HIT DAGBLAD
HET DAGBLAD
Plaatselijke gevechten
in Nederlands gebied
- VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Hevige afweergevechten in
gebied van Turnhout
Strijd om Calais in
laatste stadium
Afgebrande handen
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bonen drogen
de
op
bokken"
Kool met paprika smaakt beter!
Geen beginsel
Duits weermachtsbericht
Taaie tegenstand
N.W. Turnhout
Eden waarschuwt tegen al te
^optimistische verwachtingen
Rijkscommissaris over de
situatie in Nederland
Moeilijkheden met
voedsel en kolen
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FUHRER, 2 Oct. Het opperbevel
van de Duitse weermacht deelt mede;
Aan het kanaal Antwerpen-Turn-
hout en ten' noorden van Turnhout
zijn onze troepen in hevige afweer
gevechten gewikkeld met de Canadese
formaties, die uit hun penetratieplek-
ken blijven aanvallen. Aanvalsgroe
pen van het leger en van de Waffen-
ff drongen tussen Neder-Rijn en Waal
de Britse stellingen binnen en wierpen
den taal vechtenden vijand naar het
Westen terug. Ten zuidwesten van
Gennep werd een vrij sterke vijande
lijke aanval opgevangen. Daarbij wer
den de beide laatste dagen 32 tanks
vernietigd. De druk van den vijand
op Moeseyck is verminderd, i
In de aanhoudende zware gevechten
bij Ch&teau-Sallns en in het bos van
Parroy won de vijand plaatselijk ter
rein. Formaties van het zevende Ame-
rlkaanse leger probeerden gisteren uit
het Mortagnedal bij Rambervillers de
westelijk voor de Vogezen liggende
heuvels te veroveren. Na op en neer
gaande gevechten bleven de stellingen
in eigen hand. In het gebied van Lure
sloegen onze troepen alle vijandelijke
aanvallen af en wierpen den vijand
in enkele sectoren terug.
Onze lezer P. P L heeft onaan
gename ervaringen met evacué's
o-pgedaan en verzoekt Tijl daar ge
wag van te maken. Blijkbaar meent
hij, dat de vele onaangenaamheden,
die aan evacué's zijn overkomen door
zijn. geval weer in evenwicht worden
gebracht. Althans hij heeft zijn buik
vol van evacué's, zoals hij schrijft.
Hij trof ir een fietsenstalling
twee evacué's uit IJmuiden, die
maar één fiets hadden en die óm
kwart voor zeven 's avonds nog weer
terug wilden. In de goedheid zijns
harte, leende hij zijn fiets, die dank
baar aanvaard werd met de verzeke
ring, dat hij in elk geval bij den
eigenaar terug zou komen „Al moest
ik hem lopende terugbrengen"zei de
evacué. „Liever laat ik m n handen
afbranden dan- hem niet terug te
brengen.
Onze lezer is thans boos, dat hij
sindsdien niets van zijn fiets en niets
van den lopendeji evacuét noch van
den evacué met afgebrande handen
heeft bemerkt
Onze abonné verwacht, dat ikhpm
een sufferd zal vinden omdat hij zijn
fiets gaf. Daarom 'niet. maar wél om
dat hij niet om een persoonsbewijs
vroeg en adres en naam zorgvuldig
noteerde. Wellicht had hij dan ge
merkt, dat het helemaal geen eva
cué's waren en hact hij nu nog zo
wel zijn fiets als zijn illusies omtrent
evacué's en medemensen in het alge
meen, die geholpen moeten worden.
Die illusie is immers nog kostbaarder
dan een fiets. Een fiets kun je nog
eens terugkrijgen, die illusie moeilijk.
Of heeft een andere lezer deze wijs
heid vergeten en brengt hij van
avond al of niet uit IJmuiden. onzen
wanhopigen ex-mensenvriend fiets
en illusie terug?
TIJL.
De -gevechten om het volledig ver
woeste Calais gaan hun einde tege
moet. Resten van het garnizoerj vech
ten nog in hun steunpunten. De zware
marinebatterijen bij Kaap Gris Nez
zijn na dappere tegenstand in gevech
ten op korte afstand voor de vijan
delijke overmacht bezweken
In'September hebben de Anglo-Ame-
rikaanse legers m het westen toe
nemende verliezen geleden aan menden
en materiaal. Onze troepen maakten
10 650 gevangenen en maakten buit of
vernietigden 1149 tanks en 243 pant-
serverkenningswagensr grote hoeveel
heden vrachtzweefvliegtulgen en ver
der oorlogsmateriaal. De verliezen van
den vijénd aan doden en gewonden
zijn zwaar. Boven het westelijke gebied
verloor hij bovendien 451 vliegtuigen.
In Mldden-Italtë ondernamen de
Anglo-Amerl kanen talrijke vruchte
loze aanvallen op de bestaande orand-
punten. Aan de Adrlatlsche kust wier
pen onze pantsergrenadiers de op een
plaats over de Rubicon getrokken Brit
ten weer terug. De Italiaanse benden
in het achterwaartse Italiaanse leger-
gebied hebben ook. verder haar over
vallen en daden van sabotage met
bloedige verliezen moeten betalen. In
de tweede helft van September werden
1336 bandieten gedood en meer dan
500 gevangen genomen, talrijke veld-
stellingen en kampen verwoest en een
rijke buit aan voorraden en wapens
binnengebracht.
Op de Balkan is de bolsjewistische
druk ln de lus van de Donau aan
weerskanten van de IJzeren Poort ver
der toegenomen. Duitse en Hongaarse
formaties zetten met ondersteuning
van onze slagvllegers tussen Szeged en
Gross Wardeln haar- tegenaanvallen
voort. In het noordelijke deel van de
Zeklerpunt sloegen grenadiers en
bergjagers bij Söchslch Regen ver
scheidene door tanks ondersteunde
aanvallen van de boljswieken ai. In
de passen van de oostelijke Besklden
wordt altijd nog verbitterd eestreden
Hernieuwde aanvallen van de Sowjet-
Russen werden afgeslagen of opgevan- j
gen. De vijand verloor hier de belde
laatste dagen 46 tanks.
Van de overige delen van het Ooste
lijk front worden met uitzondering
van vergeefse aanvallen der bolsjewie
ken tussen de Duna en de Golf van
Riga geen gevechtshandelingen van
betekenis gemeld.
Britse %'iiegtulgen wierpen ln de af
gelopen nacht bommen op Brunswijk
en in het Rijnlands-Westfaalse gebied.
Pétain's koers voortgezet
BERLLJN, 2 Oct. De president
van de Ffanse regeringscommissie, am
bassadeur De Erinon heeft bij een
vlaggenpatade ln de verblijfplaats van
den chef van de Franse staat. Pétaln,
een rede gehouden, waarbij de leden
der regeringscommissie de bil,haar ge
accrediteerde diplomatieke vertegen
woordigers eh de gevolmachtigden van
de Franse politieke revolutlonnaire
beweging aanwezig waren.
HIJ verklaarde, dat maarschalk
Pétaln. aan wiens zijde de Franse re
geringscommissie haar werkzaamheden
uitoefent, het enige rechtmat'ge hoofd
van de Franse staat is en Vervolgde:
Ons enig--doel is de voortzetting, te
dienen van de politiek, welke de maar
schalk voor allen belichaamt, die hem
sedert de ineenstorting van de tot oor
log ophitsende democratie gevolgd
zijn.
Vervolgens richtte De Brinon zich
tot de Franse krijgsgevangenen en ar
beiders ln Duitsland en spoorde hen
aan geen gehoor te geven aan de bui
tenlandse inblazingen
Vóórts zeide hijSpoedig zullen over
een Franse zender Fransen tot u spre-
keh, die op een nationale vernieuwing
hopen, wnr.rnaar m 1940 door een
enorirte meerderheid verlangd werd. Wij
zetten hier ons werk voort. Wi-J be-
Ie JAARGANG No. 232 DINSDAG 3 OCTOBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs-21 ct. per week ot f2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
ln West-Friesland is
men momenteel druk
bezig met de bonen-
oogst. Op speciale stel
lages, z.g. dróoghok-
ken, ivorden.de bonen
te drogen gezet.
(Foto C.N.F.-Kuiper)
Daar klopt iets niet:Zaterdag
middag hebben de kinderen het
laatste schrapje boter op hun brood
gekregen en sindsdien beleven wij
uitsluitend vetvrije menu's. Wij zijn
met ons boterrantsoen te royaal ge
weest en vcoj- ue zoveelste maal heeft
onze beregening gefaald.
In de provisiekast missen wij zelfs
het veel-gesmaalde jus-blokje.
En tóch: Een wijs man heeft eens'
gezegd, dat het lot van den mens
bepaald wordt door de wijze waarop
hij zich voedt Let wel: niet waar
mee hij zich voedt, doch de wijze
waar o p
Toen wij nog relaties onderhielden
mét „Goud-Oompje", hebben wij
vaak fantastische dingen gedaan met-
fazanten en patrijzen. Laat ons thans
trachten, onze fantasie bot te vieren
op drie kilo aardappelen en een halve
savoye kool...
Er zijn zélfs in deze tijd prettige
ontdekkingen te doen. Zo zijn wij
op de maikt aangesproken door een
burgerjuffrouw, die met haar vinger
naar een mand vol paprika/wees. Met
een bedenkelijk gsr-cht vroeg zij
schuchter „of "je dat spul zcu kunnen
eten?" Dat spul is t? eten en de
prijs ligt tegenwrevd'g b'inen ieders
bereikt. De mcoist'.- ever-p aren kosten
aclit. negen cf tun cent per stuk en
voor een paar^dub'oeltjes heb je een
boodschappenmand vól kleingoed.
Wij kiezen de boodschappenmand en
dal zal ons in staat stellen een maal
tijd van aardappelen en savove kool
„met zonder geeh" spat vettigheid
tóch nog smakelijk te bereiden.
houden hetzelfde geloof in het lot van
het vaderland, dezelfde overtuiging, cfat
•betere tijden zullen komen door de
verzoening van B'rankrijk en Duits
land, dezelfde zekerheid, dat voor zo
vele slachtoffers vergelding gevonden
zal worden.
Na afloop van de vlaggenparade en
de toespraak van De Brinon wérd een
ilechtige mis opgedragen door een aal-
moezenier der Franse militie voor de
doden der nationale revolutie.
Snij de paprika middendoor en
verwijder het steeltje, het vrachtbe
ginsel en het zaad. Snij het malse
vruchtvlees in snippers, rood (rijp)
en groen door elkaar. Snipper de kool
(twéémaal!) en snij de'aardappelen
in kleine stukjes. Een snuifje uit het
trommeltje van Jacob Hooij behoeft
men niet te versmaden.
Klokslag vijf staat de pan boven
de gasvlam. Bodempje water, gesnip
perde kool. gesnipperde paprika,
kleine stukjes aardappelen, snufje
zout. snuifje Jacob Hooij.
Denk. een uur lang niet aan spek.
niet aan worst, niet aan krabbetjes^
Roer eens een keer in de pan.
snuif de liefelijke geuren van deze
stoofpot op en bedenk, dat kool mét
paprika toch altijd nog beter smaakt
dan kool. zó uit het water.
Hongaren beweren, dat zij van het
eten van paprika zwaarlijvig worden.
'Zij spreken een halve waarheid, want
zij maken er „goulash" van tn daar
komt nog iets méér bij kijWB!
Bezet Italië en Japan
STOCKHOLM. 30 Sept. Roose
velt en Churchill hebben Ln een ver
klaring de mogelijkheid van Itallë's
deelneming aan de strijd tegen Japan
te berde gebracht. Naar „Svenska
Dagbladet" meld,t is dit plan in Ita
lië met gemengde gevoelens ont
vangen.
Het blad haalt een bericht aan van
den Romelnsen correspondent .van de
„Times", waarin wordt gezegd: De
Italianen zijn verwonderd over deze
gang van zaken en vooral de linkse
partijen keren zich tegen een deel
neming van Italië aan de strijd tegen
Japan".
Het socialistische blad „Avantl"
schrijft, dat men ln deze aangelegen
heid ook de openbare mening zal
moeten kennen. Het communlstlscho
blad „Unita" betoogt, dat Italië geen
directe belangen in het Verre. Oosten
heeft en vraagt waarom de Italianen
op vreemde bodem zouden moeten
vechten, terwijl hun niet eens wordt
toegestaan op eigen grondgebied aan
de strijd deel te nemen.
Noodkaarten personen
in ziekenhuizen e.d.
DEN HAAG. 2 Oct. De djstrlbu-
tiedlensten reiken géén noodkaarten
uit aan personen, opgenomen ln ge
meenschappelijke voeding in ziekenhui
zen. bijzondere instellingen, gevange
nissen e.d. en bij de Rijksdienst voor
de werkverruiming en Arbeidsdienst
e.d. De noodkaarten voor deze perso
nen worden pas na hun ontslag door
de distributiediensten uitgereikt.
ZIJ, die in'deze inrichtingen worden
opgenomen, moeten hun noodkaart bij
hun opneming bij de administratie
van de betreffende Inrichting inleve
ren. Bij ontslag uit ziekenhuizen en
bijzondere instellingen ontvangen deze
patiënten de noodkaarten van de ad
ministratie terug.
Aangezien gevangenissen e.d. en de
Rijksdienst voor de werkverruimingen
Arbeidsdienst e.d. de noodkaarten wél
bij de distributiediensten moeten In
leveren. ontvangen de betrokkenen bU
ontslag van de distributiediensten
a. bij ontslag vóór 15 October a.s.
eei^ noodkaart tegen inlevering van
bon algemeen 237 of tegen een ont-
slagbewijs;
b. bij ontslag op of na 15 October
a.s. een aantal rantsoenkaartjes voor
het resteerende aantal dagen der pe
riode.
Het bovenstaande geldt niet voor
het personeel van ziekenlnrichtingen,
gevangenissen, huizen van bewaring,
tuchtscholen en Rijksopvoedingsge
stichten. Deze personen ontvangen
wel een noodkaart-toeslagbewJJs bij
zondere arbeid.
Toeslagbewijs bijzondere arbeid
In verband met de huidige omstan
digheden wordt het toeslagbewlis voor
bijzondere arbeid tijdelijk bulten wer--
klng gesteld. Bij het inzenden der
naamlijsten md 223-75 voor rantsoen
bonnen zeep voor de 11de en 12de pe
riode dienen werkgevers' ln plaats van
de toeslagbewljzen de dlstrlbutlesfcam-
kaarten der betrokken personeelleden
over te reggen. De z.g. oogsttoeslag en
de toeslag melk wegens giftige arbeid
worden tot nader order niet verstrekt.
Nederland is slagveld. Nu-de eerste
phase van de gevechten is afgesloten,
blijken de drie voornaamste lucht-
landings-centra der geallieerden even
zovele oorden van oorlógsellende voor
de burgerbevolking. Eindhoven ligt
goeddeels in puin, Arnhem is fel om
streden en dienovereenkomstig be
schadigd, in Nijmegen werden hevige
straatgevechten geleverd en nog
schijnt dit alles slechts het begin van.
de tol. die Nederland aan de Anglo-
Amerikanen dreigt te'betalen.
Waarvoor?
Na vijf oorlogsj'aren hebben talloos
velen nog altijd niet leren inzien, hoe
veel van de fel-begeerde vrijheid en
van het rustige /burgerbestaan de
Duitse bezetting nun nog altijd ge
laten heeft. Na vijf weken bevrijding
zullen zij vermoedelijk nadrukkelijker
dan hen lief is weten, wat eigenlijk
de vrucht van hun wensen is.
Een Zweedse journalist, correspon
dent in Londen van verscheidene
Stockholmse dagbladen, heeft een vier
daagse reis naar Frankrijk mogen
maken. Of zijn verslag helemaal be
antwoordt aan de verwachtingen, die
de Anglo-Amerikaanse propaganda
van deze pers-excursie gekoesterd
heeft, mag intussen ernstig worden
betwijfeld.
„Overal achter de Engelse en Ame
rikaanse linies heerst een zekere an
archie", aldus luidt de meest karakte
ristieke zin uit dit Zweedse ver
slag. De hongersnood nadert, de
voortgezette burgeroorlog tussen de
vele schakeringen van vaderlanders,
de volledige ontwrichting van het
maatschappelijke leven dat zijn
slechts een paar algemene sympto
men van „zekere anarchie". Wie zijn
onrust- in slaap wiegt met het argu
ment, dat het hier om een overgangs
tijd gaat en wie daarbij zelf zijn ver
wachtingen van de befaamde Engelse
scheepsladingen lekkernijen tot Sin
terklaas of Kerst verschuiven wil, ziet
over het hoofd, dat,in het ongeluk
kige Italië die „overgangstoestand"
van hongerdood en besmettelijke ziek
ten, van maatschappelijke ontwrich
ting en politieke stuurloosheid nu al
langer dan een jaar duurt, zonder
de geringste kans op een oplossing.
En wel beschouwd is het Winston
Churchill zelf geweest, die onthuld
heeft, dat zulk een oplossing ook niet
Zeep vuile arbeid
te verwachten is dat. met andere
WQorden. de „bevrijding" identiek is
met- „een zekere anarchie",. Die ont
hulling schuilt met name in- Chur
chill's uitspraak, dat „de oorlog thans
meer zijn ideologische karakter ver-
liest".
Het is duidelijk, wat de Britse
premier tot zulk een oordeel noopte.
De voorheen zo vaak verkondigde
democratische idealen kwamen in
Polen en Roemenië, in Finland en
Bulgarije, maar ook in Italië en
Frankrijk zo duidelijk in tegenstel
ling tot de bolsjewistische aspiraties,
dat positieve beginselen in Washing
ton en Londen niet meer konden wor
den uitgesproken zonder him' inner
lijke voosheid en onmacht te ver
raden. Wie vaststelt, dat „de oorlog
zijn ideologische karakter verliest"
ontslaat zich van gewetensvragen,
omdat hij er geen antwoord op kan
geven. Hij accepteert '.zekere anar
chie". omdat hij geen beginsel kan
en durft volgen.
Het antwoord daarop is niet twij
felachtig; Churchill's stelling heeft
geenszins geldigheid aan beide kan
ten van de frontlijn. Aan de Euro
pese zijde van de lijn is het beginsel,
het ideologische karakter veeleer
van maand tot maand scherper ge
accentueerd. Ook waar die beginse
len niet tot propagandistisch^ slag
zinnen worden gesmeed, daar is het
iedereen duidelijk, dat Duitsland zijn
elementaire bestaan Europa zijn
eenheid en de vrije ontplooiing van
zijn cultuur verdedigt. De ideologie,
die deze zijde van het front bij het
begin van de oorlog beheerste, geldt
niet in verminderde, maar juist in
versterkte mate op het huidige ogen
blik. Ze geeft het Duitse volk de
kracht voor een uithoudingsvermogen
en een energie-ontplooiing zonder
weerga. Ze kan andere volkeren kost
bare vingerwijzing zijn.
Oorlogen zonder een ideologie zijn
verloren oorlogen, hoeveel succes de
wapenen op sommige ogenblikken ook
schijnen te hebben. Engeland's oor
log. naar Churchill's eigen woord een
oorlog zonder beginsel. Is een ver
loren oorlog van het ogenblik af. dat
het Engelse volk zich duidelijk de
consequenties van Churchill's open
hartige mededeling voor ogen stelt.
Het Èuropese kerngebied echter, be
houdt ook te midden van tegenslagen
zijn weerstandskracht, omdat het
zijn ideologie als onoverwinnelijke
kracht in zich weet.
Personen die z.g. vuile arbeid ver
richten, komen vcor de 11de en 12de
periode 1944 (1.October tot en met 25
November as i wederom .voor de ge
bruikelijke rcr.iïconen eenheidszeep
en waspoedir ln aanmerking. Aanvra
gen kunnen per formulier rad 223-75
bij de distri' r ièh-.t werden ingele
verd. Distri.K i-i^a-akaarten van be
langhebbenden moeten worden overge
légd. Uitreikin- der rantsoenbonnen
geschiedt in c'.e weetc van 8 tot en met
14 October a.s.
Zeep voor artsen enz.
Kappers, medische (studenten, werk
zaam ln de anatomie, vroedvrouwen,
verloskundigen, gediplomeerde bakers
enz., wijkverpleegsters, personen werk
zaam in de genees- en verbandmidde
lenindustrie. praktiserende artsen,
tandartsen, tandheelkundigen en vee
artsen komen voor de 11de, 12de en
13de periode 1944 (1 October tot en
met 23 December a.s.) voor de gebrui
kelijke extra-rantsoenen scheerzeep.
tolletzeePt eenheidszeep en waspoeder
in aanmerking. Zij dienen daartoe ln Liera benoemd.
de week van 1 tot en met 7 October
a.s. een aanvraagformulier bij de dls-
tributledienst af te halen.
Honden- en kattenbrood
Van 1 tot en met 31 October worden
op bon no. 9 van dc distributiekaart
voor hondenbrood dezelfde hoeveel
heden hondenbrooi beschikbaar ge
steld als óp de bon voor de afgelopen
période. Op bon no. 9 van de distri
butiekaart voor kattenbrood (groep K)
wordt voor cicrelfde periode 11 kg kat
tenbrood beschikbaar gesteld. Na 31
October is bon no. 9 ongeldig.
Zetel van Gelders bestuur
DEN HAAG. 3Q, Sept. De commis
saris der provincie Gelderland heeft,
uit overweging, dat wegens oorlogs
handelingen de zetel van het provin
ciaal bestuur tijdelijk dient te wprdeii
overgebracht, met ingang van 26 Sept.
J.l. de zetel van het bestuur -dezer
provincie overgeplaatst naar de ge
meente Warnsveld (raadhuis).
Tot waarnemend commissaris der
-provincie Gelderland is Ir H. Hon-
dlus en tot bestuursraad, plv. commis
saris der provincie, de heer E. A. A.
Zult u bij bominslag eerst voor
kinderen en zieken zorgen?
(Voorlichtingsactie hoofdin
spectie Luchtbescherming)
Het Zweedse kabinet is gewijzigd;
tot minister van handel is benoemd
prof. Ohlln, tot minister van verkeer
Domeo, tot ministers zonder porte
feuille Erlander en Danielson.
De voormalige Franse minister'
Anatole de Monzie ls te Parijs door
de Gaullöten gearresteerd.
'De Llttause aartsbisschop Skvl-
recckas en twee bisschoppen ziln door
de Sowjets vermoord.
Directeur: H. J. Kerkmeester, Bus-
sum; hoofdredacteur: Hendrik Llndt,
Amsterdam; plv. hoofdredacteur; lr. A.
H. de Haas van Dorsser, Haarlem;
binnenland: J. v. Grieken; illustratie
en opmaak: R. Kampstra: volkscul
tuur cn kunst: M. Wolters; muziek:
G. K. Krop; sport: J. J. Llber; adver
tenties: A. a. Lammers, allen te Am
sterdam. K ua
een, verrne£Tgena"vuür rjiooigcsieiu gc- i
weest en ln een wijde cirkel staa. geen
huis meer overeind. In het centrum
der^stad. waar," evenals in Oosterbeek,
Toenemende-strijd verwacht
BERLIJN, 3 Oct. Langs de Hon
gaarsRoemeense grens ligt het
brandpunt van de strijd in het gebied
OU15T nu:
„Een vos Verliest wel zijn haren,
maar niet z'n streken"... dit oer-
Moeder kreeg een bord vol kalfs-
coteletten en Arie's wens giiig in
vervulling met drie varkenscarbona-
rloo n/\m*\loot vnoi -nnrrierren mail-
I 1
maken. De Duitse bezèttmg was ("ge
lijk elke militaire bezetting dat in
meerdere of mindere mate altijd zal
zijn) -voor de betrokken volken een
voor net leven oi ae voedselvoorzie
ning der bevolking
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FUHRER. 1 Oct. Het opperbevel
van de weermacht maakt bekend:
„Aan het westelijke front ontston
den gisteren van Nederland tot aan
de grens van Lotharingen bij toe
nemend artillerievuur slethts plaat
selijk begrensde gèvechten. De for
maties van het eerste Canadese leger,
die over het Kanaal Antwerpen
Turnhout waren opgedrongen, kon
den ondanks onze taaie tegenstand
de streek ten noordwesten vqn Turn
hout bereiken, terwijl sterke Engelse
aanvallen aan het Julianakanaal bij
Maaseyck mislukten.
In de bossen westelijk van Chateau-
Salins en in de streek ten noorden
van Lunévllle zette de vijand zijn
sterke aanvallen voort.
Eigen tegenaanvallen leidden tot
hevige gevechten. Om de voor de wes
telijke Vogezen liggende hoogten, be
boste bergen en dalingangen wordt
nog steeds verbitterd gevochten. Aan
overmachtige Amerikaanse tanks,trijd-
krachten gelukte het gisteren ln de
loop van de dag, de stad Rambervillers
binnen te dringen. Aan weerszijden
van Lure werden alle aanvallen van
het zevende Amerikaanse leger ln felle
gevechten en ln succesvolle tegenaan
vallen afgeslagen.
Sterk vuur lag ook gisteren op onze
vestingen aan de kust van het Kanaal
en van de Atlantische Oceaan. Voor
Duinkerken sloeg, onze artillerie vijan
delijke batterijen uiteen. Eigen aan
vallen uit Glrond&Noord wierpen den
vijand uit zijn stellingen.
Beveillglngsvaartulgen van een
Duits konvooi brachten heden In de
ochtenduren voor de Nederlandse kust
voor IJmuiden zonder eigen verliezen
vier Britse torpedomotbrboten tot zin
ken en schot-en een andere boot ln
brand.
In de Westelijke Alpen namen eigen
bergtroepen ten zuiden van de Monte
Genevre een zwaar versterkte en door
den vijand taal verdedigde heuvel-
stelling. In een verbitterd gevecht van
man tegen man werd de bezetting
onschadelijk gemaakt. Een aantal
kazematten en kanonnen werd 'vernie
tigd.
In Mldden-Italtë' zijn de formaties
van het vijf de Amerikaanse en van
het échtste Engelse leger ook gisteren
niet tot de grote aanval overgegaan.
De vurig omstreden Monte Battlglia
in de Etruscische Apennijnen bleef na
wisselvallige gevechten in vijandelijke
handen. Aan de kust onstonden
slechts plaatselijke gevechten aan de
Rubicon.
Op de Balkan duren de gevechten
ln de bocht van de Donau aaD
weerskanten van de IJzeren Poort
voort. In het gebied van Gross-War-
dein braken Duitse -en Hongaarse
troepen in een tegenaanval de vijan
delijke-tegenstand en ziln verder in
opmars. Aan weerszijden van Toren
burg en aan de Maros gaan de leven
dige aanvals- en afweergevechten
voort. Hardnekkige doorbraakpogin
gen van vers aangevoerde Sowjetrus-
slsche strijdkrachten mislukten ln de
passen van de Oostelijke Besklden.
In en ten westen van Warschau.
werden nog meer omsingelde benden-
groepen uiteengeslagen. De resten van
deze groepen capituleerden onvoor
waardelijk.
Tussen de Duna en de Golf van
Riga bleven vijandelijke aanvallen in
ons vuur 6teken. Het eiland Moon
ging tegen een overmachtlgen vijand
verloren. Onze bewegingen ln Finland
namen het voorziene verloop.
Engels-Amerikaanse terreur bommen
werpers ondernamen aanvallen op
West-Duitse steden. Bijzonder getrof
fen werden de woonwijken van Biele
feld en Munster. Des nachts wierpen
Britse vliegtuigen bommen op Ham
burg. 27 vijandelijke vliegtuigen,
waaronder elf viermotorige bommen
werpers, werden Neergeschoten.
De Duitse rriarine heeft ln de
maand September 17 schepen tot zin
ken gebracht met een gezamenlijke
Inhoud van 84000 brt. en beschadigde
nog zes schepen ernstig. Voorts wer
den een torpedojager, drie fregatten,
vier torpedomotorboten en een mijnen
veger tot zinken gebracht en een tor
pedojager beschadigd. Lichte Duitse
zeestrijdkrachten, luchtdoelgeschut
aan boord van koopvaardil- en oorlogs
schepen schoten van 1 tot 30 Septem
ber 206 vijandelijke vliegtuigen om
laag.
De opstand te Warschau
STOCKHOLM, 1 Oct. Naar Reu
ter uit Moscou verneemt, heeft Mo-
rawsky, de voorzitter van de Poolse
sowjets op een Zaterdag gehouden
persconferentie, den Poolsen opperbe
velhebber der opstandelingen van
Warschau, generaal Bor, betiteld als
den „verraderlijken misdadiger voor de
te vroeg uitgebroken opstand te War
schau". Morawsky zeide: Wanneer ge
neraal Bor ln de handen der Poolse
sowjets valt, zal hij voor het gerecht
gedaagd en gestraft worden".
Omtrent de benoeming van generaal
Bor tot opvolger van Sosnkowsky
door de Poolse emigrantenregering,
verklaarde Morawsky: „Generaal Bor
heeft Jegens het Poolse volk een mis-
'daad bedreven. De Poolse regering
moet wel krankzinnig zijn, hem tot
opperbevelhebber te benoemen. De
haat In Warschau en ln Polen tegen
Bor ls groter dan tegen Sosnkowsky'
Tinian en Goeam in handen
der Geallieerden
TOKIO, 30 Sept. Uit een vaq-
daag door het keizerlijke hoofdkwar
tier uitgegeven mededeling blijkt, dat
de Japanse troepen op de beide eilan
den Tinian en Goeam, na een held
haftige strijd van bijna zeventig
dagen tegen de Amerikanen op 27
September tot op den laatsten man
de heldendood hebben gevonden.
Het bezit van de eilanden Tinian
en Goeam waarvan het laatstge
noemde reeds voor het uitbreken van
ae oorlog, ln Oost-Azië een grote rol
speelde als Amerikaanse vlootbasis
betekent een aanzienlijke versterking
van de nieuwe Amerikaanse operatie
basis ln de groep der Marianen'. De
bedreiging der PhÜJppljnen treedt
daarmede In een acuter stadium en
met zekerheid kan worden aangeno
men, dat de geallieerden binnen
korte of lange tijd zullen proberen op
de Phllippljnen te landen Indien het
hun zou gelukken, de zware gevech
ten, die zich thans nog op het eiland
Morotal en op Plliljoe afspelen, gun
stig voor hen te doen verlopen.
Na Dumbarton Oaks
STOCKHOLM, 30 Sept. Reuter
meldt, dat als resultaat van de be
sprekingen te Dumbarton Oaks nieu
we Internationale besprekingen te
verwachten zijn. Deze zouden voor
afgaan aan een ontmoeting tussen
Roosevelt, Chqrchlll en Stalln, waar
voor het plan bestaat.
Ie JAARGANG No. 231 MAANDAG 2 OCTOBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspert Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 Abonnementsprijs 21 ct. por week of f 2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
-Ö -Q
STOCKHOLM. 30 Sept. Naar
Reuter meldt heeft de Britse minis
ter van Buitenlandse zaken, Eden.
gisteren in het kader van het
debat over de oorlog in het Lager
huis het woord gevoerd. Hij zeide o.a.
dat geen mens kan voorspellen, hoe
lang de strijd' in het westen en in
het oosten zal duren. Derhalve is de
dringendste taak de eensgezindheid
onder de geallieerden te handhaven,
teneinde in overeenstemming met de
te Teheran vastgelegde teksten ver
der te kunnen strijden.
Het heeft Eden tijdens de debatten
gehinderd, dat werd aangenomen, dat
de overwinning reeds bijna bevochten
zou ziln. Daarvan kan men eerst spre
ken. wanneer de tegenstander de
wapens heeft neergelegd. Zou de vijand
op de knieën gedwongen worden, dan
is de ontwapening niet het laatste
doel der geallieerde politiek. Onder
een „onvoorwaardelijke capitulatie"
verstaat Eden. dat de geallieerden „de
vrije hand hebben en ln geen enkel
opzicht tegenover de Duitsers ver
plichtingen hebben".
Overgaande op de Bulgaarse kwestie,
wees spr. er op. dat de regeringen der
geallieerden het er over eens zlin, dat
Bulgarije ziln troepen uit Griekenland
en Joegoslavië moet terugtrekken,
anders zou geen wapenstllst'andsver-
drag ondertekend worden.
Sprekende over de kwestie, der oos
telijke grenzen van Polen was Eden
va:p. mening, dat er ln de gehele ge
schiedenis geen gecompliceerder pro
bleem bestaan heeft. In elk geval zou
de Britse regering opkomen voor de
stichting van een souvereln en onaf
hankelijk Polen. Een. duurzame vrede
kan slechts gegarandeerd worden, wan
neer Groot-Brittannlë. de Verenigde
Staten en de Sowjet-Unie ln voort
durende harmonie met elkander wer
ken. Dit feit is voor Eden van domi
nerende betekenis, zodra de Poolse
kwestie ter sprake komt. Dat is het
eerste doel der buitenlandse politiek
van Groot-Brittannië.
Tenslotte sprak Eden nog over Dum
barton Oaks en verklaarde niet te
hebben verwacht, „dat een algehele
oplossing der verwarde problemen
tijdens de eerste bijeenkomst bereikt
zou worden".
Duits commentaar
De rede van Eden, aldus het
D.N.B., wordt in Duitse politieke
kringen wat stijl en Inhoud betreft
een zwakke copie van de door Church
ill de vorige dag gehouden rede ge
noemd. Een tegenspraak ziet men hier
ln de verklaring van Eden, dat met
het vorderen van de oorlog de moei
lijkheden steeds grpter zouden wor
den, terwijl Churchill van opvatting
was, dat zich alles wel ten goede zou
keren, hoe verder de oorlog vorderde.
Eden's waarschuwing voor een al te
optimistische beoordeling van de af
loop van de oorlog houdt naar de hier
bestaande mening ongetwijfeld ver
band met de les van Arnhem. Uit
zijn'woorden spreekt, naar men alhier
verklaart, een tamelijke verlegenheid
over de toeneming van de Duitse
tegenstand. Eden maakt zich aan ge
schiedenisvervalsing schuldig. wan
neer hij bijzonder harde maatregelen
tegen Duitsland verlangt omdat
Duitsland do voorwaarden van 1918
met loyaal ls nagekomen en er de
voorkeur aan, heeft gegeven, deze
door manoeuvres te ontduiken.
Eden kan weten, zo verklaren poli
tieke kringen alhier, dat voor de ont
wikkeling ln de tijd na de .wereld
oorlog. waarmee tevens de grondslag
voor de nieuwe wereldoorlog gelegd
werd, het bedrog der geallieerden
tegenover het Duitse volk met de veer-
tien punten van Wilson en dc rech-
ton, welke de tegenstander destijds
uit zijn bedrog voor zich meende te
kunnen afleiden, verantwoordelijk
zijn. In de Poolse kwestie steunt
Eden evenals Churchill de Sowjet-
elsen. Het lot van Polen, evenals dat
van geheel oost- en midden-Europa
schijnt hem volkomen onverschillig
te 2ljn. mits Engeland, zijn veillg-
heldsverlangens ln west-Europa-,
waarop Eden ln zijn rede heeft ge
zinspeeld. bevredigen kan.
In de Wilhelmstrassc trekt de ver
klaring van Ederr over de betrekkin
gen van Engeland met West-Europa,
d.w.z. met België en Nederland, bij
zonder de aandacht. Als Eden zegt,
dat hier een „bijzonder nauwe rela
tie" nastrevenswaardig is. ziet men
te Berlijn daarin een interessante
formulering op buitenlands politiek
terrein, welke tenslotte pleit voor een
Brits protectoraat of zelfs voor
annexatie. De Britse minister van
buitenlandse zaken heeft, zo ver
klaart men hier, nauwkeurig be
schouwd, daarmede gezinspeeld op
de oude Engelse droom: het hebben
van bepaalde Britse bruggenhoofden
aan het Kanaal.
Juist nu!
„Een vos verliest w e I -zijn haren,
maar niet z'n streken"... dit oer
oude Nederlandse spreekwoord ls de
laatste tijd wel /.eer van toepassing
op onzen genicenscliappelIjken vijand,
j die sinds enige weken ook onze bodem
betreden heeft.
Flinke Nederlanders en goede
vaderlanders erkennen n 11 het grote
gevaar hetwelk hen dreigt.
Zeer velen melden zich de laatste
dagen voor de IVaffcn-# of de
landstorm-brigade. Meldt u zich
eveneens! Onze grote helden uit het
verleden gaven het voorbeeld, tien
duizenden onzer beste Nederlanders
volgden.
Alle inlichtingen en gratls-reis-
blljetten worden bij de volgende, aan-
meldlngsbureau's der Waf/en-^ ver
strekt.
Den Haag, Korte Vijverberg 5.
Amsterdam, Dam 4.
Utrecht, Vredenburg 19.
Groningen, Herenstraat 46.
Enschede, Hcngclosestraat 30,
Hengelo, St, Janstraat 5.
Spoorbrug over de Waal
bij Nijmegen verwoest
BERLIJN. 30 Sept. Naar het
Int. Inf. Büro verneemt, is op grond
van de verkenning met foto's van
een Duits vliegtuig vastgesteld, dat
sedert gistermorgen de grote spoor
brug over de Waal in het noordelijk
deel van Nijmegen verwoest en voor
het spoorwegverkeer onbruikbaar is.
Aangezien de brug voortdurend
onder uiterst sterke bewaking stond
moet aangenomen worden, dat sabo
teurs aan het werk zijn geweest. Of
het hierbij pro-Duitse Nederlanders
betroffen heeft, kon tot dusverre niet
worden vastgesteld. Van militaire
zijde wordt in dit verband vernomen,
dat het verlies van deze in het
brandpunt van de huidige gevechten
gelegen rivierovergang in zijn volle
effect nog niet te overzien is.
Petain in Duitsland
BERLIJN. 30 Sept. De chef van
de Franse staat, maarschalk* Petain,
heeft zich van Belfort_paar Duitsland
begeven ter bescherming van de- ware
belangen van het Franse volk tegen
de Gaullistische usurpatoren en de
Britse en Amerikaanse uitbuiters van
het Franse volk. Ambassadeur De
Brinon heeft zich als algemeen gedele
geerde der Franse regering belast met
het voorzitterschap van de Franse
regeringscommissie tot behoud van
de nationale belangen". In deze
Franse regeringscommissie hebben zit
ting de minister van arbeid Marcel
Deat. als gedelegeerde voor de natio
nale solidariteit en de behartiging
van de belangen der Franse arbeiders
ln Duitsland, de staatssecretaris van
Binnenlandse Zaken en van instand
houding der openbare orde, Joseph
Darnand, als gedelegeerde voor de or
ganisatie der nationale krachten der
militie, van het vrijwilligerslegioen
tegen het bolsjewisme en van de
Franse Waffen-jf, de staatssecretaris
voor de verdediging generaal Brldoux
als gedelegeerde voor de verzorging
der krijgsgevangenen en hun hulp
werken en de president van de pers
corporatie, Jean Luchaire, als gedele
geerde voor inlichtingen en propa
ganda.
Sowjets zullen vonnis vellen
over prins Cyril e.a.
BELGRADO, 30 Sept. Naar radio
Sofia meldt zijn prlns-regcnt Cyrll,
Bogdan Slmof, de voormalige minis
ter-president Bosjilof en de voormalige
minister van binnenlandse zaken Ga-
brovskl ln handen van do Sowjet-
autorltelten gegeven, die vonnis over
hen zullen vellen.
Sowjetrusslsche luchtstrijd
krachten hebben naar Folkets Dag
bladet uit betrouwbare bron heeft
vernomen het vliegveld Jamala op de
Aalands eilanden bezet. Van dit vlieg
veld Ls de afstand tot Stockholm
slechts tien tot vijftien minuten.
AMSTERDAM, 30 Sept. Rijks
minister dr. Seyss Inquart heef. Vrij
dagavond te Amsterdam een onder
houd toegestaan aan den hoofdredac
teur van de Deutsche Zeitung in den
Niederlanden, tijdens hetwelk een
antwoord gegeven werd op vragen,
die als gevolg van de penetratie van
de Anglo-Amerikaanse strijdkrachten
in het Nederlandse gebied actueel ge
worden,zijn. De verklaringen van den
Rijksminister getuigden van de abso
lute zekerheid en gelatenheid, waar
mede de Duitse leiding de komende
ontwikkeling tegemoet ziet.
Rijksminister Seyss Inquart, die ln
de afgelopen weken Iedere dag weer
door persoonlijke besprekingen met
zijn gemachtigden ln de provincies
en met de leidende Nederlandse In
stanties de toestanden ln alle dolen
van het land heeft gecontroleerd, kon
op grond van deze ervaringen als zijn
oordeel te kennen geven, dat ulet al
leen in militair opzicht aan de dingen
ln dit gebied het hoofd zal worden
geboden, doch dat o^k alle oogmerken,
die op politiek gebied door den vijand
worden nagestreefd, a priori op de
Juiste wijze zullen worden geneutrali
seerd.
Spoorwegstaking
Rijksminister Seyss Inquart verklaar
de o.a. met betrekking tot de spoor
wegstaking: het 6taken van het spoor
wegverkeer komt na dc voorzorgsmaat
regelen. die wij van het begin af ge
nomen hebben, vooral ten laste van
de Nederlanders, want het verkeer, dat
wij nodig hebben, kunnen wij evenals
voorheen zelf op gang houden. Be
staan blijft echter de zorg voor het
land cn zijn bewoners zelf, omdat vele
verkeersmiddelen, die anders naast de
spoorwegen voor dc voedselvoorziening
der bevolking ter beschikking stonden,
uitvallen. Want op het moment, waar
op het spoorwegpersoneel op aanspo
ring van den vijand tot de staking
overging, moest de weermacht beslag
leggen op alle verkeersmiddelen, om
haar eigen belangen voor alle eventu
aliteiten veilig te stellen.
Zodoende zullen zich binnen en
kele weken ernstige moeilijkheden
voordoen voor het dekken van dc
behoefte van het land, zowel wat be
treft de "Voedselvoorziening als ook' de
aanvoer van steenkool. De kwestie van
de kolenvoorzlening is met het oog
op de naderende' winter bijzonder van
belang. Het Duitse rijk zou onckmks
het verlies van de Limburgse kolen
mijnen bereid zijn, de strikt nood
zakelijke behoefte aan kolen to dek
ken, echter alleen onder de logische
voorwaarde, dat alle verkeersmiddelen
voor dit doel gebruikt kunnen wor
den. Daartoe behoort thans ja let al
leen liet bedrijf der spoorwegen, d.w.z.
de hervatting van de arbeid door het
spoorwegpersoneel, doch vooral ook
de bedrijfsveiligheid zelf. Het sj?bor-
wegpersoneel zou er dus voor moeten
zorgen, dat do tot dusver, zij het ook
slechts hier en daar, gepleegde daden
van sabotage achterwege blijven, die.
al ls het ook maar tijdelijk voor en
kele uren. de spoorlijn versperren. De
Duitse weermacht staat thans terecht
op het standpunt, dat Nederland ln
het zuidelijk deel vijandelijk gebied
geworden ls. ZIJ kon zodoende ook
slechts dienovereenkomstig handelen.
Daarmede ls echter ook gezegd, dat
zU op datgene wat zij ter verdediging
van dit land nocTlg heeft en hier te
lande aantreft, met het volste recht
aanspraak kan en moet maken, temeer
daar zU door de houding van de be
langrijkste transportorganlsatie verhin
derd wordt, al haar behoeften zo uit
het Duitse rijk aan te voeren als tot
dusver het geval was. Do zorgzame en
van verantwoordelijkheid getuigende
behandeling, die Nederland ln de af
gelopen vier Jaar heeft, ondervonden,
ls derhalve thans niet meer mógelijk.
Het ligt aldus de Rijkscommissa
ris ten slotte aan de Nederlandera
zelf, of zij dooi het handhaven van
de ju6t en ordo alsmede door het ge
bruikmaken van alle verkeersmiddelen
door deze winter z.ullen heenkomen.
Voor de militaire beveiliging van de
Nederlandse gebieden zal evenals voor
heen de Duitse weermacht zorgen.
Duikboot langer onder
BERLIJN. 30 Sept. De marine
medewerker van Ir.terlnf, kaplteln-ter-
zee Hansen, maakt melding van een
belangrijke vinding op het gebied van
het duikbootwapen. Het ls de lucht-
mast, een apparaat, dat de onder-
z.eeërs ln staat stelt, na het eerste
duiken, het verblijf onder water ad
libitum uit te breiden, bijv. geduren
de twintig, dertig of meer dagen. De
luchtmast ls een soort „zuurstoftank
station". dat overal en altijd gebruikt
kan worden.
Hiermede ls de vijandelijke dulk-
Dootafweer en haar gevaarlijkste expo
nent. hot vliegtuig, een aanzienlijke
hindernis ln de weg gelegd, omdat
de zwakte van de duikboot tot dus
verre was. dat zij na verlóóp van tijd
moest opduiken om dc batterijen to
laden cn verso lucht ln te nemen.
Kapitein Hansen gelooft, dat door
deze vinding de Jongste Duitse duik
bootsuccessen ln het Kanaal verklaard
kunnen worden.
Ook kaas op de vleesbon
DEN HAAG. 29 Sept. Op de
bonnen van de noodkaart, waarop in
het tijdvak van 1 t.m. 14 October .a.s.
vlees beschikbaar wordt gesteld, mag
ook kaas worden gekocht. Hierbij
wordt één rantsoen kaas gelijk ge
steld met één rantsoen vlees.
Waspoederbonnen
De geldigheidsduur van de bonnen
„algemeen 225" en reserve c 74. d 74
en e 74 waarop waspoeder verkrijg
baar werd gesteld, wordt .verlengd tot
en met 26 October a.s.
Voorts wordt bekend gemaakt, dat
voor de maand October voor het be
handelen van de was geen bonnen bij
de wasserijen behoeven te worden in
geleverd.
Er wordt een wijziging ln de
Zweedse regeling verwacht. Dc'minis
ter van handel Erik6on, de minister
van verkeer Andersson en de minister
zonder portefeuille Rosander zouden
altreden
Efe meldt uit Mexico dat de
vroegere Roemeense koning Carol be
vestigd heeft, dat Engeland hem
kortgeleden de gevraagde verblijfs
vergunning heeft geweigerd.
Directeur. H J Kerkmeester, Bus-
sum; hoofdredacteur: Hendrik Llndt,
Amsterdam; plv. hoofdredacteur, lr A
H. de Haas van Dorsser, Haarlem;
binnenland' J. v Grieken; illustratie
en opmaak. R Kampscra; volkscul
tuur en kunst: M Wolters, muziek:
G. K. Krop; sport: J. J. Llber; adver
tenties: A. H. Lammers. allen te Am
sterdam. K 117
