HET DAGBLAD
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Duits weermachtsbericht
Zware afweerstrijd tussen
Maastricht en Aken
Geconcent(eerde actie tegen vijandelijke
luchtlandingstroepen aan de gang
Brest en Boulogne
blijven zich weren
Verdere landingen
verwacht
Sowjets poogden Duitse troepen in
Noord-Finland in te sluiten
Duitse troepen grendelden
landingsplaatsen af
Talrijke zweefvlieg
tuigen neer
gehaald
„Alaaf Oche!"
is Akens devies
Bevolking zet zich
schrap
Hoe zit dat?
Zware tijden'
Damesathletiek staat op hoog peil
Goede verwachtinger
Electriciteitsrantsoen
tot helft beperkt
voor de toekomst
Richard Strauss, de veelzijdige
Algemene Literatuur
geschiedenis
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER, 18 Sept. Het opperbevel
van de weermacht maakt bekend:
In het Nederlandse gebied liet de
vijand gistermiddag, na voorafgegane
sterke luchtaanvallen, valscherm-,
jagers en luchtlandingstroepen ach
ter ons front, met het zwaartepunt'
in het gebied van Arnhem. Nijmegen
en Eindhoven, neer. Des middags
ging hij vervolgens tuSsen Antwer
pen en Maastricht tot de aanval over
om de verbinding met zijn neerge-
laten formaties tot stand te brengen.
Vooralin het gebied van Neerpelt
ontwikkelden zich daarbij hevige ge
vechten, in het verloop waarvan de
vijand geringe terreinwinst naar het
Noorden kon behalen. Tegen de
vijandelijke luchtlandingsstrijdkrach
ten worden geconcentreerde tegen
aanvallen ondernomen. Tussen Maas
tricht en Aken, alsmede in het gebied
van Nancy, staan onze troepen nog
altijd in zware afweerstrijd met
sterke vijandelijke strijdkrachten.
In de andere sectoren van het Wes
telijke front werden talrijke vrij
zwakke aanvallen van den vijand
uiteengeslagen. De in Lunéville bin
nengedrongen vijand werd verdre
ven. Ten zuiden der stad maakt onze
tegenaanval goede vorderingen.
In de puinhopen van Brest hand
haafde zich de heldhaftige bezetting,
samengedrongen op een smal terrein,
nog altijd tegen de zwaarste vijande
lijke aanvallen. Ook om de vesting
Boulogne woeden zware gevechteh.
Hier kon de vijand na urenlange
luchtaanvallen van het westen uit
een penetratie bereiken, die afge
grendeld werd. Vijandelijke aanvallen
die op Duinkerken werden onderno
men mislukten.
Het V 1 vergeldingsvuur op Londen
werd voortgezet.
Aan het Italiaanse front bleven
vijandelijke aanvallen in de sector
Lucca-Pistoia zonder succes. Met
krachtige ondersteuning van artillerie
en luchtmacht, viel de vijand de gö-
hele dag ten noorden van Florence
aan. In met grote verliezen gepaard
gaande geveenten werden al zijn
doorbraakpogingen verijdeld.
Aan de Servisch-Bulgaarse grens
ontstonden verscheidene plaatselijke
gevechten, in het verloop waar
van tien Bulgaarse tanks werden
stukgeschoten.
In het zuidelijke deel van Zeven
burgen zijn ook gisteren vijandelijke,
door tanks ondersteunde aanvallen,
mislukt. Evenzo werden bij Sanok en
Krosno hernieuwde hevige aanvallen
der bolsjewieken afgeslagen. Pene-
tratieplekken werden in tegenaanval
len afgegrendeld.
In Letland en Estland wordt met
uiterste felheid gevochten. De grote
aanval der bolsjewieken, die zich ook
tot het gebied van Dorpat uitstrekte,
werd in zware luchtgevechten opge
vangen. Formaties slagvliegers on
dersteunden met succes onze afweer-
gevechten in het Baltische gebied.
Des nachts vielen gevechts» en des
nachts opererende slagvliegtulgen
Sowjet. Russische troepenconcentra
ties met goede uitwerking aan. In
luchtgevechten en door luchtdoelar
tillerie werden gisten 75 bolsjewis
tische vliegtuigen neergeschoten.
Op het Peipus-meer brachten ma
rine-artillerie-lichters een bolsjewis
tische kanonneerboot tot zinken en
beschadigden een andere boot.
Amerikaanse bommenwerpers on-
In een beschouwing over het op
treden der Geallieerde valscherm
troepen op Nederlands gebied schrijft
de militaire medewerker van het
D.N.B. schrijft o.a.: Hoewel de aan
val uit de lucht voor de Duitse lei-
din g geenverrassing is geweest, kan
toch de liquidatie van deze onder
neming wegens het karakter van het
Nederlandse terrein enige, tijd vor
deren.
Voor den vijand vloeien uit de toe
stand automatisch twee gevolgen
voort: ten eerste moet hij, wil hij de
valschermtroepen niet aan hun lot
overlaten, de doorbraak tot stand
brengen, zonder rekening te houden
met verliezen of kansen op succes.
Anderzijds heeft hij tegen zijn be
doeling in op deze plaats een concen
tratie van Duitse divisies veroorzaakt,
welke de uitvoering van zijn plannen
slechts verzwaren.
Tot dusver zijn zijn verliezen
reeds buitengewoon groot. Het succes,
zal in sterke mate ei; van afhangen,
in hoeverre he.t den tegenstander
mogelijk zal zijn. reeds geisoleerde
contingenten versterkingen, wanens.
minutie en levensmiddelen aan te
voeren. Men mag verwachten, dat de
toestand hem zal dwingen nieuwe
landingen te beproeven.
dernamen gisteren een terreuraanval
op Boedapeét. Des nachts wierpen
vijandelijke vliegtuigen bommen op
Bremen, in het gebied van Dort?
mund en op Debreczen in Hongarije.
In aanvulling op het weermachts
bericht wordt nog gemeld:
In de harde afweergevechten ln het
gebied van Modohn heeft zich de
RIJns-Westfaalse 126e divisie Infante
rie onder bevel van gcneraal-majoor
Fischer door voorbeeldige standvastig
heid en bijzondere dapperheid onder
schelden.
Maarschalk Antonescu
gearresteerd
STOCKHOLM. 18 Sept. De
Sowjetberichtendienst meldt, dat het
commando der Sovjettroepen in
Roemenië de volgende Roemenen
heeft gearresteerd': Maarschalk Anto
nescu, den oud-minister van buiten
landse zaken Mihai Antonescu, den
oud-minister van oorlog generaal
Pantasi, den vroegeren Inspecteur-
generaal dér gendarmerie Vasiliu en
den oud-prefect der politie te Boeka
rest Ejeftrescu.
Postverkeer met Roemenië en
Frankrijk gestaakt
DEN HAAG. 19 Sept. Het gehele
postverkeer met Roemenië en Frank
rijk ls gestaakt. Alleen zendingen, be
stemd voor-«krijgsgevangenen, kunnen
als voorheen worden aangeboden.
Ie JAARGANG No. 220
LD
DINSDAG 19 SEPTEMBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 Abonnementsprijs 21 ct. per week of 2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
Voor de tweede maal in de geschiede nis van de diergaarde Blijdorp is een
nijlpaardje géboren. Moeder en kind gaan Maan tafel".
(Foto „C.N.F./Hof")
Op 9 September reeds
aanvallen ondernomen
BERLIJN, 18'Sept. De eisen der
Sowjets bij de wapenstilstand met
Finland zouden de Duitse troepen in
dat land voor een moeilijke taak
hebben gestéld, welke ook wanneer zij
ongehinderd zou kunnen worden uit
gevoerd, de grenzen van het moge
lijke zouden hebben overschreden.
Toen de divisies zich .van het hechte
front voor Kandalaksja losmaakten,
trachtte de vijand, naar het D.N.B.
i'erneemt, door een verreikende om
singeling van het noorden uit, het
gros der Duitse troepen in deze sec
tor in te sluiten. Door de samen
werking van alle Duitse en Finse
bureaux, en door de snelle aanvang
der militaire maatregelen -konden
binnen zeer korte tijd weermachts
goederen weggevoerd en installaties
der troepen gesloopt of vernield wor
den.
De 9de September viel de vijand
de toen nog slechts zeer dun bezette
hoofdgevechtslinie aan het Wer-
mannmeer en aan het noordelijke
front aan, doch hij verloor die dag
reeds 500 doden en werd afgeslagen.
De volgende dag brachten de Duitse
troepen een bolsjewistische divisie in
fanterie, die van het noorden uit via
Kor ja naar Salla opdrong en door
pantserwagens gesteund werd, na een
harde strijd, waarin verscheidene
pantserwagens stukgeschoten werden,
toe staan.
Intussen ging de distanciëringsbe-
weging voort. Het gelukte den bolsje
wisten door een passerende aanval
een der opmarswegen te versperren
en er ontstonden hier alsmede aan de
weg van Korja ten noorden van Salla
harde gevechten. De 13de September
Sowjets versterken zich
in gebied van Warschau
BERLIJN, 18 Sept. In het ge-
vechtsgebied van Warschau hebben
de bolsjewisten hun enkele dagen ge
leden gestaakte grote offensief niet
meer hervat, doch zij voeren verster
kingen aan, teneinde hun verzwakte
stootdivisies aan te vullen. De Duitse
artillerie stoort de hergroeperingen
door voortdurend vuur van zwaar ge-^
schut.
In de puinhopen van Praga hielden
de Sowjets zich rustig. In het voor
terrein der Karpathen bleven bok gis
teren, ondanks de steun van grote
formaties 'slagvliegtuigen, alle Sow-
jetaanvallen steken. Een penetratie,
welke de Sowjets aan de San tot-
stand wisten te brengen, werd opge
ruimd.
Duitse pantsergrenadiers braken
ten zuidwesten van Dukla de bolsje
wistische linies en bestormden een
belangrijke hoogte. De bolsjewisten
werden in gevechten op korte afstand
uit enige brandende dorpen gewor
pen. In bosgevechten werd een vrij
sterke bolsjewistische gevechtsgroep
omsingeld en vernietigd.
„Intieme besprekingen" na
conferentie van Quebec
STOCKHOLM, 18 Sept. Naar de
Reuter-correspondent Robert Vivian
uit Quebec meldt, krijgt men daar.
nu de verdere reisplannen van ChuF-
chill in een waas van geheimzinnig
heid gehuld zijn, steeds meer de in
druk. dat pas de eerste phase van de
belangrijke conferentie tussen Rooser
velt en Churchill is gesloten.
Het is mogelijk, dat Churchill zijn
„vistochtje" voortzet, Men gelooft al
gemeen, dat het op het ogenblik
slechts gaat om eon pauze in de be
sprekingen in de citadel van Quebec
en verdere Intiemere besprekingen op
een andere plaats.
Van officiële zijde wordt over dc gis
singen in deze richting geen commen
taar verstrekt. Correspondenten, die
op de persconferentie aanwezig waren,
waarop Churchill en Roosevelt ln grote
lijnen de aard van hun besprekingen
meedeelden, zo gaat Vivian voort, zijn
teleurgesteld over de vage, zij het ook
woordenrijke berichten, die verstrekt
werden.
Een correspondent, die al vele Jaren
zijn beroep uitoefent, heeft in dit ver
band gezegd: Klaarblijkelijk hebben
zij gesproken omdat de wereld een of
ander bericht verwacht. Er zijn vole
woorden vuilgemaakt, maar er ls geen
enkele aanduiding over de vraag, wat
zich werkelijk in de citadel heeft af
gespeeld. De plotselinge aankomst van
Eden werd niet toegelicht.
Houdt u uw kinderen voortdu
rend voor, dat ze geen enkel pro
jectiel mogen aanraken, rhaar
dat ze de politie moeten waar
schuwen als ze iets verdachts
vinden?
Afdoend gecamoufleerd en gereed tot vuren staat het geschut van de di
visie „Grossdeptschland" aan de Oostpruisische grens opgesteld.
(Foto Orbis-HollandJ
BERLIJN, 18 Sept. Sinds dagen
ziet de vijand zich in Noord-Belgic
gebonden door de taaie tegenstand
der Duitse troepen in het bruggen
hoofd aan de Westerschelde en door
energieke tegenaanvallen aan het
Maas-Schelde-kanaal die Zondag
werden voortgezet. Ook zijn sterke
aanvallen tussen Maastricht en Aken
naar het noorden brachten hem
slechts onbetekenend^, plaatselijke
voordelen.
Tussen Ak'en en Stolberg werd de
vijand door tegenaanvallen van Duit
se tanks verder teruggedrongen en
zuidelijk van Stolberg bicven de vor
deringen der* Amerikanen als gevolg
van de Duitse wiggen, die in het
vijandelijke aanvalsfront waren ge
dreven, ook Zondag minimaal. De
krachtige stormloop van drie vijan
delijke leg.ers in het Belgisch—Neder
landse grensgebied is daarmede sinds
dagen zonder tastbaar succes geble
ven.
Om deze sterke grendel open te
breken 'en zijn bewegingsvrijheid te-
ï'ug te krijgen, begon de vijand in de
vroege middaguren- van Zondag, in
het Nederlandse gebied luchtlan
dingstroepen neer te laten. De actie
was aangekondigd door hevige lucht
aanvallen op vliegvelden en verkeers-
werken in de betrokken gebieden.
Van 14.30 uur af verschenen ver
scheidene honderden vrachtzweef- en
transportvliegtuigen boven het zui
delijke deel van Nederland en de
Èijndelta. Nog terwijl de vijand zijn
landingen uitvoerde, gingen reeds
eigen sterke strijdkrachten tot de te
genaanval over. Talrijke vrachtzweef-
vllegtuigen werden door het lucht
doelgeschut neergehaald, andere wer
den door het afweervuur gedwongen
landingen te verrichten in de geïnun
deerde gebieden.
Teneinde de vijandelijke valscherm
springers en luchtlandingstroepen af
te weren, grendelden Duitse troepen
dc verspreid uit elkaar liggende lan
dingsplaatsen af en verhinderden in
de eerste plaats het vormen van grote
gesloten gevechtsgroepen Andere
tegenmaatregelen worden genomen.
Teneinde de verbinding 'tot stand
te brengen met zijn in het gebied
van Eindhoven neergelaten strijd
krachten. viel de vijand tegen de
avond aan het Maas-Scheldekanaal
uit Neerpelt naar het Noorden aan.
De Duitse tegenaanvallen, die ook
op deze plaats terstond werden onder
nomen. leidden tot harde, de gehele
nacht \oortdurende gevechten, die
ook in de ochtenduren van heden
nog aan de gang waren.
Nieuwe Duitse divisies
De grote luchtlandingsactie der ge
allieerden in het Nederlandse gebied
wordt in welingelichte kringen te
Berlijn ajdus verklaard, dat de Ame
rikanen ën Engelsen zich daarvan
een zekere ontlasting voor hun tus
sen Antwerpen en Maastricht strij
dende formaties en tevens de bespa
ring van nieuwe zware bloedige offers
voorstellen, vooral daar de steeds sy
stematischer werkende Duitse divisies
in de sector van Maas en Schelde van
den vijand de allergrootste offers in
bloed verlangen.
De luchtlandingsactie in het Ne
derlandse gebied heeft de concentra
tie van nieuwe Duitse divisies nodig
gemaakt. Op zeven 'landingsplaatsen
werdep de geallieerde eenheden
reeds volkomen vernield. Dat geldt
vooral van de verder oostelijk heer-
gelaten Amerikaanse en Britse lucht'
landingscontingenten.
kon de opmarsweg weder vrij ge
maakt worden. Met medeneming van
alle wapens en gereedschappen be
reikte het gros der Duitse troepen de
aangewezen tussenstelling en de 14de
September was de algehele losmaking
der troepen uit het oude- front voor
Kandalaksja voltooid.
Distanciëring verloopt vlot
Tot dusver is de vijand nog niet
tot een samenhangende aanval tegen
de Duitse troepen in het gebied van
Sallk gekomen. De disianciëringsbe-
wegingen aan de fronten van Uchtwa
en Louri verliepen met de regelmaat
van een uurwerk, hoewel de vijand
deze door het op de voet volgen,
hier en daar ook met. gebruik van
pantserwagens, trachtte te storen.
Ook de herlevende activiteit van de
bolsjewistische luchtmacht bleef zon
der invloed op de Duitse militaire
maatregelen. Intussen hebben vele
Duitse formaties de Finse grens in
westelijke richting overschreden. De
bewegingen der Duitsers blijven be
paald worden van een oogpunt, van
operatieve vrijheid van het Duitse
leger in het hoge aioorden.
(Van onze correspondente.)
BERLIJN. 18 Sept. De Ameri
kanen hebben do dat?, waarop hun
troepen de eerste stap op Duits grond
gebied'gezet hebben gevierd, alsoï zij
de óverwlnrilng reeds ln hun zak had
den. En toch heeft dit feit alleen
maar het gevolg, dat de Duitsers zich
nog eens ^bijzonder schrap zetten.
Dit geldt vooral voor de bevolking
van West-JJultsland, die door deze toe
stand het- meest getroffen wordt. Op
nieuw biykt de grote psychologische
fout der EngelsAmerikaanse bom
bardementen op Duit*e steden. ,Het
Duitse volk zal door bombardementen
niet- op de knieën gedwongen kunnen
worden. Het ls er de laatste twee Jaren
alleen maar harder door geworden. De
vijand brengt niet nu pas de oorlog
binnen de Duitse grenzen HIJ doet dit
reeds sinds de tijd, dat hij uit vlieg
tuigen brand- en brisantbommen op,dc
steden wierp.
Wie zich niet eenmaal, maar keer op
keer door brandende straten gered
heeft, wie de dierbaarste waarden op
de gruwclhkste manier verloren zag
gaan, die loopt niet met de witte vlag
den vijand tegemoet Deze mensen
klemmen de tanden op elkaar en
vechten verder, al was het alleen maar
voor de offers, die zij reeds gebracht
hebben. En manend boven het Duitse
volk staan de woorden: Geen capi
tulatie!
De bevolking van Aken ls ditmaal
zeer zwaar getroffen. De 6tad ls éen
puinhoop, maar het leven .ging gewoon
verder, wel primitief, maar vervuld
van het rhytnme ener harde plichts
betrachting. De honderdduizend, die
nog achtergebleven waren, hadden dc
opdracht, vol te houden en deden dit
als Iets natuurlijks Nu kregen zij het
bevel, de stad te ontruimen. Het bevel
kwam. toen .Eupen reeds ln Engelse
handen was. En toch vofcrok dit alles
zich rustig In kleine en grote fabrie
ken demonteerde men de machines.
Iedere bedrijfsleider kende de plaats
van bestemming. Het personeel bleef
meestal bij elkaar, voor de -vrouwen
was gezorgd. In treinen en autobus
sen vertrokken zij. doch allen spraken
de woorden uit: Wij komen terug 1
Al is Aken een puinhoop, 'het heeft
zoveel aan innerlijke waarden gered,
dat een nieuw Aken' zal ontstaan, dat
in niets bij het vorige zal achterstaan.
..Alaaf Oche". hoog Aken. ls het
toverwoord, dat al die mensen als één
grote familie verbindt. Ook nu zli uit
elkaar moeten gaan De Akenaars zijn
de eersten, die moeten gaan. Tijd moet
gewonnen worden, het front, moet 7-lch
kunnen stabiliseren. Reserves moeten
hier naar toe. maar vooral nieuwe
wapens „Alaaf Oche!" roepen zij el
kander toe. nu zij schelden. „Alaaf
Oche. en wenn et versönk".
Duizenden Finnen trekken
over de Zweedse grens
STOCKHOLM, 18 Sept. Naar de
speciale correspondent van „Morgon-
tidningen" meldt, hebben tot dusver
5360 Finse vluchtelingen met 3000
huisdieren de FinsZweedse grens
tussen Karesündo en Haparanda ge
passeerd.
De plaatselijke Duitse bureau's, al
dus de correspondent» leggen de Fin
se evacuatie geen moeilijkheden in
de weg.
AMSTERDAM, 19 Sept. De min
derheid van de Gereformeerde kerk
te Bllthoven. die krachtens de uit
spraak der arrondissementsrechtbank
te Utrecht de goederen aan de be
zwaarde kerkeraadsmeerderheld moest
overlaten, is daartegen ln beroep ge
gaan bij heb gerechtshof te Amster
dam, waar de zaak 5 October zal die
nen.
Kolen voor baby
De secretaris der brandstoffen-
commissie „Amsterdam" heeft,
gelet op het Noodorganisatiebe-
sluit Vaste Brandstoffen, verbo
den, vaste brandstoffen af te leve
ren, te vervoeren of te gebrui
ken. tenzij de betrokkene in het
bezit is van een daartoe strek
kende schriftelijke vergunning,
afgegeven door den voornoeniden
secretaris. Aan deze vergunning
kunnen voorwaarden of beperkin-
gen zijn verbonden.
In een onderhoud, dat wij he
denmorgen met den secretaris
van de B.C.A. hadden, deelde
deze ons mede, dat de bedoelde
vergunningen uitsluitend ver
strekt worde,n aan hoofden van
gezinnen, die over zogenaamde
„kookkaarten" beschikken. Ook
voor deze categorie van brand
stof fenverbruikers is uiteraard
uiterste zuinigheid geboden.
Moeders, die binnen veertien
dagen gezinsuitbreiding verwach
ten, kunnen zich in verbinding
stellen met de Brandstoffencom-
missie „Amsterdam"Keizers
gracht 1S8. alhier. Zij dienen een
doktersverklaring over te leggen,
waarin de vermoedelijke dag van
bevalling wordt genoemd om in
het bezit te komen van een ver
gunning, die recht geeft op het
vervoeren en verbruiken van een
kleine hoeveelheid vaste brand
stoffen.
rr
De verduisterihg begint heden om
19.45 uur en eindigt om 7.15 uur.
•Maan op 8.58, onder 20.56 uur.
25 Sept. E.K 2 Oct, V.M9 Oct.
L.K., 17 Ot*. N.M.
Mijn néef Gerrit zat te vissen aan
de Amstel, stille zij, ter hoogte
van het Kalfje. Ik kwam langs en
zag hem en zei: ,Jla die Gerrit, bij
ten ze nogal?"
,Jion beter," zei die. „Eén aardig
bliekie heb ik en een paar vorentjes
kielekiele de maat."
Toen miste ik iemand. Bertus was
er niet, de vaste vismaat van mijn
neef Gerrit en een groot visser in het
aangezicht van Neptunus, god van
water en vissen.
Ik zei: Verroest nou, is Bertus
ziek?" Want ik had neef Gerrit nog
nooit, zien vissen zonder Bertus, van
kleine jongen af aan en dat is jaren
terug.
„Bertus?" zegt neef Gerrit en hij
spuwde omstandig in het water. „Ber
tus? Praat me nooit meer van Ber
tus. Die vrijer is dood voor me. Een
sijsiérlijmer eerste klas."
„Kom, kom," zeg ik. „Da's voor het
eerst in. dertig jaar, dat ik een kwaad
woord van Bertus hoor. Jullie konden
het altijd best met mekaar vinden,
dacht ik,"
„Konden we ook. konden roe ook,"
zei neef Gerrit driftig en andermaal
verhoogde hij de waterstand van de
Amstel middels zijn surrogaat-tabaks
pruimextract. „Maar da's voorbij. En
voorgoed."
En hij vertelde, bitter en nors: ,Jk
ken vandaag hiet eens baarzen en
het is er jé weertje voor Nou komt
dat zo. We hebben allemaal een wur-
remekaart tegenwoordig, roeet je?"
„Hè?" vroep ik. „Wa's dat?J'
„Nou, üistribusje van wurreme. Die
benne schaars en dh vaste klanten
hébben eèn wurremekaart. Nou heb
ik nummer 321 en gisteren \oaren er
wurreme van 100 tot 200. Ik ernaast
grijpen. Ik zeg tegen Bertus. Bertus
zeg ik, leen mijn je kaart, dan haal
ik wurreme, vJant hij kon vandaag
niet vissen, omdat-ie bonkaarten ha
len moest. En wat zegt diedie
ellendeling? Hij zegt, als jij wurreme
op mijn kaart haalt, krijg ik morrëge
geen beurt èn dan mot ik wurreme
hebben. Nou en ik wier giftig hé, en
ik zeg, in naam van onze vriendschap
zeg ik, geef op je kaart. Nou en als ik
niet weg was gegaap, had-ie me van
de trappen gedon gegooid. Nou vin
jij dat nou werk voor een ouwe vis
maat?"
Ik zei. dat ik het geen werk vond
En terwijl neef Gerrit mistroostig een
vers dcegje aansloeg en vloekte om-
dat-ie-gecn wormen had. wandelde ik
voort en peinsde droefgeestig over
deze zware tijden, waarin zelfs de
wormen gerantsoeneerd worden en
oude vriendschapsbanden in vijand
schap verkeren. Zware tijden!
DEN HAAG, 18 Sept. De
secretaris-generaal van het de
partement van Handel, Nijverheid
en Scheepvaart maakt bekend,
dat het met ingang van heden
verboden is buiten de uren, waar
op officieel verduisterd moet wor
den, electriciteit voor verlichting
te gebruiken. Indien afïvijking
van dit voorschrift wordt gecon
stateerd, zal zonder, meer tot af
sluiting worden overgegaan.
Voorts is bepaald, dat eveneens
met onmiddellijke ingang de tot
op heden toegewezen electrici-
teitsrantsoenen tot de helft zijn
verminderd.
AMSTERDAM, 17 Sept. Het is
zonder twijfel een feit, dat het peil
der Nederlandse dames-athletiek in
ternationaal hoger is dan dat der
heren, hetgeen in het afgelopen sei
zoen tot uiting kwam in de verbete
ring van drie wereld-records n.l. de
100 yards, de 4x110 yards estafette
en de 4x200 meter estafette. Op en
kele nummers kwam onze naam
reeds voor op de wereldrecord-lijst
der dames, zodat. Nederland momen
teel een zeer eervolle plaats inneemt.
Wij danken deze positie voor een,
groot deel aan de emiiïente athlete
mevr. Blankers—Koen, die vier
wereld-records op haar naam heeft
staan en wel het verspringen met 6.25
m.. het hoogspringen met 1.71 m„ de
80 m. hordenloop met 11.3 sec. en de
100 yards hardlopen met 10.8 sec.
Dit is een prestatie, welke tot nog toe
geen enkele athlete ter wereld heeft
kunnen verrichten, reden waarom
het te betreuren» valt, dat er ook bij
de dames zo goed als geen Internatio
naal contact is geweest. Was dit wel
mogelijk geweest, dan zouden -de
prestaties van de Sagitta-athlete stel
lig nog meer tot haar recht zijn ge
komen.
Ieder land heeft mettertijd een
dames-athlete voortgebracht, welke
phenomenale prestaties heeft ver
richt. Wij noe
men in dit ver
band de Ameri
kaanse athleten
Didrikson en Ste
phens, van wie
de laatste houd
ster is van het
wereldrecord op
de 100 m. met
niet minder dan
11.5 sec. Zo ook
de Poolse Stella
Walsh, die nog
de 60 m. en 200
m. op haar naam
heeft staan met
7.3 en 23.6 Duits
land had op de
werpnummers 'n
athlete van klasse in Giesela Mauer-
mayer, die het discuswerpen, kogel
stoten en de vijfkamp op haar naam
wist te brengen. Japan had destijds
de veelzijdige athlete Hitomi. terwijl
Canada een miss Catherwood had,
'die vooral uitblonk op hoogspringen.
Mêvr. Blankers-
Koen
Nederlanft had in Tollien Schuurman
en Licn Gisolf ook athletes,van klas
se. die menig succes voor ons land
hebben geoogst.
Dit seizoen was mevr. Blankers
Koen niet zo in vorm als het vorig
jaar, doen als haar bcenbiessurc weer
geheel hersteld is,, kunnen wij het
volgend jaar nog veel pleizicr bele
ven van deze athlete, die een goede
invloed heeft gehad op het algemene
peil. der Nederlaridse athletiek. Want
de jongste verbeteringen van belde
estafette-records hebben wel aange
toond. dat wij nog meer goede sprint
sters hebben en wel in de dames
Gerda Koudijs. Nellie Timmer. Lien
Sluyters, Jo Adema, die deel uit
maakten van de estafette-ploegen,
welke tot een dergelijke fraaie ver
richting in staat waren.
Naast deze dames hebben wij ech
ter in Xenia de Jong van Celebes en
S v. d. Meer van Vires en Celeritas
nog enkele goede loopsters op de 100
m., terwijl uit de talrijke jeugdige
athletes zeker nog enkele goede
krachten zijn aan te wijzen, die
straks de gelederen der sterren kun
nen aanvullen. Het zou dan ook toe
te juichen zijn. als wij nog eens een
estafette-ploeg konden vormen, die
het bestaande record op de 4 x 100 m.
zou weten te verbeteren. Dit record
staat 'met 46.4 op naam van Duits
land en zal niet gcmakkclijK neer te
halen zijn. doèh de mogelijkheid is
er, wel. t
Naast mevr. Bian kers—Koen hebben
wij in Gerda Koudijs. Nel van Balen
Blanken. Ans Niesink. mevr. Schou
ten—Cramer en Elly Dammers op de
veld-nummers krachten van beteke
nis. die ook in internationale wedstrij
den goede prestaties kunnen ver
richten. De animo voor de beoefening
van athletiek is vooral bij het zwakke
geslacht zeer groot, hetgeen o.a. de
straaMvedstrijden hebben bewezen.
Er hebben zich uit deze wedstrijden
heel wat meisjes èn jongedames bij
de athletiekclubs aangemeld, zodat
het materiaal ruimschoots aanwezig
is. De N.A.U. zal dan ook mettertijd
zeer veel aandacht aan de dames-
athletiek moeten wijden.
In het buitenland is het dit seizoen
op het gebied der damesathletiek niet
tot bijzondere prestaties gekomen,
voor zover ons bekend. De presta
ties waren veelal boven de tijden,
welke hier regelmatig gemaakt wer
den en ook op de veldnummer$ kun
nen onze dames best medekomen. In
Denemarken werden nieuwe records
gevestigd op discuswerpen en speer
werpen, welke echter niet bet-er wa
ren dart de hier bestaande records.
VOLKSCULTUUR EN KUNST
Van vele ztiden is de toondichter
Richard Strauss ter gelegenheid
van zijn tachtigste «verjaardag op 11
Juni j.l. gehuldigd. Een bijdrage in
die algemene hulde vormt ook het
boekje ,.De opera's van Richard
Strauss" van J. Kasander. dat in dc
Theaterreeks van „Opbouw" het licht
zag.
Getrouw aan de titel, richt dit
boekje zich speciaal op de muziek
dramatische scheppingen van den
meester. Maar terecht wijst de schrij
ver erop, dat Strauss' muziekdrama
tische oeuvre slechts Ls te verklaren
uit zijn symphonische gedichten,
waarin hij zijn persoonlijke stijl voor
het eerst vorm gaf. Daarom houdt
Kasander zich, na een beknopte blo
grafie van den tachtigjarigen mees
ter te hebben gegeven, in het kort
nog bezig met diens werkzaamheid
als svmphonicus.
In het betrokken hoordstuk „Van
svmphonisch gedicht tot opera" roert
de schrijver het vraagstuk der vol
strekte, en der zg. programmamuziek
aan: een vraagstuk, waar hij begrij
pelijkerwijze en zeker bij Strauss
niet goed uitkomt. „Wissen Sie,
was absolute Musik 1st? Ich nicht 1"
heeft dezelfde Strauss gezegd, die op
een linder moment met overtuiging
verkondigde: „Was hasslich ist, soil
hasslich klingen" (Wat lelijk is, moet
lelijk klinken). Dat een bewegelijke
geest als Strauss tot dergelijke tegen
strijdige uitspraken'kwam, is begrij
pelijk. maar had ook in het boekje
begrijpelijk moeten worden gemaakt.
Eigenlijk is dit ook wel gebeurd,,
maar eerst veel later in de bespre
king van „Capriccio".
Kan de beknopte ruimte misschien
als verontschuldiging geldéh, ander
zijds moet worden erkend, dat de
schrijver van de figuur Strauss een
tamelijk duidelijk en zuiver beeld ge
geven heeft. Voor degenen, die geen
lijvige biografieën en brievenbundels
hebben doorgestudeerd, heeft dit on
getwijfeld zijn grote waarde. Zonder
het met. zoveel woorden te zeggen,
doet de schrijver toch wel uitkomen,
dat Richard Strauss niet slechts een
„gelukskind", maar ook terdege 'een
bekwaam „politicus" in het muziek
leven was.
In zijn bespreking van Strauss'
opera's heeft de schrijver zich hcyfd-
zakelijk met de tekst beziggehouaen
niet omdat hij hierdoor partij wilde
kiezen in de strijd om de voorrang
van tekst of muziek, maar eenvou
dig omdat hi] van notenvoorbeelden
moest afzien, die voor een grondige
bespreking van muziek onontbeerlijk
zijn. Intussen heeft het stellig zijn
bijzonder nut, het gehele muziek
dramatische oeuvre van den Miin-
chener meester hier eens op bevatte
lijke wijze de revue te zien passeren,
omdat dit oeuvre in ons land slechts
incidenteel en fragmentarisch tot
vertoning kwam.
Zo heeft Kasander zijn materiaal
tot een prettig leesbaar en overzich
telijk resumé van -Strauss' enorme
scheppingsarbeid verwerkt en daar
mede aan een bredere kring van mu-
ziekbelangsteUenden zeker een grote
dienst bewezen. Daarbij komt, dat dit
boekje verlucht is met tal van afbeel
dingen; meest van scenes uft Strauss'
opera's. Het nuttige werkje besluit
met een volledige lijst der rolbezettin
gen voor de opera's en balletten.
(l-pantsergrenadiers ondernemen een aanval op Sowjeteenheden en banen
zich een weg door de korenvelden. Foto Orbis-Holland)
„De tijd voor een definitief oordeel
over Strauss als muziekdramaticus
schijnt nog niet gekomen", zo besluit
do schrijver zijn boekje. Alleen reeds
uit-hoofde van deze waarheid heeft
een twisten over de betekenis van
Richard Strauss in de muziekgeschie
denis voor ons geslacht weinig zin.
Meer zin heeft het, een prijzend
woord te spreken voor het feit, dat
nu ook eens de figuur van een tijd
genoot aan de hand van de feiten op
een voor velen overzichtelijke wijze
in zijn volledigheid in het licht wordt
gesteld, G. K. KROP.
Van een groot opgezette „Alge
mene Literatuurgeschiedenis" is bij
W. de Haan, Utrecht, deel twee ver
schenen. Twaalf eeuwen wereldlitera
tuur. uit sterk uiteenlopende culturen
vindt men hier besproken, van de
ondergang van de klassieke wereld
tot de opgang van het nieuwe, mo
derne Europa. Eveneens de „ar
chaïsch" genoemde literaturen - van
de Germanen en Kelten en de Ara
bische en Perzische letterkunde.
Bij al het ongelijksoortige zijn er
toch „verbindende draden" aan te
wijzen. Keltische overleveringen en
Arabische lyriek oefenden invloed
uit op de Franse ridderlijke bescha
ving en op de troubadours: Dante is
een hoogtepunt dat uit verschillende
richtingen te benaderen is.
De redacteur, prof. dr. Jan de
Vries, heeft vastgehouden aan de
algemene opzet: eer „een streven
naar het aangeven van de samen
hangen tussen tijden, stijlen en
schrijvers, dan naar de volledigheid
van het feitenmateriaal".
Zo is een overzichtelijk en leesbaar
geheel ontstaan, dat niet alleen een
samenvatting en ordening is voor
hen die de stof enigermate kennen,
maar^lat tevens voor anderen een
uitmuntende en inzichtgevende in
leiding is. Met name geldt dit bijv.
voor het eerste hoofdstuk „Oud-
germaanse letterkunde", waarin prof.
De Vries direct tot het wezen van de
Germaanse poëzie gaat. de techniek
helder uiteenzet. En bij de bespre
king van de saga's'verauimt prof. De
Vries niet te wiizen op moderne door
werkingen, zoals Tegners Fridtjofs-
saga, op invloeden bij Hamsun en
Undset, op een programmatische
titel als Forsyj,the Saga van Gals
worthy.
Hierdoor worden zelfs ogenschijn
lijk volkomen historische verschij
ningen weer in het licht .van de
actualiteit gerukt, doordat steeds
meer op het wezen dan op een op
somming der feiten is gelet. Ook in
andere bijdragen, zoals bijv in dr.
EndepoLs' studie over het middel
eeuws toneel, in prof. De Vries' opstel
over het volkslied en in dr. D. C. Tin
bergens uiteenzetting omtrent het
Dierenepos freft deze strekking.
Een rijk böek, waaraan behalve de
genoemden op het gebied van vak
medewerkten: prof. Van Hamel,prof.
F. Muller, prof. Kramers, prof. Spa r-
naay, prof. Van M-ierlo. prof. Gmiette
en prof. Van Stockum.
M. W.
Politie was er vlug bij
HILVERSUM. 19 Sept.
Een caféhouder aan het Langse-
wenscht kwam Zondagavond bij het
opmaken van de wekelijkse balans
tot de onaangename ontdekking, dat
uit. zijn kelder 16 flassen sterke
drank waren gestolen. Maandagmor
gen deed hij hiervan aangifte bij de
politie, die intussen reeds dertien
van de gestolen flessen ln beslag
had genomen. Zaterdagavond had
een rechercheur namelijk een 35-
jarigen kapper, wonende aan de Dle-
peweg, aangehouden. Deze werd ver
dacht. in de Eikenlaan te hebben in
gebroken. Bij huiszoeking werden de
flessen gevonden. Daar dq verdach
te omtrent de herkomst geen aanne
melijke verklaring kon afleggen, wer
den de flessen in beslag genomen.
BLARICUM. 19 Sept.
UITREIKING BONKAARTEN.
De uitreiking van bonkaarten, toe-
slagkaarten en groentekaartcn begint
alhier op Donderdag 21 September
a.s. De oude stamkaart „hoofd" moet
worden overgelegd. De toeslagkaart
L 411 wordt uitgereikt aan hen. die
dc toeslagkaart L 408 bezitten en de
reservebon R 09 Inleveren.