LOAN'S
Orgels in Nederland
-Cl
De „koning der instrumenten"
in ons land hogelijk vereerd
Een waarheid-zegger in
een verleugende eeuw
H H. J Maas als een
Limburgse Mulfatuli
bel
Sneeuwvlok de Eskimo
Geldige bonnen
Waarom geen dramaturg?
ZOET ROGGEBROOD
GEBR. TEN HOEVE
225.000
MMnHEK
LOANS PRODUCTEN
Aspirin
w
/gr
TC/iitcL
ZATERDAG 1 APRIL 1944 2Lx
Dit boekle wil trachten de afstand
te overbruggen tussen het T u-
bliek. dat doorgaans onverschillig
staat tegenover wat aes orgels is en
de orgelliefhebbers, aie soms te veel
In deze kleine wereld opgaan. Daar
naast wil het een bescheiden poging
zijn tor een wetenschappelijk verant
woorde organographie van Neder
land zij het dan in zakformaat." Al
dus motiveert mr A. Bouman de
voorzitter van de Nederlandse Klok
ken- en Orgelraad, zijn bijdrage ..Or
gels in Nederland* in de Heemschut
serie van Allert de Lange te Amster
dam welk werkje dezer dagen van de
persen kwam
Men zou een recensie van dit boek
je kunnen afdoen met de vaststelling,
dat de schrijver in deze opzet stellig
is geslaagd, ware het niet. dat bet
onderwerp de moeite loont, het op
een bredere basis te bezien. In de
muzlekwaardering wordt n.l. .de
koning der instrumenten" vaak
weinig koninklijk bejegend en ander
zijds bestaat er in ons volk een brede
laag. wier belangstelling zich op net
orgel richtniet zelden in onredelijke
mate. omdat die belangstelling vaak
voortspruit uit apdere overwegingen
dan kennis van zaken, zoals men ook
wel bij andere onderwerpen b'.v de
spoorwegen en speciaal locomotieven
waarneemt
Historische verweving
Dit. ontneemt die interesse echter
niet naar rechtvaardiging, want in
derdaad weerspiegelt de geschiedenis
van het orgel In Nederland in belang
rijke mate die van ons land in het al
gemeen Deze weerspiegeling splitst
zich in de levendige belangstelling
Een typisch 2Uste-eeuios or gel front:
dat van het verplaatsbaar hulporgel,
gedisponeerd volqens de barok-prin-
cipes uit Bach's tijd en om. dienst
doende bij de traditionele Bach-uit-
voeringen in de Grote Kerk te Naar-
den. (Cliché A.P.)
van ons volk voor het kerkelijk leven
en de aantrekking van het imposante
in net machtige instrument De his
torische verweving der geschiedenis
van het orgel met ale van het kerke
lijk en artistiek leven in Nederland
doet de schrijver in de chronologi
sche indeling van zijn stol duidelijk
uitkomen Hii laat daaraan een be
knopte technische uiteenzetting .oor
afgaan en besluit met een „orgel
landkaart van Nederland" die de
verdeling dei 227 orgels op de ter be
scherming tegen ongerechtvaardigde
sloping dooi hel Rijksbureau voor de
Monumentenzorg aangelegde lijst
aangeeft
Helaas kan de schrijver die zeil er
kent In de oehandeling van deze in
teressante stof wel erg summier te
zijn ut wees' de opzet dezer uitgave
schreef hem beperking voor
wegeru beperkte plaatsruimte, niet
op de voet worden gevolgd HIJ be
handelt in aparte hoofdstukjes de
constructie van net orgel en dan de
groei de vrijwording, de kracht, de
schittering de verfijning de nabloei
de ontaarding en de herleving dei
Nederlandse órgelbouwkunst Hij be
schrijft h«v- in de 15e eeuw de eerste
orgels in Neaerlandse kerken ver
schenen instrumenten van beperkte
'omvang hoe bij de ontworsteling
der kunst aan de kerk het orgelspel
en daarmee de orgelbouw in de 15e
eeuw ook in Nederland grotere kan
sen kreeg hoe in de 16e eeuw mede
onder de invloed der Hervorming de
oreelbouwkunst zlcb uit de gothiek
bevriidde om in de gouden 17e eeuw
Cultureel belang eist
aandacht
Blijkens het Jaarverslag 1934 van
de Stichting Nationaal Zangfeest
schijnt het Nederlandse volk nog
niet voldoende doordrongen te zijn
van het culturele belang, dat met
een bloeiende volkszang is gemoeid.
Het streven van de stichting gaat.
langs velen volkomen heer. met het
gevolg, dat de voor haar werken on
ontbeerlijke financiële basis nog al
tijd niet hecht genoeg ls gefundeerd.
Toen het rijkssubsidie oeneden de
verwachting bleef en de toegezegde
gemeentesubsidies tengevolge van
misverstanden werden ingetrokken,
zocht de stichting door het werven
van begunstigers en contribuerende
leden de materiële mogelijkheden
uit te breiden Hoewel de balans over
het jaar 1943 lang niet ongunstig is.
moet een hernieuwde aansporing tot
het zanglustige publiek geenszins
overbodig worden geacht.
Het propageren van het goede Ne
derlandse lied, het houden van ste
delijke. gewestelijke en landelijke
zangdemonstraties, het opleiden van
zangleiders, het organiseren van
school zang wedstrijden en het ver
strekken van adviezen inzake pro
grammasamenstelling. dit alles be
hoort tot het dagelijkse werk van
de stichting Daarnaast werd. toen
het tweede Nationale Zangfeest te
Amsterdam wegens omstandigheden
niet kon doorgaan, een speciaal op
schoolzang gerichte dienst ingesteld,
die met medewerking van het de
partement van Opvoeding. Weten
schap en Kultuiirbescherming een
heid ln de schoolzang nastreeft.
Dooi het uitgeven van verschillende
liederbundels ten gebruike van het
schoolonderwijs wordt deze taak
reeds voor een belangrijk deel in ver
vulling gebracht.
Directeur. H J Kerkmeester. Bus-
sum; hoofdredacteur. Hendrik Llndt,
Amsterdam, plv hoofdredacteur; Ir A
H de Haas van Dorsser, Haarlem:
binnenland. J v Grieken, illustratie
en opmaak R Kampstra. volkscul
tuur en kunst. M Wolters; muziek.
G. K- Krop; sport; J. J Llber: adver
tentles: A. H. Lampaera, allen te Am
sterdam. K 113
tot kraclr en allengs tot schittering
te wassen: hoe in de 18e eeuw de
machtige dramatiek der barok een
andere bezieling schiep en het rococo
een verfijning in orgelspel en -bouw
braont. die in de 19e peuw ontaardde
ln eer» noodlottig Individualisme, dat
zich aanvankelijk nog meer op de
bespeling dun op de onstructie onzer
orgels deen gelden; hoe van 1875 tot
omstreeks 1930 deze ontaarding zich
accentueert ln een romantisering
die her orgel tot grotesk nabootser
van orkest.- en 'natuurgeluiden ver-
laaede en verschillende kostbare,
oude instrumenten door wansmake
lijke en vaak onoordeelkundige res
taura tip bedierf, noe tanslotte sedert
1930 dp 7ngprvmmrlp OrpplhPW^glne"
zich doet gelden, die naar de renais
sance- en de barokstijl terugnijgt.
Onvervangbaar cultuurbezit
Beseffen wij wel steeds voldoende,
welk een culturele schat Nederland
bezit in zijn prachtige orgels en hun
geschiedenis? Er is een tijd geweest,
dat ons land op het gebied van orgel
spel J. P. Sweelinck als de ..De
Dietse orgelistenm^ker" en oreel
bouwkunst de boventoon voerde.
Later nam Duitsland deze leiding
van ons over: ln Frankrijk bloeide
een geheel eigen orgelarchitectuur op
en deze buitenlandse invloeden ent
ten zich omgekeerd weer op de
Nederlandse orgelbouw. Toen Rotter
dam in 1940 het orgel van de St.
Laurenskerk, met zijn 32-voet pres-
tant het grootste van ons land. zag
verteren door het oorlogsvuur, ver
loor Nederland een onvervangbaar
cultureel bezit. Dit bezit leeft ook
voort in honderden andere instru
menten in Nederland en we hebben
reden, er trots op te zijn.
Mr. Bouman's boekje geeft ook
een zijdelingse kijk op de mededin-
gings-naijver, die blijkbaar al eeuwen
in de Nederlandse orgelbouw heeft
geleefd en deze veel nadeel heeft
berokkend, maar anderzijds ook sti
mulerend heeft gewerkt. Schreef het
ln 1788 gerezen plan voor aanschaf
fing van een nieuw orgel in de Grote
Kerk te Rotterdam niet voor. dat ..er
een orgel soude komen, dat de stad
tot roem soude verstrekken en voor
het gehoor soowel uit- en Inwendig
voor het gesicht niets te wenschen
soude overlasten en dat van Haar
lem in grootte en fraa.vheit soude
overtreffen" en gaf men in andere
orgelbouwplannen niet dergelijke
chauvinistische aanwijzingen? En
niet alleen uit chauvisnisme. maar
veelal ook uit commerciële over
wegingen vloeide een soms heilzame
maar vaak ook verderfelijke concur
rentie voort: heilzaam, wanneer men
niet op geld keek en goede en vak
bekwame adviseurs werden geraad
pleegd: verderfelijk, wanneer men
slechts op de eindbedragen der of
ferten lette en de orgel-architecten
en -kunstenaars ontbraken om aan
benepenheid of wansmaak paal en
perk te stellen.
Afkeurenswaardige
restauraties
Ook dezë zijde van Nederlands
orgelgeschiedenis roert. mr. Bouman
Front van het I8de-eeuwse orgel uit
de Grote of SL Laurenskerk te Rot
terdam; met zijn 72 stemmen, 4715
pijpen en drie 32-voets registers
(Prestant, Subbas en Bazuin) eens
het grootste van Nederland, totdat
het in Mei 1940 tot stof verkeerde,
Cliché A.P.)
aan en men kan het waarderen, dat
hij zijn persoonlijke belangen hierbii
op de achtergrond houdt, omdat hij
als voorzitter van de Nederlandse
Klokken- en Orgelraad, die zich be
ijvert tot herstel van vele onzer
kostbare instrumenten uit afkeurens
waardige ..restauraties" door te stre
ven naar aanpassing aan de klank
idealen van de renaissance- en de
barok-stijl. veel tegenwerking onder
vindt. die zelfs zijn persoon niet
ontziet. Het is hier niet de plaats,
daarop dieper in te gaan en hierin
stelling te nemen, omdat dit een ge
degen oordelingsbevoegdheid eist.
Het boekje beperkt zich niet tot
het kerkorgel, maar houdt zich ook
bezig met het concertorgel en zelfs
met het „moderne" volgens de „urüt"-
systemen in Amerikaanse tWurlitzer)
en door Duitsland nagevolgde (Os-
kalld) „stijl" Ja. ook het draaiorgel
wordt nog aangeroerd, welker in
dustrie men niet mag geringschatten,
omdat zelfs hierin stijlen vallen te
onderscheiden: in Frankrijk de prin
cipes van Cavaillè Coll door Gaspa-
rinl en Limonaire, in Duitsland die
van Töpfer, die b.v. door Can Frei
te Breda' worden toegepast.
Zonder aan waardering voor deze
beknopte uitgave tekort te willen
doen men zou haar een „zakbijbel
van het Nederlandse orgel" willen
noemen doet zij toch de wens
rijzen naar een „orgel-folio-bijbel".
m.a w. naar een veel groter opgezet
werk over de Nederlandse organo
graphie. Maar waar niets is. worde
het iets geëerd en uit die overweging
moet men „Orgels ln Nederland" als
een hogelijk te waarderen publicatie
zien. die nog het voordeel heeft, dat
de aanschaffingsprijs onder ieders
bereik valt.
G K KROP
"t al de aandacht nu weer eens op
f, dezen groten Limburgsen schrijver
gevestigd worden, nu zijn novelle
Het Verraad aan den Peelkant" ln
.Elf" de bundel volksverhalen werd
opgenomen, die elf van de beste ver
halen van Nederlands elf gewesten
uit het jaar 1942 bevat?" vraagt P.
Dezaire ln een artikel ln „Franken
land" over H H J Maas .waarheid-
zegger ln een verleugende eeuw"
auteur van oa „Verstootellng"
.Landelijke eenvoud" en ..Het goud
van de Peel" uit welk artikel wij
net volgende overnemen:
„Met zijn schildering van het
rampzalige leven van 't plattelands-
proletarlaat der Peelstreek deed
Maas ln 't begin dezer eeuw een
siddering van ontroering en vooral
van beroering door het land gaan.
gelijk de zelfgenoegzame, eigenge
reide burgerij die sinds de Max Ha-
velaar niet meer gekend had ln
een tijd dat een schoolmeester zich
eigenlijk nergens mee mocht be
moeien en aangewezen was „om den
ondeidanigen vlelenden dienaar te
spelen van een paar dorpsmachten"
(Maas) waagde deze schoolmeester
net In 1 strijdperk te treden tegen
een machtigen Invloedrijken dorps-
potentaat een gemeente-secretaris,
die den burgemeester onder zijn knie
had en ln feite de gemeenteraad be
noemde Alleen de eerste oudstrijders
van revolutionaire bewegingen kun
nen beseffen wat voor een moed
vereist ls om te midden van een
kudde jèbroers „neen" te durven
zeggen.
Loonsverhoging Ls bederf, zo de
creteerden de machten. Neen. zegt
Maas Tal van mensen sterven van
gebrek lang vóór hun tijd. vroeg
versleten door waren slavenarbeid,
afgetakeld door drankmisbruik en
dnor verblijf ln verpeste krotwonin
gen.
Zijn romans
De boeken van Maas zijn door en
door sociale romans Dat er een so
ciale kwestie bestaat, daaraan kan
de meest verstokte reactlonnalr na
het lezen er van niet meer rwijfe-
len Men was er echter niet van ge
diend. dat Maas aan de oplossing er
van in de Peelstreek zou gaan wer
ken en blijven werken door zijn
schrijven Men heeft hem een
leraarsbaantje aan de katholieke
kweekschool of een redacteurschap
aan een van de grootste katholieke
dagbladen aangeboden wannper hij
zou zwijgen Toen men Inzag, dat
men dezen moedigen strijder niet
volkomen .onschadelijk" zou kun
nen maken en dat men veeleer zijn
goedbedoelde waarschuwing dat „de
machten met den nieuwen doordrin
genden geest" rekening moesten
houden wilden zij niet ten slotte
hun ondergang tegemoetgaan. moest
ter harte nemen heeft men hem ge
paaid met hem ln Romen's .Aan
kondiger" tegen het communisme te
laten schrijven
Oordeel van Kloos
Maas Doeken zijn ook zedenro
mans. Daarom echtei niet onzede-
H. H. J MAAS-
(Cliché A.P.)
lijk! Willem Kloos hekelt het door
zichtig gedoe van Maas' vijanden,
die hem een onzedelijk schrijver, een
Limburgsen Zola noemen een mens
die zijn brood niet waardig ls Kloos
noemt deze romans ..de onschuld en
gematigdheid zelve" Het zijn boe
ken die „op klesche wijze het Lim
burgse leven schilderen zoals dit
werkelijk ls." Kloos roemt Maas'
vertelkunst als een aangeboren gave.
Hij heeft „leis dood-een voudigs.
fris-natuurlijks van zien en voe
len" Kloos had echter van zijn diepe
levens- en mensenkennis kunnen
spreken vrucht van omgang met de
mensen en ontwikkeld door vroeg
tijdige studie en veelvuldige lectuur
Daarbij had Maas die mateloze Lief
de voor het heem die ziende, en
doorziende en alziende macht en die
hem ook tot historische studie dreef
Maas' werken wemelen van tafe
relen die geknipt zijn voor bloemle
zingen en die het geestelijk bezit
van een heel volk behoorden te
zijn. Maas is een volksschrijver die
mei minstens evenveel recht als An
ton Coolen en Felix Timmermans in
bet Duits behoorde vertaald te wor
den: om zijn kunstenaarschap, om
de kultuurhistorlsche betekenis van
zijn werk om hei folkloristisch ge
halte en vooral ook om de rasstscne
recht,geaardheid Afe voorbeeld van
het laatste moge hier vermeld wor
den. dat schrijver hei volk laat op
merken. dat steedse dorpelingen niet
graag werken maar dal de dorpe
lingen dat doen omdat de mens voor
het werk geschapen ls en niets doen
dus kwaad moet zijn Ook de ver
houding van moeder en kind is een
motief dat ln nagenoeg ai zijn ro
mans ln zijn diepte en veelzijdigheid
behandeld wordt.
Maas ls een schrijver, die werke
lijk tets te zeggen heeft En daar
hij allesbehalve een stotteraar ls en
ook glashelder gedachte voor ge
dachte weet uit te drukken ls wat
hij zegt „goed gezegd" Daarop Komt
het tenslotte aan zoals In de schil
derkunst het „goed gedaan" van be
lang ls.
met de nondharmonic»
Roman door Manfred Hausmann
46)
Stappen klonken over het dek. Pe
ter kwam de trap af en rommelde
mompelend in de kast met gereed
schap. Klang klirr klang! Of Abel de
pikhaak niet gezien had?
Als Abel nu maar een flauw idee
had wat dat was. een pikhaak. ,,Is
er buiten iets kapot gegaan?"
„Zo*n ijzeren ding om mee te nik
ken, precies een lange spijker."
Neen. er was niets gebeurd, alleen
was het want door de storm wat slap
gaan staan Daarom knarste de mast
in zijn koker heen en weer. Hij zou
de spantouwen wat aantrekken. „O,
ik heb het ding al!"
Hij liep weer naar het dek.-
Dus wanneer Abel zo beroerd en...
en zo was als zij Om kort te
gaan hij stelce haar voor, dat zij
Peter ook in vertrouwen zou nemen.
Hij wist nog niet wat zij allemaal
verder vertellen zou. Maar wanneer
iemand in staat zou zijn te helpen,
dan was het Peter. Heus waar!
Corinna dacht na. Het knarsen
van de mast werd zwakker en hield
ten slotte helemaal op. Peter kwam
weer naai beneden. ,.Zo". fluis
terde hij „dat ls al weer klaar 1 En
hoe gaat het met de kleine?"
„Gedeeltelijk zo zo en gedeeltelijk
miserabel", antwoordde zij zelf.
Peter maakte zijn excuses, dat hij
haar met zijn gerommel wakker had
gemaait Maar dat geknars was op
de duur niet aan te horen geweest.
Een prachtige sterrenhemel buiten!
En het witte maanlicht op het
Knechtsand. Ze moesten eigenlijk
eens gaan kijken. Alleen de wind was
nog verduiveld koud. Pal Noord ?n-
wind. „Ik zal even die natte boel
naar dek brengen."
Hij nam alles, wat hij aan onder
goed en kleren vond, onder zijn arm
en bracht het naar boven.
Tot op zekere hoogte kon Corinna
de waarheid van Abel's woorden in
zien. Maar wat zou Peter denken,
wanneer zij hem plotseling met zo
iets op het dak kwam? Zij was toch
totaal een vreemde voor hem.
Volgens Abel behoefde Peter daar
niets bijzonders van te denken. Dat
Tekeningen en
tekst van
W1M MEULDIJK
878. Heel voorzichtig sluipen
Sneeuwvlok en Kwef in de richting
van het geluid. Door zich zo nu en
dan plat te laten vallen en op han
den en voeten verder te kruipen, ge
lukt het onzen held de plaats tot op
enkele meters te naderen. Hij geeft
bijna een schreeuw van verbazing.
Want op de grote open plek staan
alle apen in een kring, waaruit ont
snappen niet mogelijk is.
879. En ln die kring staat de be
manning van „De Zwaluw", waar
onder Piet Punthoofd en Pen Kwen.
En kapiteirv Vetbobbel heeft ruzie
met een kanjer van een aap. een ge
weldig beest, dat kennelijk de baas
over de andere apen is. „Gemenerik,"
zegt de kapitein. „Wie gaf jou het
recht om een eerlijken zeeman van
z'n schip te sleuren." „Brr-grrf,"
zegt de aap „Ik Bonkie sterkste aap.
Dit apeneiland, jij vrrreemdellng.
Grrr. Wij vechten pats-pak!"
zou hij ook niet doen. Hij liet zich
alles welgevallen. Of zij het er niet
op aan durfde laten komen? Probe
ren verplichtte toch tot niets.
ZIJ praatten nog een poosje over
en weer; nu en dan loosde Corinna
een zucht van besluiteloosheid, maar
ten slotte vond zij toch, dat hij gelijk
had; in de grond der zaak kon alles
haar koud laten, daar zij toch zo
goed als verloren was. Waarom zou
zij zich nu nog zo aanstellen? Het
was immers toch allemaal krankzin
nig. Zij wilde hem haar leven... haar
verknoeid leven vertellen. En dan
moesten zij haar eerlijk in haar ge
zicht zeggen wat zij ervan dachten.
„Ma^r u moet „het hem vragen. U."
„Wanneer het anders niets is!!"
Toen Peter in zijn handen wrijvend
weer beneden kwam. vroeg Abel hehi
of hij nog moe was.
„Waarom?"
..Kijk eens... de arme Corinna kan
om een bepaalde reden de slaap niet
vatten, zij was helemaal aan het eind
van..."
„De quaestie ls namelijk zo", viel
Corinna hem in de rede, „dat ik het
liefst naar het dek ging en -over
boord sprong."
Zonder iets te vermoeden zeide
Peter: ..Haha!" Hij ging op het bed
van Abel zitten en ried haar aan zich
dan eerst warm aan te kleden. Abel
moest een beetje opschuiven.
Maar toen zij niet op zijn grap in
gingen en Abel hem met een por in
zijn ribben en een handbeweging te
kennen gaf. dat hij nu geen aardig
heden verkopen moest, werd het hem
duidelijk, dat hij weer eens een bok
geschoten had.
„Kom onder de dekens", zeide
Abel. het wollen dek omhoog hou
dend. „Juffror Storm wil ons wat
vertellen en dan moeten wij haai
raad geven. Maar dat zal Je wel ho
ren."
„Zo?" zeide Peter en hij ging. zon
der begrepen te hebben waarop dit
alles uit moest lopen, naast Abel lig
gen. die het dek over hem heen sloeg
Maar Corinna. wier beurt het nu
geweest zou zijn het woord te nemen
zeide niets. (Wordt vervolgd)
Vooi de kinderen
Een ladderraadsel
Beste Nichtjes en Neefjesl
Wat een enorme stapel brieven en
briefkaarten heb lk van de week van
Jullie ontvangen. Wat hebben Jullie
gerekend I Er waren er zelfs, die de
eerste opgave algebraïsch oplosten
Dat waren de hele knapperds. De op
lossing van het raadsel van Willy
Wentzel is: Kees heeft vllf knikkers
en Rob zeven knikkers.
De oplossing van
het raadsel van Ge
rard Slegt moet als
volgt zijn:
Iedere zoon krijgt
Inderdaad A van
het gehele land. zo
als de oplossing van
dè meesten van Jul
lie luidde.
Vandaag heb lk een z.g ladderraad
sel. De woorden moeten gelilk de
sporten van een ladder onder elkaar
geplaatst worden.
x Ie sport (bovenste) een Jon-
voor verspieder.
x 3e sport een stad ln Zuid-
Holland
x 4e sport een roofvogel,
x 5e. sport eenlichaamsdeel v
een vogel
x 6e sport een grote stad ln
Frankrijk.
x 7e sport een stad ln Drente
x 8e sport iets dat heel fijn ls
x 9e sport een Jaargetijde.
De woorden bestaan allo uit vljt
letters en de middelste letters vormen
van boven naar beneden gelezen, een
stad ln Noord-Holland.
Dit mooie raadsel is gemaakt door
mijn nichtje of neefje H- Schuller, P
de Hooghstraat 20 B. Schiedam Kranig
hoor I
Ik verwacht vele oplossingen (na
tuurlijk netjes ln inkt geschreven) van
Jullie voor Dmsdag. 4 April Stuur
de brieven of briefkaarten aan Oom
Jan. adres Kinderredactie ..Het Volk".
Hekelveld 16 te Amsterdam-C Je eigen
r.aam en adres duidelijk in de brief
of op de briefkaart vermelden Onder
de goede oplossers verloten we deze
week tien mooie boeken
BROOD, BESCHUIT, AARDAP
PELEN, VLEES: 15 en 16.
MELK15. Res. D 30. E 30.
TABAK: 15 en 16. beide n. keuze.
BLOEM: 82 en 83.
GORT: 84 (125 gram).
GEM. MEEL: 85 (125 gram).
KAAS: 86.
SUIKER: 87.
JAM: 88,
VERVANGINGSMIDDELEN: 89.
KINDERVOEDING: Gort D 29,
Rijst E 29.
KINDERDRANKPOEDER: C, D,
E 31 (300 gram).
SNOEP: 15 (150 gram).
BOTER: 15 A roomboter
15 B bak- en braadvet.
Einde geldigheidsduur 15 April,
uitgezonderd 15Aardap. (8 April).
Nog geldig zijn: .10 B boter voor
kaas (15 April): 12 A en 12 B
boter voor margarine (15 April);
13 en 14 Melk en Taptemelk (15
April); 80, 81, C, D, E 26 en E 27
Res. voor zeep en waspoeder (15
April): R 01 tabak voor scheer
zeep (29 April).
Kroniek van
Volks+ui
sn de
in I
De prijswinnaars van de rekenraad
sels werden na loting: 1 Hlndrik
Aislng, Onstwedde K 12; 2. Roelof
Dost, Oranjestr 26. Stadskanaal gem
Onstwedde: 3. E. Wreeman. Narcis
straat 39. Voorschoten; 4 Kees Hou-
waard, Romeinenstraat 3, Katwijk a
Zee; 5. Leendert Hendrik Breeman.
Binnensingel 215. Vlaardingen; 6. Adrl
Beuzenberg. Sint Andriesstraat 11.
Rotterdam-Z.; 7 Jan van der Gaag,
A E. Maasstraat 17. Maassluis; 8 Hans
van Dam, Paviljoen 8. Westergasthuis.
Helmersstraat, Amsterdam; 9. Marco
Oltmans. Hoofdweg 20. Amsterdam-W.;
10 H. Schoo. Bakkerstraat 18. Arnhem
Wie een correspondentie-adres vroeg
en nog geen lijstje met namen en
adressen van mij ontving moet me
er nog even aan, herinneren Ik heb
voor nen nog een beperkt aantal
lijstjes. Tot de volgende weekl
OOM JAN
Ondanks zijn jonkheid loopt Ri
chard Flink al heel wat jaartjes
mee op het toneel en hij heeft niet
alleen als acteur, doch ook als regis
seur zijn sporen verdiend Het is
daarom wel aangenaam en leerzaam
hem tussen twee repetities door even
te horen redeneren over toneel en
wat daarmee samenhangt.
Onwillekeurig komen we eerst te
praten over ,Jiet toneelspelend echt
paar" Het is niet zonder zin mede
te delen, dat Mieke en Richard Flink
behalve het toneeleven. ook het ge
wone leven samen doorgaan Pas ge
leden zeide immers een van de vaste
bezoeksters van Princesse Schouw
burg in de tram tot een medepassa
gier e, die niet zo precies op de hoogte
was van de verhoudingen in het ge
zelschap dat het zo leuk was Ri
chard Flink in Ferdinand Huyk" als
vader van Mieke Flink te zien spe
len, ",£ij waren namelijk in het ge
wone leven ook vader en kind..
Het noodlot wilde, dat Richard Flink
naast die ingewijde dame zat!
Wij hebben een grote steun aan
elkaar, zegt Flink omdat wij critlek
kunnen uitwisselen, zonder dat wij
daarbij een van beiden ander dan
eigen belang hebben Critiek is van
enorme betekenis voor den toneel
speler, niet alleen die van de recen-
Vijf minuten-interview
senten, maar ook van het publiek
en van collega's. Ik vind het, aldus
Flink, altijd nog een groot gemis,
dat wij de jonge mensen, die aan het
gezelschap verbonden zijn als volon
tair, niet in een soort klas kunnen
stoppen, waar zij regelmatig, onder
toezicht en critiek lan prominente
leden van het gezelschap kunnen
spelen. De situatie voor de aanstaan
de toneelspelers is nog allerminst
bevredigend te noemen. De Amster
damse Toneelschool is een particu
liere onderneming, die zeer te waar
deren valt. maar die tenslotte alleen
maar kan worden bezocht door jon
gelui, wier ouders het missen kun
nen. De anderen moeten maar volon-
tairen en drie laar figureren, in de
hoop, dat zij mogelijk eens een rol
letje zullen krijgen, waarin zij hun
of haar talenten kunnen aantonen.
Aan enige routine komen zij uiter
aard in die tijd niet toe. Dergelijke
hiaten bestaan er trouwens ook bij
het scheppende deel van de toneel
speelkunst. Heel zelden zien wij een
stuk, dat Nederlands is en van goede
kwaliteit, desondanks worden er sta
pels toneelstukken geschreven in ons
land. Natuurlijk zijn de meeste niet
geschikt om te spelen, maar onder
de 500 die er zo gemiddeld per jaai
gemaakt worden, schuilt er toch al
licht een. dat boven het middelma
tige uitsteekt. Hadden de Nederland
se gezelschappen nu de beschikking
over een dramaturg, dan zou dit de
aangewezen man zijn om uit de berg
stukken het goede te voorschijn te
toveren. En wanneer het toneeltech
nisch niet aan alle eisen voldeed
welnu, dan zou de dramaturg met
den veelbelovenden auteur samen
gaan werken en deze man zou dan
wellicht tot verdere scheppingen ko
men.
Naar mijn mening, zegt Richard
Flink, is een dramaturg eten en
drinken van een toneelgezelschap.
Hij kan de keuze van de stukken
bepalen, eventueel verouderde, die
onder zijn leiding gemoderniseerd
worden en op die wijze nog iets tot
het hedendaagsche publiek te zeggen
konden hebben. Wat zou zo'n drama
turg niet nuttig kunnen samenwer
ken met de regisseurs, die hier nooit
in een regieraad verzameld worden.
Er is nog heel wat te verbeteren aan
de Nederlandse toneelverhoudingen,
meent de acteur.
Maar het publiek is heel tevreden,
voegt hij er aan toe. Het lijkt soms
wel of men oppervlakkiger geworden
is, ofschoon de belangstelling voor
een „Hamlet" wel frappant is. Of
die echter altijd even waarachtig is,
zou men haast gaan betwijfelen,
wanneer men den enen heer in de stal
les tegenover den anderen heer hoort
fluisteren: Maul Steenbergen is een
heel verdienstelijke Hamet, maar
hij haalt niet bij Laseur"... terwijl
Laseur de Mamiet" nog nooit heeft
gedaan.
Het is ln elk geval verheugend,
zegt Richard Flink en kijkt veront
schuldigend naar zijn horloge, dat
de belangstelling weer in stijgende
lijn is. Het lijkt me echter zaak voor
de organisatoren van dat toneel geen
ogenblik uit het oog te verliezen,
wat er tot de oorlog, toen het im
mers snel bergafwaarts ging, aan
mankeerde en waar mogelijk de fou
ten snel en doortastend' te herstel
len.
Voorjaarsgroenten
Het ls thans tijd om zoveel grond
als maar enigszins mogelijk ls
met voorjaarsgroenten te bezetten.
Hiervoor komen een hele reeks gewas
sen ln aanmerking Tuinkers, spinazie,
raapstelen, snljsla. radtls en Kropsla,
die al reeds sinds de tweede helft van
Maart ln de volle grond konden wor
den gezaaid, behoren nu ook nog
steeds tot de voornaamste groenten,
die voor de volkstuin ln aanmerking
komen Uiteraard is het ene gewas
wat belangrijker dan het andere en
zal de een voorkeur hebben voor dit.
de ander vroor dat.
Spinazie zal uiteraard wel het meest
tn trek zijn. Deze groente, die eigen
lijk alleen op te schrale grond tot
mislukken gedoemd ls. kan het best
op regel worden gezaaid, met een tus
senruimte van 15 cm Spinazlezaad
moet om de groei te versnellen, wor
den voorgekiemd Hiertoe wordt het
zaad van één- tot tweemaal vier en
twintig uur voorgeweekt in water en
bij hulskamertemperatuur weggezet
Wanneer .we na de eerste- week van
April zaaien, verdient het aanbeveling,
iaatdoorschletende soorten te nemen
Raapstelen kunnen zowel op rijen
als breedwerplg worden gezaaid BIJ
zaaien op rijen ls een afstand van
tien cm voldoende Later dan balf
April zaaien we deze groente niet Wie
van raapstelen goede malse bladen wil
anljden. doet goed te zorgen, dat de
grond voor het zaaien een behoorlijke
gift gier krijgt In vele gevallen zal dit
gewas het echter wel zonder de ove
rigens zozeer gewenste stikstofbemes
ting moeten stellen
Ter vervanging hiervan wordt wel
gebruik gemaakt van roet Dit bevor
dert niet alleen de groei, doch heeft
het voordeel tevens een dankbaar te
aanvaarden hulp te zUn tegen de hij
raapstelen nog al eens optredende
aard vlo Wie nog over wat Derris-
poeder beschikt, heeft hierin ook een
nimmer falend mlddeL
Kropsla kunnen we thans, wanneer
we over zaailingen beschikken ter be
stemde plaats ultplanten Verder kan
tot Augustus worden voortgegaan met
het zaaien. Er dient hierbij gezorgd te
worden, dat de planten niet te zeer
opeen groeien Beter ls. nog eens een
Keer extra te verspenen Gebeurt dit
niet en blijven de planten te lang op
net zaal bed staan, dan wordt de sla
spierig Overigens moet regelmatig
worden bljgezaald om over voldoende
long materiaal voor het ultpoten te
beschikken Te laat ultgepote zaa.lln-
gen geven namelijk geen goed gevulde
Kroppen Sla vraagt een voedzame door
latende grond, die vooral vochtig ge
houden moet worden Geplant wordt
op een onderlinge afstand van 25 tot
30 cm Een ras. dat aanbeveling ver
dient ls ..Meikoningin" Later ln de
ttld. als het gevaar van doorschieten
groter gaat worden, gaan we over tot
.Attractie" en „Zwart Duits"
BIJ het zaaien van onze voorjaars
groenten kunneD we de volgende hoe
veelheden zaad per vlerkante meter
rekenen Tuinkers 7 gram. spinazie
30 gram. raapstelen 15 gram. snljsla
24 gram. kropsla 4 gram en radijs
5 gram.
UCHARD FLINK. (Cliché A.P.)
\/oor de vrouw
Wij maken een Paasiaart
Voor een Paastaart hebben wij no
dig: 4 kopjes zelfrijzend bakmeel. 1
kopje suiker, ca 2 kopjes water of
melk. een snufje zout: voor de gar
nering: custardvia van 14 dl water
of melk. custardpoeder en suiker, cho
colade hagelslag, paaseitjes
Het zelfrijzend bakmeel met de sui
ker. het zout en de melk of het wa
ter vermengen Het deeg roeren, tot
het gelijkmatig en dik vloeibaar ls
Een springvorm met margarine insme
ren Het deeg erin overdoen en Id een
matig warme oven veertig minuten
bakken De koek koud laten worden
De rand met custardvia bestrijken en
door hagelslag rollen De bovenzijde
met custardvia bestrijken en er kleine
paaseitjes als verslering opleggen
Paaseitjes (ca 24 stuks): 2 le
pels suiker (25 gr.). 2 lepels gortgrut-
ten (25 gr.) een klontje boter of mar
garine. 1 lepel stroop een snufje zout
De boter ln de koekenpan smelten
en de gortgrutten er lichtbruin ln
bakken De suiker de stroop en het
zout toevoegen en de massa zolang
koken, totdat de laatste druppel, die
van de lepel valt. een draad trekt De
massa óp een vetgemaakt bakblik of
stenen aanrecht uitstorten en zodra
zij enigszins afgekoejd ls. balletjes van
vormen Van deze balletjes eitjes vor
men door er met duim en wijsvinger
Duntjes aan te geven
Caramelvia 1 1. taptemelk, of
j I taptemelk en 4 l water en een
Klontje margarine. 5 lepels
custardpoeder, 5 lepels suiKer (wat
kollle-extract) Ln een Koekenpan of
braadpan drie tot vier lepels suiker
zonder roeren tot caramel laten bran
den Het custardpoeder met ongeveer
twee lepels suiker eD een beetje melk
tot een glad papje aanmengen De
rest vaD de melk aan de kook bren
gen evenals een weinig water BH de
tot caramel gebrande suiker een
scheutje kokend water gieten, zoaat
alle caramel oplost De kokende melk
toevoegen en wanneer het voor de
Kleur gewenst ls. ook een weinig
Koffie-extract ueze caramelmeik met
het aangemengde custardpoeder bin
den De vla onder af en toe roeren
koud laten worden.
RottBrdam
Tel 38427
"en Maafi
rel. 333298
De Hur's Chocolade- en Biscuitfabrieken
Wij openen de jacht
op de
verdwenen flesschen!
De babies van Nederland
smeeken om Nutrica-voe-
ding. Geef oos Uw leege
flesschen terug, opdat wij
hen kunnen .helpen.
VAN D€ Weg 44110
DIT MERK
EN DE NAAM
garandeeren
DE KWALITEIT
VAN HET PRODUCT
Klaar in een wip!
NIET ALLEEN DEZE DAME...
maar ledarcen loopt de kans, in den
schouwburg. tram of trein. Ja self*
thuis een leelijlce kou op to loopen.
Neemt bij de eerste tcekenen van ver
koudheid of griep
direct Aspirin!
Aooiér Ut Am/s
VIEPJ6 ENV/IN^ Z'JNTOCH
tt^AR BRUTALE RAKKERS.
NU HEBBEN ZE *JE"EN*J'J
^EZ6qDTE^EN
DEN CHEF VAN
SfMON DE WIT
MOEDER IS
WEL EEN -\
BEETJE BOOS,HOOR
lil<,,'OH,DECHEF IS WELLEVEN!}
DAT OE KLANTEN ZICH B'J
HEM CN DE ZAAK VOLKOMEN
"THUIS"VOELEN,MEVROUW!"
-n Kopje heet
ober!
Als U in een restaurant bent,
vraag den ober dan laconiek
om een kopje heet water. Zon
der meer! En deponeer daar
dan een kwart Florita thee
tabletje in. U zult van een kopje
opwekkende pittige thee genie
ten. zelfs zonder suiker. Heb
altijd een zakje Florita bij U.
10 tabletten 12/acL
THEETABLETTEN
met den echten thcesmaak
N.V. KOFFIE HANDELMU. „MATAGAIPA" ADAH
