D CE ERUGA Leid se variété's en concerten trokken vee! bezoekers Publiek leerde zuiverder waarderen Werner Krauss 60 Nieuw handboek der letteren Twee jongens: één rhythme Sneeuwvlok - de Eskimo" friesch roggebrood Geldige bonnen GEBR.TEN HOEVE breng nu toch het papje van KOOPMANS \^ndehAiweli MELBA DURYEy flllflll W. A. Scholten'*! STROOP 2L Maandagmorgen om half vijf -zat een man voor de deur van het Lido- theater; om elf uur ging de kassa open en hij was de eerste. Na zes- en-een-half uur wachten kon hij zich de gelukkige bezitter noemen van een van de meer dan dertigduizend bioscoop- en variété-kaartjes die glo baal genomen, wekelijks in onze stad worden verkocht. Behoorde het vroe ger tot de betrekkelijke zeldzaam heden, wanneer een variété-gezel- schap een of meerdere dagen, bijna nooit een hele week in Leiden op trad; vandaag worden we van de ene variété-sensatie in de andere ge stort. De laatste drie maanden no teerden we niet minder dan 42 ge heel verschillende variété- en caba retgezelschappen. die ons met hun bezoeken vereerden en daarbij waren er verschillende, die een week, enkele, die langere tijd in Lelden te gast bleven. Ook oq ander gebied, b.v. op dat der muziek, was de belangstelling tij dens het afgelopen seizoen (zo men tenminste nog van een bepaald seizoen op dit gebied spreken kan) niet geringer. Het aantal concerten was legio en het. bezoek werd door dit rijkgevulde programma nauwe lijks gedrukt. Reeds geruime tijd voor fhct eerste Beethovenconcert door net Residentie-orkest, waren de toegangsbewijzen voor de gehele cyclus uitverkocht, en de Zomercon- certen van ditzelfde orkest beloven in dit opzicht een niet minder groot succes. De Leldse Kunstkring ..Voor allen", die deze winter met een goed verzorgd en uitgebreid program voor de dag kwam. heeft velen moeien teleurstellen en hetzelfde kan worden gezegd van ..het Schouwspel", dat zelfs met een dubbele serie toneel voorstellingen niet aan alle aanvra gen kon voldoen en reeds-heeft men voor het volgend seizoen maatrege len genomen, waaronder ook het or ganiseren van een speciale kinder toneel-cyclus. Men heeft zich wel eens afge vraagd waartoe dit tijdsverschijnsel leiden zal en dan zal men het merk baar resultaat eerder op het gebied der amusement dan op dat der kunst kunnen aantreffen. Het is begrijpe lijk, dat ook andere motieven dan zin tot verdieping, het zuiver kunst gevoelen of zelfs het. willen waar deren, een rol in de huidige, onge kend grote belangstelling voor het concert spelen. Evenmin zal men uit het traditionele ovationele ap plaus aan het slot moeilijk een groot aantal minnaal* van.de klassieke, kunst kunnen concluderen. Merk bare resultaten zullen zich dan eerst worden geboekt, wanneer na de oor log de maatschappelijke verhoudin gen weer tot de normale proporties zijn teruggebracht. Anders is dit op hef gebied der kleinkunst en in het bijzonder dat van cabaret en variété, waar de ver scheidenheid in één enkel program ma aanleiding geeft tot verschillende waardering der diverse „nummers". Hier worden doorgaans aan het pu bliek geen hoge kunstzinnige eisen gesteld en men kwalificeert het ge- bodene van slecht tot best zonder meer. Niet het bezoek moet hier als het belangrijkste gelden. :naer het onderscheid, dat de doorsnee-bezoe ker de laatste tijd tussen goed en sledht heeft weten te maken. En hierin is nu reeds een verrassend en verblijdend resultaat merkbaar. Fij ner afgestemde ..nummers", zoals men die vroeger slechts in een zeer kleine kring waarderen kon, worden nu algemeen geapprecieerd en zelfs een goed dansnummer vindt nu ge nade-' bij het grote publiek. Zeker is het nog niet zover, dat de waarde ring voor betere kleinkunst in brede kringen zou domineren, doch van vervlakking door het aanbod van een, men zou haast zeggen overladen, cabaret- en variété-programma, kan niet worden gesproken. Een opmerkelijk voorbeeld van het verschil in waardering tussen den ge- regelden theater-bezoeker, zoals er thans velen zijn en hen, die slechts een enkele maal een dergelijke voor stelling bezoeken, konden wij in het afgelopen seizoen in Leiden consta teren. Op een avond van Vreugde en Arbeid, waar eerste-klas-cabaret- nummers waren bijeengebracht, bleek, dat het beste van het pro gramma zeer matig, zelfs koel nu en dan. werd ontvangen. Het schitte rende manifestatie-werk van de Ne derlandse lllusionistc. Suze Wandas b.v., werd heel wat lager aangesla gen dan het z.g.n. apparaten-goo chelwerk, waarbij alleen de „manier" van brengen tot de kleinkunst mag worden gerekend. FJet oordeel van den vasten variété-bezoeker is anders en beter. Dit zelfde geldt ook op het gebied der acrobatiek, waar een dui delijk streven naar verfijning merk baar is, niet alleen omdat men het beter brengen wil, maar omdat het publiek naar beter vraagt. Deze vraag naftr beter, deze zuivere waardering is een niet te on derschatten goede zijde van de caba ret- en variété-hausse die wij in onze dagen kennen. Welzeker, kunst met een zeer kleine k nog. maar daaruit zal straks wellicht een beter leren begrijpen en waarderen van grootsere kunstvormen door het grotere pu bliek volgen en dan zouden deze oorlogsjaren in dit opzicht bereikt hebben, wat tal van jaren, die daar aan voorafgingen, rüet vermochten. W. A. D. Waarschijnlijk kan men dezen zoon uit een oud domineesge slacht, die het seminarium ontliep om zich in de armen van Thalia en Melpomene te storten, den veelzij- digsten van Duitslands toneelspelers noemen en met de wetenschap vap hetgeen Duitsland op dit gebied heeft voortgebracht kan men beseffen, hetgeen dit betekent. Meer dan der tig jaar dient hij het toneel en slechts enige Jaren korter ook de film. Als toneelspeler lijkt hij eniger mate op -de achtergrond geraakt, maar in werkelijkheid troont hij nog als ongekroond koning aan hei fir mament der dramatiek. Het grole publiek buiten Duits lands grenzen kent hem uiteraard het best, van de film, die hij begon nen is te dienen met nog steeds niet vergeten creaties in „Die Hose" „De student van Praag" en „Het kabinet van dr. Callgarl". Zag men zijn laat ste grootste rollen, die van Bisniarck en Paracelsus, nog niet in ons land, men herinnert zich stellig zijn cente creaties van den leidekker in „Tussen hemel en aarde" en daar voor zijn ..Robert Koch". Met deze uitbeeldingen nog vers in het geheugen kan men hem, nu hij de leeftijd der sterken heeft be reikt. wellicht beter herdenken als toneelspeler, want het toneel is hij naast zijn schitterende filmcarrière onveranderd trouw gebleven. Zijn grote kracht is, dat hij zich met een volkomen zelfverzaking van zijn per soon in iedere rol. hoezeer ook van andere verschillend, kan inleven. Om deze bijzondere hoedanigheid wordt hij wel „de magiër van het toneel" genoemd. Werner Krauss vervult thans de functie van plaats vervangend president der Reïehs- theaterkammer. Zijn eerste grote toneelsucces dankte hij aan Frank Wedekind, die hem bij de Wedekind-Festspiele in 1915 te Neurenberg de hoofdrol toe vertrouwde in zijn drama ..Musik". Dit succes leidde rechtstreeks naar_ onvergetelijke prestaties als ShylockT Hannibal. Polonius, Tartuffe. Neid- hardt von Gneisenau. Savonarola, Nathan de Wijze. Mortimer, Wallen- stein, Yorck. Peer Gynt, Cyrano de Bergerac, Hamlet, De Keizer van Amerika e a. Typisch voor zijn veel zijdigheid is, dat hij van den tragi- schen held Julius Caesar ijl Shake- speares drama eep even grote crea tie wist te maken als van den cyni- schen spotter over menselijke zwak heden. zoals Shaw den groten veld heer voorstelde. Het Berli.inse Staatstheater, het Deutsches Theater en het Burg theater te Wenen telden hem lange tijd onder hun voornaamste mede werkers. Doch ook het buitenland De zaak Rlcerda Huch Mminus Nijhoff. die dooi zijn standaardwerken en handboeken vaak niet. alleen Nederland, maar de ganse geleerde en eveneens de min der geleerde beschaafde leken-wercld aan zich verplicht heeft, zet ook in oorlogstijd de altijd noodzakelijke vernieuwing van zijn handboeken- reeks voort. Thans verscheen in die serie -een meer bepaaldelijk voor Ne derland bestemd werk: de rempla- gant van „Prinsen", een „Nieuw Over stijl in de moderne amuse mentsmuziek is de laatst? jaren wel het nodige geschreven. Tallozen hebben zich met dit onderwerp be moeid en indien men alles, wat er over jazzmuziek, dansmuziek, moder ne vocaal-rhythmische amusements klanken te boek werd gesteld, zou verzamelen, kwam er een omvang rijke bibliotheek in de gangbare talen tot stand. Er is een hoop gebazel bij en een heleboel juiste cn scherpe op merkingsgeest Op schrift weet men het nu welhoe de moderne amuse mentsmuziek, moet klinken om een internationaal succes ie zijn. De theorie staat in de dikke boeken. De practijk ts, merkwaardig feit, slechts door weinigen gevonden. Al te zel den komt men tegenover het buitcn- gewone te staan, te vaak tegenover het geestdodende cliché of tegen een gebrek aan stijlopvatting. De zeldzaamheid van het buiten- gewone wordt echter terstond ge voeld bij het luisteren naar de vocale geneugten, welke door de „twee jon gens met 'rhythme", die als Scholten en Van 't Zelfde bekend zijn, dage lijks worden geboden. Zij staan, slechts gewapend met een overgrote dosis energie, een tintelend rhyth- misch gevoel en een gitaar voor de luidspreker en zingen. Het is aanste kelijk, soepel, buigzaam en veerkrach tig levend en het lijkt allemaal even gemakkelijk en eenvoudig te gaan. De werkelijkheid is anders. Velen hebben het geprobeerd en zagen geen kans in dit genre iets voort te bren gen, dat regelrecht in die spaarzaam bevolkte internationale klasse kon worden ingedeeld: daarom waren hltn namen spoedig vergeten. Sinds twee jaar hebben de namen Scholten en Van 't Zelfde betekenis in de Nederlandse amusement s- wereld. Hun optreden te Leiden uxis aanleiding een praatje te maken met deze van rhythmische energie overvloeiende jonge mannen. „Het sücces van een ensemble als het onze is een kwestie van liefde en toewijding"meende Scholten, die dc woordvoerder was van de twee. Je moet elkaar maar weten te vinden en eensgezind de schouders onder iets weten te zetten. Wij begonnen gedeeltelijk voor ons eigen pleizier in de laatste mobilisatie en na de oor log verloren wij elkaar ruim een jaar uit het oog. Een toevallige wederont moeting deed ineens grote plannen rijzen en binnen een ogenblik begon het, maar nu met een vast doel voor ogen, bij het dilettantencabaret van Hein Funcken in Den Haag. Van daar naar het beroepstoneel was slechts een stap, die in ons muziek genre, wel vaker spoedig wordt gezet". Die eerste grote avond in het Ge bouw v. K. en W. herinneren we ons nog goed. Ook de indruk van dit nummer, dat twee jaar geleden direct deed. vermoeden, dat alle voorwaar den voor faam aanwezig waren. De vervulling heeft niet lang laten wach ten. ledereen kent van de werkelijk heid, van de radio en de gramofoon de liedjes, die in hoofdzaak door Scholtcn worden gedicht en getoon zet, zeker wat het Nederlandse reper toire aangaat. Van 't Zelfde maakt er af en toe een Frans niejnendalletje bij. En zo populair zijn sommige van deze liedjes al geworden, dat niemand minder dan Theo Uden Masman er enkele voor zijn orkest laat bewerken o.ff. „Sophietje doet het huishouden met rhythme". Steeds groeit het repertoirede nieuivste aanwinsten ïoals „Fidéle, schuift het gordijntje dicht". Zondagochtends speelt mijn meisje hockey", ze worden al op straat gefloten en dat is nog altijd het kenmerk van het direct pakkende. Het is te betreuren, dat de gren zen voor het internationale kunstver- keer zo moeilijk overschrijdbaar zijn. Scholtcn en Van 't Zelfde zouden met hün prachtige prestatie zeker de Nederlandse vaam ook op dit gebied in het buitenland hoog kunneji hou den. Dat buitenland is reeds opmerk zaam, want. een van de grootste Pa- rijse variété's, Circus Houcke. dat aan 12.000 mensen zitplaatsen biedt, firobeerde reeds het duo naar de ichtstad te krijgen. Het feest ging voorlopig met door, omdat... zij op dit moment tot Januari van het i-ol- gend jaar binnenlandse contracten hebben lopen! En dat alleen zegt al iloldoende. Hoe graag wij Scholtcn en Van 't Zelfde roem buiten de lands grenzen gunnen, het is toch ook wel prettig tc weten, dat wij hen voor lopig niet kwijt zijn, ornaat de waar dering in eigen land zo spontaan en zo overweldigend is. Tijdschriftenschouw In. ,De Wereld der M uzi e k" pielt J. Kasander voor eon betere aanpassing der werk programma's onzer conservatoria en muziekscholen aan do muziekprac- tijk, die aan moderne muziek een steeds groter plaats inruimt, „Het is teleurstellend", aldus schrijver, „dat. ondanks de overheidsmaatregelen ter propagering der muzlekscheppingen van eigen tijd en bodem, de grote en officiële oon6ervatorla zich aan de kwestie maar weinig gelegen laten liggen. Dit blijkt bijzonder pijnlijk, wanneer doze conservatoria door uit voeringen voor het front der open baarheid treden." (De schrijver heeft waarschijnlijk de recente einduitvoe ringen van het Amsterdams Conser vatorium niet gevolgd, waar meer dan eens moderne worken, zelfs Inciden tele improvisaties, zijn uitgevoerd. Red. „Het Volk") In „De Schouw" schetst W. H. Thtjsse de figuur van „Jullus Rönt gen en zijn betekenis voor bet Neder landse muziekleven". Frank Delboy schrijft over „Danskunst ln Nederland" en D. Wouters doet mededelingen „Uit de geschiedenis van het kinderboek". Onder de titel „Het gat ln den muur" bespreekt E. B. Modderman ln „Hamer" de functie van het schilderij aan de kamerwand Belangwokkend ls het met den schrijver na te gaan, hoe de Nederlandse en buitenlandse mees ters uit vroeger eeuwen te werk gin gen om te voorkomen, dat de diepte werking van een schilderstuk een wandopening, een venster suggereerd. ,.S 1 b b e" bevat een uitvoerige afstammlngsblografle van den groten Nederlandsen waterstaatkundige dr. Ir. C Lely. Verder snijdt mr. A. K. Vink aan de hand van een autenthleke akte het probleem aan van wederrechtelijk» toeëlgenlng ven heerlijk- en waardig heden. handboek van de Nederlandse letter kundige geschiedenis" (tot het einde van de 19de eeuw) door prof. dr. J. L. Walen, vroeger hoogleraar voor 'het Nederlands aan de Parijse Sor- bonne, thans directeur van de To neelschool in Amsterdam. Het is onmogelijk binnen enkele dagen na de verschijning van zulk een handboek in de krant een ge degen oordeel te bieden. Dit blijve. op langere termijn, overgelaten aan vakbladen. De krant sluite een compromis, tussen dagblad en dagelijkse prac tijk èn het boek. DiL kan zij te ge reder doen. daar de schrijver van dit handboek althans wat de toon be treft dit niet schijnt af te wijzen. Om dan direct een positieve kwaliteit van het werk in het licht te stellen, die zelfs den oppervlakki- gen lezer direct zal opvallen: het boek is geschreven niet ln de ge- leerd-documenterende stijl, maar in een zeer aangenaam converserende taal, om het woord vlot nu eens te vermijden. Het is gehouden in de toon 'van een causerie, die, al naar het standpunt van don lezer ver dacht of verheugd dicht bij het krantenartikel komt. Niet voor niets heeft dr. Walch jarenlang in het Vaderland als Krammer de dingen der dagelijkse practijk beschreven met een glimlach. Ook nu hij zich aan edeler stoffen waagt blijft- hij beminnelijk en durft hij echt-Hol lands olijk te zijn. Voortdurende charme Diep gaat dit handboek, op de steekproefplaatsen. die de belang stellende lezer vluchtig bekijkt, ner gens. Het kan natuurlijk zijn. dat binnen het' perk van deze achthon derd bladzijden toch ergens een ge heime liefde aan de dag treedt en dat daar dieper op wordt ingegaan. Maar veelomvattend. veel-aanra- kend ls het wel en het heeft een. voortdurende charme. Bij -een enkele steekproef bleek deze charme, zowel de behoefte om anderen te charmeren als zichzelf te laten charmeren het echter wel eens van de degelijke en vaste, nuchtere en koele wetenschap te hebben ge wonnen. Een steekproef verplaatst ons 'bijv. in de periode van de Tachtigers (Foto A.P(vlak na de na-Tachtigers wordt ta melijk willekeurig 'n streep onder 't werk gezet) en wij vernemen niets meer van de XXste eeuw. hoewel juist de beschaafde leek van een handboek met redelijkheid mag ver wachten, datjiet hem o.a. inleidt tot" zijn eigen tijd. En zelfs als men ge schiedenis wil schrijven met een zekere distanciëring en liefst het jongste verleden en bijv. de periode 1918—1940 wil laten rusten vanwege de vele voetangelen en klémmen, dan zou de geschiedenis toch bijv. heel goed kunnen zijn voortgezet tot 1914. want dat is toch waarlijk wel al geheel historie! Gemeenzame vertrouwelijkheid De beminnelijkheid met welke dr. Walch zijn onderwerpen nadert wordt hier zo nu en dan bepaald tot ge meenzame vertrouwelijkheid en hij spreekt rustig over het percentage „Quatsch" ln de Tachtigernectar, door hem toch ook eens als godendrank genoten. „Troebele Quatsch", „rheto- rica". Er zit iets gezond en nuchters in deze, overigens niet nader gespe cificeerde veroordelende uitspraken. Inderdaad maakt dé Tachtiger-poëzie „ons nu niet meer critiekloos". Maar is het ook een „ons niet meer vervoe rende taal geworden"? Is het wel Juist boud te beweren, dat duizenden hebben gedweept mei Gorters Mei, maar dat „slechts weinigen" het (ge dicht) hebben uitgelezen"? En is het wel juist den beschaafden leek van 1944 voor te lichten met deze apodic tische volzin: „En hei is niet vol tallig het lange gedicht „Mei" wordt dan ook nu-en-dan zeer ver velend". Ik wil hier niet ingaan op de oude fout verderop, die al zoveel letter kundige geschiedenissen elkaar heb ben nageschreven, dat Gorter na Mei bergaf ging. De geschiedschrijvers bewijzen daarmede alleen, dat zij zelf geen bergbestijgers zijn. Maar hier past een protest tegen de toon. die nu warempel de Mei al met hetzelfde sop overgiet -als bijv. Helmcrs „Hollandse Natie" cn ook dit gedicht maar eventjes „zeer ver velend" noeml. De „beschaafde leek" moet naar mijn mening als het kan met geestdrift, en zeker altijd met 16) „Voor zover mij bekend, begint het carnaval op zijn vroegst in Januari" merkte de Officier op. Dcruga lachte. „Of de dame begon zeer vroeg met haar voorbereidingen o' ze had hem voor iets anders nodig. Bij gelegenheid zal ik haar er naar vragen en 't dan aan u mededelen," De Officier rilde van ergernis, nog te meer, daar hij op het gelaat van den Justizrat en den president een geamuseerd lachje zag, dat laatstge noemde echter snel onderdrukte. „Thans willen we overgaan tot de terugkeer van den beklaagde op de derde October", zei hij. wat gebeur de daarbij? Kunt u zich nog herin neren. Juffrouw Klinkhart. wat dr. Deruga zei?" „O. ja" antwoordde zij. „Ik zei: „Goed dat u komt, dokt*r. Er wach ten een paar patiënten op u. al lan ger dan twee uur!" De dokter zei: „Des te erger voor hen. ik ben erg moe en ga direct naar bed!" Ik vroeg, of hij aan niet zelf even met hen wilde spreken en een andere af spraak maken. Daarop maakte hij een afwerend handgebaar én zei: „Ik k'an niet" en daaruit wist ik, dat ik niet verder behoefde aan te dringen." „Viel u dit gedrag niet op?" vroeg de president. „In het geheel niet", zei Juffrouw Klinkhart. „Hij lijdt aan migraine en als hij daarvan een aanval heeft, heeft hij zulke hoofdpijnen, dat alles hem onverschillig is. Hij gaat dan op bed liggen en ik moet hem met rust laten, Meestal is het de volgende morgen over. Hij zag er ook zo moe uit, als altijd, wanneer hij migraine heeft." „Hij ging dus zijn slaapkamer bin nen en U heeft hem tot de volgende morgen niet meer gezien? Haa hij het pakje bij zich, dat hij meegeno men had?" „Daarop heb ik niet gelet." „Ik maak ei u nogmaals op attent. Juffrouw Klinkhart", zei dr. Zeune- mann streng. ,.det u onder ede staat. Het is aannemelijk, dat li op het eor- ste moment niet aan het pakje dacht. Tekeningen en tekst van WTM MEULDIJR I Ingezonden Mededeling i vin nature met 1012. Er is nog iemand, die de torenklok negen uur hoort slaan. Het is professor Snijlust. wiens auto de vrienden aan hoorde komen. Hij stopt voor de ingang van het circus en loopt met grote passen en een erg vastbesloten gezicht naar bip- nen. „H'm", gromt hij bij zichzelf, „het heeft lang genoeg geduurd; de wetenschap gaat voor." Wat die woorden betekenen zullen we spoe dig genoeg weten. 1013. Hun eerste optreden ln de avondvoorstelling is intussen geëin digd; het ogenblik voor clown Fran- si en Pen Kwen om hun plan uit te voeren is aangebroken. „Vlug", zegt Fransi, „naar de plaats waar je vrinden wachten. Als de directeur het. merkt is het te laat!" Pen Kwen holt de gangen door langs de stal len, slaat een hoek om en... vliegt precies in de armen van professor Snijlust. „Aha", roept, de professor, „jou moest ik net hebben". maar toen u de volgende dag de kamer opruimde, zal het u toch wel zijn te binnen geschoten?" „Dat denkt u, mijnheer de presi dent". zei juffrouw Klinkhart met. een kleine twinkeling in haar rustige, bruine ogen. „omdat u achter docht koestert en zoudt willen ge loven. dat er een of ander moord wapen in het pakje was. Voor mij was de toestand echter heel gewoon en daarom vond ik het pakket hele maal niet belangrijk en dat was het zeker ook niet. Maar als er een cos- tuum in geweest was. dat hij aan den een of ander uitleende, dan kon hij het ook niet mee terugbrengen." „Ja. alszei dr. Zeunemann. „dat klopt Was beklaagde in het be zit van Chinese costuums?" „Ik heb wel eens Chinees spul ge zien", zei Juffrouw Klinkhart, „Ik ken echter niet alles, nat de dokter bezit. Ik ben geen spion." Dr Zeunemann bladerde enlcp HJd in de acten en vroeg: „Heeft be klaagde u direct Ingelicht, toen hij bericht kreeg over de erfenis, die hem was ten deel gevallen?" „Ja. hij riep mij binnen", vertelde juffrouw Klinkhart, „want ik was Juist ln de keuken. Hij was zeer op gewonden, maakte allerlei plannen voor de toekomst en vroeg mij,-wat ik graag wilde hebben, maar het moest iets moois en kostbaars zijn. Ik zei, dat ik maar één wens had. namelijk een paar briljanten oorbel len. Die beloofde hij mij. maar hij plaagde mij ermee, zoals zijn ge woonte was. Wij hebben erg ge lachen." „Hij was dus zeer verheugd?" „Zeker", zei juffrouw Klinkhart kalm. „hij was buiten zichzelf van vreugde. Hij leed altijd erg onder zijn beperkte middelen en hield er van zich te verbeelden, dat hij rijk was. Hij was als een kind. dat ge heel In dergelijke voorstellingen op gaat Maar dikwijls zei hij reeds na een uur. dat hij de hele rommel verachtte." Wordt vervolgd zag hem als acteur ln levenden lijve; o.a. Rome, waar Mussolini hem met een eigenhandig geschreven op dracht een Duits exemplaar over handigde van zijn drama „Honderd dagen", waarin Kreuss de hofdrol van Napoleon uitbeeldde; verder Londen en Zuid-Amerika. Een bij-1 zondere prestatie leverde hij te Lon- den waar hij in korte tijd de rol van den geheimraad in Hauptmann's „Zonsopgang" in onberispelijk En-1 gels leerde en speelde, ofschoon hij I die taal niet machtig was. Deze prestatie bezorgde hem het ere-lid-1 maatschap van het Engelse Toneel-1 spelersgenootschap. Het was dus niet alleen de film, die de roem van Werner Krauss buiten de grenzen j van zijn land droeg. De Duitse toneel- en filmspelcr Wer ner Krauss, die 23 dezer zestig iaar werd. (Cliché A.P.) liefde worden voorgelicht ten aan zien van de beste zaken die zijn land en volk hebben voortgebracht Klein- gelovigheid past hier niet. Een ge schiedenis anno 1943/44 moet ook niet eindigen met de twijfelende, weife lende zin: „Een volkseigen van waar de schijnt in liet geheel (van onze letterkunde) onmiskenbaar. Moge het zich handhaven". He zal! Maar alleen dan, wanneer het grootse en gewel dige dat de Nederlandse taal heeft voortgebracht, als de grote gedachten en de eeuwige schoonheid, die deze taal heeft voortgebracht toegewijde apostelen vindt. Hiervoor is wat meer poëtische bezieling en wal meer wil tot verdieping nodig dan dr. Walch heeft opgebracht in zijn laat ste hoofdstuk. Zijn visie op Beets, op Betje Wolff, op Jacob Cats kan men waarderen. Waar hij onze eigen tijd en onze hoogste waarden nadert (want niet alleen terwille van onze in Europa ongeëvenaarde middel eeuwse of zeventiende-eeuwse, maar vooral terwille van onze negentien en twintigste eeuwse poëzie zal ons volk en onze taal voortbestaan) gaat hij te wemig diep. tTen onrechte noemt dr. Walch ons in zijn inleiding „een letterkundig, niet. zeer begaafd volk". Ten onrechte beperkt hij „on ze" activiteit tot „nog maar" zeven eeuwen). Zijn betoog staat daar niet op hetzelfde niveau dat onze dichters en critici sinds 1885 hebben bereikt, namelijk op Europees niveau. Hier had men liever de stem en het openbarend vermogen van een Van Deyssel, een Vermeylen, een Mars man, een Bruning of een Wijdeveld gehoord dan die van een overigens beminnelijk auteur, die een grote visie derft en die tegenover het ver blindend-grote eerder anti-poëtisch wordt dan dat hij oog toont voor het autonome leven van de poëzie, dat in een algemeen Europees réveil wel licht zijn schoonste bloei voortbracht in Nederland. Het is hier niet de plaats voor detailcritiek. Slechts zij tot slot ge noteerd. dat een grote verdienste van het boek is. dat het althans enige plaats inruimt aan het toneel. Het zal den beschaafden leek niet anders dan deugd doen. dat hij bij elke pe riode althans een Indruk krijgt vart wat het toneel in dat tijdvak wilde en bewoog cn dat hij door een laatste ..toneelnotitie" het spel kan volgen lot en met het optreden van Jan C. de Vos in de Tivoli-schouwburg, van Chrispijn sr en Adriaan van der Horsts Toneelvereniging, van Van Eede, Simons«Mees, Mijnssen en De Koo. M. WOLTERS. BROOD, BESCHUIT, MELK, VLEES: 27 en 28 TABAK: 27 cn 28. belde n. keuze BLOEM: 155 en 156 HAVERMOUT of ROGGEVLOK- KEN: 157 (250 gr.) KAAS: 158 SUIKER: 159 JAM: 160 VERVANGINGSMIDDELEN: 161 KINDERVOEDING: D54 Gort, E 54 Kinderm. of Voedingssuiker SNOEP: 27 (150 gr.) BOTER: 27A en 27B roomboter, B. C, D, E 55 roomboter Einde geldigheidsduur 8 Juli. Nog geldig zijn: 152. 153, C. D. E 50 en E 51 voor zeep en was- poeder <8 Juli). 24A boter (8 Julir, R05 tabak v. scheerzeep (2 Sept.) Vöor de kinderen Wie zijn twee goede beken den van jullie Beste nicht Jee en neefjes. Het molentjesraadsel is buitenge woon ln de smaak gevallen. En de vele oplossingen waren bijna allemaal goedl De oplossing was. lste wiek: Kruk. Druk. Deuk. Deur; 2de wiek: Kers. Keus. Keur. Deur: 3de wiek: Gems. Geus. Geur. Deur; 4de wiek: Teen. Teun. Deun. Deur (voor Teun kon ook Deen). Vandaag vraag lk Jullie aandacht voor een tweetal raadsels van ons nichtje Mill Vinkestljn. Gaslaan 183 te Den Haag MUi vraagt Jullie: „Wie zijn twee goede bekenden van ons allen?" Meer verklap lk niet. lk hoop alleen, dat jullie het roerend met haar eens zullen zijn. Haar eerste raadsel luidt als volgt: i is een boomsoort x is een lichaamsdeel x Is niet raak x ls een kledingstuk x is een meisjesnaam x is een ander woord voor top. De letters op de kruisjes van boven naar beneden vormen ae gevraagde naam. Het tweede raadsel ls: x is voetbedekking x ls niet droog x is de eerste vrouw x is iedereen x is qen nachtroofvogel x bevindt zich om een gracht x ls een roofdier x ls een bloem x ls een plaats ln Noord-Brabant x ls een voertuig. De eerste letters vormen de naam van een leuk klein ventje Heb lk eigenlijk al niet te veel gezegd? Oplossingen Inzenden voor Dinsdag 27 Juni aan OOM JAN. p.ï. Rodactle „Het Volk", Hekelveld 15. Amster dam-C. Weer zijn er vijftien prijsjes te winnen door hen. die niet vergeten, naam en adres op hun brleije te ver melden. Mijn vacantle ls voorbli. zodat lk weer kan antwoorden op briefjes, die bij de oplossingen worden Inge sloten. De gelukkigen zijn deze week: 1. Thea van Velsen, Wijkcrweg 117a, Maarsbergen (Utrecht); 2. J. van Westrhenen. Van Ostadestraat 240 hs.. Amsterdam-Zuid; 3 Ini Schuitemaker. Tolstoi8traat 18, Zaandam; 4. Wlm Koolj. 3de Poellann 16. Lisse; 5. Bert Segers, Grachtweg 57. Llsse; 6. Marictje Kloet. Den Dries M 304, Maurlk (Gld.); 7. A. G Scholten, Barlo 21. Aalten (Gld.); 8. Gerhard Hakstege, p.a. J. Hakstege, Llchtenvoortseweg 140 I, Bredevoort (Gemeente Aalten. Gld.); 9. Joke Snijder. Molenstraat 61. Beilen; 10. Grietje Schiphouwer. 0 37 Annerv. Kanaal (Dr.); 11. Nlkolaas Rehorst. Gouderak B. 7; 12. Gretha Bos. Mr. Troelstrastraat 36. Vlaardingen; 13. H. Kersten. Jhr. Gr. v. Zoolen6traat 16, Bolnes Donckselaan; 14. Jan Feelders. Pleter Langendljkstraat 42 b, Rotter dam-W., Spangen; 15 M. van Gent, Zwartewaalstraat 63, Rotterdam-Zuid. Dag kinderen! Jullie OOM JAN. Voor de vrouw Directeur. H J. Kerkmeester, Bus- sura; hoofdredacteur: Hendrik Llndt, \msterdam. plv hoofdredacteur; lr. A- H. d» Haas van Dorster Haarlem; binnenland J v Grieken. illu6tratl» ;n opmaak p. Katnpstr* volitscul- tuur en kunst M Wolters. muziek; O, K Krop; «port. j J Llber; adver tenties: A, H. Lemmer», allen te Am sterdam. X 113 Havermout in andere vorm Niet ledereen houdt van havermout pap of kan er melk aan besteden. Wat doen we dan met ons rantsoen haver mout? In een hartig hapje bij de aardappelen en groenten kunnen we een deel ervan verwerken. Haverm'out- lapjes. welke uitsluitend uit haver mout bestaan of waaraan bloem ls toegevoegd, zijn wellicht al bekend. Nieuw echter zijn de lapjes havermout en geraspte aardappel Zij kosten be trekkelijk weinig havermout en wan neer men ze met enige /org bakt. vragen ze ook weinig vet. Meer haver mout Is er nodig voor havermoutpud- dlng. ZU kan echter met water of melk gomaakt worden en vraagt slechts weinig suiker. Havei moutlap.tes. Twee flinke (200 gr.) rauwe aardappelen, twee kopjes (100 gr.» havermout. 6élderiJ. peterselie of ui. aroma, pepersurro gaat, (selderij) zout De aardappelen raspen en met de havermout, de fijn gehakte peterselie selderO ol ui. de aroma, net pepersurrogaat en net (gfi- derij) zout tot een pittig mengsel maken In de koekenpan een klontje boter of vet smelten, van de masss kleine koekjes vormen en deze aan beide zijden bruin en van binnen gaar bakken De koekjes geven bij aardappelen en groenten. HavermoutpudrllnK. Ruim halve liter taptemelk ot water, twee kopjes havermout, een kopie koffie, pl.m. vier theelepels kaneelsurrogaat of koek- kruiden. zout. De taptemelk aan «ie kook brengen en de havermout erbij doen. De koffie, de koekkruiden en een snufje zout toevoegen. De massa weer aan de kook brengen. De haver mout onder nu en dan roeren In plm. twintig min. gaar koken. De massa in een met koud water omgespoelde vorm koud laten worden. Stroopsaus. Een halve liter water, zes lepels bloem of gemengd meel. twee lepels stroop, een lepel suiker, iets zout, kaneelsurrogaat. Het water aan de kook brengen. Intussen de bloem met lepels melk tot een glad paple aanmaken en dit goed roerende toe voegen aan het kokende water De massa roerende aan de kook laten komen en even door laten koken, de suiker, wat zout en kaneelsurrogaat toevoegen en tenslotte van het vuur; al de stroop. Kroniek van de Volkstuin Wat ook gedaan moet worden Het ls een algemeen verschijnsel, ln het bijzonder bij pas beginnende volkstulnders. dat zij hun met ware hartstocht begonnen tuinwerkzaam- heden ln de loop van het zomersei zoen niet op volle kracht voortgang doen vinden. Meer speciaal wordt de aandacht beperkt tot de gewassen, die gezaaid en gepoot moeten worden, ter wijl de reeds opgroeiende planten min of meer aan hun lot worden over gelaten. Niets ls echter meer af te keuren dan dit. De gewassen, die ln hun groet zijn. moeten regelmatig nagelo pen worden. Wieden b.v. en ln het al gemeen de vernietiging van het on kruid. moet juist ln de Juni- en Juli maand regelmatig plaats vinden. Op het aardappelveld en tussen de bo men moet steeds weer de strijd wor den aangebonden met de laatste res ten van het) lastige kweekgras. Ook melte. varkensgras en hoefblad kun nen het lastig maken, wanneer wij niet tijdig Ingrijpen. De tomatenplanten, die schot gaan vertonen, moeten we tijdig van de okselscheuten, de z.g. „diefjes", ont doen. Sommigen menen, dat dit slechts één keer behoeft te gebeuren; niets ls eühter minder waar. De to maat ls. evenals komkommer en augurken een van d)e gewassen, die ons, figuurlijk gesproken, maar al te snel boven het hoofd groeit. Wie goede tomaten wil oogsten, zorge er dus voor. dat de planten niet wild kunnen voortgroelen. Vier of vijf etages met bloemen is het maximum, dat wij iedere plant gunnen. De bonen stam-, zowel als stok- bonen beginnen thans door te zet ten. Het verdient aanbeveling, hier en daar de planten wat hulp te verschaf fen. als de ranken van de klimmende soorten hun weg langs het houtwerk of draad niet spoedig genoeg kunnen vinden. Verder wordt bij de bonen voor regelmatig schoffelen gezorgd en dat niet alleen ter bestrijding van het on kruid. doch eveneens om de grond luchtig en open te houden, hetgeen voor vlinderbloemige gewassen zeer nodig ls. De aardappelen kunnen voor de laatste maal aangeaard worden, waar mee voorkomen wordt, dat de op groeiende knollen aan de oppervlakte komen en verkleurenZeer zorg vuldig moet ook gewied worden tus sen de ln deze of de vorige maand gezette zomerwortelen. Zo nodig wordt uitgedund, waarbij men later de er varing op zal doen. dat het loo'f bij de niet te dicht gezaaide wortelen rijker en voller op het bed staat dan bij de te dicht opeen staande plan ten Verder kunnen, als er nog plaats vrij komt, zomerwortelen bijgezaald worden, waarmee kan worden voort gegaan tot het eind van de Juli maand. Op slakken, pissebedden en emelten, luizen en aardvlooien moet acht worden gegeven. Met de nog ter beschikking staande middelen moet ook hier met kracht worden opgetre den. Rupsen van koolwitjes, die het zich behaaglijk willen maken op de koolplanten. worden zorgvuldig weg gevangen. de eieren, i als langwerpige gele knopjes zichtbaar op de bladen, vernietigd. Ofschoon de bodem thans op de meeste plaatsen voldoende doordrenkt ls. moet tenslotte gezorga worden, dat andijvie en pas gezette postelein geen watergebrek gaan lijden. Reeds een korte onderbreking van de grooi- perlode wegens vocht dat ls tevens voedselgebrek kan ernstige schade berokkenen. Het 'tijdschrift „O p v o e d 1 n g", van het departement van O.. K. en W betoogt onder de titel „Taalbederf", dat zowel de vier jaren van Duitse bezetting als de tewerkstelling van Nederlanders In Duitsland een merk baar slechte Invloed hebben gehad op de zuiverheid van taal bij brede lagen van de bevolking. Na een historisch overzicht van de verschillend* vreem de Invloeden, welke op het gesproken en geschreven Nederlands hebben In gewerkt sinds de Bourgondische tijd, alsmede van ae arbeid der taalzuive raars door de eeuwen heen. besluit de anonieme schrijver zijn artikel met voorbeelden uit de huidige practllk en met een opwekking aan ambtenaren en dagbladredacteuren tot medewer king ln de officiële strijd tegen het tail bed erf. ROTTERDAM DEN HAAG K T.l.l, 38427 TeleT 333298 i'i j »»4anui:iTwnr vOp reserve-bon en^ beschuitbormen. 'VlEPJE EN w1 NAKOMEN JULLIE ETENJ'eoEPT MAM.DAAR NO EMENDE BEIDE RAKKERS AL AAN HOLLEN. 2ECAAN DODR U DE KEUKENSNUIVEN EINS e en STOÖTEN elkaar aan •ruik je 'T? Pannekoeken'. hiep, hiep.hiephoeral'ogg 'dat riep moeoer ook.toen't ^3 sakken zoo prach Tic, LUKTE MET DE yÓETBUOEMVAN SIMON PE WIT) KRACHT VOOR UW KINDEREN. Daar kunt ge ze nooit genoeg van geven. Geef ze daarom Melba, samen gesteld uit zuiver natuur lijke bestanddeelen. Uw kinderen zijn er dol op. Om de 8 weken een pak Melba op de bon voor kinderdrank - voor alle kinderen tot 13 Jaar. Hr vcriltrkmdc kindrrdrank RECEPT groote steun voor alle babies van het jaar 19M..* een toevlucht voor duizen den jonge moedersdat zijn de producten van N,u- tricia, nog steeds goed en voedzaam. Ardcnner Jagershoek en tallooze oudholland- sche toespijzen maakt u met W. a. Scholten's stroop, de fijne, zoete Groninger stroop. Schrijf W. A Scholten's stroop- fabrieken om het recep tenboekje I

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Dagblad voor Leiden en Omstreken | 1944 | | pagina 2