41
ELBA
Publiek en dramaturg als
„stemming"-verwekkers
Gaat U op visite?
Vrijstelling van onmisbare
arbeidskrachten
Invoering van de Z-kaarten-procedure
in voedselvoorzieningsbedrijven
„Sint Lucas" in Sted.
Museum te Amsterdam
bel
Sneeuwvlok - de Eskimo'
„Artistiek geweten"
van het toneel
mm
Geldige bonnen
%SOp
Tloiitó.
ZATERDAG 25 MAART 1944 2L
Van bevoegde zijde wordt medege
deeld:
Op grond van de verordening van
den Rijkscommissaris voor het be
zette Nederlandse gebied, nr. 108/
1942, waarbij elke ondernemer ver
plicht werd. desgevraagd inlichtingen
te verstrekken omtrent in zijn bedrijf
aanwezige arbeidskrachten, is in toe
passing geörachc de z.g. z-kaarten-
procedure. Deze procedure wordt
thans ook voor he^ gehele gebied van
de voedselvoorziening ingevoerd.
Op deze wijze worden voor dit bij
zonder belangrijke deel van het
economische leven de arbeidskrach
ten vrijgesteld, die noodzakelijk zim
om de voedselvoorziening te verzeke
ren.
Aan de kaartenprocedtire behoeven
op dit ogenblik nog niet deel te
nemen de eigenaren en werkkrach
ten van land- en tuinbouwbedrijven,
dus boeren tuinders, vissers en de
bij hen werkzame personen. Voor
deze groepen en personen blijven de
uitgegeven gele vrijstellingsbewijzen
voorlopig van kracht.
Onder de z-kaartenprocedure voor
de voedselvoorzieningsbedrijven val
len thans dus de volgende groepen
van bedrijven en personen:
1. 1. De gehele Industrie op het ge
bied van de voedselvoorziening, ^oals
deze ls ondergebracht ln vakgroepen
en ondervakgroepen ven de volgende
bedrijfsgroepen: a. binnen- en buiten
landse akkerbouwproducten verwer
kende Industrie, b. Industrie van oliën,
margarine, vetten en verwerking van
dierlijke producten, c. derivaten van
landbouwproducten verwerkende In
dustrie. d. zuivel- en melkproducten
industrie en melkinrichtingswezen,
e. groenten- en frultverwerkende in
dustrie
2. De gehele groothandel ln levens
middelen, zoals deze ls ondergebracht
ln de vak- en ondervakgroepen van de
onderbedrijfsgroep groothandel voed
selvoorziening en aanverwante gebie
den.
3. De tussenpersonen ln de voetisel-
voozvleningsbranches, o.m. zoals zU
zijn ondergebracht ln de tot de be
drijfsgroep tussenpersonen behorende
vakgroepen: a. tussenpersonen ln
bloembollen, b. tussenpersonen ln
cacao. c. tussenpersonen ln alcohol
houdende dranken, d. tussenpersonen
ln granen, e. tussenpersonen ln groen
ten en fruit, f. tussenpersonen ln kaas.
g. tussenpersonen in koffie, h. tussen
personen in kruidenierswaren. 1. tus
senpersonen ln kunstmeststoffen.
J. tussenpersonen ln melkproducten,
k tussenpersonen ln oliën, vetten en
oliezaden, 1. tussenpersonen ln spece
rijen, m. tussenpersonen ln suiker,
n. tussenpersonen ln thee, o. tussen
personen ln vis. p. tussenpersonen ln
gedroogde zuidvruchten, q. tussenper
sonen ln zetmeel.
4. De detailhandel ln de voedsel
voorziening. zoals deze ls onderge
bracht ln de tot de bedrijfsgroep
detailhandel behorende vakgroepen:
a detailhandel ln kruidenierswaren,
b. In melk. boter, kaas en eloren. c. In
aardappelen, groenten en fruit, d in
vis. e. ln wild en gevogelte, f. In brood,
banket, chocolaterieën en suikergoed,
g. ln vleeswaren, h. In alcoholhouden
de en alcoholvrije dranken, 1. in bloe
men en planten,
5 De ambachtsbedrljven ln de voed
selvoorziening. zoals deze zijn onder
gebracht !n de tot de bedrijfsgroep
voedselvoorzlenlngsambachten behoren
de vakgroepen:
a. slagerij, b. brood- en banketbak
kerij. c. maalderij, d. loondorserij
II. de volgende groepen: 1. de koel
en vrieshuizen, ondergebracht ln de
ondervakgroep koel- en vrieshuizen,
2. de vlasverwerkende ambacht-bedrij
ven (vlasroterljen), 3. de griend- en
rletbedrljven. zoals deze zijn onder
gebracht ln de ondervakgroepen ver-
pakklngsmanden-lndustrle en rletmat-
tenlndustrle. ondervakgroep biezen-
mattenmakerijen en sorteerderljen.
4 de boerenleenbanken en haar cen
trales. opgenomen ln de bedrijfsgroep
landbouwcredletbanken. 5. het am
bacht ten splattelande en de ambach
telijke nevenbedrijven van. de land
bouw. met name: a. dorpssmeden: b.
wagenmakers: c. reparatie-Inrichtingen
voor landbouwwerktuigen en -machi
nes; d. dorpstimmerlieden, electro-
technlsche Installateurs, metselaars en
dakdekkers, die uitsluitend of ln
hoofdzaak op het platteland werkzaam
zijn: e. zadelmakers en vervaardigers
van tuigen; f. persbedrijven voor hooi
en stro; g. grasdrogerijen.
Voor zover ondernemingen uit de
onder II opgesomde groepen van be
drijven reeds aan de doorvoering van
de Z-kaartenprocodure hebben deelge
nomen, kan daarmede worden vol
staan. Het ls niet nodig, een tweede
maal Z-kaarten ln te dienen.
WH een ondernemer, hetzij voor
zichzelf, hetzij voor zijn personeel,
vrijstelling van arbeidsinzet verkrijgen,
dan moet hU een aanvrage daartoe
Indienen bij de Duitse Instantie, die
de belangen van zijn bedrijfstak be
hartigt. In dit geval de „Hauptabtel-
lung Ern&hrung und Landwirtschaft".
Juliana van Stolberglaan 45. Den Haag.
Duitse ondernemingen, d.w.z. onder
nemingen. waarvan de eigenaar of de
meerderheid van de eigenaren Rljks-
dultsers ls. alsmede ondernemingen,
waarvan het kapitaal voor meer dan
vijftig procent Rijksduits bezit is. of
die een RIJksdultse Ubernahmetreu-
h&nder" hebben, dienen hun aanvrage
ln bU de Duitse Kamer van Koop
hendel voor Nederland te Amsterdam,
welke de aanvragen doorgeeft aan de
Hauptabtellung Ern&hrung und Land
wirtschaft ha Den Haag.
Deze Instantie beslist over de aan
vragen. De vakgroepen worden ln de
gelegenheid gesteld, de belangen van
de aangesloten ondernemers te beplei
ten binnen het kader van richtlijnen,
welek hun na overleg met de vakgroe
pen en de betreffende bedrijfschap
pen worden verstrekt.
De ontvangst van een aanvrage
wordt bevestigd door de toezending
van een ontvangstbewijs. Het ont
vangstbewijs waarborgt, dat de ar
beidsbureau^, zolang de beslissing op
het verzoek niet is opgenomen, geen
werkkrachten aan het bedrijf onttrek
ken. Mocht een ondernemer korte tijd
na het Indienen van zijn aanvrage
nog geen ontvangstbewijs nebben ge
kregen, dan moet hij zich onmiddel
lijk tot de Hauptabtellung Ern&hrung
und Landwirtschaft resp de Duitse
Kamer van Koophandel wenden.
BIJ het verzoek moeton worden over
gelegd: 1. een wit vragenformulier ln
drievoud, dat de totale personeelsbe
zetting weergeeft; 2. voor elke man
nelijke werkkracht van 18 tot 45 Jaar
(eigenaar, directeur of meaewerkenöe
familieleden daaronder begrepen) een
driedelige groene Z-kaart.
Ook voor reeds vroeger door z.g.
Ausweise vrijgestelde werkkrach
ten moeten Z-kaarten worden In
gediend. aangezien deze Ausweise
met de doorvoering van de Z-kaar
tenprocedure hun geldigheid ver
liezen.
Aanvraagformulieren en Z-kaarten
zijn verkrijgbaar gesteld bij de vak
groepen. de Kamers van Koophandel
en de Duitse Kamer van Koophandel
voor Nederland te Amsterdam en te
Rotterdam.
Onjuist, onduidelijk of onvolledig
Ingevulde aanvragen worden als niet
gedaan beschouwd en niet behandeld.
^>e vragenformulieren en Z-kaarten
moeten met de schrijfmachine of in
blokschrift duidelijk en volledig wor
den Ingevuld, de Z-kaarten van datum
en handtekening voorzien. Naast de
handtekening op de Z-kaart. dient de
ondertekening door een firmastempel,
met de schrijfmachine of in blok
schrift te worden herhaald
Filiaalbedrijven moeten zowel voor
het hoofdbedrijf als voor elk filiaal
een afzonderlijke aanvrage Indienen.
Op de aanvragen van de filialen moet
de zetel van net hoofdbedrijf worden
aangegeven. Filiaalbedrijven moeten
de omzet van de afzonderlijke filialen
opgeven, terwijl liet hoofdbedrijf
slechts die omzetten moet opgeven, die
gemaakt worden met afnemers bulten
hun filialen.
Aan het hoofd van het vragenfor
mulier moet de vakgroep, waarbij de
onderneming ls aangesloten, worden
aangegeven, alsmede het bedrijfschap
op welks gebied zij werkzaam ls. Is de
ondernemer lid van meer dan één
vakgroep, dan moet slechts één daar
van worden genoemd en wel die, ln
welker artikelen de onderneming de
grootste omzet heeft. Hetzelfde geldt
voor het bedrijfschap. Ondernemingen,
die bij geen vakgroep zijn aangeslo
ten, omdat b.v. voor hun artikelen
nog geen vakgroep ls opgericht, kun
nen aangeven behoort tot geen enkele
vakgroep".
Ondernemingen, die zowel ln de
handel, de Industrie of het ambacht
werkzaam zijn. moeten bij de vraag
naar de omzet deze splitsen ln han
dels-, industrie- of ambachtsomzet.
Rljksdultsers moeten ln de vragen
formulieren met „r.d." worden aan
geduid.
Joden moeten ook op de vragenfor
mulieren worden vermeld en als
„Jood" worden aangeduid.
Invullen der kaarten
BU de Indiening van de z-kaarten
moet er op worden gelet:
a. dat elk der drie delen gelijklui
dend moet worden ingevuld (de af-
zonderlUke delen mogen niet geschei
den worden) en vervolgens moet wor
den opgegeven:
b. onder von (van) (toeziend or
gaan): Hauptabtellung ern&hrung und
Landwirtschaft. Den Haag;
c. onder für (voor): nauwkeurige
aanduiding van de firma met plaats
naam. straat en telefoonnummer. In
dien mogelUk met stempel, schrljf-
machlne of drukletters;
d. onder als (als) nauwkeurige op
gave van de betrekking resp. werk
zaamheid van den betrokkene, b.v.
eigenaar, procuratiehouder, monteur,
bakker, enz.;
e. onder de nummers 1-7 de gege
vens betreffende den persoon;
f. onder arbeidsbureau (G.A.B.) het
voor het bedrijf, dus niet voor de
woonplaats van het personeelslid be
voegde arbeidsbureau, bU filialen het
voor de filialen bevoegde arbeids
bureau. Inlichtingen geven ln twijfel
gevallen de arbeldsbureau's. de bur
gemeesters, politie of kamers van
koophandel;
g. onder 8a resp. 8 Indien op de
kaarten een ruimte 8a niet ls aan
gegeven: het nummer van het per
soonsbewijs;
h. onder nummer 9 „früher ausge-
übte Tatigkelt": het vroegere beroep,
b.v, ongeschoolde arbeider;
1. onder „begrtlndung des Antra-
ges" moet de betekenis van het per
soneelslid voor het bedrijf kort wor
den aangegeven, b.v. de enige chemi
cus, beste vakkundige pakhuisknecht
enz. Ook kan op sociale gezichtspun
ten worden gewezen, b v. kostwinner
van zijn ouders en vijf Jongere kin
deren. Hier moet ook worden aange
geven. Indien de betrokkene reeds ls
afgekeurd.
De vrijstelling van de arbeidsinzet
heeft plaats hetzij voor een bepaalde,
hetzij voor onbepaalde tijd.
Na de beslissing krijgt zowel de be-
trffende vakgroep resp. de Duitse
kamer van koophandel als de onder
nemer één Z-kaart terug, waarop de
beslissing ls aangetekend,
De vrijstellingen, die naar aanlei
ding van de aanvragen zijn gegeven,
zijn bindend voor de arbeldsbureaux
en kunnen door deze bureaux niet
worden Ingetrokken. Mocht deson
danks een vrijstelling door een ar
beidsbureau niet worden erkend, dan
ls de vakgroep resp. de Duitse kamer
van koophandel ln de gelegenheid om
ln overleg met de Hauptabtellung Er
n&hrung und Landwirtschaft onmid
dellijk daartegen op te komen..
De verzoeken om vrijstelling van
bovengenoemde groepen van bedrij
ven en personen moeten onverwijld
en wel uiterlijk tot 30 April 1944 bij
de Hauptabtellung Ern&hrung und
Landwirtschaft resp bij de Dult6e
kamer van koophandel te Amsterdam
worden Ingediend. Ondernemers, die
verzuimen binnen deze termijn hun
verzoek ln te dienen, stellen daar
mede zichzelf en hun personeel voor
arbeidsinzet elders ter beschikking.
De arbeldsbureaux zullen t.z.t. aan
deze bedrijven de werkkrachten voor
arbeidsinzet elders onttrekken, zonder
dat> de Hauptabtellung Ern&hrung
und Landwirtschaft. de vakgroepen
resp. de Duitse kamer van koophan
del of welke andere Instantie dan
ook, hiertegen bezwaren geldend kan
maken.
Met nadruk wordt er dus op gewe
zen. dat die ondernemers, die deze
laatste gelegenheid tot het aanvragen
van vrijstelling ongebruikt laten voor
bijgaan. het aan zich zelf te wijten
hebben, wanneer hun belangen bij
het vrijstellen van hun werkkrachten
niet worden behartigd.
Buitenlandse ondernemingen, d.w.z.
ondernemingen, waarvan de eigenaar
of de meerderheid der eigenaren noch
Rijksduitser noch Nederlander ls. als
mede ondernemingen, waarvan het
kapitaal voor meer dan 50 pet. nlet-
Dults of nlet-Nederlands bezit ls, be-
hooren hun aanvragen, evenals de
Duitse ondernemingen ln te dienen
bij de Duitse kamer vafl koophandel
te Amsterdam of te Rotterdam. Al
daar zijn voor deze ondernemingen
ook aanvraagformulieren en Z-kaarten
te verkrijgen.
De eerste financiële bank in de
Noordoostpolder
EMMEROORD. 24 Mrt. Dat het
leven in de Noordoostpolder verder om
zich heen grijpt, blijkt thans uit een
bekendmaking, waarin wordt medege
deeld. dat de Incassobank van half
April af iedere Vrijdag voor financiële
aangelegenheden ln Emmeroord zit
ting zal houden Hiermede heeft de
eerste bank haar Intrede ln do polder
gedaan.
DEN HAAG. 24 Maart. De premie
voor de verplichte verzekering Inge
volge het Zlekenfondsenbeslult ls voor
het Jaar 1944 onveranderd op vier pro
cent vastgesteld
Agenda van de week
BIOSCOPENCasino: Rosen ln
Tirol. Dag. 2 en 7.30 uur. Zondag 1.30.
345. 6 en 8.15 uur, boven 18 J-. Lido:
Nacht zonder afscheid. Dag. 2 en 7.30
uur, boven 18 J. Luvor: Als mannen
liegen (toneel). Dag 2 en 7.3Q. uur.
Rex: Vrouwen zijn geen engelen. Dag.
2 en 7.30 uur. Zondag doorl.voorst.
van 2 tot 6.30 uur. 8 uur, boven 14 J
Trianon: Een witte droom. dag. 2 en
7.30 uur. Zondag 1.16, 3.15. 5.30 en
8 uur. Alle leeftijden
Zaterdag: Stadsgehoorzaal, 7 uur:
Leerlingen Willem Mlzee en Rotter
dams Philharmonlsch Orkest. Re
quiem van Mozart. Schuttershof, 7
uur: Lustrumviering CH.B.O. aid.
Lelden.
Zondag: Schouwburg. 2.30 uur: Op
het eenzame eiland kindertoneel i
7.30 uur: Een moedor (de Haghespe-
lers). Stadsgehoorzaal 14.30 uur: Leer
lingen Willem Mlzee en Rotterdams
Philharmonlsch Orkest, Requiem van
Mozart.
Dinsdag: Schouwburg, 7 uur: Ka
meropera o.l.v. Jaap Kool „Fra Dla-
volo".
Woensdag: Stadsgehoorzaal, 7 uur;
Uitvoering Chr. Gymn. Ver. D.O.S.
Dondardag: Stadsgehoorzaal, 7 uur
Uitvoering Chr. Gymn. Ver. D.OS.
7.30 uur (kleine zaal)Piano-avond
Jan Couvee.
Vrijdag: Concertzaal Toonkunst
(Rapenburg), 7.30 uur: Lezing dra.
Marie Veldhuizen „Gedachten en be
schouwingen over muziek la de
vroege muziek".
AMSTERDAM, 24 Maart.
Wij hebben wel eens een betere
tentoonstelling van de vereniging
Sint Lucas gezien. Er zijn veel in
zendingen. er is nu reeds veel ver
kocht, maar dit neemt niet weg, dat
het algemene peil van het geëxpo
seerde zeer middelmatig genoemd
moet worden. En hoe weinig steekt
er boven deze middelmaat uitl Jam
mer is ook te moeten vaststellen,
dat de enkele hoogtepunten, die er
dan nog zijn. grotendeels voor reke
ning komen van de oudere garde
Zo is er het waarlijk mooie schilderij
van Coba Ritsema, getiteld „De
Soepterrine". Dit is weer één van
haar goede, zo delicate en raszuivere
doeken. Het was een vreugde weer
eens vooi zo'n echt kunstwerk te
staan. Het is wonderlijk, het is gril
lig. men begrijpt niet hoe zij het
gedaan kreeg, maar het ls kunst,
vreemd, boeiend. Het andere geëxpo
seerde is knap. is degelijk, heeft
echter in de meeste gevallen zo
weinig te zeggen. Enkelen niet te na
gesproken. Nemen wij bijvoorbeeld
het puntige, levendige, fijn. getoonde
weerk van Ype Wenning, „Tristan
en Isolde' nemen wij het kleine,
innige lithotje door Dieperink Jzn..
waaraan velen voorbij zullen lopen:
de landschappen van den broer van
Coba Ritsema of de bekende stille
vens door Van Deene dan hebben
wij hier met zich boven het middel
matige verheffende inzendingen te
doen. Zij zijn ontstaan uit een be
haalde emotie en een dwingende
noodzaak. Zo zijn er zeker meer
doeken. Westerman met zijn „Bin
nenplaats", Sluyters Junior met zijn
Limburgs landschap. Voerman Jr. in
een enkel stilleven. Hernadi, Moll.
Rijlaarsdam, zijn namen, die zeker
vermeldenswaard zijn, evenals van
bekender kunstenaars als Colnot.
Sluyters Sr enz enz. Maar wat te
zeggen van bijv dat zelfportret van
Ponsioen? Zo onecht, zo vals en log
van kleur, zo dilettantisch! Ook die
stilleventjes! Dit is schilderen aan
de lopende band. zonder enige nood
zaak of ontroerdheid. Het veel ver
kopen. dat de schilders in deze tijd
doen, is zeker een goed ding. Dat
het echter het schilderen aan de
lopende band onrustbarend ln de
hand werkt is een ellendig, niet te
ontkennen symptoom dat ook op
deze expositie weer opvalt. Hoe zeer
is dit gebrek aan zelfrespect en
verantwoording bij onze schilders te
bespeuren. Gelukkig is er echter ook
nog altijd respectabel werk als dat
gevoelige en tere doekje van wiilen
Garms in de grote zaal. Dit verdien
stelijke ga men bekijken.
D. V. NIJLAND
met de mondharmonica
Roman door Manfred Hausmann
40)
Daarom heb ik ook zo gehuild. Ik
kan aan niets anders meer denken.
Er moet toch iets op de wereld zijn.
waar je Je aan vasthouden kan! Be
grijpt u mij?"
„Ja...a", zeide Abel aarzelend
„Er moet toch... er moeten toch...
Niet waar?"
„Ja."
„Maar weet u wat?"
„Neen."
..Weet u wat. Ik geloof, dat die
groten, dat die ons van het begin tot
het einde voorliegen."
„U bedoelt toch niet over het krij
gen van kindertjes en al die klets
praat?"
„Je lijkt wel niet wijs! Maar mis
schien hangt het daar ook mee sa
men! Ja. zeker zelfs! Het is allemaal
hetzelfde liedje. Liefde... wat heb
ik allemaal al niet gedacht, wat
liefde was! Het heiligste op aarde
noemden ze het overal, het opperste
geluk, de eeuwige harmonie der zie
len! En ik heb dat alles ook geloofd.
Ik was zo dom, dat lk het geloofde.
En dan plotseling de nuchtere wer
kelijkheid! Oh!"
„Wat is er dan in die werkelijk
heid gebeurd?"
„Hebt u dat nog niet ondervon
den?"
„Dat weet ik niet..." Hij woelde op
de sofa heen en weer. „Vertel eerst
maar verder!"
„Heel iets anders! Akelig anders!
De liefde is van het begin af an
ders, helemaal geen harmonie en zo,
dat ls de grootste onzin! Ik moet
mijn hart eens luchten. Liefde, dat
is alleen een marteling, zweepslagen.
Je kreunt en kruipt heen en weer
Onwillekeurig begon Abel ook een
beetje te kreunen.
„Corlnna hield verbaasd op. „Ge
looft u het niet?"
„Neen," zei Abel en zweeg dan.
„Maar het houdt niet op. overdag
niet en 's nachts niet, niet op het
hok en niet in de bios. nooit..."
Abel sloeg zijn armen over zijn
borst en drukte zijn ribben in.
..En dan trouw..." ging Corinna
voort. „Dan zeggen ze: O. prachtig. I
trouw, prachtig! Maar dat is ook
rekeningen en
tekst van
WIM MEULDIJK
866. „Ja." zegt Sneeuwvlok, „ik ben
het met je eens, Bert; we hadden
hier nooit moeten ankeren. Maar.
enfin, het is nu eenmaal gebeurd en
we zullen wel opletten dat er van
nacht niemand aan boord komt.
Laten we nu maar eens naar de plek
gaan, waar jij die plons hoorde."
„Oké," zegt Bert en met z'n lan
taarntje slingerend loopt hij in de
richting van het voordek.
867. Maar om op het voordek te
komen, moeten ze langs de hut van
Piet en Pen Kwen en daar gebeurt
nog wat, althans met Sneeuwvlok,
want Bert merkt niets en loopt door.
De deur gaat open, een bekend ge
weer wordt Sneeuwvlok onder z'n
neus geduwd en Pen Kwen's stem
fluistert: „Handen omhoog! O. par
don. ben jij het Sneeuwvlok?! We
dachten dat er een inbreker was. Er
wordt telkens bij ons op de ruit ge
tikt. moet Je weten!"
heel Iets anders, het is niets meer
dan een woord. Wij kinderen, zijn
misschien trouw, omdat wij..., ach,
ik weet niet waarom. Omdat we nog
zo do» zijn, misschien. Maar de gro
ten denken aan heel wat anders dan
aan trouw; ze lachen erom. Heel
wat anders!"
„Wat dan?" vroeg Abel.
„Als ik dat maar wist! Als ik maar
wist. wat er ih zijn hoofd omgegaan
is! Maar daar ben ik nog te naief
voor. Ik weet maar één ding: geen
trouw. En zo gaat het met alles:
liefde, trouw, fatsoen, al die dingen
bestaan in werkelijkheid niet!"
„O Ja. toch wel!" riep Abel zacht.
„Ja. dat denkt u. Maar het gaat
er precies mee als met het Kerst
mannetje of met de ooievaar, die de
kindertjes uit de kool haalt, In wer
kelijkheid is het heel anders. Wat
is het toch voor een wereld, waarin
de groten leven? Hebt u daar enig
idee van? U zegt: „O ja, toch wel!"
Maar..."
„Fraulein Storm." viel Abel haar
in de rede, „ik zou u zo graag..."
„Wat heeft hij bij zichzelf ge
dacht? Ik ben toch geen kind meer.
Wat wilde hij met mij? Wat denkt
hij op dit ogenblik?" Zij hamerde
met vlugge bewegingen op haar
voorhoofd. „Ik ben daar te dom
voor! Te don*. Had u mij maar niet
uit het water gehaald."
„Wat denkt hij op dit ogenblik?"
flitste het door Abel's brein. „Hij?"
Wanneer zij daar Hurry mee be
doelt, die denkt op het ogenblik mis
schien helemaal niets meer." Hij zag
de wapperende hemdsmouw voor
zich, de op en neer deinende jol, de
bruisende zee.
„Had u mij maar niet uit het
water gehaald! Dan behoefde ik hier
nu niet te liggen om mij met dit
alles het hoofd te breken!'
„Ja. ja." zeide Abel. „achteraf kan
men zo iets makkelijk..."
Ze ging rechtop zitten. Haar ge
zicht met de verwarde haren keek
spookachtig over de tafel, die tus
sen de twee sofa's stond.
(Wordt vervolgd
SLEEN, 24 Maart. Do 71-Jarlge
landbouwer H. Dljks te Erm. gemeente
Sleen, keerde Woensdagavond met
paard en wagen huiswaarts. Plotseling
sloegen de dieren op hol, met het
gevolg, dat de wagen omsloeg en de
landbouwer er onder kwam. Met zware
Inwendige kneuzingen werd het
slachtoffer naar het diaconessenhuls
te Ammen vervoerd, waar de man
later ls overleden.
De enige kunstvorm, die de mede
werking van een publiek als
onontbeerlijk voelt om tot zijn recht
te komen, is het toneel. Zelfs een
generale repetitie, waar alles toch
reeds tot in de puntjes verzorgd moet
zijn, kan niet de stemming wekken,
die alleen de levende adem van een
bezette zaal oproept en zonder welke
de toneelspeler zich voelt als een vis
op het droge of als een roepende in
de woestijn. Zijn kunst gedijt slechts,
Indien zij weerkaatst wordt door het
klankbord van de publieke aanwezig
heid.
Heeft een muziek-uit voering
waar de luisteraar evengoed ln een
wisselwerking tussen podium en zaal
betrokken moet zijn geen contact
met het auditorium, dan gaat zij
voor den actieven. geconcentreerden
muziekminnaar niet teloor. Mist een
toneel-uitvoering dit contact, dan is
zij voor allen, acteur en luisteraar,
reddeloos verloren Dit is Juist een
der grootste moeilijkheden van het
radio-hoorspel, dat op andere, geheel
eigen wijze naar aanraking tussen
acteur en publiek moet streven.
Zodra het doek opgaat, begint
reeds tenminste wanneer alle laat
komers gezeten en alle verkouden
bezoekers hun hoest vergeten zijn
een lont te gloeien, die podium en
zaal verbindt. Waar het kruit van
het medeleven aanwezig is. ontvlamt
dit en deze ontsteking kan zich uiten
op verschillende wijzen: in een lach
of een acclamatie hetzij dan te
rechter of te onrechter tijd en
massaal ln de bijval als het scherm
daalt of spontaner nog in het „open
doekje". Maar zelfs al blijven deze
explosies achterwege, dan moet de
smeulende lont van het medeleven
er zijn. wil het spel niet in een lucht
ledig verloren gaan-
Onbewuste medewerkers
Het publiek zelf heeft hierin door
gaans geen erg, des te meer de
toneelspeler. Al ls hij aan een
„vijftigste" of „honderdste" toe. hij
zal zich altijd nog afvragen: „Hoe
ls de stemming in de zaal?" Want
die onbewuste stemming is de waar
demeter voor een toneel-uitvoering;
De Duitse pianist Wilhelm Back-
haus viert 26 dezer zijn zestigste ver-
Jaardag. Hij werd te Leipzig geboren,
waar hij bij Rackendórf studeerde;
later bij Eugène d'Albert te Frank
furt a/M. Sedert 1900 bereist hij als
concertpianist de gehele wereld met
een onderbreking voor zijn leraar
schap van ongeveer een jaar aan het
Royal College of Music te Manches
ter. Mede door zijn veelvuldige op
namen voor de gramofoon heeft hij
een wereldbekendheid verworven.
(Cliché A.P.)
De dichter Gotthold Ephraim Les
sing. was als Duitsland voornaamste
dramaturg, de ziel van de Hambur
ger Theatergruppe. Cliché A.P.)
meer dan het geklap of gejuich van
het publipk, meer dan de perscritlek,
meer dan welke bewuste reactie ook.
Zolang de acteur nog hoesten, keel
schrapen, fluisteren, schuifelen of
knisteren met het programma uit de
zaal verneemt, weet hij, dat die
stemming er nog niet is. Met een
soort beroepsinstinct onderscheidt
hij nuances van aandacht en mede
leven en naar die nuances regelt
zich automatisch zijn eigen Inleven
ln zijn rol. waarin niet alleen hijzelf,
maar ook de toeschouwer moet ge
loven. Het ls niet zo'n slechte toneel
directie, die het publiek als eerste
hoofdpersoon bij een opvoering ziet.
Het toneel, tot op zekere hoogte
ook het Nederlandse, kent een func
tionaris. van wiens werkzaamheid
zeer veel afhangt ten opzichte van
voorbereiding der Juiste „stemming",
n.l. den zogeheten dramaturg of
kunstwetenschappelijk adviseur van
de toneelregie. Reeds het. oudste
toneel kende dezen functionaris:
Aristoteles was de eerste dramaturg
In Duitsland hecht men zeer veel
waarde aan de werkzaamheid van
dezen functionaris; Lessing bijvoor
beeld was een der voornaamste Duit
se dramaturgen. Bij ons toneel wordt
deze taak meestal aan den regisseur
zeiven overgelaten, ofschoon wij b.v
in prof. Walch en Top Naeff ook wel
speciale dramaturgen gekend hebben.
Hun functie is. de artistieke gang
dramatische kunst; anderzijds de
smaak van het publiek te vormen.
Hij ls om zo te zeggen het litterair
geweten, de categorische imperatiei
van het toneel. Hij zoekt de geschik
te stukken uit, regelt de volgorde
van het repertoire en de repetities,
schrijft de bezetting der rollen voor.
is verbindingsman met de publlcl-
van zaken bij het toneel te regelen
en een maatstaf te vormen voor de
teitsorganen en schrijft, dus ook de
programmatoelichtingen. vormt
tevens de schakel tussen het toneel
en de auteurs of hun uitgevers. Hij
blijft aan de eindelijke beslissingen
van de toneelleiding onderworpen,
maar oefent als haar raadgever toch
grote Invloed uit.
Hij moet theoretisch grondig onder
legd zijn en is dus meestal een uni
versitair gevormd kunstwetenschaps
man. Anderzijds moet hij een prac-
tische kijk hebben op de .toneel-
werking", op de smaak van het
publiek en zijn bevattingsvermogen
onder bepaalde omstandigheden, ls
natuurlijk de „lector" van zijn gezel
schap en moet een geschoold oog
bezitten voor de plastische werking
van het toneel. Maar boven al deze
kennis gaat als voornaamste eis uit
een gezonde toneel-intuïtie, het echte
„toneelbloed".
Verwaarloosd element
Bij het Duitse toneel is de drama
turg een onmisbare schakel in de
Kroniek van de
Volkstuin
Bloemkool poten
en zaaien
Geen volkstulnder ls er, die niet
graag een paar goede blanke, volgroei
de bloemkolen van eigen grond wil
oogsten als de tijd daar ls Op twee
manleren kan de grondslag gelegd
worden voor een goed resultaat. Het
meest gebruikelijke en tevens de
meest succesvolle methode is ge
bruik te maken van zogenaamde
weeuwen. In de meeste gevallen wor
den zo van den beroepstulnder be
trokken, die de planten ln Septem
ber heeft gezaaid en ln de koude bak
vorstvrlj heeft overgehouden.
Wie zelf weeuwen ln de bak heeft
staan, kan deze met kleine tussen
perioden ultplanten om te voorko
men. dat de planten ongeveer gelijk
tijdig oogstrijp zijn. BIJ het betrek
ken op de markt zullen de planten
uiteraard gelijk gezet worden Om de
oogsttijd dan toch over een grote
termijn te laten verlopen, verdient
het aanbeveling de planten, die "het
gunstigst staan, bovondlen nog een
extra gift vloeimest toe te dienen,
waardoor ze dus min of meer ver
vroegd worden. De rest komt dan naar
verhouding wat later, al naar gelang
van de stand en toegediende mest
stoffen.
Bloemkool vraagt een behoorlijk
vette grond. Al6 gunstigste bodem
geldt een behoorlijk gemeste, tevens
goed doorlatende klei- of ieengrond
Wie zandgrond heeft, behoeft zich
daar door echter niet te loten weer
houden. mits twee factoren, mest en
vocht, niet verwaarloosd worden
De vroege gepote bloemkool vraagt
enige beschutting. Het kan namelijk
nog guur zijn en al komen de plan
ten uit de koude kas. ze moeten toch
altijd nog min of meer afharden.
Velen zijn van mening, dat het
zetten van weeuwen tevens de enige
manier Is. die bij den amateur-tuin
der tot succes leidt Helemaal Juist
ls dat echter niet. Vroege soorten le
veren naar onze ervaring ook bij uit
zaai wel behoorlijke resultaten Vroe
ge soorten kunnen thans uitgezaaid
worden ln de volle grond Er moet
aandacht aan besteed worden, dat de
planten bij de uitzaai geen al te karig
stukje grond toegewezen krijgen
Spierige planten zijn daar het gevolg
van, die zeker niet meer voidoeDde
op kracht komen om vol gewas te
leveren. Wie bloemkool zet, moet re
kening houden met een lastige para
siet. n.l. de aardvlo Verschillende
middelen worden hiertegen aanbevo
len Sommige dezer mldóelen zullen
tnans scnaars of ln het geheel niet
te krijgen zijn. Iets wat vroeger wel
gedaan werd. Is bet zaaien van een
randje sterrekers. Deze worden door
de kevertjes die onder de naam
aardvlo bekend zijn eerder aange
tast. waarschijnlijk omdat de plan
ten smakelijker zijn Voor net overige,
zijn aardvlooien vijanden van vocht,
zodat het ook om deze reden aanbe
veling verdient de grond bij de bloem
kool niet droog te laten worden.
organisatie; hij heeft daar een soort
ambtelijke functie. Bij ons is deze
functie min of meer verwaarloosd;
de directeuren of de spelers doen
meestal zelf hun „ontdekkingen"
voorzover ons toneel zich tenminste
niet- bepaalt tot het begaan van be
treden paden Meestal ls de regie
haar eigen dramaturg, tot schade
dikwijls van het toneel. Wellicht zijn
hiermede de mistastingen te verkla
ren, die bij ons op toneelgebied nog
te veel worden begaan en die zich
wreken in een vermindering der
publieke belangstelling. In dat op
zicht heeft bijvoorbeeld het volks
toneel een voorsprong en dit ver
klaart waarschijnlijk ook een niet
gering deel van het succes van een
toneeldirecteur, die als kenner van
zijn vak en zijn publiek, zijn eigen
auteur, dramaturg, regisseur en soms
ook acteur weet te zijn.
Voor de vrouw
Smeersels voor bo+erham
Namaak-leverpastel is een variatie
op het bij velen al bekende gistr
smeersel Daar waar geen gist te krij
gen ls. kan men zich redden met
het pikante havermoutsmeersel Het
smaakt minstens even goed.
Namaak-leverpastel. 50 g. gist, 2
boterhammen. 1 klein uitje. 1 klon
tje vet. kerrie, nootmuskaat en kruid-
nagelgruls of de surrogaten van deze
krulden, naar smaak selderijzout of
gewoon zout. aroma
De boterhammen ln een kopje wa
ter weken Het uitje fijn snipperen en
met de krulden Id wat vet smoren
De boterhammen en do ln sopje
water vloeibaar gemaakte gist toe
voegen De massa vtjt minuten door
laten koken, fijn wrijven en op 6maak
afmaken met zout en aroma. Het
smeersel warm of koud op de boter
ham eten.
Pikant havermoutsmeersel. 1
kopje havermout. 2 kopjes water. 2
lepels «omotenslasaus of 3 lepels ket
chup. aroma, pl.m 3 theelepels mos
terd. suiker (3 theelepeisi. cavenne-
Deper of paprikapoeder, vet. zout.
Van havermout en water een dikke
orlj koken. Naar 6maak de overige
ingrediënten toevoegen, de massa
nog even door laten koken en warm
of koud op de boterham geven.
BROOD, MELK, VLEES, AARD
APPELEN; 13 en 14.
BESCHUIT; 13.
BESCHUIT 14: 62gr. kindermeel,
havermout, gort of voedingssuiker.
TABAK: 13 en 14. uitsluitend
rook-, pruim- of shagtabak.
BLOEM: 73 en 74.
PEULVRUCHTEN: 75 (250 gr.).
VERMICELLI: 76.
KAAS: 77.
SUIKER: 78.
JAM; 79.
EENHEIDSZEEP: 80
WASPOEDER: 81 en C 26. D 26.
E 26 Res
TOILETZEEP: E 27 Res.
KINDERVOEDING: D 25 Gort.
E 25 Rijst,
SNOEP: 13.
BOTER: 13 A margarine, 13 B
bak- en braadvet.
Einde geldigheidsduur 1 April,
uitgezonderd: 13 Aardapp (25
Maart). 13 en 14 Melk (15 April).
80. 81. C, D, E 26, E 27 voor zeep
en waspoeder (15 April).
Nog geldig zijn: 10 B boter voor
kaas (15 April). 12 A en 12 B
boter voor margarine (15 April).
R 01 tabak v scheerzeep (29 April).
Voor de kinderen
Twee rekenraadsels
Beste Jongens en Metsjes.
Wat hebben jullie gezwoegd op het
IcttergreepraadseL Dat was lang niet
gemakkelijk!
Het gevraagde spreekwoord ls: On
dank ls 's werelds loon
De afzonderlijke woorden zlln: 1
ontnemen: 2. nalopen: 3. drooglijn;
4. aanloop: 5 neushoren; 6. kinder
hand: 7 insluipen; 8. strelen; 9. sjor
ren: 10 weleer.
Wat jammer, dat lk maar tien prijs
jes heb. Eigenlijk hadden Jullie er
allemaal wel een verdiend. De geluk
kigen zijn:
1 Th G Hooyman. Davldvlugstr. 12.
Enkhutzen; 2 Dina Holman. Hoofd
weg D 131. Slochteren: 3 Jacob Broe-
kema. Nleuweweg 74, Hoogezand: 4
Bepple Manté. Joh Brandstraat 29 b.
2x b.. Rotterdam-Z.; 5 Nico Hulbers,
Ru.vterstra.it 68. Vlaardlngen; 6. Henk
Korpel. Schledamseweg 63. v.m. Kethel.
Schiedam; 7 Benny Versteegen. Haage
kamp 70. Fenkura: 8. Jacob Bos,
Vechtstraat 87, Zwolle; 9 Henk Es-
eeest. Menneweg 79 Sassenhelm; 10. J.
Hopman. Westergastbuls. Pav 8. Am
sterdam-W
Deze week heb lk zelfs twee reken
raadsels voor Jullie Het eerste kreeg
ik van Wllly Wentzel:
Kees en Rob hebben elk een aantal
knikkers Kees zegt tegen Rob. geef
mij een knikker van Jou dan hebben
we er belden evenveel Neen, zegt Rob
tegen Kees. geef mil er een van Jou.
dan heb tk twee keer zoveel als JIJ
Hoeveel knikkers heeft Kees? Hoeveel
knikkers heeft Rob?
Het tweede raadsel is van Gerard
Slegt: Een oude boer leefde met vier
zoons op een vierkant stuk land. Op
1/4 van bet land stond hun huls
3/4 van het land zou hll bU zlln dood
verdelen tussen zlln vier zoons Hoe
moest dit verdeeld worden, zodat elk
een gelijk en een precies even groot
stuk kreeg?
Oplossingen inzenden vóór 28 Maart
aan Oom Jan. Klnder-redact:e „Het
Volk". Hekelveld 15. Amsterdam-C.
Er ls weer een lijst met correspon
dentie-adressen gereed, die ln de loop
van deze week aan de aanvragers
isters) wordt toegezonden
Wat zal lk op bovenstaande raadsels
een oplossingen krijgen I Want zo
moeilijk zUn ze nietl De hartelijke
groeten van OOM JAN
Stal wagenmeester bij de
Ned. Spoorweg margarine?
Ambtenaren van de spoorweg-
recherche hebben in de nacht van
Januari op Februari van dit jaar
een wagenmeester der Nederlandse
Spoorwegen aangehouden, die dienst
had op het goederenemplacement
Westergracht te Haarlem. De man
had twee dozen met margarine, als
mede twintig losse pakjes bij zich.
Voor de rechtbank verklaarde ver
dachte, dat hij de margarine gevon
den had. In strijd met zijn plicht
behield hij het gevondene, dat hij
voor eigen gebruik mee naar huis
wilde nemen. Het bleek, dat er in
diezelfde nacht uit eer» wagon een
voorraad margarine was gestolen,
waartoe ook de in beslag genomen
pakjes behoorden.
Verdachte ontkende iets van de
diefstal af te weten De man is na
een diensttijd van zestien jaren uit
zijn functie ontslagen. De officier
achtte de diefstal bewezen en vroeg
zes maanden. Mr. Stomps wees er
op. dat de „bewijzen" slechts aan
wijzingen zijn en meende, dat ver
dachte vrijgesproken zou moeten
worden van de diefstal, alsmede van
de secundair ten laste gelegde heling.
Alleen de verduistering, aldus pleiter,
is bewezen. Uitspraak over veertien
dagen.
(Ingezonden Mededelingen)
ZOET ROGGEBROOD
GEBR. TEN HOEVE
Rotterdam
Tel 38427
"eo Haas
fel. 333298
juoedbRS;
nieuwe boi
inderdrab
De
Versterkends
a Ze keeren wéér...
de bonbons
van
Dt Hur'i Chocoladt- m BucmtJabrUfun.
WAARDE HEER...
Achter Uw rug dreigt hot gevaar
van aan vorkoudhold. Tegen tot-
koudheid, griep, spit of rheuma he!pt
Aspirin uitnemend. \,^4 1/
ii J
Aspirin
-/uyoii Ut. Auis!
Waardoor
„lukken"
Uu> spijzen?
Uw spijzen lukken in de
eerste plaats door Uw kook
kunst, - maar die staat toch
onmachtig, als de ingrediën
ten niet tiptop zijn. Kijk
daarom uit naar den naam,
die tiptop ingrediënten ga
randeert: dc naam W. A.
Scholten, die voorkomt op
Butaroma, Albumona,Trans
parants, sago, verpakt aard
appelmeel, etc.
W.A. SCHOLTW
Aardappelmeelfabrieken
"O,JA....DE KAAS IS
OP.... EJ^JSTRAKS
KOMT
VADER
THUIS «-*
OM TE ETEN,"
2EC;T MOEDER-
'WIEPEN V/I
TOEGAAN JULLIE
EEN5 qAUW EVENTJES...^
Jy y^.NATUURL'JK NAAR 5IMQN
DE WIT, WANT... WAT IS ZE
kDAAR ALTUD LEKKER!
Neemt U eens 'n zakje Florita
thectablettcn mee. 't Is een heel
aardige attentie voor de gast
vrouw. want als ze daarvan een
pot thee zet, merkt ze óók,
dat Florita den fijnen echten
theesmaak heeft cn dat
Florita met weinig of geen
suiker even heerlijk smaakt!
10 tabletten 12'/2Ct.
THEETABLETTEN
met den echten theesmaak
H.Y. KOFFIE HANDElMU. „MATAGALPA" ADAM
Directeur: H. J. Kerkmeester, Bus-
sum; hoofdredacteur: Hendrik Llndt,
Amsterdam; plv. hoofdredacteur; lr. A.
H. de Haas van Dorsser, Haarlem;
binnenland: J, v Grieken; Ulustratle
en opmaak: R. Kampstra, volkscul
tuur en kunst: M Wolters. muziek:
G. K Krop; sport: J J Llber. adver
tenties: A. H. lemmers, ah«n te Am
sterdam.
