D
CE
ERUGA
Leid se variété's en concerten
trokken vee! bezoekers
Publiek leerde zuiverder waarderen
Werner Krauss 60
Nieuw handboek der letteren
Twee jongens: één rhythme
Sneeuwvlok - de Eskimo"
friesch
roggebrood
Geldige bonnen
GEBR.TEN HOEVE
breng nu toch
het papje van
KOOPMANS
\^ndehAiweli
MELBA
DURYEy
flllflll
W. A. Scholten'*!
STROOP
2L
Maandagmorgen om half vijf -zat
een man voor de deur van het Lido-
theater; om elf uur ging de kassa
open en hij was de eerste. Na zes-
en-een-half uur wachten kon hij zich
de gelukkige bezitter noemen van
een van de meer dan dertigduizend
bioscoop- en variété-kaartjes die glo
baal genomen, wekelijks in onze stad
worden verkocht. Behoorde het vroe
ger tot de betrekkelijke zeldzaam
heden, wanneer een variété-gezel-
schap een of meerdere dagen, bijna
nooit een hele week in Leiden op
trad; vandaag worden we van de
ene variété-sensatie in de andere ge
stort. De laatste drie maanden no
teerden we niet minder dan 42 ge
heel verschillende variété- en caba
retgezelschappen. die ons met hun
bezoeken vereerden en daarbij waren
er verschillende, die een week, enkele,
die langere tijd in Lelden te gast
bleven.
Ook oq ander gebied, b.v. op dat
der muziek, was de belangstelling tij
dens het afgelopen seizoen (zo men
tenminste nog van een bepaald
seizoen op dit gebied spreken kan)
niet geringer. Het aantal concerten
was legio en het. bezoek werd door
dit rijkgevulde programma nauwe
lijks gedrukt. Reeds geruime tijd
voor fhct eerste Beethovenconcert
door net Residentie-orkest, waren de
toegangsbewijzen voor de gehele
cyclus uitverkocht, en de Zomercon-
certen van ditzelfde orkest beloven
in dit opzicht een niet minder groot
succes. De Leldse Kunstkring ..Voor
allen", die deze winter met een goed
verzorgd en uitgebreid program voor
de dag kwam. heeft velen moeien
teleurstellen en hetzelfde kan worden
gezegd van ..het Schouwspel", dat
zelfs met een dubbele serie toneel
voorstellingen niet aan alle aanvra
gen kon voldoen en reeds-heeft men
voor het volgend seizoen maatrege
len genomen, waaronder ook het or
ganiseren van een speciale kinder
toneel-cyclus.
Men heeft zich wel eens afge
vraagd waartoe dit tijdsverschijnsel
leiden zal en dan zal men het merk
baar resultaat eerder op het gebied
der amusement dan op dat der kunst
kunnen aantreffen. Het is begrijpe
lijk, dat ook andere motieven dan
zin tot verdieping, het zuiver kunst
gevoelen of zelfs het. willen waar
deren, een rol in de huidige, onge
kend grote belangstelling voor het
concert spelen. Evenmin zal men
uit het traditionele ovationele ap
plaus aan het slot moeilijk een groot
aantal minnaal* van.de klassieke,
kunst kunnen concluderen. Merk
bare resultaten zullen zich dan eerst
worden geboekt, wanneer na de oor
log de maatschappelijke verhoudin
gen weer tot de normale proporties
zijn teruggebracht.
Anders is dit op hef gebied der
kleinkunst en in het bijzonder dat
van cabaret en variété, waar de ver
scheidenheid in één enkel program
ma aanleiding geeft tot verschillende
waardering der diverse „nummers".
Hier worden doorgaans aan het pu
bliek geen hoge kunstzinnige eisen
gesteld en men kwalificeert het ge-
bodene van slecht tot best zonder
meer. Niet het bezoek moet hier als
het belangrijkste gelden. :naer het
onderscheid, dat de doorsnee-bezoe
ker de laatste tijd tussen goed en
sledht heeft weten te maken. En
hierin is nu reeds een verrassend en
verblijdend resultaat merkbaar. Fij
ner afgestemde ..nummers", zoals
men die vroeger slechts in een zeer
kleine kring waarderen kon, worden
nu algemeen geapprecieerd en zelfs
een goed dansnummer vindt nu ge
nade-' bij het grote publiek. Zeker is
het nog niet zover, dat de waarde
ring voor betere kleinkunst in brede
kringen zou domineren, doch van
vervlakking door het aanbod van
een, men zou haast zeggen overladen,
cabaret- en variété-programma, kan
niet worden gesproken.
Een opmerkelijk voorbeeld van het
verschil in waardering tussen den ge-
regelden theater-bezoeker, zoals er
thans velen zijn en hen, die slechts
een enkele maal een dergelijke voor
stelling bezoeken, konden wij in het
afgelopen seizoen in Leiden consta
teren. Op een avond van Vreugde en
Arbeid, waar eerste-klas-cabaret-
nummers waren bijeengebracht,
bleek, dat het beste van het pro
gramma zeer matig, zelfs koel nu en
dan. werd ontvangen. Het schitte
rende manifestatie-werk van de Ne
derlandse lllusionistc. Suze Wandas
b.v., werd heel wat lager aangesla
gen dan het z.g.n. apparaten-goo
chelwerk, waarbij alleen de „manier"
van brengen tot de kleinkunst mag
worden gerekend. FJet oordeel van
den vasten variété-bezoeker is anders
en beter. Dit zelfde geldt ook op het
gebied der acrobatiek, waar een dui
delijk streven naar verfijning merk
baar is, niet alleen omdat men het
beter brengen wil, maar omdat het
publiek naar beter vraagt.
Deze vraag naftr beter, deze
zuivere waardering is een niet te on
derschatten goede zijde van de caba
ret- en variété-hausse die wij in onze
dagen kennen. Welzeker, kunst met
een zeer kleine k nog. maar daaruit
zal straks wellicht een beter leren
begrijpen en waarderen van grootsere
kunstvormen door het grotere pu
bliek volgen en dan zouden deze
oorlogsjaren in dit opzicht bereikt
hebben, wat tal van jaren, die daar
aan voorafgingen, rüet vermochten.
W. A. D.
Waarschijnlijk kan men dezen
zoon uit een oud domineesge
slacht, die het seminarium ontliep
om zich in de armen van Thalia en
Melpomene te storten, den veelzij-
digsten van Duitslands toneelspelers
noemen en met de wetenschap vap
hetgeen Duitsland op dit gebied heeft
voortgebracht kan men beseffen,
hetgeen dit betekent. Meer dan der
tig jaar dient hij het toneel en
slechts enige Jaren korter ook de
film. Als toneelspeler lijkt hij eniger
mate op -de achtergrond geraakt,
maar in werkelijkheid troont hij nog
als ongekroond koning aan hei fir
mament der dramatiek.
Het grole publiek buiten Duits
lands grenzen kent hem uiteraard
het best, van de film, die hij begon
nen is te dienen met nog steeds niet
vergeten creaties in „Die Hose" „De
student van Praag" en „Het kabinet
van dr. Callgarl". Zag men zijn laat
ste grootste rollen, die van Bisniarck
en Paracelsus, nog niet in ons land,
men herinnert zich stellig zijn
cente creaties van den leidekker in
„Tussen hemel en aarde" en daar
voor zijn ..Robert Koch".
Met deze uitbeeldingen nog vers
in het geheugen kan men hem, nu
hij de leeftijd der sterken heeft be
reikt. wellicht beter herdenken als
toneelspeler, want het toneel is hij
naast zijn schitterende filmcarrière
onveranderd trouw gebleven. Zijn
grote kracht is, dat hij zich met een
volkomen zelfverzaking van zijn per
soon in iedere rol. hoezeer ook van
andere verschillend, kan inleven.
Om deze bijzondere hoedanigheid
wordt hij wel „de magiër van het
toneel" genoemd. Werner Krauss
vervult thans de functie van plaats
vervangend president der Reïehs-
theaterkammer.
Zijn eerste grote toneelsucces
dankte hij aan Frank Wedekind, die
hem bij de Wedekind-Festspiele in
1915 te Neurenberg de hoofdrol toe
vertrouwde in zijn drama ..Musik".
Dit succes leidde rechtstreeks naar_
onvergetelijke prestaties als ShylockT
Hannibal. Polonius, Tartuffe. Neid-
hardt von Gneisenau. Savonarola,
Nathan de Wijze. Mortimer, Wallen-
stein, Yorck. Peer Gynt, Cyrano de
Bergerac, Hamlet, De Keizer van
Amerika e a. Typisch voor zijn veel
zijdigheid is, dat hij van den tragi-
schen held Julius Caesar ijl Shake-
speares drama eep even grote crea
tie wist te maken als van den cyni-
schen spotter over menselijke zwak
heden. zoals Shaw den groten veld
heer voorstelde.
Het Berli.inse Staatstheater, het
Deutsches Theater en het Burg
theater te Wenen telden hem lange
tijd onder hun voornaamste mede
werkers. Doch ook het buitenland
De zaak
Rlcerda Huch
Mminus Nijhoff. die dooi zijn
standaardwerken en handboeken
vaak niet. alleen Nederland, maar de
ganse geleerde en eveneens de min
der geleerde beschaafde leken-wercld
aan zich verplicht heeft, zet ook in
oorlogstijd de altijd noodzakelijke
vernieuwing van zijn handboeken-
reeks voort. Thans verscheen in die
serie -een meer bepaaldelijk voor Ne
derland bestemd werk: de rempla-
gant van „Prinsen", een „Nieuw
Over stijl in de moderne amuse
mentsmuziek is de laatst? jaren
wel het nodige geschreven. Tallozen
hebben zich met dit onderwerp be
moeid en indien men alles, wat er
over jazzmuziek, dansmuziek, moder
ne vocaal-rhythmische amusements
klanken te boek werd gesteld, zou
verzamelen, kwam er een omvang
rijke bibliotheek in de gangbare talen
tot stand. Er is een hoop gebazel bij
en een heleboel juiste cn scherpe op
merkingsgeest Op schrift weet men
het nu welhoe de moderne amuse
mentsmuziek, moet klinken om een
internationaal succes ie zijn. De
theorie staat in de dikke boeken. De
practijk ts, merkwaardig feit, slechts
door weinigen gevonden. Al te zel
den komt men tegenover het buitcn-
gewone te staan, te vaak tegenover
het geestdodende cliché of tegen een
gebrek aan stijlopvatting.
De zeldzaamheid van het buiten-
gewone wordt echter terstond ge
voeld bij het luisteren naar de vocale
geneugten, welke door de „twee jon
gens met 'rhythme", die als Scholten
en Van 't Zelfde bekend zijn, dage
lijks worden geboden. Zij staan,
slechts gewapend met een overgrote
dosis energie, een tintelend rhyth-
misch gevoel en een gitaar voor de
luidspreker en zingen. Het is aanste
kelijk, soepel, buigzaam en veerkrach
tig levend en het lijkt allemaal even
gemakkelijk en eenvoudig te gaan.
De werkelijkheid is anders. Velen
hebben het geprobeerd en zagen geen
kans in dit genre iets voort te bren
gen, dat regelrecht in die spaarzaam
bevolkte internationale klasse kon
worden ingedeeld: daarom waren
hltn namen spoedig vergeten.
Sinds twee jaar hebben de namen
Scholten en Van 't Zelfde betekenis
in de Nederlandse amusement s-
wereld. Hun optreden te Leiden
uxis aanleiding een praatje te
maken met deze van rhythmische
energie overvloeiende jonge mannen.
„Het sücces van een ensemble als
het onze is een kwestie van liefde en
toewijding"meende Scholten, die dc
woordvoerder was van de twee. Je
moet elkaar maar weten te vinden
en eensgezind de schouders onder
iets weten te zetten. Wij begonnen
gedeeltelijk voor ons eigen pleizier in
de laatste mobilisatie en na de oor
log verloren wij elkaar ruim een jaar
uit het oog. Een toevallige wederont
moeting deed ineens grote plannen
rijzen en binnen een ogenblik begon
het, maar nu met een vast doel voor
ogen, bij het dilettantencabaret van
Hein Funcken in Den Haag. Van
daar naar het beroepstoneel was
slechts een stap, die in ons muziek
genre, wel vaker spoedig wordt gezet".
Die eerste grote avond in het Ge
bouw v. K. en W. herinneren we ons
nog goed. Ook de indruk van dit
nummer, dat twee jaar geleden direct
deed. vermoeden, dat alle voorwaar
den voor faam aanwezig waren. De
vervulling heeft niet lang laten wach
ten. ledereen kent van de werkelijk
heid, van de radio en de gramofoon
de liedjes, die in hoofdzaak door
Scholtcn worden gedicht en getoon
zet, zeker wat het Nederlandse reper
toire aangaat. Van 't Zelfde maakt
er af en toe een Frans niejnendalletje
bij. En zo populair zijn sommige van
deze liedjes al geworden, dat niemand
minder dan Theo Uden Masman er
enkele voor zijn orkest laat bewerken
o.ff. „Sophietje doet het huishouden
met rhythme". Steeds groeit het
repertoirede nieuivste aanwinsten
ïoals „Fidéle, schuift het gordijntje
dicht". Zondagochtends speelt mijn
meisje hockey", ze worden al op
straat gefloten en dat is nog altijd
het kenmerk van het direct pakkende.
Het is te betreuren, dat de gren
zen voor het internationale kunstver-
keer zo moeilijk overschrijdbaar zijn.
Scholtcn en Van 't Zelfde zouden
met hün prachtige prestatie zeker de
Nederlandse vaam ook op dit gebied
in het buitenland hoog kunneji hou
den. Dat buitenland is reeds opmerk
zaam, want. een van de grootste Pa-
rijse variété's, Circus Houcke. dat
aan 12.000 mensen zitplaatsen biedt,
firobeerde reeds het duo naar de
ichtstad te krijgen. Het feest ging
voorlopig met door, omdat... zij op
dit moment tot Januari van het i-ol-
gend jaar binnenlandse contracten
hebben lopen! En dat alleen zegt al
iloldoende. Hoe graag wij Scholtcn en
Van 't Zelfde roem buiten de lands
grenzen gunnen, het is toch ook wel
prettig tc weten, dat wij hen voor
lopig niet kwijt zijn, ornaat de waar
dering in eigen land zo spontaan en
zo overweldigend is.
Tijdschriftenschouw
In.
,De Wereld der
M uzi e k" pielt J. Kasander
voor eon betere aanpassing der werk
programma's onzer conservatoria en
muziekscholen aan do muziekprac-
tijk, die aan moderne muziek een
steeds groter plaats inruimt, „Het is
teleurstellend", aldus schrijver, „dat.
ondanks de overheidsmaatregelen ter
propagering der muzlekscheppingen
van eigen tijd en bodem, de grote en
officiële oon6ervatorla zich aan de
kwestie maar weinig gelegen laten
liggen. Dit blijkt bijzonder pijnlijk,
wanneer doze conservatoria door uit
voeringen voor het front der open
baarheid treden." (De schrijver heeft
waarschijnlijk de recente einduitvoe
ringen van het Amsterdams Conser
vatorium niet gevolgd, waar meer dan
eens moderne worken, zelfs Inciden
tele improvisaties, zijn uitgevoerd.
Red. „Het Volk")
In „De Schouw" schetst W. H.
Thtjsse de figuur van „Jullus Rönt
gen en zijn betekenis voor bet Neder
landse muziekleven". Frank Delboy
schrijft over „Danskunst ln Nederland"
en D. Wouters doet mededelingen „Uit
de geschiedenis van het kinderboek".
Onder de titel „Het gat ln den
muur" bespreekt E. B. Modderman ln
„Hamer" de functie van het schilderij
aan de kamerwand Belangwokkend ls
het met den schrijver na te gaan, hoe
de Nederlandse en buitenlandse mees
ters uit vroeger eeuwen te werk gin
gen om te voorkomen, dat de diepte
werking van een schilderstuk een
wandopening, een venster suggereerd.
,.S 1 b b e" bevat een uitvoerige
afstammlngsblografle van den groten
Nederlandsen waterstaatkundige dr. Ir.
C Lely. Verder snijdt mr. A. K. Vink
aan de hand van een autenthleke akte
het probleem aan van wederrechtelijk»
toeëlgenlng ven heerlijk- en waardig
heden.
handboek van de Nederlandse letter
kundige geschiedenis" (tot het einde
van de 19de eeuw) door prof. dr. J.
L. Walen, vroeger hoogleraar voor
'het Nederlands aan de Parijse Sor-
bonne, thans directeur van de To
neelschool in Amsterdam.
Het is onmogelijk binnen enkele
dagen na de verschijning van zulk
een handboek in de krant een ge
degen oordeel te bieden. Dit blijve.
op langere termijn, overgelaten
aan vakbladen.
De krant sluite een compromis,
tussen dagblad en dagelijkse prac
tijk èn het boek. DiL kan zij te ge
reder doen. daar de schrijver van dit
handboek althans wat de toon be
treft dit niet schijnt af te wijzen.
Om dan direct een positieve
kwaliteit van het werk in het licht
te stellen, die zelfs den oppervlakki-
gen lezer direct zal opvallen: het
boek is geschreven niet ln de ge-
leerd-documenterende stijl, maar in
een zeer aangenaam converserende
taal, om het woord vlot nu eens te
vermijden. Het is gehouden in de
toon 'van een causerie, die, al naar
het standpunt van don lezer ver
dacht of verheugd dicht bij het
krantenartikel komt. Niet voor niets
heeft dr. Walch jarenlang in het
Vaderland als Krammer de dingen
der dagelijkse practijk beschreven
met een glimlach. Ook nu hij zich
aan edeler stoffen waagt blijft- hij
beminnelijk en durft hij echt-Hol
lands olijk te zijn.
Voortdurende charme
Diep gaat dit handboek, op de
steekproefplaatsen. die de belang
stellende lezer vluchtig bekijkt, ner
gens. Het kan natuurlijk zijn. dat
binnen het' perk van deze achthon
derd bladzijden toch ergens een ge
heime liefde aan de dag treedt en
dat daar dieper op wordt ingegaan.
Maar veelomvattend. veel-aanra-
kend ls het wel en het heeft een.
voortdurende charme.
Bij -een enkele steekproef bleek
deze charme, zowel de behoefte om
anderen te charmeren als zichzelf te
laten charmeren het echter wel eens
van de degelijke en vaste, nuchtere
en koele wetenschap te hebben ge
wonnen.
Een steekproef verplaatst ons
'bijv. in de periode van de Tachtigers
(Foto A.P(vlak na de na-Tachtigers wordt ta
melijk willekeurig 'n streep onder 't
werk gezet) en wij vernemen niets
meer van de XXste eeuw. hoewel
juist de beschaafde leek van een
handboek met redelijkheid mag ver
wachten, datjiet hem o.a. inleidt tot"
zijn eigen tijd. En zelfs als men ge
schiedenis wil schrijven met een
zekere distanciëring en liefst het
jongste verleden en bijv. de periode
1918—1940 wil laten rusten vanwege
de vele voetangelen en klémmen,
dan zou de geschiedenis toch bijv.
heel goed kunnen zijn voortgezet tot
1914. want dat is toch waarlijk wel
al geheel historie!
Gemeenzame vertrouwelijkheid
De beminnelijkheid met welke dr.
Walch zijn onderwerpen nadert wordt
hier zo nu en dan bepaald tot ge
meenzame vertrouwelijkheid en hij
spreekt rustig over het percentage
„Quatsch" ln de Tachtigernectar, door
hem toch ook eens als godendrank
genoten. „Troebele Quatsch", „rheto-
rica". Er zit iets gezond en nuchters
in deze, overigens niet nader gespe
cificeerde veroordelende uitspraken.
Inderdaad maakt dé Tachtiger-poëzie
„ons nu niet meer critiekloos". Maar
is het ook een „ons niet meer vervoe
rende taal geworden"? Is het wel
Juist boud te beweren, dat duizenden
hebben gedweept mei Gorters Mei,
maar dat „slechts weinigen" het (ge
dicht) hebben uitgelezen"? En is het
wel juist den beschaafden leek van
1944 voor te lichten met deze apodic
tische volzin: „En hei is niet vol
tallig het lange gedicht „Mei"
wordt dan ook nu-en-dan zeer ver
velend".
Ik wil hier niet ingaan op de oude
fout verderop, die al zoveel letter
kundige geschiedenissen elkaar heb
ben nageschreven, dat Gorter na Mei
bergaf ging. De geschiedschrijvers
bewijzen daarmede alleen, dat zij zelf
geen bergbestijgers zijn.
Maar hier past een protest tegen
de toon. die nu warempel de Mei al
met hetzelfde sop overgiet -als bijv.
Helmcrs „Hollandse Natie" cn ook
dit gedicht maar eventjes „zeer ver
velend" noeml. De „beschaafde leek"
moet naar mijn mening als het kan
met geestdrift, en zeker altijd met
16)
„Voor zover mij bekend, begint het
carnaval op zijn vroegst in Januari"
merkte de Officier op.
Dcruga lachte. „Of de dame begon
zeer vroeg met haar voorbereidingen
o' ze had hem voor iets anders nodig.
Bij gelegenheid zal ik haar er naar
vragen en 't dan aan u mededelen,"
De Officier rilde van ergernis, nog
te meer, daar hij op het gelaat van
den Justizrat en den president een
geamuseerd lachje zag, dat laatstge
noemde echter snel onderdrukte.
„Thans willen we overgaan tot de
terugkeer van den beklaagde op de
derde October", zei hij. wat gebeur
de daarbij? Kunt u zich nog herin
neren. Juffrouw Klinkhart. wat dr.
Deruga zei?"
„O. ja" antwoordde zij. „Ik zei:
„Goed dat u komt, dokt*r. Er wach
ten een paar patiënten op u. al lan
ger dan twee uur!" De dokter zei:
„Des te erger voor hen. ik ben erg
moe en ga direct naar bed!" Ik vroeg,
of hij aan niet zelf even met hen
wilde spreken en een andere af
spraak maken. Daarop maakte hij
een afwerend handgebaar én zei: „Ik
k'an niet" en daaruit wist ik, dat ik
niet verder behoefde aan te dringen."
„Viel u dit gedrag niet op?" vroeg
de president.
„In het geheel niet", zei Juffrouw
Klinkhart. „Hij lijdt aan migraine en
als hij daarvan een aanval heeft,
heeft hij zulke hoofdpijnen, dat alles
hem onverschillig is. Hij gaat dan op
bed liggen en ik moet hem met rust
laten, Meestal is het de volgende
morgen over. Hij zag er ook zo moe
uit, als altijd, wanneer hij migraine
heeft."
„Hij ging dus zijn slaapkamer bin
nen en U heeft hem tot de volgende
morgen niet meer gezien? Haa hij
het pakje bij zich, dat hij meegeno
men had?"
„Daarop heb ik niet gelet."
„Ik maak ei u nogmaals op attent.
Juffrouw Klinkhart", zei dr. Zeune-
mann streng. ,.det u onder ede staat.
Het is aannemelijk, dat li op het eor-
ste moment niet aan het pakje dacht.
Tekeningen en
tekst van
WTM MEULDIJR
I Ingezonden Mededeling i
vin nature met
1012. Er is nog iemand, die de
torenklok negen uur hoort slaan.
Het is professor Snijlust. wiens auto
de vrienden aan hoorde komen. Hij
stopt voor de ingang van het circus
en loopt met grote passen en een
erg vastbesloten gezicht naar bip-
nen. „H'm", gromt hij bij zichzelf,
„het heeft lang genoeg geduurd; de
wetenschap gaat voor." Wat die
woorden betekenen zullen we spoe
dig genoeg weten.
1013. Hun eerste optreden ln de
avondvoorstelling is intussen geëin
digd; het ogenblik voor clown Fran-
si en Pen Kwen om hun plan uit te
voeren is aangebroken. „Vlug", zegt
Fransi, „naar de plaats waar je
vrinden wachten. Als de directeur
het. merkt is het te laat!" Pen Kwen
holt de gangen door langs de stal
len, slaat een hoek om en... vliegt
precies in de armen van professor
Snijlust. „Aha", roept, de professor,
„jou moest ik net hebben".
maar toen u de volgende dag de
kamer opruimde, zal het u toch wel
zijn te binnen geschoten?"
„Dat denkt u, mijnheer de presi
dent". zei juffrouw Klinkhart met.
een kleine twinkeling in haar rustige,
bruine ogen. „omdat u achter
docht koestert en zoudt willen ge
loven. dat er een of ander moord
wapen in het pakje was. Voor mij
was de toestand echter heel gewoon
en daarom vond ik het pakket hele
maal niet belangrijk en dat was het
zeker ook niet. Maar als er een cos-
tuum in geweest was. dat hij aan den
een of ander uitleende, dan kon hij
het ook niet mee terugbrengen."
„Ja. alszei dr. Zeunemann.
„dat klopt Was beklaagde in het be
zit van Chinese costuums?"
„Ik heb wel eens Chinees spul ge
zien", zei Juffrouw Klinkhart, „Ik
ken echter niet alles, nat de dokter
bezit. Ik ben geen spion."
Dr Zeunemann bladerde enlcp HJd
in de acten en vroeg: „Heeft be
klaagde u direct Ingelicht, toen hij
bericht kreeg over de erfenis, die
hem was ten deel gevallen?"
„Ja. hij riep mij binnen", vertelde
juffrouw Klinkhart, „want ik was
Juist ln de keuken. Hij was zeer op
gewonden, maakte allerlei plannen
voor de toekomst en vroeg mij,-wat
ik graag wilde hebben, maar het
moest iets moois en kostbaars zijn.
Ik zei, dat ik maar één wens had.
namelijk een paar briljanten oorbel
len. Die beloofde hij mij. maar hij
plaagde mij ermee, zoals zijn ge
woonte was. Wij hebben erg ge
lachen."
„Hij was dus zeer verheugd?"
„Zeker", zei juffrouw Klinkhart
kalm. „hij was buiten zichzelf van
vreugde. Hij leed altijd erg onder
zijn beperkte middelen en hield er
van zich te verbeelden, dat hij rijk
was. Hij was als een kind. dat ge
heel In dergelijke voorstellingen op
gaat Maar dikwijls zei hij reeds
na een uur. dat hij de hele rommel
verachtte."
Wordt vervolgd
zag hem als acteur ln levenden
lijve; o.a. Rome, waar Mussolini hem
met een eigenhandig geschreven op
dracht een Duits exemplaar over
handigde van zijn drama „Honderd
dagen", waarin Kreuss de hofdrol
van Napoleon uitbeeldde; verder
Londen en Zuid-Amerika. Een bij-1
zondere prestatie leverde hij te Lon-
den waar hij in korte tijd de rol van
den geheimraad in Hauptmann's
„Zonsopgang" in onberispelijk En-1
gels leerde en speelde, ofschoon hij I
die taal niet machtig was. Deze
prestatie bezorgde hem het ere-lid-1
maatschap van het Engelse Toneel-1
spelersgenootschap. Het was dus
niet alleen de film, die de roem van
Werner Krauss buiten de grenzen j
van zijn land droeg.
De Duitse toneel- en filmspelcr Wer
ner Krauss, die 23 dezer zestig iaar
werd. (Cliché A.P.)
liefde worden voorgelicht ten aan
zien van de beste zaken die zijn land
en volk hebben voortgebracht Klein-
gelovigheid past hier niet. Een ge
schiedenis anno 1943/44 moet ook niet
eindigen met de twijfelende, weife
lende zin: „Een volkseigen van waar
de schijnt in liet geheel (van onze
letterkunde) onmiskenbaar. Moge het
zich handhaven".
He zal! Maar alleen dan,
wanneer het grootse en gewel
dige dat de Nederlandse taal heeft
voortgebracht, als de grote gedachten
en de eeuwige schoonheid, die deze
taal heeft voortgebracht toegewijde
apostelen vindt. Hiervoor is wat meer
poëtische bezieling en wal meer
wil tot verdieping nodig dan dr.
Walch heeft opgebracht in zijn laat
ste hoofdstuk. Zijn visie op Beets, op
Betje Wolff, op Jacob Cats kan men
waarderen. Waar hij onze eigen tijd
en onze hoogste waarden nadert
(want niet alleen terwille van onze
in Europa ongeëvenaarde middel
eeuwse of zeventiende-eeuwse, maar
vooral terwille van onze negentien
en twintigste eeuwse poëzie zal ons
volk en onze taal voortbestaan) gaat
hij te wemig diep. tTen onrechte
noemt dr. Walch ons in zijn inleiding
„een letterkundig, niet. zeer begaafd
volk". Ten onrechte beperkt hij „on
ze" activiteit tot „nog maar" zeven
eeuwen). Zijn betoog staat daar niet
op hetzelfde niveau dat onze dichters
en critici sinds 1885 hebben bereikt,
namelijk op Europees niveau. Hier
had men liever de stem en het
openbarend vermogen van een Van
Deyssel, een Vermeylen, een Mars
man, een Bruning of een Wijdeveld
gehoord dan die van een overigens
beminnelijk auteur, die een grote
visie derft en die tegenover het ver
blindend-grote eerder anti-poëtisch
wordt dan dat hij oog toont voor het
autonome leven van de poëzie, dat
in een algemeen Europees réveil wel
licht zijn schoonste bloei voortbracht
in Nederland.
Het is hier niet de plaats voor
detailcritiek. Slechts zij tot slot ge
noteerd. dat een grote verdienste van
het boek is. dat het althans enige
plaats inruimt aan het toneel. Het
zal den beschaafden leek niet anders
dan deugd doen. dat hij bij elke pe
riode althans een Indruk krijgt vart
wat het toneel in dat tijdvak wilde
en bewoog cn dat hij door een laatste
..toneelnotitie" het spel kan volgen
lot en met het optreden van Jan C.
de Vos in de Tivoli-schouwburg, van
Chrispijn sr en Adriaan van der
Horsts Toneelvereniging, van Van
Eede, Simons«Mees, Mijnssen en De
Koo. M. WOLTERS.
BROOD, BESCHUIT, MELK,
VLEES: 27 en 28
TABAK: 27 cn 28. belde n. keuze
BLOEM: 155 en 156
HAVERMOUT of ROGGEVLOK-
KEN: 157 (250 gr.)
KAAS: 158
SUIKER: 159
JAM: 160
VERVANGINGSMIDDELEN: 161
KINDERVOEDING: D54 Gort,
E 54 Kinderm. of Voedingssuiker
SNOEP: 27 (150 gr.)
BOTER: 27A en 27B roomboter,
B. C, D, E 55 roomboter
Einde geldigheidsduur 8 Juli.
Nog geldig zijn: 152. 153, C. D.
E 50 en E 51 voor zeep en was-
poeder <8 Juli). 24A boter (8 Julir,
R05 tabak v. scheerzeep (2 Sept.)
Vöor de kinderen
Wie zijn twee goede beken
den van jullie
Beste nicht Jee en neefjes.
Het molentjesraadsel is buitenge
woon ln de smaak gevallen. En de vele
oplossingen waren bijna allemaal
goedl De oplossing was.
lste wiek: Kruk. Druk. Deuk. Deur;
2de wiek: Kers. Keus. Keur. Deur:
3de wiek: Gems. Geus. Geur. Deur;
4de wiek: Teen. Teun. Deun. Deur
(voor Teun kon ook Deen).
Vandaag vraag lk Jullie aandacht
voor een tweetal raadsels van ons
nichtje Mill Vinkestljn. Gaslaan 183
te Den Haag MUi vraagt Jullie: „Wie
zijn twee goede bekenden
van ons allen?" Meer verklap lk
niet. lk hoop alleen, dat jullie het
roerend met haar eens zullen zijn.
Haar eerste raadsel luidt als volgt:
i is een boomsoort
x is een lichaamsdeel
x Is niet raak
x ls een kledingstuk
x is een meisjesnaam
x is een ander woord voor top.
De letters op de kruisjes van boven
naar beneden vormen ae gevraagde
naam.
Het tweede raadsel ls:
x is voetbedekking
x ls niet droog
x is de eerste vrouw
x is iedereen
x is qen nachtroofvogel
x bevindt zich om een gracht
x ls een roofdier
x ls een bloem
x ls een plaats ln Noord-Brabant
x ls een voertuig.
De eerste letters vormen de naam
van een leuk klein ventje Heb
lk eigenlijk al niet te veel gezegd?
Oplossingen Inzenden voor Dinsdag
27 Juni aan OOM JAN. p.ï. Rodactle
„Het Volk", Hekelveld 15. Amster
dam-C. Weer zijn er vijftien prijsjes
te winnen door hen. die niet vergeten,
naam en adres op hun brleije te ver
melden. Mijn vacantle ls voorbli. zodat
lk weer kan antwoorden op briefjes,
die bij de oplossingen worden Inge
sloten.
De gelukkigen zijn deze week:
1. Thea van Velsen, Wijkcrweg 117a,
Maarsbergen (Utrecht); 2. J. van
Westrhenen. Van Ostadestraat 240 hs..
Amsterdam-Zuid; 3 Ini Schuitemaker.
Tolstoi8traat 18, Zaandam; 4. Wlm
Koolj. 3de Poellann 16. Lisse; 5. Bert
Segers, Grachtweg 57. Llsse; 6. Marictje
Kloet. Den Dries M 304, Maurlk (Gld.);
7. A. G Scholten, Barlo 21. Aalten
(Gld.); 8. Gerhard Hakstege, p.a. J.
Hakstege, Llchtenvoortseweg 140 I,
Bredevoort (Gemeente Aalten. Gld.);
9. Joke Snijder. Molenstraat 61. Beilen;
10. Grietje Schiphouwer. 0 37 Annerv.
Kanaal (Dr.); 11. Nlkolaas Rehorst.
Gouderak B. 7; 12. Gretha Bos. Mr.
Troelstrastraat 36. Vlaardingen; 13. H.
Kersten. Jhr. Gr. v. Zoolen6traat 16,
Bolnes Donckselaan; 14. Jan Feelders.
Pleter Langendljkstraat 42 b, Rotter
dam-W., Spangen; 15 M. van Gent,
Zwartewaalstraat 63, Rotterdam-Zuid.
Dag kinderen!
Jullie OOM JAN.
Voor de vrouw
Directeur. H J. Kerkmeester, Bus-
sura; hoofdredacteur: Hendrik Llndt,
\msterdam. plv hoofdredacteur; lr. A-
H. d» Haas van Dorster Haarlem;
binnenland J v Grieken. illu6tratl»
;n opmaak p. Katnpstr* volitscul-
tuur en kunst M Wolters. muziek;
O, K Krop; «port. j J Llber; adver
tenties: A, H. Lemmer», allen te Am
sterdam. X 113
Havermout in andere vorm
Niet ledereen houdt van havermout
pap of kan er melk aan besteden. Wat
doen we dan met ons rantsoen haver
mout? In een hartig hapje bij de
aardappelen en groenten kunnen we
een deel ervan verwerken. Haverm'out-
lapjes. welke uitsluitend uit haver
mout bestaan of waaraan bloem ls
toegevoegd, zijn wellicht al bekend.
Nieuw echter zijn de lapjes havermout
en geraspte aardappel Zij kosten be
trekkelijk weinig havermout en wan
neer men ze met enige /org bakt.
vragen ze ook weinig vet. Meer haver
mout Is er nodig voor havermoutpud-
dlng. ZU kan echter met water of melk
gomaakt worden en vraagt slechts
weinig suiker.
Havei moutlap.tes. Twee flinke
(200 gr.) rauwe aardappelen, twee
kopjes (100 gr.» havermout. 6élderiJ.
peterselie of ui. aroma, pepersurro
gaat, (selderij) zout De aardappelen
raspen en met de havermout, de fijn
gehakte peterselie selderO ol ui. de
aroma, net pepersurrogaat en net (gfi-
derij) zout tot een pittig mengsel
maken In de koekenpan een klontje
boter of vet smelten, van de masss
kleine koekjes vormen en deze aan
beide zijden bruin en van binnen
gaar bakken De koekjes geven bij
aardappelen en groenten.
HavermoutpudrllnK. Ruim halve
liter taptemelk ot water, twee kopjes
havermout, een kopie koffie, pl.m. vier
theelepels kaneelsurrogaat of koek-
kruiden. zout. De taptemelk aan «ie
kook brengen en de havermout erbij
doen. De koffie, de koekkruiden en
een snufje zout toevoegen. De massa
weer aan de kook brengen. De haver
mout onder nu en dan roeren In plm.
twintig min. gaar koken. De massa in
een met koud water omgespoelde vorm
koud laten worden.
Stroopsaus. Een halve liter water,
zes lepels bloem of gemengd meel. twee
lepels stroop, een lepel suiker, iets
zout, kaneelsurrogaat. Het water aan
de kook brengen. Intussen de bloem
met lepels melk tot een glad paple
aanmaken en dit goed roerende toe
voegen aan het kokende water De
massa roerende aan de kook laten
komen en even door laten koken, de
suiker, wat zout en kaneelsurrogaat
toevoegen en tenslotte van het vuur;
al de stroop.
Kroniek van de
Volkstuin
Wat ook gedaan moet worden
Het ls een algemeen verschijnsel, ln
het bijzonder bij pas beginnende
volkstulnders. dat zij hun met ware
hartstocht begonnen tuinwerkzaam-
heden ln de loop van het zomersei
zoen niet op volle kracht voortgang
doen vinden. Meer speciaal wordt de
aandacht beperkt tot de gewassen, die
gezaaid en gepoot moeten worden, ter
wijl de reeds opgroeiende planten min
of meer aan hun lot worden over
gelaten.
Niets ls echter meer af te keuren
dan dit. De gewassen, die ln hun
groet zijn. moeten regelmatig nagelo
pen worden. Wieden b.v. en ln het al
gemeen de vernietiging van het on
kruid. moet juist ln de Juni- en Juli
maand regelmatig plaats vinden. Op
het aardappelveld en tussen de bo
men moet steeds weer de strijd wor
den aangebonden met de laatste res
ten van het) lastige kweekgras. Ook
melte. varkensgras en hoefblad kun
nen het lastig maken, wanneer wij
niet tijdig Ingrijpen.
De tomatenplanten, die schot gaan
vertonen, moeten we tijdig van de
okselscheuten, de z.g. „diefjes", ont
doen. Sommigen menen, dat dit
slechts één keer behoeft te gebeuren;
niets ls eühter minder waar. De to
maat ls. evenals komkommer en
augurken een van d)e gewassen, die
ons, figuurlijk gesproken, maar al te
snel boven het hoofd groeit. Wie goede
tomaten wil oogsten, zorge er dus
voor. dat de planten niet wild kunnen
voortgroelen. Vier of vijf etages met
bloemen is het maximum, dat wij
iedere plant gunnen.
De bonen stam-, zowel als stok-
bonen beginnen thans door te zet
ten. Het verdient aanbeveling, hier en
daar de planten wat hulp te verschaf
fen. als de ranken van de klimmende
soorten hun weg langs het houtwerk
of draad niet spoedig genoeg kunnen
vinden.
Verder wordt bij de bonen voor
regelmatig schoffelen gezorgd en dat
niet alleen ter bestrijding van het on
kruid. doch eveneens om de grond
luchtig en open te houden, hetgeen
voor vlinderbloemige gewassen zeer
nodig ls.
De aardappelen kunnen voor de
laatste maal aangeaard worden, waar
mee voorkomen wordt, dat de op
groeiende knollen aan de oppervlakte
komen en verkleurenZeer zorg
vuldig moet ook gewied worden tus
sen de ln deze of de vorige maand
gezette zomerwortelen. Zo nodig wordt
uitgedund, waarbij men later de er
varing op zal doen. dat het loo'f bij
de niet te dicht gezaaide wortelen
rijker en voller op het bed staat dan
bij de te dicht opeen staande plan
ten
Verder kunnen, als er nog plaats
vrij komt, zomerwortelen bijgezaald
worden, waarmee kan worden voort
gegaan tot het eind van de Juli
maand. Op slakken, pissebedden en
emelten, luizen en aardvlooien moet
acht worden gegeven. Met de nog ter
beschikking staande middelen moet
ook hier met kracht worden opgetre
den. Rupsen van koolwitjes, die het
zich behaaglijk willen maken op de
koolplanten. worden zorgvuldig weg
gevangen. de eieren, i als langwerpige
gele knopjes zichtbaar op de bladen,
vernietigd.
Ofschoon de bodem thans op de
meeste plaatsen voldoende doordrenkt
ls. moet tenslotte gezorga worden,
dat andijvie en pas gezette postelein
geen watergebrek gaan lijden. Reeds
een korte onderbreking van de grooi-
perlode wegens vocht dat ls tevens
voedselgebrek kan ernstige schade
berokkenen.
Het 'tijdschrift „O p v o e d 1 n g",
van het departement van O.. K. en W
betoogt onder de titel „Taalbederf",
dat zowel de vier jaren van Duitse
bezetting als de tewerkstelling van
Nederlanders In Duitsland een merk
baar slechte Invloed hebben gehad op
de zuiverheid van taal bij brede lagen
van de bevolking. Na een historisch
overzicht van de verschillend* vreem
de Invloeden, welke op het gesproken
en geschreven Nederlands hebben In
gewerkt sinds de Bourgondische tijd,
alsmede van ae arbeid der taalzuive
raars door de eeuwen heen. besluit de
anonieme schrijver zijn artikel met
voorbeelden uit de huidige practllk en
met een opwekking aan ambtenaren
en dagbladredacteuren tot medewer
king ln de officiële strijd tegen het
tail bed erf.
ROTTERDAM DEN HAAG
K T.l.l, 38427 TeleT 333298
i'i j »»4anui:iTwnr
vOp reserve-bon en^
beschuitbormen.
'VlEPJE EN w1 NAKOMEN JULLIE
ETENJ'eoEPT MAM.DAAR NO
EMENDE BEIDE RAKKERS AL
AAN HOLLEN. 2ECAAN DODR
U DE KEUKENSNUIVEN EINS
e en STOÖTEN elkaar aan
•ruik je 'T? Pannekoeken'.
hiep, hiep.hiephoeral'ogg
'dat riep moeoer
ook.toen't
^3 sakken zoo prach
Tic, LUKTE MET DE
yÓETBUOEMVAN SIMON PE WIT)
KRACHT
VOOR UW KINDEREN.
Daar kunt ge ze nooit
genoeg van geven. Geef
ze daarom Melba, samen
gesteld uit zuiver natuur
lijke bestanddeelen. Uw
kinderen zijn er dol op.
Om de 8 weken een pak
Melba op de bon voor
kinderdrank - voor alle
kinderen tot 13 Jaar.
Hr vcriltrkmdc kindrrdrank
RECEPT
groote steun voor alle
babies van het jaar 19M..*
een toevlucht voor duizen
den jonge moedersdat
zijn de producten van N,u-
tricia, nog steeds goed en
voedzaam.
Ardcnner Jagershoek
en tallooze oudholland-
sche toespijzen maakt u
met W. a. Scholten's
stroop, de fijne, zoete
Groninger stroop. Schrijf
W. A Scholten's stroop-
fabrieken om het recep
tenboekje I