HET DAGBLAD
Front ten westen van de
Orne teruggenomen
In Frankrijk begirit de
bewegingsoorlog
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Cabaret op een slotplein
Duits weermachtsbericht
Vijftien schepen vernietigd
in de Seirie-Baai
St. Malo staakt
de strijd
Zeegevecht voor
de Noorse kust
Het eerste Duitse doel
is tijd winnen
Omsingeling
mislukt
Het Oosten in
afwachting
Burgemeester was
niet te spreken
Extraatjes
Art>eiclsclienst loopt storm
tegen het aardappelfront
De piepers moeten
uit de grond! N
Na hel Leidseplein
hef vlooientheater
Hardnekkige tegenstand aan
Zuidfranse kust
Bomaanval op
Maastricht
Ruim 70 doden,
150 gewonden
HOOFDKWARTIER VAN DEN
'FÜHRER, 18 Aug. Het opperbevel
van de weermacht deelt mede:
In Normandve werd westelijk van
de Orne de ver vooruitspringende
bocht in het front tot achter de
rivier teruggenomen. De vijand
trachtte met sterke strijdkrachten in
het gebied ten oosten en ten noord
oosten van Falaise uit noordelijke
richting op deze beweging in te drin
gen. doch hij werd na verbitterde
gevechter) tot staan gebracht.
Onze tegenaanvallen in het gebied
van Argentan sloegen vijandelijke
strijdkrachten, die een omtrekkende
beweging wilden maken, uiteen en
verwijdden" daardoor de nauwte tus
sen Falaise en Argentan.
Om Char tres wordt nog steeds ver
bitterd gevochten. Ook in Orleans
woedden de gehele dag hevige straat
gevechten met Amerikaanse troepen,
die zich in de loop van de strijd in
het bezit van de stad konden stellen.
Het garnizoen van St. Malo is voor
de vijandelijke óvermacht bez\veken.
Onder een onophoudelijke, zeer zware
beschieting kon het zich, toen alle
zware wapenen onbruikbaar waren
geworden, ten slotte nog slechts met
handwapenen verweren. Soldaten van
alle weermachtsonderdelen onder hun
èommandajif, kolonel von Aulock,
hebben hier in een heldhaftige wor
steling van bijna drie weken stand
gehouden tegen de stormloop van zeer
sterke vijandelijke strijdkrachten en
den vijand zware verliezen aan doden
en gewonden toegebracht. Hun strijd
zal in de geschiedenis voortleven.
In Zuid-Frankrijk kon de vijand
zijn bruggenhoofd tussen Toulon en
Cannes uitbreiden en versterker!.
Onze dekkings- en versperringsfor-
maties sloegen gepantserde verken-
ningsafdelingen van den vijand, die
ver naar het^Noorden opdrongen, af.
Verscheidene'pogingen van den vijand
om westelijk van Tóulon nieuwe troe
pen aan land te brengen mislukten.
Door strijdmiddelen der marine
werden in de Seine-baal twee vijan
delijke torpedojagers en vier trans
portschepen met een gezamenlijke
inhoud van 25.000 ton tot zinken ge
bracht. Een groot transportschip
van 15.000 tot 20.000 ton en acht an
dere schepen met een gezamenlijke
inhoud van 48.000 ton werden door
^torpedo's getroffen. Op grond van dc
waargenomen zware Ontploffingen
Kunnen zij als gezonken beschouwd
worden.
Voor de Zuidfranse kust bracht
een kustbatterij der. marine twee
vijandelijke mijnvegers tot zinken en
beschadigden zij een torpedojager.
overdag en des nachts onder zwaar
vergeldingsvuur der V. 1.
In Italië werden verscheidene po
gingen van den vijand om de Arno
over te steken en talrijke verken-
ningsaanvallen verijdeld.
In het oosten verijdelden Roemeen
se troepen pogingen der Sowjets om
de benedenlooD van de Dnjestr over
të steken.
In het voorterrein der Karpathen
worden westelijk van Sanok en
noordwestelijk van Krosno wederom
hevige gevechten geleverd.
Op het Weichselbruggenhoofd van
Baranow mislukten herhaalde aan
vallen der bolsjewisten. Pantserwa
gens en pantsergrenadiers braken
hierbij in de tegenaanval hardnek
kige vijandelijke tegenstand en wier
pen de Sowjets terug. Een aanzien
lijk aantal vijandelijke tanks werd
stukgeschoten.
Aan weerszijden van Wilkowisjen
zetten de Sowjets met veertien divi
sies infanterie en verscheidene pant
serbrigades, door talrijke slagvlieg-
tuigen gesteund, hun aanvallen
voort. Wilkowisjen ging opnieuw
verloren. Bij Raseinen werden her
haalde vijandelijke aanvallen uiteen
geslagen. Door doeltreffende aanval
len van onze formaties slagvliegtui
gen leden de bolsjewisten zware ver
liezen. Alleen al in luchtgevechten
werden in deze sector 56 vijandelijke
vliegtuigen neergeschoten.
Aan het Letlandse front strandden
de vijandelijke doorbraakpogingen
ten noorden van Birsen eniin het
gebied van Modohn bloedig op de
verbeten tegenstand ónzer divisies.
In Estland werden talrijke vijan
delijke aanvgllen afgeslagen of op
gevangen. Aan de hals tussen het
Meer van Pskow en het Peipusmeer
zijn hevige gevechten ontbrand met
dè naar de westelijke oever overge
stoken Sowjets.
Bij een poging van Sowjetbommen-
werpers om Kirkenes aan te vallen
werden 40 vijandelijke vliegtuigen
door onze luchtverdedigingsstrijd
krachten neergeschoten, waardoor
meer dan een derde van de vijande
lijke formatie vernietigd werd. Giste
ren werden aan het oostelijke front
in totaal 110 vijandelijke vliegtuigen
neergeschoten.
Bij aanvallen van vijandelijke bom
menwerpers op het gebied van
Ploesti werden door Duitse en Roe-
meense^Lichtverdedigingsstrijdkrach-
tèn 18 viermotorige bommenwerpers
neergeschoten.
In de afgelopen nacht lieten afzon
derlijke Britse vliegtuigen bommen
BERLIJN, 19 Aug. In de afge
lopen nacht* is het voor de Noorse
kust, in de wateren van Vardö. tot
een kort gevecht gekomen, waarbij
escortevaartuigen van een Duits con-
vooi twee vijandelijke motortorpedo
boten in de grbnd hebben geboord
en een derde zo zwaar hebben
getroffen, dat zij zeer waarschijnlijk
is ondergegaan. Ook een Duits vaar
tuig is gezonken, doch de bemanning
kon voor het grootste deel ongedeerd
gered worden.
vallen op Mannheim. Ludwigshafen
en bet Rijnlands-Westfaalse gebied.
Vendeuvre bestookt
Naar het D.N.B. meldt onder
namen in de nacht van 17 op 18
Augustus snelle Duitse bommenwer
pers een korte hevige aanval op het
door den vijand bezette steunpunt
Vendeuvre ten noorden van Potiers.
Ei- ontstonden branden en ontplof
fingen.
In aanvulling op het weermachts
bericht wordt medegedeeld: In de
zware verdedigingsgevechten in het
gebied ten noorden van Birsen hebben
de divisies onder bevel van den
eikenloofdrager generaal der infante
rie Hilpert, de Silezische 81ste divi
sie infanterie onder bevel van kolo
nel von Bentivegni en de Noord-
duitse 290ste divisie infanterie onder
bevel van luitenant-generaal Ortner
zich qnderscheiden door voorbeeldige
dapperheid en moedige tegenaanval
len. Aan de vernietiging van 108
tanks binnen drie dagen had de
912de brigade stormgeschut onder be
vel van kapitein Karstens een groot
aandeel.
Ie JAARGANG No. 194 v D ZATERDAG 19 AUGUSTUS 1944
Uitgave: N.Y. De Arbeiderspers -r Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht' 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21. ct. per week of ƒ2.73 pep kwartaal. Losse nummers 5 ct.
(Speciale correspondentie).
BERLIJN, 19 Aug. In een van
Duitse militaire zijde verstrekt over
zicht over de' militaire ontwikkeling
in het oosten wordt geconstateerd,
dat het oostelijk front over zijn, ge
hele breedte vrijwel gestabiliseerd is
en sedert de eerste helft van Augus
tus weer tot een gesloten eenheid ge
maakt is. Dit betekent, dat de Duitse
troepen onder zeer moeilijke omstan
digheden een afweersucces geboekt
hebben, dat groter is dan tijdens de
krachtige en grote Sowjet-aanvalsbe-
- .wegingen in de maanden Juni en
Het gébieö varf Groot-Lcmdèn ligc |Juli verwacht köh "wórden. Het betè-
Een val, een ruk
Een ff-valschermbataiUon stort
zich op Tito's hoofdkwartier
l>e Vlaamse -oorlogsverslaggever
Callewaert maakte de eerste Inzet der
-valschermjagers mee. HIJ sprong
met zijn kameraden uit bet vliegtuig
en bescbrijft ln een speciale reportage
de lotgevallen van zijn kameraden.
Dit ls de Inleiding van een uiterst
gespannen reportage van de eerste in
zet der -valschermjagers. gepubli
ceerd ln Storm-ff. 21.7.44 en in vele
andere Nederlandse dagbladen.
Het «-Ersatzkommando Nlederlandé
ontving daarop vele aanvragen om
dienst te kunnen nemen bij deze Jong
ste afdeling der Wallen-ff
Thans deelt het Ersatzkommando
ons mede, dat vrijwillige dlenstname
mogelijk ls en zich Iedere gezonde
Nederlander ln de leeftijd van 17 tot
45 jaar kan melden als ff-Valscherm-
Jager.
Inlichtingen geven net -Ersatz
kommando. Den Haag, Korte Vijver
berg 5 en de volgende Nebenstellep
der Waffen-ff.
Amsterdam, Dam 4; Alkmaar. Lange-
straat 66; Utrecht, Vr6denburg 19;
Heerlen, .Saroleastraat 25; Groningen.
Herenstraat 46; Enschede, Hengelos e-
Straat 30.
kent tevens, dat het voornaamste
doel van het Sowjet-zomeroffensief
niet bereikt is.
In militaire Duitse kringen wor
den de strijdkrachten, die het Sowjet-
opperbevel sedert het begin van het
jongste offensief gebruikt heeft, op
200 divisies en 5000 tanks geraamd.
Alleen reeds uit de omvang van dit
operatieleger blijkt, dat het Sowjet-
opperbevel zeer grote strategische
doelen heeft nagejaagd.
Het front verkeert momenteel in
een tussenstadium. De krachtige
aanvallen in de richting van Oost-
Pruisen kunnen reeds wijzen op het
begin van nieuwe grote operaties, die,
afgaande op de Sowjet-hergroepe-
ringen in andere frontsectoren, zich
weldra tot een breed offensief kun
nen ontwikkelen.
Vestingcommandant van
St. Malo geëerd
BERLIJN. 18 Augustus. De
Führer heeft den commandant van
de vestig St. Malo, kolonel Andreas
von Aulock, het eikenloof bij het
ridderkruis van het IJzeren Kruis
verleend.
Donderdagmiddag meldde de com
mandant per radio: ..De strijd is ten
einde. Heil onzen Führer. volk en
vaderland".
Kórt voor het einde van de strijd
had kolonel Von Aulock een radio-
telegram aan den Führer gezonden,
waarin hU zelde:
„Mijn Führer. De strijd om St. Malo
zal vandaag of morgen zijn einde
nemen. Onder de hevigste beschieting
valt het ene verdedigingswerk na het
andere ln puin. Indien wij ten onder
gaan. dan zal het slechts na een strijd
tot den laatsten man zijn. Moge God
beschermend zijn hand boven U hou
den. Leve de Führer."
De Führer heeft met het volgende
radiotelegram geantwoord:
„Ik dank u en uw heldhaftige man
schappen ln mijn naam en ln naam
van het Duitse volk. Uw naam zal voor
eeuwig in de geschiedenis voortleven."
BERLIJN. 19 Aug. Het front in
Normafidië heeft practisch opgehou
den te bestaan nu, naar uit verkla
ringen van militairen blijkt, de
Duitse krachten zich doorMe nauwe
frontopeningen tussen Falaise en Ar
gentan grotendeels naar het Oosten
hebben kunnen begeven. De Britten
en Amerikanen zijn er niet in ge
slaagd de Duitsers in hun bewegin
gen te belemmeren en tot een om
singeling van sterke Duitse strijd
krachten is het nergens gekomen.
Weliswaar zetten de Engelsen door
een sterke druk op de Noordelijke
flank van de Duitse troepen hun
omsingelingspoging nog voort, maar
nu de druk op de Zuidelijke flank,
dank zij Duitse tegenaanvallen is
verminderd, is de afsluiting voorko
men.
Er tekent zich zodoende een nieuwe
fase in de oorlog af, die gekenmerkt
wordt door grote bewegingen. De ge
vechten tussen de midden-Seine en
de midden-Loire zijn thans de be
langrijkste. De Amerikanen passen
hier dezelfde tactiek toe als de Duit
sers in 1940, en hun naar het Oosten
oprukkende pantserformaties ver
spreiden zich waaiervormig. Parijs is
inmiddels tot frontstad geworden.
De voornaamste aanval wordt op
het ogenblik gedaan in de richting
van Rambouillet, waar de Duitsers
echter nog vóór de stad de aanval
afsloegen. Ter beveiliging van hun
flanken voeren de Amerikanen meb
afdelingen tanks verkenningen uit
naar het gebied ten Zuidoosten van
Chartres. naar het gebied van Etam-
pes en in de richting van de Aure.
Verder naar het Westen bij Laigle
stortten Amerikaanse aanvallen in
een.
De eisen van de nieuwe situatie
brengen met zich mee, dat de Duitse
legerïfeiding thans niet meer probeert
door het in de strijd werpep van
nieuwe divisies stationnaire en de
fensieve frontlijnen te scheppen en
den tegenstander elke terreinwinst
te ontzeggen.
Overeenkomstig de aard van de be
wegingsoorlog zal nu geen acht meer
worden geslagen op terrein Het
komt er volgens Duitse "militaire des
kundigen op aan operatieve beslis
singen te verhinderen.
Er wordt aan herinnerd, dat de
tegenstander de wens koestert de
oorlog vóór dit najaar te besluiten
met een overwinning op Duitsland,
vóór de nieuwe prestaties der Duitse
ingenieurs en arbeiders op het slag
veld tot uitdrukking komen. Tegen
over deze wens stelt de Duitse lei
ding de niet minder taaie wil de
oorlog eens weer een ander aanzien
te geven door de reorganisatie op
het gebied van dc bewapening.
Met dit doel voor ogen is de Duit
se oorlogsleiding overgegaan tot de
bewegingsoorlog in het westen. Het
einddoel is belangrijker dan land
streken en dan steden met een naam
die over de gehele wereld bekend is.
De Duitse leiding wil niet bepaalde
provincies behouden maar operatieve
bewegingsvrijheid, opdat tenslotte
de totale mobilisatie van het vader
land haar uitwerking kan doen gel
den.
Ook in het geallieerde kamp twij
felt men er op het ogenblik niet lan
ger aan, of van Duitse zijde wordt
hard gewerkt aan nieuwe geheime
wapenen, die binnen afzienbare tijd
in actie zullen treden. Amerikaanse
bladen hebben reeds het sensatio
nele bericht gebracht, dat zowel de
Engelse als de Amerikaanse inlich
tingendienst hun agenten eeirmaand
geleden opdracht hebben gegeven,
om zich volledig te concentreren op
de Duitse geheime wapenen.
In het algemeen gaat men bij zijn
beschouwingen over de komende
Duitse wapenen van de veronderstel
ling uit, dat deze een beduidend
grotere actierajfius hebben dan de
VI. Zodat Duitsland, ook in het ge
val dat de huidige startbanen van.
de vliegende bommen verloren zou
den gaan en de VI dus-volgens En
gelse berekening onbruikbaar zouden
worden, zijn vergelding tegen Groot-
Brittanrtië zou kunnen voortzetten.
Deze overwegingen nu hebben er
toe geleid, dat Engeland'het als -een
absolute noodzaak beschouwt binnen
de kortst mogelijke tijd zoveel gebied
in Noordwest Europa te bezetten,
dat het geheel of althans zo goed
als geheel buiten het bereik der
Duitse geheime wapenen komt te'lig
gen. Op deze wijze verklaart men te
Berlijn dan ook de herhaaldelijk
uitgesproken eis van leidende En
gelse persoonlijkheden, dat Noord-
Frankrijk, België en Nederland nog
in de loop van cfèze zomer moeten
worden bezet.
De strijd in West-Frankrijk is
zo drukt de „Völkischer Beobach-
ter" het uit op deze wijze niet
slechts een strijd van de troepen en
hun bevelhebbers tegen elkaar, maar
groeit uit tot een worsteling tussen
de hoogste leiding aan beide kan
ten.
ROTTERDAM, 18 Aug.- Voor
den politierechter alhier moest van
morgen terechtstaan mej. J. Hor-
tensius, functionaris van de Ncd.
Volksdienst, tevens provinciaal leid
ster dienst der vrouwen van het
arbeidsfront. Zij had op een Zater
dagmiddag in" Juli den burgemeester
van Krimpen aan de Lek.' den heer
G. J. van Oordt. in zijn woning te
spreken gevraagd en op diens ver
zoek niet dadelijk het huis verlaten,
terzake waarvan de burgemeester
tegen mej. Hortensius een aanklacht
had ingediend wegens huisvredebreuk.
Mej. Hortensius wilde den burge
meester in zijn functie van hoofd
van de Nederlandse Volksdienst- in
de gemeente spreken over een gezin,
waarvan de vader in Duitsland
werkte.
De burgemeester liet zeggen, dat
hij niet te' spreken was. Mei. Hor
tensius nam daar niet zo maar ge
noegen mee eh het slot van de zaak
was, dat zij de deur werd uitgezet.
Op de vraag van den verdediger,
mr. Graswinkel, of de burgemeester
niet de leider van de Ned. Volks
dienst was, antwoordde deze: „Dat
ben ik, qualitate qua...Verder zeide
de burgemeester die blijkbaar geen
hoge opvatting van zijn sociale
plichten heeft, dat hij ,in zijn vrije
tijd nietrin «mibtskWéstiès 'wbriste Ur
worden gestoord. Daarvoor hield hij
dagelijks spreekuur op het raadhuis.
De officier van justitie, mr. Rey-
gersman, achtte huisvredebreuk be
wezen en eiste een boete van 25.
subs. 25 dagen hechtenis.
De politierechter, mr. Van Vollen
hoven. veroordeelde haar tot tien
gulden boete, subs, tien dagen hech
tenis. Mej. Hortenius heeft hoger be
roep aangetekend.
Gemeenschapsbedrijfsschool
voor /de kledingindustrie
AMSTERDAM, 19 Aug. Begin
September zal te Amsterdam een ge-
meenschapsbedrijfsschool voor de
kledingindustrie worden geopend, tot
welker oprichting een vijftal bedrijfs
voerders in 'samenwerking met het
Nederlandse Arbeidsfront het initia
tief heeft genomen.
Zoals reeds uit de naam blijkt,
geldt het hier geen vakschool in de
gewone betekenis. Het leerplan toch
omvat meer dan een bedrijfsoplei
ding in de engere zin. Ook aan
voortgezet lager onderwijs en licha
melijke opvoeding is op het lesroos
ter een plaats ingeruimd. De school
beoogt het volledig opleiden van
meisjes tot industrienaaisters. Na af
loop van de cursus zijn ze voor elk
soort kledinglndustriebedrijf bruik
baar. Deze veelzijdige cursus, welke
bij de lagere school aansluit, duurt
drie jaar en gedurende die tijd ont
vangen de meisjes bovendien een
geldelijke toelage. Ten einde naast
het op de gemeenschapsbedrijfsschool
geleerde ook een grondige practische
ervaring op te dóen, wórden zij op
basis ener leerlingovereenkomst ln
bedrijven geplaatst.
Mijn stukje over de extra-band.
waarmee een ambtenaar van de meel
centrale beschonken werd. hoewel hij
geen fiets had. heeft mij een stroom
van brieven en discussies opgeleverd,
waaruit wel duidelijk blijkt, dat het
verstrekken van extraatjes hardnek
kige pro's en hartstochtelijke anti's
heeft. En in elk geval, dat het zeer
druk beoefend wordt.
Laat ik allereerst een rijksambte
naar uit Schiedam aan het woord,
laten, die deskundig geacht mag wor
den. Uit hoofde van zijn functie be
hoort hij blijkbaar ook tot. een-groep
„beschonkenen"Hij schrijft:
,J)e banden die tegen inlevering
van een oude aan dc ambtenaren
verstrêkt worden, zijn z.g. Joutban-
dèn". Er zitten fabricagefouten in.
gcvulcaniseerde plaatsen e.d. Zij zijn
dus niet geschikt voor de handel,
daar ze in de meeste gevallen na 2 of
3 maanden al op zijn, omdat er
scheuren in vallen. Wat zou iemand
wel zeggen, die zo'n band op zijn ver
gunning krijgt? („Beter één band
dan géén band". T.)
Verder is het dan nog zo. dat alleen
diegenen voor een foutband in aan
merking komen, die een fiets heb
ben. (In Schiedam dus, in Leiden
niet. T.)
En ten slotte: het bureau waar ik
werk, telt 300 man personeel én krijgt
per maand maximum tien banden
toegewezen. Dus in vergelijking met
het aantal banden in de gewone dis
tributie een druppel op een emmer."
Ik dank dezen lezer pit Schiedam
voor zijn inlichting, ihaar als ik nu
naast zijn brief, die bevestigt, dat er
domweg 10 banden per maand aan
zulk een rijksbureau worden verstrekt
bij hèm dan nog tegen inlevering
van een oude band en met een zekere
contröle (dooKwic?dat de onder
havige een fiets heeft een brief
leg van een lezer uit Zeist, die mij
schrijft, dat hij moeilijk loont ch dat
hij een doktersattest heeft en toch al
wee jaar op een band wacht en „geen
asem" krijgt kijkdan vind ik er
toch iets onrechtvaardigs i?i als
rijksambtenaren buiten de normale
bandendisiributic om maand na
maand banden krijgen toegewezen.
Het kunjicn dan honderdmaal „fout-
banden" zijn. ik stel me voor, dat
een verloting, desnoods van die fout
banden", door de normale distri
butie tussen de serieuze wachtklanten
(vooral als die doktersattesten heb
ben) heel wat minder „fout" zou zijn
dan dat deze „overcomplete" fout-
banden nu gewoon als pepernoten
door SinterJclaas-Sint-Bureaucratius
worden rondgestrooid over de rijks-
bureau's, ongeacht of ze daar drin
gend nodig zijn. Zie mijn Leidsen
lezer!)
Eén van tweeën: men gelóóft in
distributie en rijksbureau's of men
gelóóft er niet in. Als men er wel in
gelooft en dat eist men dan toch
van de rijksbureau's in de eerste
plaats dan liopdt men zich aan de
spelregels en dan laat men de ban
dendistributie dus over bandcyidistri-
butie- lopen én gaat men met met de
banden strooien over rijksbureau's,
zodat deze in een bevoorrechte positie
komen. Of moet ik mijn Zeister lezer
adviseren: Wacht niet langer op uw
dokter en aan het distributieloket
ter plaatse, maar zie rijksambtenaar
te worden en let op de pepernoten!"
TIJL.
Ieen Inspannende diensttijd, die alle
krachten vergt
Belevenis voor Rolde
I In het dorpje Rolde, oostelijk van
Assen, werd de afdeling, die wij op
ROLDE. 18 Aug. Wij hebben haar reis vergezelden, ingekwartierd,
werkelijk ontzag gekregen voor de Voor de rustige Drentenaren was het
enorme afstanden in ons land. En zo
zal het wel een leder zijn vergaan,
die de reis per „Groene Arbeids-
trein" van Eindhoven naar Winscho
ten heeft meegemaakt. Maar on
danks vertraging en een hobbelende
en schokkende trein was de stem
ming onder de „reizigers" 'er niet
minder'onder. Ongeacht het feit, dat
de Arbeidsmannen eerst vijf weken
„onder de schop" zijn. bleken zij
reeds over een uitgebreid repertoire
liederen te beschikken en deze schal
den bij elk station, waar wij stop
ten. luide op.
Nederlanders, die met meelijwek
kende gezichten stonden te kijken,
werd verzekerd, dat de gehele Ar
beidsdienst naar het oostfront ging.
In werkelijkheid zullen ruim tien
duizend Arbeidsmannen gedurende
twëe maanden tegen het aardappel
front storm lopen en laten wij, ter-
wille van onze voedselvoorziening,
hopen, dat hun aanval m§t een vol
ledig succes wordt bekroond. Om
deze reden is dezer dagen bijna de
gehele Nederlandse Arbeidsdienst
verhuisd. De meeste kampen werden
verlaten en de bezettingen daarvan
trokken met extra-treinen naar het
Noorden des lands waar de Arbeids
mannen een inspannende taak
wacht
Aardappelrooien ls geen aantrek
kelijk werk, voorwaar de Arbeids
mannen weten het. Maar de piepers
moeten uit de grond, willen wil ln
de komende winter ons rantsoen niet
zien ineenschrompelenr En hoe kan
de N.A.D. zijn devies „lek dien" be
ter waar maken, dan door deze taak
jegens land en volk te vervullen? En
voor de jonge, mannen „van de spa
de" zelve is het tevens een duidelijk
bewijs, dat htm opleiding in de Ar
beidsdienst geen spelletje is. doch
een hele belevenis, toen enkele hon
derden Arbeidsmannen luid zingend
het dorp binnentrokken op weg haar
hun kwartieren, inderhaast omge
toverde cafézalen. Met de landelijk©
rust was het een wijle gedaan en
nieuwsgierig schaarden de bewoners
zich langs de weg om dit niet alle
daagse tafereel gade te slaan. ZIJ zul
len zich wel geen moment gerealiseerd
hebben, dat die keurig marcherende
en zingende Jongelui nog pas gedu
rende vijf weken het bronsgroene uni
form dragen ..Echte" Arbeidsmannen
waren het reeds, die bewezen het
klappen van de zweep te kennen. y
Gedurende de avond kwam het in
Rolde niet meer tot rust. Het onder
dak brengen van een paar honderd
man brengt vele problemen met zich
mede. di? dikwijls niet een. twee. drie
kunnen worden opgelost. Steeds kwa
men wij Arbeidsmannen tegen, die
per fiets of te voet van het. ene einde
van het dorp naar het andere trok
ken en die. eerlijk gezegd, maar wei
nig belangstelling hadden voor de
dorpsschonen. die plotseling in hun
paasbeste klederdracht over de dorps
weg wandelden en ditmaal nog tever
geefs de aandacht van de Arbeids
mannen trachtten op te wekken.
Maar eindelijk, tegen tienen, waren
allen zo goed cn zo kwaad als het
ging, gelegerd en toen de adspirant-
hopman zijn mannen een welterusten
had toegewenst en de lichten in de
grote zaal. waar minstens honderd
vijftig jonge kerels een slaapplaats
hadden gevonden, waren uitgedraaid,
toen kwam er weer diezelfde vredige
rust over Rolde, die er enige urén
tevoren nog heerste. Maar de volgende
dag is het weer vroeg op Dan trek
ken de Arbeidsmannen naar buiten,
wantde piepers moeten uit de
grond!
Jeugdstormfron+fonds ingesteld
AMSTERDAM. 17 Aug. Hoofd-
stormer Van Geelkerken van de Natio
nale Jeugdstorm heeft ter gelegenheid
van het tienjarig bestaan van dó
Jeugdstorm, dat op 30 September fees
telijk zal worden gevierd, een Jeugd-
stormfrontfonds ingesteld. De binnen
komende gelden zullen worden be
stemd voor de oprichting van een
Jeugdstormherstelllngsoordi Voor dit
herstellingsoord komen o.a.'ln aanmer
king! jonge Nederlandse soldaten, die
als lid van de Jeugdstorm naar het
front zijn vertrokken en daar zUn ge
wond geraakt.
Zs-procedure voor bankwezen
DEN HAAG. 18 Aug. Van bevoeg
de zijde wordt herinnerd aan de toe
passing van dc proccduro der Zs-kaar-
ten op het gehele gebied van het bank
wezen, d.w.z. alle onder de hoofdgroep
banken ressorterende ondernemingen
Dc mededeling hieromtrent verscheen
ln de bladen van 4 Augustus J.I., waar
bij de sluitingsdatum werd vastgesteld
op 20 Augustus. Ondernemers, die ln
gebreke blijven, vóór 21 Augustus hun
aanvraag ln te dienen, stellen daar
mede zichzelf en hun werkkrachten
ter beschikking voor gebruik elders.
AMSTERDAM. 19 Aug. Dezer
dacen heeft de heer Van Dellen ln
Amsterdam via de Kultuurkamer eD
den gemachtigde voor de prijzen een
aanwijzing gehad, dat hij de prijzen
voor het grootste Nederlandse thea
ter niet straffeloos mag verhogen
De prijzen zijn weer verlaagd.
Vrijdag werd in Den Haag een
andere prijsopürijver op theaterge-
bied op zijn nummer gezet... Het
was de weduwe A. Dillen, die een
vlooientheater exploiteerde. Eerst
#aih de Hofweg, daarna aan de Wa
genstraat. De vastgestelde prijzen
van 20 cent voor volwassenen en
10-cent voor kinderen werden daar
opgejaagd tot 35 en 25 cent. Een
kleine boete van de Prijsbeheer sing
hielp niet. Gisteren kreeg de weduwe
A. Dillen 3000 boete. De Prijsbe-
heersing waakt ertegen, dat de prij
zen voor de kunst zonder bon onre
delijk worden opgejaagd, zowel op
het Leidseplein als in het vlooien
theater.
L. C. Groninger, die zijn variété-
prijzen van 15, 25 en <0 cent opjoeg
tot 50 cent, kreeg een waarschu-
'wingsboete van ƒ750.
Dè drfi^iqiQlep.aan bet Jacob var\
Campenplein. F. N. Dauphin, die
kinderen van onder de veertien een
dubbeltje in plaats van vijf cent liet
betalen, kreeg een waarschuwings
boete van f 800.
Na twee September
weer waspoeder
DEN HAAG, 19 Aug. Zoals reeds
bekend Ls gemaakt, ls voor de periode
van 6 Augustus tot en met 2 Septem
ber slechts één bon voor zeep aange
wezen, namelijk bon 194 algemeen,
welke recht geeft op het kopen van
een rantsoen eenheidstoiletzeep. Voor
deze periode ls dus geen bon „alge
meen" voor waspoeder aangèwezen.
Thans kan worden medegedeeld, dat
het. hier slechts een tijdelijke maat
regel betreft. Er is namelijk toe be
sloten, na 2 September eventueel om
de andere vierweekse periode zowel
op de algemene als op de reservebon
nen weer waspoeder beschikbaar te
stellen. Het ligt tevens in de bedoe
ling. ook zeepvervangende wasmidde
len in distributie te brengen.
HANDTEKENEN LO. Utrecht
Geslaagd de dames C. R. v. d. Berg.
Breda. E. v. Donselaar. Hulzen, M. S
v. Smaalen. Amersfoort, en de heren
A. R. Jansen. Eindhoven, H. M Log-
tenberg, Haarlem. Th. M. F v Mlerlo.
Eindhoven. W. P. H M. Beelen. Eind
hoven. W J. DUkmans. Lelden. L. W
M.-v. Mulle kóm. Eindhoven. R. G Dek
kers. Eindhoven.
Toneel is in Friesland een typische
uiting van dorpsleven. Ieder dorp
heeft zijn toneelvereniging, ieder
dorpsgenoot speelt toneel, op zijn
BERLIJN, 19 Aug. In Zuid-
Frankrijk heeft de vijand nieuwe
versterkingen aangevoerd. zowel
door de lucht als over zee. Nieuwe
landingspogingen worden vooral ge
meld uit het gebied ten westen van
Toiüon. Ze werden echter alle afge
slagen door het vuur der Duitse
kustbatterijen/
De vijand beschikt nog steeds over
losstaande landingshoofden die hij
met alle moeite tracht te verenigen.
De kuststroken tussen de landings
plaatsen worden voortdurend be
stookt door het scheepsgeschut. Hoe
wel de vijand volgens zijn eigen op
gaven Donderdag ruim 15.000 grana
ten van het kaliber 12 en 15 cm.
verschoot, blijven de Duitse verdedi
gers zich handhaven. Ze binden
daarmee strijdkrachten die anders
elders hadden kunnen worden ge
bruikt. Ook zware aanvallen van
sterke formaties bommenwerpers
konden het verzet van deze Duitse
posities niet breken.
Uit de lucht neergelaten formaties
hebben zich genesteld op talrijke
punten in het dal ten noorden van
de Monts de Maures, een aaneenge
sloten bergrug van ongeveer 50 kilo
meter breed en 25 kilometer diep,
tussen St. Raphael en Hyères. Zij
trachten met elkander ln contact te
komen en verbinding met de afzon
derlijke landingshoofden aan de
kust tot Stand te brengen. In dit
gehele berggebied worden hevige
gevechten geleverd.
Duitse versterkh gen uit het ach
terland grepen in en drongen den
vijand op belangrijke plaatsen te
rug. Buitengewoon hevig wordt ge
vochten ten noorden van Hyères en
ten westen van St. Raphael, bij
Draguignan, waar de vijand het
gros zijner strijdkrachten heeft sa
mengetrokken. Oostelijk van St.
Raphael oefende de vijand van Can
nes uit druk uit naar het noorden;
zonder dat hij echter tegen de
hardnekkige Duitse tegenstand ter
rein kon winnen.
Schuldig aan verbergen
van dr. Gördeler
BERLIJN, 19 Aug.'BIJ de opspo
ring van den voortvluchtlgen ex-burge-
meester dr. Karl Gördeler ls vastge
steld, dat hij zich enige tijd verborgen
gehouden beeft bij een rlddergoedelge-
naar Kraft Frelherr von Palombinl, op
diens bezitting ln Rahnsdorf, district
Torgau regerïngsdlstrict Merseburg).
De echtelieden Palombinl, die Görde
ler op bijzonder geraffineerde wijze
hebben begunstigd tegenover ambte
naren der politie, ofschoon hun be
kend was. dat Gördeler behoort tot de
kring van schuldigen aan de aanslag
van 20 Juli, zijn terstond gearresteerd.
Poolse Sowjet wil gaan
mobiliseren
STOCKHOLM. 19 AUK. In Lublln
de eerste zitting gehouden van de Bolsward komt met een succesvoile
Poolse Sowjet. Het door Moscou opge- n;*Vftprjn(T naar Snpek T>euwarden
richte „Poolse Nationale Comité" heeft uitvoering naar snrek J^euwaraen
het recht gekregen voor de tijd van de naar Bolsward enz. Daarbij k°nvt de
oorlog op het door de/bolsjewisten be- laatste jaren, vooral sinds „Holland
zette Poolse gebied verordeningen cn met zijn tournees de provincie in de
wetten uit te vaardigen Er werd tor- steek liet en naarmate het de Friezen
stond besloten tot een wet op de mo- tegelijkertijd sterk bewust werd.
bilisatle, welke de onmiddellijke op-
roeping van tien lichtingen Polen voor
de bolsjewisten behelst.
milieu geplaatst. En op een heel merk
waardige tijd.
Midden in het hoogseizoen, wanneer
er officieel in heel Friesland geen
Bondsschaalc+ournooi begint
Maandag
AMSTERDAM. 19 Aug. Maandag
begint ln vijf plaatsen in Nederland,
t.w. Amsterdam. Leiden. Groningen,
Deventer en Valkenburg het Ja^rlljksè
bondsschaaktournool. Het aantal deel
nemers bedraagt ongeveer 600.
De Nederlandse Schaakbond heeft
een aantal sterke hoofdklassespelers
aangewezen, die ln de diverse ere-
groepen zuilen spelen. Uit deze ere-
groepen krijgen de twaalf sterkste spe
lers het recht deel te nemen aan een
12-kamp. De winnaar va'n dc 12-kamp
speelt dit jaar een match tegen dr.
Euwe om de nationale titel.
Het bondstoürnool wordt ln Amster
dam ln Bellevuc gehouden, op 21. 22.
23. 24 en 25 Augustus. Maandag om
10.45 uur zal de voorzitter van dc
Nederlandse Schaakbond. dr. Max
Euwe, de wedstrijd officieel openen.
Oude wisselbonnen 1/4 kaas
DEN HAAG. 18 Aug. De distribu
tiediensten sulfen van 19 Augustus
tot en met 16 September a.s. alsnog
oude wisselbonnen kaas Inwisselen
tegen nieuwe.
Da Britse regering heeft ln Rlo
Grande del Sul grote hóeveelheden
hout gekocht voor de wederopbouw
van Londen en andere Engelse steden.
dat er een grote kloof gaapt tussen
wat de Hollanders boden en wat het
Friese volk wenste en nodig had. een
veel veelvuldiger optreden van eigen
Friese beroeps- en halfberoepsensem-
bles, zoals het Ny Frysk Toaniel. Ook
het succes van het Friese zangspel
Roaitske om het deftige woord
opera nu maar niet te gebruiken
is te danken aan dit algemene Friese
gevoel. Zes en twintig opvoeringen
voor tegen de 25.000 bezoekers zegt
heel wat. vooraL als men bedenkt, dat
door de grootheid vah de bezetting
en de montering deze opera lang niet
overal kon komen.
„Roaitske" was het succes van 1943.
De poging om het te herhalen met
„Wylgesyske" is niet geslaagd, gèdecl-
telijk door de - houding van het
publiek, dat nu eenmaal zelden. In
-een merkwaardige critfèche gezind
heid, die ook al weer typerend is voor
het. Noorden en .die anti-chauvinis
tisch wordt door overmaat van chau
vinisme. het toelaat, dat een succes
herhaald wordt.
Het succes van 1944 was de Friese
cabaret-revue van Tetman de Vries.
De tiid h&ldt gjin skoft". „De tijd
houdt geen -pauze". Twee en zestig
maal is deze revue gegaan; veertig
aanvragen zijn terzijde gelegd en
veertig aanvragen moeten nog afge
werkt worden. Wel een bewijs, dat
letterlijk ieder in Friesland deze caba
retrevue wil zien.
De twee en zestigste voorstelling
wordt al in een heel merkwaardig
beurt precies" zoals hij schaatsen 1 aandacht is voor iets anders dan het
rijdt. Daarbij is er vooral de laatste boerenwerk, op een gewone doorde-
jaren een belangrijke uitwisselingweekse dag. stroomden 900 boeren,
tussen dorp en dorp. stad en stad. feinten en fammen, samen op het
plein voo;- het Poptaslot in Marssum.
Van aardappelkistjes, die gewoon zijn
op zulk een uur over het land te wor
den voort geschoven qm de gerooide
aardappels op te vangen, waren ban
ken gebouwd Voor de ingang van het
hoofdgebouw was een toneel geïmpro
viseerd en daar was, midden in het
boeren-Ieven een skoft gemaakt voor
„de tild", die ..gjin skoft haldt".
Cabaret in de open lucht dat is
een vuurproef. Hollandse cabaretiers,
keurig Ln rok. zouden het nauwelijks
hebben uitgehouden in het geweld
van de Friese zon. die op het middag
uur overdadig scheen, ook al temper
den de bomen rondom wat de felheid
van de stralen. Maar dit Friese caba
ret met zijn lof der seizoenen, met
zijn vreugde èn zijn leed van maitiid,
simmer, hjerst en winter, met zijn
scènes van siedzjen rzaaien) en ünge-
tiid (hooiing) deed het natuurlijk
'Juist bést buiten. In dit cabaret
stoorde het volstrekt niet, dat de
duiven er doorheen koerden, dat de
swelstsjes (zwaluwen) uit de hemel
naar beneden zwenkten cn door dc
sccne scheerden cn zelfs de oorlogs
ontploffingen in de verte stoorden
niet. wantde boer ploegt voort en
ook dit werk; dat er bij hoort, gaat
door. Omdat het echt en zuiver is
en een noodzakelijke ontplooiing van
de ziel van het Friese volk, dat mid
den in de oorlog zijn eigen cabaret
kreeg, ln een eigen toon, in een eigen
geaardheid. Iets. dat zal blijven,
omdat het haar aanzijn kreeg door
jonge mensen, vier broers en twee
zusters, die weten, dat ook in de
oorlog ae tiid gjin'skoft hèldt en dat
het werk. waarvoor ons de krachten
gegeven zijn. moet doorgedaan wor
den of begonnen worden, als de tijd
er voor rijp is. Voor Tetman de Vries
"^en de zijnen was dat 1944. M. W.
DEN HAAG. 19 Aug. In de late
middaguren van 18 Augustus .is
Maastricht door Anglo-Amerikaanse
vliegtuigen aangevallen. Er ontstond
aanzienlijke schade aan woonhuizen.
Tot dusver zijn de lijken van 71
Nederlanders geborgen, 48 werden
zwaar en ruim 100 licht gewond. Aan
gezien het oprulmingswerk nog aan
de gang is, moet een belangrijke stij
ging van het aaptal doden worden
verwacht.
Bij de aanvallen met boordwapens
van 15 Augustus is het aantal doden
gestegen tot 32.
Rocle Kruis-delegatie bezoekt
krijgsgevangenen op Formosa
STOCKHOLM. 19 Aug. Naar
de Britse berichtendienst uit Wash-
ington meldt heeft het Ameri
kaanse Rode Kruis bekend gemaakt,
dat ongeveer 2.500 geallieerde krijgs
gevangenen in kampen op het eiland
Formosa verblijven. Tweehonderd de
zer gevangenen zijn Amerikanen, de
overige Engelsen en, Nederlan
ders. De delegatie vêfn het Rode
Kruis, die een onderhoud gehad heeft
met generaal Wainwright. den vroe-
geren commandant van Bataan. zei-
de. dat hij haar had medegedeeld,
dat de toestanden op Formosa, „zo
goed zijn als men, wanneer men zijn
verstand gebruikt, slechts kan ver
wachten".
Nieuwe „Lebensmittelkar+en"
DEN HAAG. 18 Aug. Met Ingang
van 15 Augustus zijn nieuwe .Lebens-
mlttelkarten" ln gebruik genomen,
welke blijkens het zowel op de kaarten
zelf als op de bonnen voorkomende
opschrift geldig zijn tot 31 December
1944. Evenals de oude kaarten hebben
ook deze kaarten een geldigheidsduur
van één, drleiof vijf dagen. De nieuwe
„Lebensmlttelkarten" zijn uitgevoerd
ln licht violette kleur met zwarte op
druk. Op alle kaarten komen bonnen
voor van 50 gram brood. 50 gram vlees,
25 gram kaas. 10 gram boter. 20 gram
suiker. 20 gram Jam en liter tapte
melk. Op dc kaarten, welke een geldig
heidsduur hebben van drie of vijf da
gen. komen bovendien bonnen van 25
gram Nührmlttel en 250 gram aard
appelen voor Losse bonnen zijn uit
sluitend geldig, wanneer tevens de
..Lebensmlttelkarte". voorzien van het
stempel van bevoegde Duitse autori
teiten. wordt overgelegd Indien men
weigert, zonder dat daarvoor gegronde
redenen zijn. de bonnen dezer kaarten
aan te nemen, ls men strafbaar.
De oude „Lebensmlttelmarken" uit
gevoerd In licht blauwe kleur met da
tum-opdruk 31-8-44. blijven uiteraard
geldig tot 1 September 1944.
Handelaren en Instellingen dienen
bedoelde „Lebensmlttelmarken" met
opdruk 31-8-44 van 4 tot en met 9
September en voor het laatst van 11
tot en met 16 September 1944 bij de
distributiediensten.-in te leveren, te
zamen met de nieuwe „Lebensmlttel
marken". op de gebruikelijke wijze ter
verkrijging van toewijzingen, c.q. rant
soenbonnen.
Vrijstelling Arbeidsdienst
De commandant van de Ned. Ar
beidsdienst deelt mede-, dat arbelds-
dlenstpllchtigen krachtens artikel 4
van het arbeldsdlenstpllchtbeslult. ge
boren tussen 31 December 1924 en 1
Januari. 1926. die nog niet voor de ver
vulling van hun arbeldsdlenstpllcht
werden opgeroepen, daarvoor niet meer
ln aanmerking sullen worden gebracht.
Reeds Ingediende verzoeken tot ver
lenging van uitstel van opkomst wor
den ln verband met het vorenstaande
niet meer ln behandeling genomen.
Het bovenstaande, ls niet van toe
passing op: a, degenen, die ln enig
studiejaar als student wensen te wor
den Ingeschreven, of enig examen wen
sen af to leggen aan een universiteit
of hogeschool, voor zover zij hun ar-
beldsdlenstpllcht nog niet hebben ver
vuld: b. degenen, die een functie ln
overheidsdienst, of bij het bijzonder
onderwijs hekleden. respectievelijk
voor een functie ln overheidsdienst of
bij het bijzonder onderwijs ln aanmer
king wensen te komen, voorzover zij
hun ar beldsdlenstpllcht nog niet heb
ben vervuld.
De verduistering begint heden om
21.00 (Zondag 20.45) en eindigt om
6.30 uur.
Maan onder 21.36 (Zondag 21.55),
op 6.45 7.50).
26 Aug. E.K., 2 Sept. VJH., 9 Sept.
L.K., 17 Sept. NJV1,