HET DAGBLAD
Duitse troepen blijven
bij Jassy aanvallen
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Werkt onze rechtspraak
wel doeltreffend?
Duits weermachtsbericht
In Italië zware strijd in gebied
van Al bane r bergen en Velletri
Duitse luchtmacht
boven Engeland
Rouaari opnieuw
geteisterd
Heftige tegenstand
op Biak
De Valera boekt
succes
Vier doden door
ontploffing
Vele hengelaars
vingen bot
Criminaliteit nam onrustbarend toe
„Zachte heelmeesters maken
stinkende wonden'
Eisen van een
ongewone tijd
Luchtterreur boven
Nederland
Dorplein II
Verscheurd spaarhankboekje
De Munck: Het wonder van Goes
J
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER. 1 Juni. Het opperbevel
van de weermacht maakt bekend:
De vijand zette ook gisteren zijn
grote aanvallen, vooral op onze stel
lingen aan de zuidelijke helling van
de Albaner bergen en in de sector
van Frosinone voort. Ten westen van
Velletri sloegen onze troepen in ver
bitterde gevechten alle met krach
tige ondersteuning van pantserwa
gens ondernomen aanvallen af. 23
vijandelijke tanks werden daarbij
stukgeschoten.
Ten oosten van Velletri zi.in zware
gevechten met vijandelijke strijd
krachten. die onze stellingen zijn
binnengedrongen, aan de gang. Een
valschermstormregiment onder bevel
van majoor Tim heeft zich daar
bijzonder onderscheiden. Bij en ten
westen van Frosinone zijn geduren
de de gehele dag sterke vijandelijke
aanvallen mislukt. Des nachts ope
rerende slagvliegtuigen vielen het
stadgebied van Aprilia alsmede vij
andelijke batterijen en colonnes in
hetzelfde gebied met goede uitwer
king aan.
In het Oosten zetten onze troepen
hun aanval in het gebied ten Noor
den van Jassy in weerwil van taaie,
vijandelijke tegenstand en heftige
tegenaanvallen voort. In harde ge
vechten werden in samenwerking met
formaties gevechts- en slagvliegtui
gen 37 vijandelijke pantserwagens
vernietigd. Jagers, slagvliegtuigen en
verkenners schoten boven dit gebied
87 vijandelijke vliegtuigen omlaag.
Ook in het voorterrein van de Kar-
pathen en in het gebied ten zuidoos
ten van Brody verliepen plaatselijke
aanvalsacties van Duitse en Hongaar
se formaties, ondanks hevige vijande
lijke tegenstand, met succes.
De Duitse luchtmacht viel overdag
en des nachts het Sowjet-Russische
spoorwegverkeer met waargenomen
uitwerking aan. Talrijke spoorweg
emplacementen werden verwoest en
twee treinen met oorlogsmateriaal
vernietigd. Bij een onderneming van
stoottroepen via het meer van Ples-
kau werden op de noordoostelijke
oever verscheidene Sowjetrussische
nesten van verzet verwoest.
Formaties Amerikaanse bommen
werpers hebben in West- en Zuidwest-
Duitsland op verscheidene plaatsen
bommen geworpen. Vooral in Osna-
brück en Hamm werd schade aange
richt aan gebouwen en ontstonden
verliezen onder de bevolking. Boven
het rijksgebied en boven de bezette
westelijke gebieden werden 13 vijan
delijke vliegtuigen neergeschoten.
Een formatie Amerikaanse bom
menwerpers, die boven Roemenië
vloog, veroorzaakte in het gebied van
Ploesti schade en verliezen onder de
bevolking. Strijdkrachten der Duitse
en Roemeense luchtverdediging ver
nietigden 28 vijandelijke vliegtuigen.
Snelle Duitse gevechtsvliegtuigen
vielen in de afgelopen nacht afzon
derlijke doelen in Zuidoost-Engeland
aan.
De luchtmacht en de marine heb
ben in de maand Mei van de Brits-
Amerikaanse aanvoervloot 24 koop
vaardij- en transportschepen met een
gezamenlijke inhoud van 131.700 brt.
tot zinken gebracht en 23 andere
schepen met een gezamenlijke in
houd van 169.000 brt. beschadigd.
Bovendien werden 17 torpedojagers
en escorte vaartuigen, twee onderzee
boten. acht torpedomotorboten en
drie vaartuigen voor de bescherming
in de grond geboord. Een torpedo^
boot. talrijke torpedomotorboten en
andere vaartuigen werden bescha
digd.
Bijna duizend doden
ROUAAN, 1 Juni. Gisterochtend
heeft de Anglo-Amerikaanse lucht
macht een buitengewoon hevige
luchtaanval gedaan op Rouaan.
Overal in de stad kwamen bommen
neer en ontstonden branden. De
schade in de woonwijken is aan
zienlijk. De oude markt is in een
puinhoop veranderd. De kathedraal,
de Sint Vincentius en het aartsbis
schoppelijk paleis zij- door bommen
getroffen. De aartsbisschop heeft zijn
galeis moeten ontruimen. Tot nog toe
edraagt het aantal doden bijna
duizend.
Volgens de tot nu toe ontvangen
berichten zijn als gevolg van de
luchtaanval van Dinsdagochtend op
de stad Nantes in het departement
Seine et Oise 180 personen gedood.
81 gewond. Onder de puinhopen be
vinden zich ongeveer 200 doden en
gewonden.
Geallieerden verloren
negen oorlogsbodems
TOKIO. 31 Mei. De verplaatsing
van het zwaartepunt der vijandelijke
operaties naar het gebied van Nieuw-
Gufnea blijkt, volgens militaire krin
gen alhier, opnieuw uit de landingen
op het eiland Biak.
Na de landingen bij Eitape en Hol-
landia heeft de vijand thans opnieuw
een sprong naar het Westen gemaakt
en tracht hij vaste voet te krijgen op
het op 220 km. afstand gelegen eiland.
Hierbij is hij op verbitterde tegen
stand gestoten van de Japanse strijd
krachten, welke de gelande troepen
zware verliezen toebrachten, afgezien
van het tot zinken brengen van negen
oorlogsschepen en de ernstige bescha
diging van zes andere schepen.
Een sterke vijandelijke vlootforma-
tie beschoot in de ochtend van de 27e
Mei de noordwestelijke punt van het
eiland Biak. Kort daarop begonnen
de troepenlandingen en onmiddellijk
daarna de afweergevechten. die nog
aan de gang zijn. In het vijandelijke
kamp noemt men de Japanse tegen
aanvallen de zwaarste in deze oorlog.
Amphibische en landtanks van den
vijand stieten op Japanse tanks, die
reeds op het strand de strijd aanbon
den. Tegelijkertijd deed de lucht
macht der marine succesvolle aanval
len op de gelande strijdkrachten.
Grote winst behaald bij
Ierse verkiezingen
STOCKHOLM, 1 Juni. Or In
Eire (Ierland) gehouden verkiezingen
leverden groot succes op voor de
partij van De Valera, de Fianna Fail.
De/ze partij heeft tot dusver tweemaal
zoveel zetels veroverd als haar ge
zamenlijke tegenstanders. In de vorige
Dail beschikte zij slechts over 67
zetels, de oppositie over 71. Minister
president De Valera werd herkozen.
Behalve De Valera zijn ook de
waarnemende premier en de ministers
van coördinatie der defensie, van
defensie, van onderwijs, van land
bouw en van P.T.T. herkozen. De
definitieve uitslagen der verkiezingen
zullen eerst over enige dagen bekend
üjn.
UITHUIZEN. 1 Juni. Woensdag
middag om vijf uur vonden enkele
werklieden van de firma Sanen en
Verstoep, die hier aan de dijk werk
ten, na afloop van de werkzaamheden
een onontploft projectiel. Het werd
opgeraapt en tegen de grond gesme
ten, waarop een hevige ontploffing
volgde. Hierbij werden "de 20-jarige A.
D. Schenkel en de 27-jarige S. van
der Veen. beiden te Groningen woon
achtig. op slag gedood. De 19-jarige
D. Ziclstra. eveneens uit Groningen,
en de 27-jarige H. Keizer uit Sidde-
buren, werden levensgevaarlijk ge
wond en zijn later eveneens over
leden. Van der Veen en Keizer waren
gehuwd.
Geen Oekrajine-sigareften
DEN HAAG. 1 Juni. De dienst
Perszaken van het Nederlands Oost-
Instituüt meldt: De huidige tabaks
positie wijst er op. dat binnen afzien
bare tijd aan de verkoop van de
Oekrajine-sigaretten een einde zal zijn
gekomen. In verband hiermede kunnen
van 15 Juni a s. af geen rokerskaarten
meer worden uitgereikt.
Hun. die menen alsnog voor een
kaart ln aanmerking te komen, wordt
verzocht zich schriftelijk te wenden
tot het Nederlands Oost-Instituut.
Laan van Meerdervoort 49 te Den
Haag; Nederlanders in dienst der
Duitse weermacht tot den Fürsorge-
offlzler, Nicolaas Maesstraa* 32. Am
sterdam; Nederlanders in dienst der
Waffen- ff tot den Ftirsorgeoffizier der
Watten-#. ^Somm lusstraat 3 te Den
Bosch. Brieven worden na 15 Juni
niet meer ln behandeling genomen.
Tentoonstelling Rode-Kruiszegels
DEN HAAG. 31 Mei. In samen
werking met het Nederlandse Rode
Kruis organiseert de Haagse phllate-
llstenverenlglng „L.I.P.A." ter gelegen
heid van haar vijftienjarig bestaan een
tentoonstelling van Rode Kruiszegels
ln het gebouw Pulchrl Studio. Den
Haag. op Vrijdag 2 en Zaterdag 3 Juni.
Ter gelegenheid hiervan gaven dc Ned.
Posterijen toestemming tot de perfo
ratie van 150.000 zegels van 2 ct. Deze
zullen, geperforeerd met een kruis,
verkrijgbaar worden gesteld A 15 ct.
De toeslag komt ten bate van het
Rode Kruis. Verder la gedurende belde
tentoonstelllngsdagcn ln het gebouw
een tijdelijk hulppostkantoor geves
tigd. waar tevens gelegenheid zal kun
nen worden gegeven tot het verzenden
van aangetekende stukken. De zegels
kunnen van een bijzonder poststempel
worden voorzien.
Bij drommen zijn zij vanmorgen
de stad uitgetrokken, de Amster
damse hengelaars. En elders in het
land zal het niet veel anders geweest
zij. De deuren van het Amstelstation
waren aan de voorzijde nog niet eens
geopend, toen er al vele liefhebbers
voor dp eerste stoptrein naar Utrecht,
verschenen, gewapend met hengels
en zijtassen vol verwachting voor de
eerste dag van het nieuwe hengel-
seizoen.
In Abcoude, Vinkeveen, Vreeland
en al die andere dorpen rond dc
hoofdstad, die van ouds de henge
laars tot zich trekken, was men ook
vroeger dan anders opgestaan. De
bootjesverhuurders maakten goede
zaken en gelijk we eerder reeds
schreven, gingen hun zaken m vele
gevallen al te goed. dat wil zeggen
hun prijzen waren vaak aan de zeer
hoge kant.
toen de drommen aan de diverse
stations uitstapten, was er maar één
onderwerp van gesprek: ..Wat doet
dc vis?" Helaas dc vis deed weinig. In
zeer vele gevallen zijn de waterbe
woners zelfs alleen maar het onder
werp van gesprek geweest en hebben
zij zich niet vertoond. De vis had niet
veel trek en beet weinig door.
Brasem en baars hadden er helemaal
geen zin in en alleen rietvoorn en
bliek waren wel zo goed. zich bij tijd
en wijlen te laten verschalken.
Bovendien ving uw hengelende re
dacteur zegge en schrijve vier gron-
delingen, die hij met minachtend ge
baar weer te water heeft gelaten.
Neen. deze eerste visdag slaagde
lang niet in alle opzichten.' Het weer
werkte niet mee. Zó'n plotselinge
weersverandering is immers over liet
algemeen nadelig voor de visvangst.
Er zijn dan ook heel wat enthousias-
telingen reeds vroeg in de middag
teruggekeerd. De originele geduldige
brasemers waren zo goed als allen
platzak en alleen zij, die aan het
kantje de rietvoorn hadden nage
jaagd, hadden soms nog een redelijk
zootje. Een der merkwaardige en
prettige gevolgen van het omgeslagen
weer wasdat er heel in de vroegte
nog al eens een aaltje wilde bijten.
Maar... de hengelaars hebben hun
laatste pijl nog lang niet verscho
ten. hun laatste worm nog niet ge
bruikt. Er komen nog vele vrije
dagen, waarop zij hun geluk weer
zullen gaan beproeven. En zij zullen
het dan hopelijk vaak beter treffen
dan op deze matig geslaagde eerste
morgen.
Ie JAARGANG No. 126
LD
DONDERDAG I JUNI 1944
Uitgave N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie; Hooigracht 31, Leiden.
Telefoon 24996 - Abonnementsprijs 25 cent per week of f3.25 per kwarfaal - Postgiro 184.120 - Postbus 65
De Duitse troepen maken in de frontgebieden thans gebruik van een
apparaat, dat op grondige wijze spoorwegrails onklaar maakt.
(P. K. Wehmeyer-Orbis)
Het vraaggesprek met den econo-
mischen rechter mr. Meyer in
ons blad van Zaterdag heeft nog
eens de aandacht gevestigd op de
criminaliteit, zij het op een klein
gedeelte daarvan. Evenzeer sprong
het probleem der misdadigheid naar
voren uit de reportages over het
werk van de recherche Jn de hoofd
stad. En daarmee is het licht ge
vallen öp een probleem, dat ge
woonlijk den lezer slechts wordt
voorgelegd in de vorm van politie
nieuws en rechtbankverslagen.
Het is een probleem. En een met
vele kanten. Wanneer een officier
van justitie _bij de Amsterdamse
rechtbank in een requisitoir ver
klaart. dat het aantal misdaden in
de oorlogsjaren met 500 pet. geste
gen is. wanneer de kranten de meest
lugubere en vroeger ondenkbare
misdaden vermelden als lijkenroof
om der wille van gouden kiezen,
diefstallen van sieraden ten nadele
van mensen, die op straat bewusteloos
geraken, roof van kinderkleertjes,
tientallen inbraken in gewone woon
huizen, dan blijkt daaruit een geheel
andere „misdadigersmentaljteit" dan
voorheen. Vroeger scheurde een in
breker een brancjkast la sardine
open. tegenwoordig begapt hij ge
wone arbeiders van hun traploper
en winterjas.
Beslissend Is daarbij nimmer, of
er wellicht verzachtende omstandig
heden zijn aan te rekenen. Men
kan met zulke verontschuldigingen
nimmer de misdaad wegpraten.
Juist omdat deze „verontschuldigin
gen" worden gezocht, zal er met
gestrengheid tegen de misdadigheid
moeten worden opgetreden. En de
mensen die dit in Nederland moeten
doen. zijn de rechters.
Mr. Meyer, de economische rech
ter, liet ln het vraaggesprek dat wij
met hem hadden, reeds doorscheme
ren. dat een aantal rechters in ons
land niet mee kon komen met de
veranderde criminele frequentie. Wij
zouden dat nog iets willen uitbrei
den en zeggen, dat aan vele recht
banken nog recht gesproken wordt
op de basis van 1938. Op de basis
van een normale tijd dus, met- een
normale criminaliteit. En het ware
te wensen dat hierin verandering
kwam.
De gangbare opvattingen over de
rechtspraak maken dat niet gemak
kelijk. De Nederlandse rechter spreekt
volgens paragrafen, die hun eigen
leven leiden. Dat houdt zo ongeveer
in. dat een politieman, die zich in
1944 laat omkopen en voor wien de
zelfde omstandigheden gelden, ver
zachtend en belastend, als voor den
politieman, die zich in 1904 liet om
kopen. in 1944 dezelfde straf zal moe
ten krijgen als de schuldige van 1904,
Wanneer steeds méér politiemannen
zich laten omkopen, zouden zij vol
gens deze opvattingen toch steeds de
zelfde straf moeten hebben. De alge
mene preventie geeft niet de doorslag,
het recht is star en volgt tc weinig
ae eisen van een ongewone tijd.
Maar in deze tijd neemt de crimi
naliteit onrustbarend toe. Iedere
krantenlezer weet het. De rechtspraak
dient in zulk een tijd niet alleen om
misdadigers te straffen, onverschillig
of men zulk een straf nu als vergel
ding of als correctie wil opvatten. Zij
moet. ook in staat zijn de misdadig
heid door haar ingrijpen te beteu
gelen.
Het Is schering en inslag, dat een
rechtbank een aanmerkelijk lagere
straf oplegt dan de officier van jus
titie eist. Vroeger was dat al vaak zo,
maar tegenwoordig komt dat in het
bijzonder voor als die officier in zijn
begeleidend requisitoir hogere eisen
tegen bepaalde categorieën misdadi
gers hoeft aangekondigd. Voor de
Amsterdamse rechtbank zijn er op
dat gebied frappante gevallen geweest
b.v. ten aanzien van frauderende
ambtenaren. Vroeger behoorden deze
gevallen tot de zeer grote uitzonde
ringen in ons land. Tegenwoordig
komen zij dagelijks op de rechtbank-
rol voor. De officieren van justitie te
Amsterdam gingen er in de laatste
tijd toe over, tegen dergelijke amb
tenaren hoge straffen, desnoods van
drie, vier jaren gevangenisstraf te
vragen. De rechtbank veroordeelde In
vei$ gevallen tot... anderhalf, twee
jaar.
En nu kan men zeggen: „De amb
tenaren staan in deze tijd aan enorme
verleidingen bloot, zij verdienen, in
vergelijking met zwarte, of zelfs maar
met gewone handelaren, weinig, het
is logisch, dat zij eerder dan vroeger
bezwijken" Maar daartegenover is
een goed vaderlands spreekwoord te
stellen: ..Zachte heelmeesters maken
stinkende wonden."
Wanneer de rechtspraak naar
de letter niet in staat blijkt, de
criminaliteit doeltreffend te be
teugelen, ls daarmee aangetoond,
dat zij niet geheel doeltreffend
werkt. Het is mogelijk, het straf-
peil ook met de tegenwoordige
wetboeken te verhogen, uiteraard
niet boven bij de wet vastgestelde
maxima, maar toch op een zo
danige wijze, dat de werking naar
buiten, de werking tegenover den
misdadiger. afschrikwekkender
wordt en dat met name a-sociale
individuen voor een langere
periode dan tot nu toe algemeen
gebruikelijk was, uit de maat
schappij verwijderd worden. Min
der dan ooit heeft Nederland
thans behoefte aan inbrekers,
frauderende ambtenaren cn op
lichters. Zij zijn parasieten op ons
toch al zo zorglijk volksbestaan
DEN HAAG, 1 Juni. In de
middaguren van gisteren hebben
Anglo-Amerikaanse vliegtuigen
bommen neergeworpen op woon
wijken van de stad Roosendaal.
Tot dusver werden 63 gedode, 65
zwaar gewonde en meer dan 100
licht gewonde Nederlandse bur
gers, onder wie vrouwen en kin
deren, geborgen. Verwacht kan
worden, dat de verliescijfers nog
zullen'stijgen.
Bovendien werden gisteren en
eergisteren weer door laag vlie
gende vliegtuigen rijdende trei
nen met de mitrailleurs aange
vallen. In het noorden des lands
werd zelfs een tram bescholen.
De Nederlandse burgerbevolking
leed bij deze aanvaller, volgens de
tot dusver ontvangen rapporten
een verlies van 28 doden. Onge
veer 50 personen werden zwaar
en 60 licht gewond.
Verblijfsduur in pensions
DEN HAAG, 1 Juni. Op grond
van de hotel-, café- restaurantbeschik
king no. 3 is het aan pensionhouders.
Ingeschreven bij de ondervakgroep
pensions, niet toegestaan, logies voor
korter dan vijf dagen achtereen te
verstrekken. De voorzitter van de be
drijfsgroep hotel-, café-, restaurant-,
pension- en aanverwante bedrijven
heeft echter voor bepaalde provincies
cn gemeenten gedurende de maanden
Juni, Juli. Augustus en September
a.s. een uitzondering op deze regeling
toegestaan. Gedurende genoemde
maanden mag logies tegen betaling
worden verstrekt voor kortere onafge-
gebroken tijdsduur dan vijf dagen.
Deze regeling geldt alleen voor de
grovlncles Drente, Gelderland. Lim-
urg. Noord-Brabant. Overljsel en
Utrecht (uitgezonderd de gemeente
Utrecht en de gemeenten: Blarlcum.
Bussum. 's-Graveland, Hilversum. Hol-
landsche Rading. Hulzen (N.H.), Kor-
tenhoef en Laren (N.H.).
,,De Zonnehoeve" gesloten
AMSTERDAM, 1 Juni. De
Ned. Jeugdherbergcentrale deelt
mede. dat de Jeugdherberg „De Zon-
hoeve" in Blaricum voor het trek-
kersverkeer gesloten ls. Het heeft
dus geen zin. zich voor overnachting
aan te melden.
Ouders lieten twee kinderen
op de heide achter
HUIZEN, 1 Juni. Op de heide
heeft men twee kinderen, jongetjes
van vier en zes Jaar. die daar blijk
baar door de ouders zijn achterge
laten. aangetroffen. Zij hadden elk
tien gulden bij zich en bleken uit
Amsterdam afkomstig. De politie zal
trachten de ouders op te sporen.
Jarenlang is men op zoek naar het
echt-Nederlandse. Wat is echt- en
typerend Nederlands? Is het Volen-
dam cn Marken, zoals de Amerikanen
meenden en zonls van de weerom
stuit ook wijzelf blijkbaarzodat men
op een recent feest in Berlijn Neder
landers op klompen en in ..volks
dracht" zag? Is het een landschap
met een dijk? Is het het blonde duin.
de zonnige hei de groene wei? Het ts
in elk geval niet het dorp Dorplein,
want dat is het meest on-Nederlandse
dorp, dat men zich zou kunnen den
ken. De fabriek is er uiterlijk ren
..wreed werkhuis, woeste gevangents"
bij uitstek, om met den dichter te
spreken. De hui-
zen zijn ook in de
vrolijke stijl van
gevangenissen ge
bouwd. Hoe is zo
iets mogelijk in
Nederland. het
land met de beste
architectuur van de wereld, met een
lieflijke dorpsbouw en een schone cn
ruime stedenaanleg, zoals men die
noch in Duitsland noch in Frankrijk
of in andere naburige landen zag?
Dan vindt men ergens „de cantine"
op dit dorre plateau van gruis en
sintel en men leest boven de deur:
„E. Dor. Vergunning".
Het is dus een zekere heer Dor cn
niet de dorheid, die zijn naam aan
Dorplein gaf. En het blijkt, gelukkig,
niet een Nederlander, die dit mis
troostige dorp uit puin uit de Peel
deed verrijzen.
Want behalve dar E. Dor de enige
vergunninghouder voor sterke drank
ter plaatse is. is hij ook de grote man
van de fabriek en die fabriek heet
..Zincs de la Campine", Kempense
Zinkbedrijven en het is een Frans
man die hier in de woestenij van de
Peel een woestijn van puin aanlegde
en die Dorplein noemde. De lucht is
vergiftig: de mensen wonen niet
graag bij een zinkfabriek. Van de
'tweeduizend die er vroeger werkten,
zijn er trouwens maar meer een paar
honderd over
De cantine is leeg en hol op Zon
dag. Verveeld hangen er enkele dor
pelingen als echte gevangenen rond
en drinken bier. dat niet wil schui
mei}, 't. Zal overal wel zo zijn, maar
hier valt het op. Ergens rammelt een
electrischc piano om te huilen.
Aan de muur hangt een spreuk:
Daar alleen kan vreugde wonen
Daar alleen is 't leven zoet
Waar men vrij en ongedwongen
Alles voor elkander doet.
Bittere ironie? Neenl Gelukkig
heeft de mens hier in deze eenzame
hel toch ook goede vertegenwoordig
sters.
Twee Limburgse kloosterzusters
hebben hier de vijftig burgers, die
voor het geestelijk en lichamelijk wel
en wee van de Dorplein-dorpelingen
waken in de kost, en de vreemdeling
krijgt een bete broods, gezeten tussen
den onderwijzer en zijn gezin cn de
vier marechaussees...
Iets van huiselijkheid, al is het dan
de huiselijkheid van een kazerne,
zweeft daardoor zelfs in het dorre
Dorplein. het verschrikkelijkste dorp
van Nederland, TIJL.
Afdeling Rode Kruis verplaatst
DEN HAAG. 30 Mei. De afde-
Jing V van het Nederlandse Rode
Kruis, tot op heden gevestigd dr.
Kuyperstraat 9 te Den Haag is
verplaatst naar het adres Juliana
van Stolberglaan 27—29 te Den
Haag, tel. 772113.
SPORTNIEUWS
De Munck vervangt Landman
AMSTERDAM, 1 Juni. De
Munck. de doelverdediger van Goes,
zal Zondag te Tilburg Landman in
het elftal van De Zwaluwen ver
vangen.
Honkbalprogramma
AMSTERDAM. 31 Mei. Het honk-
balprogramma voor Zaterdag en Zon
dag luidt:
Zaterdag: Eerste klasse: Quick
HHC, WGABlauw-Wit. Overg
klasse: AFCZeeburgla: AJax 2
DOS; Blauw-Wit 2—OVVO.
Zondag: Eerste klasse: Haarlem
AJax; EDOSchoten Overg.klasse:
HilversumDe Spartaan; RCH
EDO 2; CclerltasHaarlem 2; HCK
TYBB; HHC 2—DWS.
Achter de niets ontziende worste
ling. die over ons heen raast,
staat de socialisering van de Euro
pese ruimte. Kunnen andere delen
van de aarde zich nog voorstellen,
dat zij ln een of andere gewijzigde
vorm de kapitalistische periode zul
len kunnen voortzetten, voor Europa
staat aan het eind slechts de socia
listische volkerengemeenschap of de
ondergang.
De zin echter van deze sociale re
volutie, wij zeiden het enige tijd ge
leden reeds, ligt ln de arbeidsverhef-
fing. Dat wil zeggen, dat de arbeid
en de eer van de arbeid ln het mid
delpunt van de volkse ordening zul
len staan en dat op die basis de klas
senstrijd zal worden overwonnen en
de arbeider tot volwaardig lid en tot
drager van de volksgemeenschap zal
groeien. De arbeider, die in de kapi
talistische periode slechts geteld
werd als dode productiefactor, zal ln
de toekomst de volksgenoot bij uit
stek zijn. want geen mens zal aan
spraak kunnen maken op de rechten,
die de volksgemeenschap haar leden
toekent, dan door de vervulling van
zijn arbeidsplicht tegenover het ge
heel.
Aan het kapitalisme is in Europa
reeds op het ogenblik iedere geeste
lijke en materiële basis ontnomen.
Wat dat betreft leven wij op het mo
ment reeds in de chaos die velen bij
de val van het kapitalisme voorza
gen. Een moeilijke stap is echter, uit
deze chaos de levende volksgemeen
schap op te bouwen en de bedrijfs-
gemeenschappen tot een bezielende
werkelijkheid te maken. Wij weten
het, de „directeur" en de ..loonarbei
der". in de toekomst de bedrijfsvoer
der en het lid van de volgmanschap.
zullen elkaar moeten vinden in de
gezamenlijke arbeid voor de gemeen
schap, op grond van hun principiële
gelijkwaardigheid als actief lid van
de volksgemeenschap. Hun verhou
ding. die eerst een echte verhouding
wordt omdat zij in hun waardigheid
gelijk zijn. zal worden bepaald door
het. verantwoordelijkheidsbesef van
den een tegenover den ander en door
de trouw van de leden van de volg
manschap tegenover den bedrijfs
voerder. Dit ideaal, dat het Arbeids
front wil verwezenlijken en waartoe
het onder meer de werkgemeenschap
„Arbeidsverheffing" stichtte, lijkt ve
len nog een droombeeld En inder
daad, wanneer wij tot practlsche re
sultaten willen komen, blijken tal
loze moeilijkheden op te doemen.
Moeilijkheden voortvloeiend uit de
houding van vele ondernemers zowel
als uit de houding van vele arbeiders.
Erfenissen uit een verleden, vloek
waardig systeem.
Vele oude ondernemers menen nog
altijd, dat de arbeidsovereenkomst
hun een soort „bezitsrecht" geeft op
den arbeider of althans op zijn ar
beidskracht. Zij denken, dat zij op
grond daarvan ontslagen zijn van de
plicht, behoorlijke omgangsvormen
tegenover den aan hun leiding toe
vertrouwden werker in acht tc ne
men. Zij missen vaak het verant
woordelijkheidsbesef ten aanzien van
het geestelijk en stoffelijk welzijn
der werkers, omdat zij in den werker
den mens en den huisvader niet zien.
Komen deze ondernemers tot sociale
maatregelen de ontwikkeling der
laatste decennia heeft tenslotte haar
stempel gedrukt op ieder van ons
dan spelen daarbij reclame-doelein
den of „verstandige" overwegingen
ten aanzien van de winstmogelijk
heden niet zelden een rol.
Omgekeerd echter ontbreekt het
zeer veel arbeiders eveneens aan
goed begrip èn aan houding. De
mensonterende omstandigheden waar
onder een belangrijk deel van de
arbeidersklasse onder het kapitalis
tisch systeem heeft moeten leven,
hebben velen de fierheid en het ge
voel van eigenwaarde doen verliezen
en hebben hun het uitzicht op de
eigen nationale kuituur ontnomen.
Zij missen de wil en de moed, aan
het eigen leven een waardevolle in
houd te geven.
Temidden van deze oude erfenis
moet het geloof van een kleine be
wuste schare de geboorte van de
nieuwe gemeenschap bewerken. Het
spreekt vanzelf, dat daarbij een
voortdurende stroom van wanbegrip
en wantrouwen deze groei begelei
den.
Kort geleden sprak een werkelijk
idealistisch bedrijfsvoerder er ons zijn
verwondering over uit, dat enkele
leden van de volgmanschap het
spaarbankboekje, dat zij van het be
drijf kregen ten behoeve van een
Jonggeborene. verscheurden. Hij kon
geen motief voor een dergelijke hou
ding vinden. Het is op een afstand
niet makkelijk na te gaan. hoe het
komt, dat in zijn bedrijf geen echte
bedrijfsgemeenschap heerst, zodat
dergelijke reacties kunnen voor
komen.
Op zichzelf is het een goede
idee, dat het bedrijf door het vast
leggen van een zeker bedrag blijk
geeft, mee te willen bouwen aan de
toekomst van de gezinsleden van de
bedrijfsgenoten Daarbij hoort dan
echter, dat de bedrijfsvoerder inder
daad door een diep menselijke be
langstelling wordt gedreven en dat
dit ook uit zijn hele houding blijkt.
Zou de instelling van de wiegegift
slechts een mechanische handeling
zijn, dan wordt inderdaad een reac
tie als het verscheuren van een
boekje begrijpelijk.
Omgekeerd echter Is het ook mo
gelijk, dat dit lid van de volgman
schap uit verkeerd begrepen fier
heid of uit dwaas wantrouwen tot zijn
actie komt. Er zijn vele voorbeelden,
die aantonen, dat er tussen een be
wust verzet tegen oude verhoudingen
en een bewuste opbouw van een
nieuwe gemeenschap nog een grote
afstand bestaat en dat vele arbei
ders weliswaar de fierheid bezitten,
zich tegen een leiding, die verkeerd
heet. te verzetten, maar dat zij de
kracht en de fierheid missen om met
een leiding, die haar bestaansrecht
ontleent aan de prestatie en het kun
nen van den leider, een nieuwe volks
gemeenschap en een echte bedrijfs
gemeenschap te vestigen. Deze op
bouw toch vraagt "prestaties en
houding van den werker en vraagt
eerbied tegenover de prestaties en
de houding van de leiding, belde za
ken die van allen een volledig mens
zijn vragen.
Daar waar dit mens-zijn, dit be
wust drager willen zijn van de ge
meenschap, ontbreekt, heeft de so
ciale voorman de mooie, maar moei
lijke taak, bedrijfsvoerder en volg
manschap te vormen en te raden.
Wij noemden een klein incident, dat
aantoont, waar deze taak ligt. Er
doen zich echter dagelijks honderden
andere moeilijkheden voor, die het
corps van sociale voormannen, door
eigen houding en door hun geloof,
dienstbaar moeten maken aan de
bouw van een nieuwe socialistische
orde.
VOLKSCULTUUR EN KUNST
Walter Grüntzig draagt
Goethe voor
DEN HAAG, 1 Juni.
Walter Grüntzig. die onlangs reeds
voor de Nederlands-Duitse Kuituur
gemeenschap optrad, toen met een
bloemlezing uit het werk van Schiller,
heeft Woensdagavond voor een klein,
maar aandachtig gehoor een voor
dracht gewijd aan Goethe. Hij ver
zocht zijn keuze uit Goethe's werk
als zeer persoonlijk te beschouwen en
men heeft mogen vaststellen, dat die
keuze er een was van een persoonlijk
heid; van een kunstenaar, die Goethe
kent en liefheeft. Deze anthologie werd
gebaseerd op de uiterste begrippen
baseerd op de uiterste begrippen
Natuur en God. dood en leven. Met
een mooi getimbreerd geluid en in
klare eenvoud, hoorden wij poëzie uit
Faust 1 en 2. uit grenzen der mens
heid, uit Mohamed en proza uit
Wahrhelt und Dichtung. Wilhelm
Meisters Lehrjahre. de Werter, Die
Natur, Reflexionen. Italiniesche Reise
e.a. Burgemeester prof. Westra heeft
den kunstenaar ingeleid. Een lang
durig applaus was des kunstenaars
beloning. RAMAKER
Van der Lugt gaat heen
Cor van der Lugt Melsert, die van
1938 af het toneel van de Amster
damse Stadsschouwburg heeft geleid,
zal nu toch zijn functie van inten
dant wegens gezondheidsredenen
aan het einde van dit seizoen, per
1 Augustus, neerleggen. Zijn opvol
ger is nog niet definitief aangewe
zen.
Pionier der Nederlandse
revue overleden
RIJSWIJK. 31 Mei. Woensdag-
avond om half zeven is in zijn wo
ning te Rijswijk de bekende amuse-
mentskunstenaar Henri J. ter Hall.
oud-lid van de Tweede Kamer, na
een kortstondige ziekte op 78-jarige
leeftijd overleden.
Henrl ter Hall werd ln 1866 te Haar
lem geboren. Op 14-Jarlge leeftijd nam
hij dienst bU de Kon. Ned. Marine ln
Den Helder, waar hij enige Jaren later
leerling-muzikant werd Tot 1892 bleef
hij ln militaire dienst. De Jonge Ter
Hall voelde zich zeer aangetrokken tot
de declamatlekunst en trok naar Am
sterdam. waar hij ln verschillende
amusementslokalen optrad als karak
terkomiek. Langs deze weg kwam hij
»ld, n
Zo werd Ter Hall de pionier van de
op het denkbeeld, revues ia elkaar te
zetten.
Doelman De Munck. die tijdens
de promotiewedstrijden in het
zuiden zo bijzonder op de voorgrond
getreden is, heeft een bijnaam gekre
gen: „het wonder van Goes".
Wij hebben hem aan het werk ge
zien in de wedstrijd LimburgiaGoes
en kunnen de enthousiaste beoordelin
gen over zijn spel begrijpen en on
derschrijven. Hier was inderdaad
sprake van een doelman van klasse,
die zich uitmuntend opstelt, tijdig
het moment kiest om uit te lopen,
wiens vangen wonderbaarlijk is, een
pracht-athlect, die de bal zeer ver
weet weg te werpen en deze tot op
de stip van het vijandelijk straf
schopgebied uittrapt.
Het wekt verwondering, dat een
speler van talent als deze doelman
nimmer voor het zuidelijk elftal in
aanmerking kwam en het tot dusver
niet verder bracht dan tot doelman
van het Zeeuwse elftal. Er deed het
gerucht de ronde, dat hij niet van
Nederlandse nationaliteit zou zijn en
daarom nimmer werd opgesteld. Hij
zou in de Belgische Congo zijn ge
boren, halfbloed zijn en wat al niet
meer.
Wij hebben hem eens opgezocht na
afloop van Limburgia—Goes en naar
al deze geruchten gevraagd en laten
hieronder volgen, wat hij ons ver
telde.
„Al die geruchten omtrent mijn
nationaliteit zijn onzin. Ik ben
Zeeuw van geboorte evenals mijn
ouders en grootouders. Goesenaar
van kop tot teen. Inderdaad héb ik
een goed seizoen achter de rug.
In deze competitie ben ik maar
tienmaal gepasseerd, een aantal dat
bij een sterkere achterhoede mis
schien nog lager was geweest.
Al klinkt het misschien vreemd in
uw oren van iemand, die zoveel brle-
ien ontvangt van zuidelijke voetbal
liefhebbers, die zich in zeer waar
derende woorden over mijn spel uit
laten, toch moet ik u zeggen, dat
de plaats onder de lat niet mijn voor
keur heeft, het liefst speelde ik mid
denvoor. omdat ik het prettiger vind
doelpunten te maken dan deze te
voorkomen. Al heb ik dit seizoen dan
ook zeven strafschoppen gehouden,
toch ligt er voor mij meer bekoring
in het nemen daarvan.
Dat ik nog nimmer een uitnodiging
ontving om in het
zui(]£iljjc elftal tc
spelen is verklaar
baarder dan het
lijkt. Wij in Zee
land leven wat
isoleerd en ons spel
is niet groots ge
noeg om te ver
wachten, dat de he
ren van de keuze
commissie de Sloe-
dam oversteken om
te zien of er bij ons
DE MUNCK nog talentvolle spe-
Foto A.P.-arch.) Iers te ontdekken
zijn. Daaraan moet
u het dan ook toeschrijven, dat mijn
spel tot dusverre nog niet opviel. Maar
ik ben nog maar net 21 jaar en mis
schien heeft het feit, dat ik in zeven
promotiewedstrijden maar achtmaal
werd gepasseerd de aandacht getrok
ken. Al speel ik dan liever midden
voor, het verdedigen van het doel
van het zuidelijk elftal, zou ik toch
ook zeer prettig vinden
De Munck had niet kunnen dro
men, dat zijn wens zo gauw in ver
vulling zou gaan. Hij ls namelijk ge
kozen als doelverdediger voor het
Zwaluwen-elftal, hetwelk Zondag a.s.
te Tilburg tegen het zuidelijk elftal
speelt. Nu dus niet vóór. maar tégen
het Zuiden, doch dat is van minder
belang. Hoofdzaak ls, dat hij in ander
milieu zijn talenten kan tonen.
Wij zijn benieuwd naar het debuut
van Jiel wonder van Goes",
Nederlandse revue. In 1898 trok hij
den boer op. ZUn eer6te revue heette:
„Naar Sonsbeek" en werd te Arnhem
drie maanden achter elkaar opgevoerd.
Het gezelschap groeide geleidelijk, de
revues werden beter gemonteerd en ln
1905 werd Ter Hall's gezelschap voor
het eerst door een theater te Amster
dam geëngageerd. In 1908 begon hij ln
hot Circus Phlaeging te Rotterdam een
grote revue van drie bedrijven op te
voeren. Van die tijd af begon hij elke
eerste Januari van Rotterdam uit te
spelen om dan tot November toe het
land door te trekken.
Behalve de revue heeft Henrl ter
Hall ook de bioscoop ln ons 'and ge
bracht. HIJ was het. die met eon der
eerste producten van de film den
boer op trok en do mensen er als een
tovenaar mee verbaasde.
In de revue heeft Ter Hall tot 1917
samen met Slem Nleuwenhulzen Sr.,
later ook met Nleuwenhulzen Jr. en
Buzlau. meegespeeld. Na de dertigste
revue heeft het echtpaar Ter Hall
(mevrouw Ter Hall ontwierp de kle
dingstukken voor de revues en Het ze
op eigen ateliers vervaardigen) zich
teruggetrokken Het gezelschap bleef
echter bestaan onder leiding van
Köhler. Later ls het opgeheven bij de
opkomst van de Bouwmeesterrevue
De heer Ter Hall heeft zich ook op
politiek terrein bewogen HIJ was lid
der Tweede Kamer. o.a. als vertegen
woordiger van het amusementsbedrijf.
HIJ heeft ook zitting gehad ln de
staatscommissie, die tot taak had oe
voorbereiding van een wet tegen het
bioscoopgevaar. Na de inwerkingtre
ding van de Bioscoopwet werd Henrl
ter Hall benoemd tot lid van de keu
ringscommissie.
In zijn woonplaats RUswlJk (Z H
was hij o.m. wethouder en later raads
lid.
Tenslotte zij Ter Hall's werkzaam
heden voor het Dorus Rijkersfonds
vermeld. Na de oprichting ln 1923
nam hij aanstonds het voorzitter
schap op zich, dat hij tot 1931 be
kleedde. HIJ heeft veel voor de oude
zeerobben gedaan, o.a. met collecten
bU de revuevoorstelllngcn
HIJ was officier ln de orde van
Oranje Nassau.
De teraardebestelling zal Zaterdag
plaats hebben op de Algemene Be
graafplaats te Rijswijk. Vertrek van
bet sterfhuis des middags 2 uur.
„Dr. Vlimmen" verfilmd
Na de Vlaamse roman „De Vlasch
aard" van Stijn Streuvels komt ook
een Nederlandse roman voor verwer
king op het beeldlint ln aanmerking.
De Duitse fllmnUvcrheld heeft hier
voor haar keus laten vallen op „Dr.
Vlimmen" van mr A Roothacrt. wel
ke geschiedenis onder do titel „Tler-
arzt Dr. Vluhmen zich binnen het
linnen venster zal presenteren met
Hans Söhnker ln de titelrol.
Voorts werkt de Duitse film aan
een door M. W. Klmmlch ln draaiboek
gezette samenvatting uit de Indianen
boeken van Karl May. waarin Hans Al-
bers de rol van Old Chatterhand zal
spelen.
De verduistering begint heden om
21.45 en eindigt om 5.30 uur.
Maan onder 3.38, op 15.55 uur.
6 Juni V.M., 13 Juni L.K., 20 Juni
N.M., 28 Juni E-K.
