HET DAGBLAD
DAGBLAD
Hevige afweergevechten in
gebied van Turnhout
VOOR IEIDEN EN OMSTREKEN
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Strijd om Calais in
laatste stadium
op
Mokken"
Geen beginsel
Dr. Göbbels: vijand onderschat ons nog
Om Reusel en Heesch werd zwaar gevochten
Juist nu!
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FUHRER, 2 Oct. Het opperbevel
van de Duitse weermacht deelt mede:
Aan het kanaal Antwerpen-Turn-
hout en ten' noorden van Turnhout
zijn onze troepen in hevige afweer
gevechten gewikkeld met de Canadese
formaties, die uit hun penetratieplek-
ken blijven aanvallen. Aanvalsgroe
pen van het leger en van de Waffen-
M drongen tussen Neder-Rijn en Waal
de Britse stellingen binnen en wierpen
den taal vechtenden vijand naar het
Westen terug. Ten zuidwesten van
Gennep werd een vrij sterke vijande
lijke aanval opgevangen. Daarbij wer
den de beide laatste dagen 32 tanks
vernietigd. De druk van den vijand
op Moeseyck is verminderd. i
In de aanhoudende zware gevechten
bij Ch&teau-Salins en ln het bos van
Parroy won de vijand plaatselijk ter-
De -gevechten om het volledig ver
woeste' Calais gaan hun einde tege
moet. Resten van het garnizoen vech
ten nog ln hun steunpunten. De zware
marinebatterijen bij Kaap Gris Nez
zijn na dappere tegenstand ln gevech
ten op korte afstand voor de vijan
delijke overmacht besweken
In "September hebben de Anglo-Ame-
rlkaanse legers m het westen toe
nemende verliezen geleden aan mensen
en materiaal. Onze troepen maakten
10 650 gevangenen en maakten buit of
vernietigden 1149 tanks en 243 pant-
serverkennlngswagens?" grote hoeveel
heden vrachtzweefvllegtulgen en ver
der oorlogsmateriaal. De verliezen van
den vljknd aan doden en gewonden
zijn zwaar. Boven het westelijke gebied
verloor hij bovendien 451 vliegtuigen.
In Mldden-Italië ondernamen de
Anglo-Amerlkanen talrijke vruchte
loze aanvallen op de bestaande Dranö-
punten. Aan de Adrlatische kust wier
pen onze pantsergrenadiers de op een
plaats over de Rubicon getrokken Brit
ten weer «terug. De Italiaanse benden
in het achterwaartse Italiaanse leger-
gebled hebben ook verder haar over
vallen en daden van sabotage met
bloedige verliezen moeten betalen. In
de tweede helft van September werden
I33fi htinriiftten <7Prinnd en mep.E_-ria.n_
Ie JAARGANG No. 232
DINSDAG 3 OCTOBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureau* voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 et. per week of f2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
Noodlcaar+en personen
in ziekenhuizen e.d.
DEN HAAG. 2 Oct. De distribu
tiediensten reiken géén noodkaarten
uit aan personen, opgenomen ln ge
meenschappelijke voeding ln ziekenhui
zen. bijzondere instellingen, gevange
nissen e.d. en bij de Rijksdienst voor
de werkverruiming en Arbeidsdienst
e.d. De noodkaarten voor deze perso
nen worden pas na hun ontslag door
de distributiediensten uitgereikt.
ZIJ, die ln'deze Inrichtingen worden
opgenomen, moeten hun noodkaart bij
hun opneming bij de administratie
van de betreffende Inrichting Inleve
ren. BIJ ontslag uit ziekenhuizen en
bijzondere Instellingen ontvangen deze
ln West-Friesland is
meiT momenteel druk
bezig met de bonen-
oogst. Op speciale stel
lages, z.g. dróogliok-
ken, worden.de bonen
te drogen gezet.
JFoto ff N F,-Kviner l
Nederland is slagveld. Nu-de eerste
phase van de gevechten is afgesloten,
blijken de drie voornaamste lucht -
landings-centra der geallieerden even
zovele oorden van oorlogsellende voor
de burgerbevolking Eindhoven ligt
goeddeels in puin. Arnhem is fel om
streden en dienovereenkomstig be
schadigd. in Nijmegen werden hevige
straatgevechten geleverd en nog
schijnt dit alles slechts het begin van
de tol. die Nederland aan de Anglo-
Amerikanen dreigt te'betalen.
Waarvoor?
Na vijf oorlogsjaren hebben talloos
velen nog altijd niet leren inzien, hoe
veel van de fel-begeerde vrijheid en
van het rustige /burgerbestaan de
Duitse bezetting nun nog altijd ge
laten heeft. Na vijf weken bevrijding
zullen zij vermoedelijk nadrukkelijker
dan hen lief is weten, wat eigenlijk
de vrucht van hun wensen is.
Een Zweedse journalist, correspon
dent in Londen van verscheidene
Stockholmse dagbladen, heeft een vier
daagse reis naar Frankrijk mogen
maken. Of zijn verslag helemaal be
antwoordt aan de verwachtingen, die
de Anglo-Amerikaanse propaganda
van deze pers-excursie gekoesterd
heeft, mag intussen ernstig worden
betwijfeld.
te verwachten is dat. met andere
wporden, de „bevrijding" identiek is
met „eep zekere anarchie". Die ont
hulling schuilt met name in- Chur
chill's uitspraak, dat „de oorlog thans
meer zijn ideologische karakter ver-
liest".
Het is duidelijk, wat de Britse
premier tot zulk een oordeel noopte.
De voorheen zo vaak verkondigde
democratische idealen kwamen in
Polen en Roemenië, in Finland en
Bulgarije, maar ook in Italië en
Frankrijk zo duidelijk in tegenstel
ling tot de bolsjewistische aspiraties,
dat positieve beginselen in Washing
ton en Londen niet meer konden wor
den uitgesproken zonder hun' inner
lijke voosheid en onmacht te ver
raden. Wie vaststelt, dat. „de oorlog
zijn ideologische karakter verliest"
ontslaat zich van gewetensvragen,
omdat hij er geen antwoord op kan
geven. Hij accepteert ;,zekere anar
chie". omdat hil geen beginsel kan
en durft volgen.
Het antwoord daarop is niet twij
felachtig: Churchill's stelling heeft
geenszins geldigheid aan belde kan
ten van de frontlijn. Aan de Euro
pese zijde van de lijn is het beginsel,
het ideologische karakter veeleer
van maand tot maand scherper ge
accentueerd. Ook waar die beginse
len niet tot propagandistisch^ slag
zinnen worden gesmeed, daar is het
iedereen duidelijk, dat Duitsland zijn
BERLIJN, 29 Sept. Onder het
opschrift „De vaan van het geloof"
publiceert dr. Göbbels in „Das Reich"
een artikel, waarin hij zegt. dat
Duitsland gunstige kansen heeft om
de oorlog met succes te doorstaan. De
geweldige reserves, die het thans be
zig is te mobiliseren, moeten zo snel
mogelijk in actie komen. Het is dus
zaak de daarvoor nodige tijd te win
nen. Hier berust voor een aanzienlijk
deel de beslissing van de oorlog ook
voor de geallieerden. Want de oorlog
is meer en meer een wedloop met de
tijd geworden.
Onze mogelijkheden en kansen zijn
nog in geen enkel opzicht uitgeput.
Onze vijanden willen onder alle om
standigheden zo spoedig mogelijk een
zo concreet mogelijke beslissing be
reiken, Wij moeten dat evenzeer on
der alle omstandigheden verhinderen.
Wij hebben gunstige kansen om de
oorlog met succes te doorstaan, rnaar
daarvoor 'is een nationale krachtsin
spanning nodig, die het gehele Duitse
volk omvat en meesleept.
De vijanden onderschatten het
Duitse volk nog évenzeer als in het
begin van de oorlog. Als zij bazelen
van een gemakkelijke en goedkope
wandeling naar Berlijn en doen alsof
deze oorlog nog slechts uit een beetje
schieterij bestond en aan de z.g. reeds
gevallen beslissing niets meer ver-
Josef Bürckel overleden
BERLIJN, 29 Sept. Gouwleider
en rijksstadhouder Josef Bürckel is,
na een korte ziekte, op 49-jarige leef
tijd aan de gevolgen, van een long
ontsteking te Neustadt overleden. Met
hem is een der oudste volgelingen van
den Führer, een voorvechter van de
nationaal-socialistische gedachte ln
het Duitse grensland heengegaan.
Na de volksstemming ln het Saar-
gebled ln 1934 benoemde de Führer
Bürckel tot rijkscommissaris voor het
Saargebied. In 1936 werd hij rijks
commissaris voor de hereniging van
Oostenrijk met het Duitse rijk Na de
succesvolle uitvoering van zijn op-,
dracht werd hU gouwleider en rijks-
stadhouder te Wenen en later nog
chef van het burgerlijk bestuur ln
Moravlë. Sinds Augustus 1940 be
kleedde htl dezelfde functie in Lotha
ringen en sinds 1941 was hll rljks-
stadhouder van zUii gouw westmark.
Hugo Thimig overleden
Uit Wenen komt het bericht, dat
de toneelspeler Hugo Thimig, vroeger
directeur van het Burgtheater, is
overleden. Hugo Thihiig werd ruim
,90 jaar. Zijn kinderen: Hermann,
'Hans en Helène, werden eveneens be
kende toneelspelers. Hermann Thimig
werd bovendien als filmacteur ook in
ons land populair.
Zes Jaar geleden ging de hele familie
Thimig door de wereldpers, dank zij
de kanarie van Hugo Thimig, die de
hele familie en vele vrienden, in
totaal twaalf personen, met de pape
gaaienziekte besmette, zodat Hugo en.
Hermann lange tijd in levensgevaar
verkeerden.
De verduistering begint heden en
Zondag om 19.30 uur en eindigt om
7.30 uur.
Maan onder 4.40 uur (Zondag 6.08
uur), op 19.10 uur (19.34 uur).
2 ,Oct. V.M., 9 Oct. L.K., 17 Oct.
NJVL, 24 Oct. E.K.
anderd kon worden, dan is dat zuivere
onzin, die zij zelf niet eens geloven.
Zij lopen daarmede alleen te koop
om ons onzeker te maken.
Hoe vaak hebben zij dergelijke din
gen in deze oorlog reeds beweerd en
hoe vaak zijn zij door de harde feiten
gelogenstraft. Zo zal het ook nu zijn.
De oorlog staat op zijn dramatisch
hoogtepunt. De toeneming der vijan
delijke krachtsinspanning tegen ons
kan niet alleen niet meer intensiever
worden, rij kan niet eens yoor onbe
paalde tijd op hetzelfde niveau ge
handhaafd worden.
Wij weten dus wat wij te doen heb
ben. De vijand moet weten wat hij
heeft te verwachten als hij meter
voor meter vooruit wil komen. Het is
on§ heilig vaderland, dat wij thans
to verdedigen hebben. Trouw en zon
der vrees willen Wij deze strijd voeren.
Ons geloof in de komende overwin
ning van onze zaak is ongeschokt
en onwrikbaar.
Ook brood op rantsoenbonnen
voor beschuit
DEN HAAG. 29 Sept. De secre
taris-generaal van het departement
voor Landbouw en Visserij maakt
bekend, dat op de rantsoenbonnen
voor beschuit ook brood mag worden
gekocht en wel per bon één rantsoen
brood.
I kilo aardappelen per bon
DEN HAAG, 29 Sept. De secre-
trasi-generaal van het departement
van Landbouw en Visserij maakt
bekend dat men van 1 tot en met
7 October a.s. elk der bonnen 1—22/
1—23, 2—22/2—23, 3—22/3—23 en
4—22 van de noodkaarten lè kg
aardappelen kan kopen, met- uitzon
dering van de provincies Noord- en
Zuid-Holland en Utrecht, waarin
deze bonnen recht geven op het ko
pen van 1 kg. aardappelen.
De geldigheidsduur van de aard-
appelboncen 40 wordt verlengd tot
en met 7 October a.é.
Conflict in de Seref. kerken
AMSTERDAM, 29 Sept. Te Gro
ningen werden wegens hun houding
van verzet ten aanzien der door de
Synode genomen beslissingen ge
schorst: ds. D. van Dijk, ds. P. K.
Keizer. ds. A. van der Ziel, ds. P.
Deddens en 51 ouderlingen. De be
zwaarden organiseren thans afzonder
lijke diensten. De kerk te Capèlle aan
de IJsel (ds. D. K. Wlellnga Jdzn.
verklaarde zich homogeen met de be
zwaarden; een minderheid der ge
meente blijft synodaal. Gemeenten van
bezwaarden vormen zich. o.a. te Delft,
Den Haag, Rijswijk, Voorburg,® Kra-
Ilngscheveer. Lelden, Rotterdam, enz.
Er wordt een wijziging ln de
Zweedse regering verwacht. De minis
ter van handel Erlkson, de minister
van verkeer Andersson en de minister
zonder portefeuille Rosander zouden
aftreden
Hebt u zich, gedachtig aan het
spreekwoord: een goede buur is
beter dan een verre vriend, reeds
met uw buren over wederzijdse
hulp in de ure des gevaars ver
staan? (Voorlichtingsactie hoofd
inspectie luchtbescherming.)
Ie JAARGANG No. 230
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureau* voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
'Tel. 24996 - Postgiro 184120 Abonnementsprijs 21 ct. per weel ot 2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
BERLIJN. 29 Sept. Bij hun po
gingen om in het gebied tussen Ant
werpen en Eindhoven naar het noord
westen aan te sluiten, brachten de
Britten opnieuw aan het kanaal van
Antwerpen naar Turnhout vrij sterke
krachten in de strijd. Ten westen van.
Turnhout behaalden zij door een
massale pantseraanval, waarvoor zij
op een zeer smalle sector 40 pantser
wagens gebruikten, een geringe ter
reinwinst, die rij met het verlies van
de helft der pantserstrijdkrachten
moesten betalen.
Daarentegen werden rij bij Turn
hout door een Duitse tegenaanval met
gevoelige verliezen aan mensen en
materiaal tot voorbij hun beginstel-
lingen teruggeworpen en in de naar
het oosten aansluitende sector bij
Reusel ondanks wanhopige tegen
stand uit deze plaats, die vaak van
bezitter wisselde, geworpen. Herhaal
de door tanks ondersteunde krachtige
tegenaanvallen der Britten hadden
geen resultaat.
Een andere vrij krachtige aanval
van het tweede Engelse leger bij Sint
Oedenrode eindigde eveneens met een
grote mislukking voor de Britten.
Verder slaagden gepantserde Duitse
formaties er in Heesch, waarom even
eens verbitterd gestreden was. in
handen te krijgen, zodat de verbin
dingsweg opnieuw voor de Britten
onbruikbaar geworden is.
In het gehele Vlaamse en Neder-
rijnse gebied komt duidelijk tot
uiting, dat het Amerikaanse opperbe
vel uit de basis Eindhoven-Nijmegen
in noordwestelijke richting wil op
rukken om de Duitse strijdkrachten,
die in het mondingsgebied van de
Rijn staan, van het opmarsgebied
tegen Rijnland en Westfalen weg te
dringen en daardoor de noordelijke
flank uit te schakelen, nu dit plan
door de mislukte luchtlandingsopera
tie niet verwezenlijkt kon worden.
Geallieerde ..commandoraids"
BERLIJN. 29 Sept. De geallieer
de berichten, waarin gezegd wordt,
dat de Anglo-Amerikanen met sterke
vloot- en luchtlaoidingsstrijdkrachten
over een breed front aan de Dalma-
tische kust een grote landingsonder
neming zijn begonnen, zijn volgens
verklaringen van Duitse militaire
zijde niet Juist.
Men verklaarde in Berlijn uitdruk
kelijk, dat hier slechts sprake was
van een der gebruikelijke Anglo-
Amerikaanse ..commandoraids" op
enige eilanden voor de Dalmatische
kust, die niet door de Duitsers bezet
waren.
BIJ overstromingen ln Zuid- en
Midden-Mexlco zijn honderden men
sen om het leven gekomen.
Duitsers heroveren Erlecom
BERLIJN, 29 Sept. Tussen
Eindhoven en Nijmegen probeerden
de Britten ook gisteren tevergeefs
naar het oosten en het westen ter
rein te winnen. Ondanks het in de
strijd werpen van talrijke Jachtbom
menwerpers konden zij slechts ten
westen van Veghel een kleine pene
tratie tot stand brengen. Alle an
dere aanvallen werden afgeslagen.
Ten oosten van Nijmegen gingen de
Duitse troepen tussen Waal en Maas
tot tegenaanvallen over en verover
den o.a. het plaatsje Erlecom,
Telegrammen van den
Führer
BERLIJN, 29 Sept. Ter gelegen-
heid van de vierdeverjaardag van
het driemogendhedenpact hebben de
Führer, de Duce. de Tenno en de
Japanse premier telegrammen gewis
seld:
Het telegram van den Führer aan
den Duce luidtBij de vierde ver
jaardag van het driemogendheden
pact zend ik u mijn hartelijkste
groeten. Deze historische dag is voor
mij opnieuw aanleiding om mijn
onwrikbaar vertrouwen in de eind
overwinning over onze vijanden te
bekrachtigen, want aan het einde
van deze lotsstrijd kan en zal alleen
onze overwinning staan, die aan on
ze volken een gelukkige en vrije toe
komst zal verschaffen.
In het telegram van den Führer
aan den Tenno wordt gezegdIn
deze lotszwangere dagen weet ik mij
mét Uwe Majesteit verenigd in de
kalme en onwrikbare zekerheid, dat
onze naties de stryijd tegen onze
vijanden ondanks tijdelijke tegen
slagen tenslotte in ere en zegevie
rend zullen doorstaan.
In het telegram aan den Japan-
sen premier zegt de Führer: In de
vaste overtuiging, dat het Duitse en
Japanse volk deze heroieke strijd in
onafscheidelijke wapenbroederschap
tot het zegevierende einde zullen
voortzetten, zend ik Uwe Excellentie
mijn oprechte groeten.
Eén rantsoen tabak
DEN HAAG. 29 Sept. De secre
taris-generaal van het departement
van Handel. Nijverheid en Scheep
vaart maakt bekend, dat voor het
tijdvak van 1 tot en met 14 October
op bon „tabak 41" één rantsoen
sigaren, tabak of cigaretten beschik
baar wordt gesteld.
Voorlopig geen suiker
na 14 October
DEN HAAG, 26 Sept. De
secretaris-generaal van het de
partement van Landbouw en
Visserij maakt bekend, dat na
14 October a.s. voor personen,
geboren in de jaren 1939 of vroe
ger, voorlopig geen nieuwe bon
voor het kopen van suiker zal
worden aangewezen. Men houde
hiermede met de verdeling van
het suikerrantsoen rekening.
Meer krachten komen vrij
BERLIJN. 28 Sept. Rijksminister
dr. Göbbels heeft als gevolmachtigde
voor de totale mobilisatie zeven nieuwe
verordeningen uitgevaardigd, die ten
doel hebben wederom een aanzienlijke
hoeveelheid krachten vrij te maken
voor legerdienst en bewapening.
Zo moeten credlet- en verzekerings
instellingen een aanzienlijk deel van
hun personeel aan weermacht en be
wapening afstaan. Tentoonstellingen,
Jaarbeurzen e.d. zijn voor de duur
van de oorlog verboden, evenals .het
deelnemen aan tentoonstellingen en
beurzen ln het buitenland. Het res
taurant- en loglesbedrljf wordt aan
gepast; bij de eisen van de totale mo
bilisatie, doch bedrijven, die nodig
zijn voor de werkende bevolking, blij
ven bestaan met aanzienlijke reductie
van hun personeel.
Van ,plle andere bedrijven van deze
aard komen zowel personeel als eige
naars voor de mobilisatie vrij. Ten
slotte worden de drie nog bestaande
openbare speelbanken. In Baden-
Baden, in Zoppot en Baden bij We
nen, gesloten.
„Een vos verliest wel zijn haren,
maar niet rin streken"... dit oer
oude Nederlandse spreekwoord is de
laatste tijd wel zeer van toepassing
op onzen gemeenschappelljken
vijand, die sinds enige 'weken ook
onze bodem betreden heeft
Flinke Nederlanders en goede
vaderlanders erkennen n u het grote
gevaar hetwelk hen dreigt.
Zeer velen melden zich de laatste
dagen voor de Waffen-# of de
Landstorm-brigade. Meldt u zich
eveneens! Onze grote helden uit het
verleden gaven het voorbeeld, tien
duizenden onzer beste Nederlanders
volgden.
Alle inlichtingen en gratis reis
biljetten worden bij de volgende aan-
meldingsbureaux der Waf f en-# ver
strekt. 1
Den Haag', Korte Vijverberg 5.
Amsterdam, Dam 4.
Utrecht, Vredenburg 19.
Groningen, Heerenstraat 46.
Enschede, Hengeloschestraat 30.
Hengelo, St. Janstraat 5.
Nu het groot opgezette offensief,
dat het geallieerde opperbevel
onder gebruikmaking van zeer sterke
luchtformaties had ontworpen om ln
één slag over de grote rivieren te
komen, niet tot het doel geleid heeft
en nu een wisseling van bezettings
autoriteit, gesteld dat deze zou
plaatsvinden, zeker niet een kwestie
van enkele dagen maar van vele we
ken zou worden, is voor ons. volk
een uiterst moeilijke situatie ont
staan. die door het uitvallen van het
spoorwegverkeer ten zeerste is ver
scherpt.
In steeds sneller tempo volgen de
symptomen elkaar op, die erop wij
zen. dat de verzorging speciaal van
de grote steden, gaat vastlopen. Er
rijn reeds gemeenten waar helemaal
geen gas meer is. Hier en daar heb
ben noodkaarten reeds hun intree
gedaan en van steeds meer artikelen
horen.wij. dat het voorlopig de laat
ste keer zal zijn. dat de bevolking
nog een rantsoen kan gaan halen.
Het zou onverantwoordelijk rijn.
wanneer men zich in slaap zou wil
len sussen met de overweging, dat
het hier nog maar om een paar da
gen zou gaan. De bij enkelen wel
licht nog aanwezige voorraden,, zul
len óns volk als geheel niet voor eep
ramp kunnen behoeden. Zelfs een
aanmerkelijke verschuiving van het
front binnen niet al te lange tijd
zou ons niet snel uit de eenmaal
ontstane crisis kunnen helpen. Bij
geruchte zullen de meesten wel eens
vernomen hebben, dat óok de voor
malige regering in Londen grote zor
gen heeft over onze Voedselvoorzie
ning. Het verbranden van dorsma
chines is afgelast en de Unra heeft
er onlangs in een gedetailleerd rap
port op gewezen, dat de bevrijde
gebieden in hoofdzaak op eigen
kracht en op eigen productie zullen
zijn aangewezen
Wanneer echter het oorlogsgeweld
over ons hele land zou heen rollen
in een, op grond van de ontwikke
ling van de laatste tijd te verwach
ten zeer traag tempo, dan zou dit
zoveel vernielingen met zich mee
brengen en een zo grote chaos ach
terlaten. dat ook daarna de kans op
een spoedige verlichting met eigen
middelen wel zeer gering zou zijn.
De Duitse bezettingsmacht had zo
ver in haar vermogen lag de plicht
er voor te zorgen, dat het leven in
Nederland voortgang zou hebben.
Op grond daarvan en op grond van
de altijd ^gebruikelijke uitwisseling
van Limburgse tegen Duitse kolen,
stonden tien dagen geleden lange
kolentreinen aan onze grens gereed,
om naar de grote steden te worden
gereden. Er kwamen echter geen lo
comotieven opdagen om deze trans
porten uit te voeren.
Nu het aan haar toekomend recht
op gehoorzaamheid op een belang
rijk punt feitelijk werd aangetast,
acht de bezettende macht, die zelf
daardoor niet werd geschaad, zich
van de plicht ontheven de gevolgen
daarvan, ten bate van ons volk te
voorkomen. Het is reeds gebleken,
dat de bezettende macht zich voor
onze voedselvoorziening niet meer
interesseert, nu de Nederlanders zelf
andere wegen gaan. Zij bepaalt er
zich thans toe zichzelf te helpen
De verschuiving yan de autoriteit,
die door de .spoorwegstaking op een
bepaald punt is ontstaan en aie op
dat punt voor een deel enerzijds bij
de spoorwegmannen zelf- anderzijds
wellicht bij de eventuele^ toekomsti
ge machtdragers ligt, brengt ook een
verschuiving van de verantwoorde
lijkheid. Bij het toenemen van de
gevaren vóór onze grote-stadsbeyol-
king willen wij nog eenmaal de hoop
uitspreken, dat alle betrokkenen zich
van uur tot uur deze verantwoorde
lijkheid bewust zullen zijn.
Ons volk dreigt ditmaal dooi di
recte oorlogshandelingen wel zeer in
de knel te komen. Mogen deze mis
schien voor de deur staande beproe
vingen beperkt blijven tot die ram
pen, die door ons volk zelf niet kun
nen worden voorkomen.
Churchill verwacht geen
spoedig einde
STOCKHOLM, 28 Sept. Chur-
chili heeft heden een rede uitgespro
ken in het Lagerhuis, waarin hij o.m.
zeide dat zich thans in Frankrijk
tussen de een en drie millioen man
geallieerde troepen bevonden. De En
gelse verliezen in Frankrijk bedragen
tot dusverre 90.000 man, die der
Amerikanen. 145.000 man.
Men mag geen grote verwachtin
gen hebben omtrent een onmiddellijk
einde van de oorlog. Nog verscheide-,
ne maanden van 1945 zullen nodig
zijn om de gevechten te beëindigen.
Engeland gelooft naar de Stille
Oceaan een vloot te hebben gezon
den. die in staat is een algemene
strijd tegen de Japanse marine te
aanvaarden.
Het bondgenootschap der Sowjet-Unle
en de Verenigde Staten Is nooit nau
wer geweest dan thans. Sowjet-Rus-
land kan aanspraak maken op Britse
hulp bij territoriale wijzigingen aan
de Poolse grenzen. Het heeft recht op
veilige grenzen en een bevriende staat
aan zijn westelijke vleugel. Men ver
wacht, dat de Poolse president en zijn
collega's binnenkort hun besprekin
gen te Moscou zullen hervatten.
Een bevredigende overeenstemming
zal te Durban ton Oaks wel niet be
reikt worden. Een nieuwe conferentie'.
Is nodig, eventueel met deelneming
met de ministers van buitenlandse
zaken. Frankrijk zal ln de toekomst
weer een plaats Innemen ln de geal
lieerde commissies.
Het is dringend noodzakelijk, aldus
Churchill, dat Stalln zich aansluit bij
een conferentie van drie, zodra de
militaire ^ttuatie dit veroorlooft. De
toekomst van de gehele werelij ls af
hankelijk en ln het bijzonder die van
Europa, van de hartelijke samenwer
king tussen Groot-Brittannië, de Ver
enigde Staten en de Sou^et-Unle.
In een Duits commentaar op deze
rede wordt o.a. gezegd, dat Churchill
zich gedwongen heeft gezien te be
kennen, dat men de huid van den
beer te vroeg verkocht heeft. Zijn
verklaring, dat het einde van de oor
log nog niet te zien is; moet op het
Anglo-Amerikaanse publiek niet al
leen de uitwérking hebben van een
koude douche, zij komt tevens neer
op een indirecte bekentenis van de
doeltreffendheid der Duitse tegen-
n^aatregelen.
Directeur: H. J. Kerkmeester. Bus-
sum; hoofdredacteur: Hendrik Llndt,
Amsterdam; plv. hoofdredacteur; Ir. A.
H. de Haas van Dorsser, Haarlem;
binnenland; J. v. Grieken; illustratie
en opmaak: R. Kampstra; volkscul
tuur en kunst: M. Wolters; muziek:
G. K. Krop; eport: J. j. Llber; adver
tenties: A H. Lammers, allen te Am
sterdam. K 113
a all Vanen aan Iidh uuanarianaai uij
Maaseyck mislukten..
In de bossen westelilk van Chateau-
Sallns en in de streek ten noorden
van Lunéville zette de vijand zijn
sterke aanvallen voort.
Eigen tegenaanvallen leidden tot
hevige gevechten. Om de voor de wes
telijke Vogezen liggende hoogten, be
boste bergen en dallngangen wordt
nog steeds verbitterd gevochten. Aan
overmachtige Amerikaanse tankstrijd
krachten gelukte het gisteren ln de
loop van de dag, de stad Rambervillers
binnen te dringen. Aan weerszijden
van Lure werden alle aanvallen van
het zevende Amerikaanse leger ln felle
gevechten en in succesvolle tegenaan
vallen afgeslagen.
Sterk vuur lag ook gisteren op onze
vestingen aan de kust van het Kanaal
en van de Atlantische Oceaan. Voor
Duinkerken sloeg, onze artillerie vijan
delijke batterijen, uiteen. Eigen aan
vallen uit Girondèt-Noord wierpen den
vijand uit zijn stellingen.
Beveillglngsvaartulgen van een
Duits konvooi brachten heden in de
ochtenduren voor de Nederlandse kust
voor IJmuiden zonder eigen verliezen
vier Britse torpedomotbrboten tot zin
ken en schoten een andere boot in
brand.
In de Westelijke Alpen namen eigen
bergtroepen ten zuiden van de Monte
Genevre een zwaar versterkte en door
den vijand taal verdedigde heuvel
stelling..In een verbitterd gevecht van
man tegen man werd de bezetting
onschadelijk gemaakt. Een aantal
kazematten en kanonnen werd "vernie
tigd.
In Mldden-Italië' zijn de formaties
van het vijfde "Amerikaanse en van
het échtste Engelse leger ook gisteren
niet tot de grote aanval overgegaan.
De vurig omstreden Monte Battlglla
in de Etrusclsche Apennijnen bleef na
wisselvallige gevechten ln vijandelijke
handen. Aan de kust onstonden
slechts plaatselijke gevechten aan de
Rubicon.
Op de Balkan duren de gevechten
in de bocht van de Donau aan
weerskanten van de IJzeren Poort
voort. In het gebied van Gross-War-
<leln braken Duitse en Hongaarse
troepen in een tegenaanval de vijan
delijke^ tegenstand en zlln verder ln
opmars. Aan weerszijden van Toren
burg en aan de Maros gaan de leven
dige aanvals- en afweergevechten
voort. Hardnekkige doorbraakpogin
gen van vers aangevoerde Sowjetrus-
sische strijdkrachten mislukten Ln de
passen van de Oostelijke Besklden.
In en ten westen van Warschau,
werden nog meer omsingelde benden-
groepen uiteengeslagen. De resten van
deze groepen capituleerden onvoor
waardelijk.
Tussen de Dun a en de Golf van
Riga bleven vijandelijke aanvallen in
ons vuur steken. Het eiland Moon
ber 206 vijandeluxe vliegtuigen om
laag.
De opstand te Warschau
STOCKHOLM, 1 Oct. Naar Reu
ter uit Moscou verneemt, heeft Mo-
rawsky, de voorzitter van de Poolse
sowjets op een Zaterdag gehouden
persconferentie, den Poolsen opperbe
velhebber der opstandelingen van
Warschau, generaal Bor, betiteld als
den „verraderlijken misdadiger voor de
te vroeg uitgebroken opstand te War
schau". Morawsky zeide: Wanneer ge
neraal Bor ln de handen der Poolse
sowjets valt, zal liij voor het gerecht
gedaagd en gestraft worden".
Omtrent de bpnoemlng van generaal
Bor tot opvolger van Sosnkowsky
door de Poolse emigrantenregering,
verklaarde Morawsky: „Generaal Bor
heeft Jegens het Poolse volk een mis
daad bedreven. De Poolse regering
moet wel krankzinnig zijn. hem tot
opperbevelhebber te benoemen. De
haat in Warschau en ln Polen tegen
Bor is groter dan tegen Sosnkowsky'
Tinian en Goeam in handen
der Geallieerden
TOKIO. 30 Sept. Uit een varj-
daa-g door het keizerlijke hoofdkwar
tier uitgegeven mededeling blijkt, dat
de Japanse troepen op de beide eilan
den Tinian en Goeam. na een held
haftige strijd van bijna zeventig
dagen tegen de Amerikanen op 27
September tot op den laatsten man
de heldendood hebben gevonden.
Het bezit van de eilanden Tinian
en Goeam waarvan het laatstge
noemde reeds voor het uitbreken van
de oorlog, ln Oost-Azië een grote rol
speelde als Amerikaanse vlootbasis
betekent een aanzienlijke versterking
van de nieuwe Amerikaanse operatie
basis in de groep der Marianen'. De
bedreiging der Phlllppljnen treedt
daarmede in een acuter stadium en
met zekerheid kan worden aangeno
men, dat de geallieerden binnen
korte of lange tijd zullen proberen op
de Phlllppljnen te landen indien het
hun zou gelukken, de zware gevech
ten, die zich thans nog op het eiland
Morotai en op Plliljoe afspelen, gun
stig voor hen te doen verlopen.
Na Dumbarton Oaks
STOCKHOLM, 30 Sept. Reuter
meldt, dat als resultaat van de be
sprekingen te Dumbarton Oaks nieu
we internationale besprekingen te
verwachten zijn. Deze zouden voor
afgaan aan een ontmoeting tussen
Roosevelt, Churchill en Stalin, waar
voor het plan bestaat.
lang ae strijd' in nee westen en m
het oosten zal duren. Derhalve is de
dringendste taak de eensgezindheid
onder de geallieerden te handhaven,
teneinde in overeenstemming met de
te Teheran vastgelegde teksten ver
der te kunnen strijden.
Het heeft Eden tijdens de debatten
gehinderd, dat werd aangenomen, dat
de overwinning reeds bijna bevochten
zou zlin. Daarvan kan men eerst spre
ken, wanneer de tegenstander de
wapens heeft neergelegd. Zou de vijand
op de knieën gedwongen worden, dan
ls de ontwapening niet het laatste
doel der geallieerde politiek. Onder
een „onvoorwaardelijke capitulatie"
verstaat Eden. dat de geallieerden „de
vrije hand hebben en in geen enkel
opzicht tegenover de Duitsers ver
plichtingen hebben".
Overgaande op de Bulgaarse kwestie,
wees spr. er op. dat de regeringen der
geallieerden het er over eens zlin. dat
Bulgarije zlin troepen uit Griekenland
en Joegoslavië moét terugtrekken,
anders zou geen wapenstilstandsver
drag ondertekend worden.
Sprekende over de kwestie der oos
telijke grenzen van Polen, was Eden
van mening, dat er" ln de gehele ge
schiedenis geen gecompliceerder pro
bleem" bestaan heeft. In elk geval zou
de Britse regering opkomen voor de
stichting van een souvercin en onaf
hankelijk Polen Een, duurzame vrede
kan slechts gegarandeerd worden, wan
neer Groot-Brittannlë. de Verenigde
Staten en de Sowjet-Unle ln voort
durende harmonie met elkander wer
ken. Dit felt ls voor Eden van domi
nerende betekenis, zodra de Poolse
kwestie ter sprake komt. Dat is het
eerste doel der buitenlandse politiek
van Groot-Brittannlë.
Tenslotte sprak Eden nog over Dum
barton Oaks en verklaarde niet te
hebben verwacht. „dat een algehele
oplossing der verwarde problemen
tijdens de eerste bijeenkomst bereikt
zou worden".
Duits commentaar
De rede van Eden, aldus het
D.N.B., wordt in Duitse politieke
kringen wat stijl en inhoud betreft
een zwakke cople van de door Church
ill de vorige dag gehouden rede ge
noemd. Een tegenspraak ziet men hier
in de verklaring van Eden. dat met
het vorderen van de oorlog de moei
lijkheden steeds grpter zouden wor
den, terwijl Churchill van opvatting
was. dat zich alles wel ten goede zou
keren, hoe verder de oorlog vorderde.
Eden's waarschuwing voor een al te
optimistische beoordeling van de af
loop van de oorlog houdt naar de hier
bestaande mening ongetwijfeld ver
band met de les van Arnhem. Uit
zijn woorden spreekt, naar men alhier
door manóeuvres te ontduiken.
Eden kan weten, zo verklaren poli
tieke kringen alhier, dat voor de ont
wikkeling ln de tijd na de .wereld
oorlog. waarmee tevens de grondslag
voor de nieuwe wereldoorlog gelegd
werd. het bedrog der geallieerden
tegenover het Duitse volk mot de veer
tien punten van Wilson en de rech
ten. welke de tegenstander destijds
uit zijn bedrog voor zich meende te
kunnen afleiden. verantwoordelijk
zijn. In de Poolse kwestie steunt
Eden evenals ChurchUl de Sowjei-
eisen. Het lot van Polen, evenals dat
van geheel oost- en midden-Europa
schijnt hem volkomen onverschillig
te zijn. mits Engeland zijn velllg-
heidsverlangens ln west-Europa-,
waarop Eden in zijn rede heeft ge
zinspeeld. bevredigen kan.
In de Wilhelmstrasse trekt de ver
klaring van Ederr over de betrekkin
gen van Engeland met West-Europa,
d.w.z. met België en Nederland, bij
zonder de aandacht. Als Eden zegt,
dat hier een „bijzonder nauwe rela
tie" nastrevenswaardig is, ziet men
te Berlijn daarin een interessante
formulering op buitenlands politiek
terrein, welke tenslotte pleit voor een
Brits protectoraat of zelfs voor
annexatie. De Britse minister van
buitenlandse zaken heeft, zo ver
klaart men hier. nauwkeurig be
schouwd, daarmede gezinspeeld op
de oude Engelse droom: het hebben
van bepaalde Britse bruggenhoofden
aan het Kanaal.
Juist nu!
„Een vos verliest w e l -rijn haren,
maar niet n streken"... (lit oer
oude Nederlandse spreekwoord ls de
laatste tijd wet zeer van toepassing
op onzen gemeenschappelljken vijand,
die sinds enige weken ook onze bodem
betreden lieeft.
Flinke Nederlanders en goede
vaderlanders erkennen n u het grote
gevaar hetwelk hen dreigt.
Zeer velen melden zich de laatste
dagen voor de Waffen-f# of de
Landstorm-brigade. Meldt u zk'li
eveneens! Onze grote helden uit het
verleden gaven het voorbeeld, tien
duizenden onzer beste Nederlanders
volgden.
Alle inlichtingen en gratls-rels-
blljetten worden bij de volgende, nan-
meldlngsburcau's der Waffen-# ver
strekt.
Den Haag, Korte Vijverberg 5.
Amsterdam, Dam 4.
Utrecht, Vredenburg 19.
Groningen, Herenstraat 46.
Enschede, Hengelosestraat 30,
Hengelo, St. Janstraat 5.
teurs aan het werk zijn geweest. Of
het hierbij pro-Duitse Nederlanders
betroffen heeft, kon tot dusverre niet
worden vastgesteld. Van militaire
zijde wordt in dit verband vernomen,
dat het verlies van deze in het
brandpunt van de huidige gevechten
gelegen rivierovergang in zijn volle
effect nog niet te overzien is.
Petain in Duitsland
BERLIJN, 30 Sept. De chef van
de Franse staat, maarsd^lk* Petain.
heeft zich van Belfort_paar Duitsland
begeven ter bescherming van de* ware
belangen van het Franse volk tegen
de Gaullistische usurpatoren en de
Britse en Amerikaanse uitbuiters van
het Franse volk. Ambassadeur De
Brlnon heeft zich als algemeen gedele
geerde der Franse regering belast met
het voorzitterschap van de „Franse
regeringscommissie tot behoud van
de nationale belangen". In deze
Franse regeringscommissie hebben zit
ting de minister van arbeid Marcel
Deat. als gedelegeerde voor de natio
nale solidariteit en de behartiging
van de belangen der Franse arbeiders
ln Duitsland, de staatssecretaris van
Binnenlandse Zaken en van instand
houding der openbare orde, Joseph
Darnand, als gedelegeerde voor de or
ganisatie der nationale krachten der
militie, van het vrijwilligerslegioen
tegen het bolsjewisme en van de
Franse Waffen-ff, de staatssecretaris
voor de verdediging generaal Brldoux
als gedelegeerde voor de verzorging
der krijgsgevangenen en hun hulp
werken en de president van de pers
corporatie, Jean Luchalre, als gedele
geerde voor inlichtingen en propa
ganda.
Sowjets zullen vonnis vellen
over prins Cyril e.a.
BELGRADO. 30 Sept. Naar radio
Sofia meldt zijn prins-regent Cyrll,
Bogdan Slmof. de voormalige minis
ter-president Bosjllof en de voormalige
minister van binnenlandse zaken Ga-
brov6ki ln handen van de Sowjet-
autorlteiten gegeven, die vonnis over
hen zullen vellen.
Sowjetrusslsche luchtstrijd
krachten hebben naar Folkets Dag-
bladet uit betrouwbare bron heeft
vernomen het vliegveld Jamala op' de
Aalands eilanden bezet. Van dit vlieg
veld Ls de afstand tot Stockholm
slechts tien tot vijftien minuten.
stantles de toestanden ln alle delen
van het land heeft gecontroleerd, kon
op grond van deze ervaringen als zijn
oordeel te kennen geven, dat niet al
leen ln militair opzicht, aan ae dingen
ln dit gebied het hoofd zal worden
geboden, doch dat o^k alle oogmerken,
die op politiek gebied door den vijand
worden nagestreefd, a priori op de
Juiste wijze zullen worden geneutrali
seerd.
Spoorwegstaking
Rijksminister Seyss' Inquart verklaar
de o.a. met betrekking tot de spoor
wegstaking: het staken van het spoor
wegverkeer komt na de voorzorgsmaat
regelen, die wij van het begin af ge
nomen hebben, vooral ten leste van
de Nederlanders, want het verkeer, dat
wij nodig hebben, kunnen wij evenals
voorheen zelf op gang houden. Be
staan blijft echter de zorg voor het'
land en zijn bewoners zelf. omdat vele
verkeersmiddelen, die anders naast de
spoorwegen voor de voedselvoorziening
der bevolking ter beschikking stonden,
uitvallen. Want op het moment, waar
op het spoorwegpersoneel op aanspo
ring van den vijand tot de staking
overging, moest de weermacht beslag
leggen op alle verkeersmiddelen, om
haar eigen belangen voor alle eventu
aliteiten veilig te stellen.
Zodoende zullen zich binnen en
kele weken ernstige moeilijkheden
voordoen voor het dekken van de
behoefte van het land, zowel wat be
treft de "Voedselvoorziening als ook' de
aanvoer van steenkool. De kwestie van
de kolenvoorzienlng ls met het oog
op de naderende' winter bijzonder van
belang. Het Duitse rijk zou onckmks
het verlies van de Limburgse kolen
mijnen bereid zijn, de strikt nood
zakelijke behoefte aan kolen te dek
ken, echter alleen onder de logische
voorwaarde, dat alle verkeersmiddelen
voor dit doel gebruikt kunnen wor
den. Daartoe behoort thans niet al
leen het bedrijf der spoorwegen, d.w.z.
de hervatting van de arbeid door het
spoorwegpersoneel, doch vooral ook
de bedrijfsveiligheid zelf. Het sifoor-
wegpersoneel zou er dus voor moeten
zorgen, dat de tot dusver, zij het ook
slechts hier en daar. gepleegde daden
van sabotage achterwege blijven, die.
al ls het ook nfaar tijdelijk voor en
kele uren, de spoorlijn versperren. De
Duitse weermacht staat thans terecht
op het standpunt, dat Nederland ln
het zuidelijk deel vijandelijk gebied
geworden ls. Zij kon zodoende ook
slechts dienovereenkomstig handelen.
Daarmede ls echter ook gezegd, det
zij op datgene wat zij ter verdediging
van dit land nodig heeft en hier te
lande aantreft, met het volste recht
aanspraak kan en moet maken, temeer
daar zij door de houding van de be
langrijkste transportorganisatie verhln-
libltum uit te breiden, bijv. geduren
de twintig, dertig of meer dagen. De
luchtmast ls een soort „zuurstoftank
station". dat overal en altijd gebruikt
kan worden.
Hiermede is de vijandelijke duik-
bootafweer en haar gevaarlijkste expo
nent. het vliegtuig, een aanzienlijke
hindernis in de weg gelegd, omdat
de zwakte van de duikboot tot dus
verre was. dat zijna verloop van tijd
moest opduiken om de batterijen to
laden en verse lucht ln te nemen.
Kapitein Hansen gelooft, dat door
deze vinding de Jongste Duitse duik
bootsuccessen ln het Kanaal verklaard
kunnen worden.
Ook kaas op de vleesbon
DEN HAAG, 29 Sept. Op de
bonnen van de noodkaart, waarop in
het tijdvak van 1 t.m. 14 October,a.s.
vlees beschikbaar wordt gesteld, mag
ook kaas vyorden gekocht. Hierbij
wordt één rantsoen kaas gelijk ge
steld met één rantsoen vlees.
Waspoederbonnen
De geldigheidsduur van de bonnen
„algemeen 225" en reserve c 74. d 74
en e 74 waarop waspoeder verkrijg
baar werd gesteld, wordt verlengd tot
en met 28 October a.s.
Voorts wordt bekend gemaakt, dat
voor de maand October voor het be
handelen van de was geen bonnen bij
de wassetijen behoeven te worden in
geleverd.
Er wordt een wijziging ln do
Zweedse regering verwacht. De'minis
ter van handel Erlkson. de minister
van verkeer Andersson en de minister
zonder portefeuille Rosander zouden
aftreden
Efe meldt uit Mexico dat de
vroegere Roemeense koning Carol be
vestigd heeft, dat Engeland hem
kortgeleden de gevraagde verblijfs
vergunning heeft geweigerd.
Directeur. H J Kerkmetsier. Bus-
sum; hoofdredacteur: Hendrik Llndt,
Amsterdam; plv. hoofdredacteur, ir A.
fï. de Haas van Dorsser, Haarlem;
binnenland J. v Grieken; illustratie
en opmaak. R Kompscra; volkscul
tuur en kunst: M Wolters: muziek:
G. K. Krop; sport: J. J. Llber; adver
tenties: A. H. Lamm era, allen te Am-
sterdam. K 11?
