilig gemaakt. Op hun
rooftocht wisten zij ongeveer zestig
mud eierkolen .en negen konijnen te
bemachtigen Van deze laatste zijn
er nog acht levend in de handen van
de politie gevallen Eén langoor was
reeds opgehangen en voor de braad
pan bestemd. Een aantal jongens is
in bewaring gesteld.
OP RANTSOENBONNEN WASPOE
DER kunnen tevens zeepvervangende
wasmiddelen worden gekoent.
Directeur: H. J. Kerkmeester, Bus-
Bura; hoofdredacteur: Hendrik Llndt,
Amsterdam; plv. hoofdredacteur; lr. A.
H. de Haas van Dorsser, Haarlem:
binnenland: J. v Grieken: illustratie
en opmaak: R Kampstra; volkscul
tuur en kunst: M. Wolters; muziek:
G. K. Krop; sport: J. J. Liber; adver
tenties A H Lammere, allen te Am-
«terdnm K 11?
ten einde de burgerbevolking te
evacueren. In het voorterrein van onze
versterkte steunpunten aan de kust
van de Atlantische Oceaah ontsconden
gewapende overvallen en plaatselijke
gevechten.
Onze divisies grenadier^ bleven ln
de bergen van de Etrusklsche Apennij
nen standvastig ae over een breed
front en met groot gebruik van
materiaal ondernomen Amerikaanse
aanvallen opvangen. In hevige gevech
ten om-afzonderlijke bergtoppen fer-
ljdëlden zij ten dele ln nieuwe stel
lingen alle doorbraakpogingen van den
vijand. Aan de Adrlatlschè kust wer
den aanvallen van Britse compagnieën
uiteengeslagen.
Vreemde nationaliteiten in
de geallieerde gelederen'
BERLIJN. 4 Oct De oorlogscor
respondent van het D.N.B. in het Wes
ten. Alex Schmalfuss. bericht dat aan
de „slag der drie mlllloen" aan de
westgrens van Duitsland ln toene-
mende mate wordt deelgenómen door
soldeniers van vreemde stam.
Terwijl de Canadezen belast zijn
met de bestrijding van de versterkte
kustplaatsen, de moellllkste kustsec-
tor, neemt men de laatste tlld ook ln
andere zwaar omstreden sectoren
Franse. Belgische, Nederlandse en
Poolse formaties waar. Ook Chinese
en Tsjechische soldaten zijn Inge
schakeld in de Anglo-Amerlkaanse le
gers.
Er moet verduisterd worden van
een half uur na zonsondergang tot
een half, uur vóór zonsopkomst.
De zon gaat heden onder te 18.09
uur en morgen op om 6.48 uur.
Maan onder 10.48, op 20,19.
9 Oct. L.K., 17 Oct. NJM., 24 Oct.
E.K.
woonwijken eii cailuuidiulianlciuca.
Ook in het gebied van Keulen en het
Rijnland waren het doel van vijande
lijke terredrbommbnwerpers. In de af
gelopen nacht wierpen Britse vliegtui
gen bommen op Kassei en Aschaffen-
burg. Door het hier en daar uitwerpen
van bommen en aanvallen met boord
wapens werden wponhulzen ln enige
plaatsen van Zuid- en Zuidwest Duits
land verwoest Strijdkrachten der
luchtverdediging schoten hierbij 31
vijandelijke vllgtulgen. waaronder der
tien viermotorige bomenwerpers, om
laag.
Aardappelen op bon 40
DEN HAAG. 4 Oct. Het be
drijfschap voor aardappelen deelt me
de. dat. aangezien de geldigheidsduur
van bon 40 is verlengd tot en met 7
October, de detaillisten verplicht zijn
deze bon alsnog tot die datum aan te
nemen. Tegen de detaillisten, die
hieraan niet voldoen, zal streng wor
den opgetreden. Op bon nr. 40 moet
anderhalve kilogram aardappelen
worden verstrekt.
HET STAATSPRAKTIJKEXAMEN
1944, dat op 10. 11 en 12 October -te
Utrecht zou worden gehouden, ls voor
onbepaalde tijd uitgesteld.
De Hongaarse troepen ziin er ln
geslaagd de stad Ma^yszlonta aan de
Hongaars-Roemeense grens te herove-
rën.
Volgens de Sowjetberlchten ls
Welmer benoemd tot voorzitter van
de raad van volkscommissarissen van
de „Sowjetrepubliek Estland".
De Bulgaarse troepen zullen ge
plaatst worden onder het commando
van generaal Tolboesjln, commandant
van het Oekrajlnse leger.
Rembrandt en Mozart
Veel kunnen de genieën van Rem
brandt en Mozart uiteraard niet met
elkaar te maken hebben gehad.' Men
kan slechts een parallel zien ln de
late erkenning hunner waarde voor
de mensheid van alle tilden.
Toch bréngt de 175ste verjaardag
van Rembrandts sterfdag op 4 October
a-s. nog een andere vergelijking naar
voren: beider begrafenissen geschied
den ln alleruiterste soberheid en bei
der graf werd vergeten.
Men weet, dat slechts enkele vrien
den Mozarts laatste gang tot aan de
stadsgrens van Wenen begeleidden;
toen keerden zil om voor de koude
sneeuwstorm en zonder enige plicht
pleging werd het stoffelijk overschot
van den Salzburger meestei1 op het
armenkerkhof neergelaten ln de
groeve, die men later niet meer kon
terugvinden
Met Rembrandt ls het ongeveer
evenzo gegaan. Slechts weinigen volg
den de eenvoudige stoet naar de Wes-
terkerk, waar de schlldermeester werd
ter ruste gelegd; zonder enige bijzon
dere plechtigheid, zotider een af
scheidswoord. Wél heeft men op deze
plaats die schade ruimschoots Inge
haald, maar de Juiste plek van het
graf heeft men maar moeten gissen
om daar veel later een eenvoudige ge
denkplaat neer te leggen.
neatnanas aorv.
Foto's i',-PK-Reinsberg).
„Broeders van het licht"
Twee Jaar na zijn broeder Auguste
Marie Louis Nicolas viert thans Louis
Jean Lumlère zijn tachtigste verjaar
dag. ZIJ werden onderscheidelljk 19
October 1862 en 5 October 1864 te Be-
sangon geboren.
Is het een vreemde speling van het
lot, die dit broederpaar, een naam dra
gende, die „Licht" betekent, zich
grote verdiensten heeft doen verwer
ven ln de optiek? Want niet alleen
zijn zij de grondleggers der cinemato
grafie door de toepassing van aan
eengeschakelde, telkens Iets gewij
zigde beeldjes, maar ook de xiltvlnders
der anti halo- en der aurochrome foto
grafische platen, die de fotografie ln
'kleuren mogelijk maakten. Het grote
concern der Union Photograflque In-
dustrlelle te Lyon staat onder hun
leiding.
Doch ook m andere verborgenheden
der scheikunde hebben zij lieht ge
bracht. Auguste Marle legde zich toe
op de studie van de vltaminenleer, van
de tetanus (stljfkramp of wondklem)-
behandeling en van het kankervraag-
stuk. Te zamen hebben de „broeders
van het licht" nog een theorie ont
worpen over het leven, berustend op
de werkzaamheid der eolldïden, waar
uit alle levende organismen zouden
zijn samengesteld.
Inkrimping tramdiensten
Met ingang van Zaterdag 7 October
zullen de tot nu toe gereden middag-
diensten van de Haagse tram van 12
tot 2 uur vervalen. De 20 minuten-
dienst op Wassenaar—Leiden wordt
gewijzigd in een 30 minutendienst en
d£ 15 minutendienst op Voorburg en
Delft in een 20 minutendienst,
ate aan ontaetct, aat aiè ouae niet
kwam om iets te halen maar om iets
te brengen en dat hij Sint Nicolaas
de deur heeft uitgegooid.
Want de man was groenteboer! En
vandaag of morgen zitten zelfs de
hooghartigste „koude aardappeleK'-
genoten bijv. een dagje zonder aard
appelen en dan zeggen zij: „beter één
groenteboer in de hand en in je huis
dan honderd koude aardappelen-
dromen in de lucht". En dan besef
fen zij, hoe alle aardappelen sinds de
laatste honderd jaar zijn oeteeld,
vervoerd en verdeeld in manchester.
Voor dit besef zal echter waarschijn
lijk nóg een oorlog nodig zijn. Nü
weten ze het nog niet, in de Derde
Helmersstraat. En verder. TIJL.
Bijzondere rechtbank N.S.B.
UTRECHT, 4 Oct. De persdienst
van de N.S.B. meldt: In aansluiting
op het bericht over de Instelling van
een bijzondere rechtbank door den Lei
der, kan worden medegedeeld, dat deze
bijzondere rechtbank door den Leider
werd beëdigd. De door de leden der
rechtbank afgelegde eedsformule luidt
als volgt:
„Ik zweer, dat lk de mij toever
trouwde functie m de door den Leider
ingestelde bijzonder rechtbank naar
eer en geweten zal vervullen, hande
lende daarbij in het belang van de
beweging, volgens het leidend begin
sel der beweging en zonder aanzien
des persoons, zo waarlijk helpe mij
God almachtig."
Beheefst gij u zo, dat gij ook
bij groot gevaar uw kalmte weet
te bewaren?
(Voorlichtingsactie Hoofdin
spectie Luchtbescherming.)
len. Afijn; 'et wier donker en wij te
kooi. Maar de andere morgen ben ik
hartstikke vroeg wakker. Ik der uit
Ik denk: Nou zal lk het eehs allenig
proberen. En ik naar dat emmese
plekkie toe. Ik leg an. wacht een
kwartier, geen leven. Ik gooi een
handje voer (vroeger gooiden we
veel minder veer as vandaag de dag
gewoonte is. dat verzuurt het water
maar, zeidendie ouwe en ze had
den gelijk) maar ik gooi toch een
handje voer. maar niks hoor. geen
leven.
Eindelijk, na een uur. zie ik wat
geks. Komt er een grote kop boven
water. Een kerel van een brasem. En
ik mag" hier doodvallen als het niet
waar is, maar die brasem zegt tegen
me: „Zeg. komt je vader nog haast
niet? Met Jou willen we geen barst
te maken hebben".
Verduld, ik lieg der geen woord
van
Tachtigjarige musicus
De zang- en spraakpaedagoog K.
Veldkamp, wiens naam ook buiten
vakkringen bekendheid geniet door
zijn medewerking aan de populaire
bundels „Kun je nog zingen, zing dan
mee", hoopt op 5 October zijn tach
tigste verjaardag te vieren, Op uit
drukkelijk verlangen van den jarige,
die deze dag niet in zijn woning zal
doorbrengen, blijven alle feestelijke
attenties achterwege. Inmiddels gaan
dankbare en waarderende gevoelens
uit naar dezen voornamen paedagoog
wiens tot heden ononderbroken werk
zaamheid, o.a. als leraar aan de
Toneelschool, zoveel goede vruchten
heeft afgeworpen.
ten worueu meoegeoruciit. £>ij scmu-
telljk verkeer met het Fürsorgekom-
mando moet in elk geval het kohier-
nummer opgegeven kworden.
De höhere u- und Pollzellührer
Nordwest Fursorgekommando
w.g. AUST. -Sturmbazinführer
HAAGS HIEUWS
VRIJBANKLOKAAL. Vrijdag
morgen om 8 uur is er verkoop van
voorwaardelijk goedgekeurd vers
vlees, gesteriliseerd vlees en bouillon
voor de nos. 42004600 en 1—300.
ONGEVALLEN. Dinsdagmiddag
omstreeks half drie is de tienjarige
P. V. R. uit de v. Swlndenstraat op
de Regen tesselaan van een met paard
bespannen wagen gevallen. De knaap,
die daarbij een schedelbasisfractuur
en schaafwonden aan belde benen op
liep, ls ln ernstige toestand door de
G.G.D. naar het ziekenhuis aan het
Westeinde vervoerd.
Omstreeks kwart voor twee ls Dins
dagmiddag de 29-jarige mevr. H. J.
v. G.St. uit de v3 d. Helststraat ln
de Weimarstraat van een rijdende
tram gevallen, waarbij zij met de rug
tegen een langs de weg staande hand
kar terecht kwam. In bewusteloze toe
stand werd zij naar het ziekenhuis
aan de Zuldwal vervoerd. Het ongeval
ls toe te schrijven aan het feit dat
de passaglere die haar portemonnaie
liet vallen, van de Wagen wilde sprin
gen.
Directeur: H. J. Kerkmeester, Bus-
sum; hoofdredacteur: Hendrik Llndt,
Amsterdam; plv. hoofdredacteur; te. A.
H. de Haas van Dorsser, Haarlem;
binnenland: J. v. Grieken; illustratie
en opmaak: R. Kampstra; volkscul
tuur en kunst: M. Wolters; muziek:
G. K. Krop; rport: J. J. Liber; adver
tenties: A H. Lammere, allen te Am
sterdam. K lli
