HET DAGBLAD Een Huizenaar bouwt plezierbotters VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Advocaat en bedelaar" Duits weermachtsbericht Geslaagde tegenaanvallen bij Brody en Kowel Verbitterde afweerslag in het gebied van Boeg en Dnjestr Weer rust bij Cassino Terreurvliegers jijden zware verliezen Langdurige aanval op Londen Nieuwe onthulling over Petiot Vesuvius-eruptie eist 2000 doden De voordelen van de binnenste linie treden aan het licht Duifslands reserves Britsindische divisie aan de Burmaanse grens ingesloten Belastingbezwaren Italianen strijden weer aan front Bij een van 't oude scheepmakersras Bij Gratama s 70ste verjaardag Amerikanen verliezen 51 vliegtuigen HOOFDKWARTIER VAN DEN FÜHRER, 24 Maart. Het opperbe vel der weermacht deelt mede: Aan het Oostelijke en Noordelijke front van de Krim alsmede aan de benedenloop van de Oekrajinse Boeg mislukten verscheidene Sowjetaan- vallen. Tussen de middenloop van de Oekrajinse Boeg en de Dnjestr, als mede in het gebied van Proskoerow en Tarnopol duurde de verbitterde afweerslag tegen overmachtige Sow- jetgevechtsgroepen voort Bij ge slaagde eigen tegenaanvallen in het gebied van Brody werden verschei dene vijandelijke bataljons en batte rijen, alsmede een aantal pantserwa gens vernietigd. Ten noordwesten van Kowel sloe gen onze troepen de herhaaldelijk aanvallende bolsjewisten af en wier pen hen in de tegenaanval terug. Zuidoostelijk van Witebsk zette de vijand ook gisteren de gehele dag met sterke strijdkrachten zijn vergeefse doorbraakpogingen voort. Van de rest van het Oostelijke front wordt slechts plaatselijke gevechtsactiviteit gemeld. Boven de Finse Golf schoten wachtschepen der marine van ver scheidene golven aanvallende Sow- jetbommenwerpers drie vliegtuigen neer, zonder zelf verliezen te lijden. In Italië zette de "ijand zijn aan vallen op Cassino ten gevolge van zijn zware verliezen gisteren niet voort. Aan beide fronten heerste slechts plaatselijke gevechtsactie. Een groep slagvliegers onder kapitein Walter-en een groep verkenners voor korte afstand onder kapitein Proll, hebben zich in de laatste gevechten bijzonder onderscheiden. In de vroege ochtenduren van 23 Maart vielen Duitse gevechtsvlieg tuigen het vijandelijke eilandsteun punt Lissa aan de Adriatische kust aan. Behalve omvangrijke vernielin gen in het havengebied werd door bomtreffers zware schade toege bracht aan acht zeilvrachtschepen. Formaties Amerikaanse bommen werpers vielen in de ochtend van 23 Maart plaatsen in Noordwest- en Midden-Duitsland aan. Luchtverde digingsstrijdkrachten vernietigden 51 vijandelijke vliegtuigen, waaronder 44 viermotorige bommenwerpers. In de afgelopen nacht vlogen enige vijandelijke stoor vliegtuigen Aanval op Berlijn BERLIJN, 25 Maart. In Qe avonduren van de 24ste Maart was de Rijkshoofdstad opnieuw het doel van een groot opgezette terreuraan- vaL Talrijke brisant- en brandbom men werden door de Britse bommen werpers op de gehele stad geworpen. De naderende formaties werden tussen 21 en 22 uur boven Noord- Friesland door krachtige formaties Duitse nachtjagers tot de strijd ge dwongen. Tussen Flensburg en Kiel werden de eerste series toestellen neergeschoten. De stroom vijandelijke bommenwerpers bereikte de Rijks hoofdstad uit Noordwestelijke rich ting. Hij was gedurende meer dan een uur bijna onafgebroken het doel van Duitse nachtjagers, die in. zeer groten getale gestart waren. Volgens tot dusver ontvangen nog onvolledige rapporten werden 102 viermotorige bommenwerpers ver nietigd, zijnde meer dan een vierde van alle Britse vliegtuigen, die via de Duitse Bocht met Noordoostelijke koers tot Berlijn doordrongen. De formaties Duitse nachtjagers had den reeds boven zee bij Helgoland contact met den vijand. Aangenomen wordt, dat het aan tal der neergeschoten vliegtuigen nog groter zal worden en dat de Anglo-Amerikaanse luchtmacht een der grootste nederlagen heeft ge leden, die ooit vijandelijke vliegers boven Duitsland werden toege bracht Het terreurkarakter van deze aan val blijkt duidelijk. Waargenomen werd. dat talrijke viermotorige bom menwerpers boven het stadsgebied van Berlijn en boven de Zuidweste lijke voorsteden werden neergescho ten. De vijandelijke vliegtuigen wer den ook op de terugtocht, in weste lijke richting, voortdurend aange vallen. Kleinere Britse formaties bombar deerden het gebied van Leipzig en Weimar. In Isernia ln Zuid-Xtalië hebben de anglo-Amerlkanen een concentra tiekamp Ingericht, waar meer dan 14.000 Italianen zijn opgesloten. Het eiland Rab ln het Noorden van de Adriatische Zee is van benden gezuiverd. 50 bendeleden zijn gedood. Door een grote onplofflng ls het hoofdkwartier van de criminele politie In Haifa vernietigd. Keuring Landwacht Neder land in de provincie Zuid-Holland Overal blijkt tijdens de patrouille diensten van de Landwacht, dat het werk ter beveiliging van de orde, de goede gang van zaken en dc regel matige voedselvoorziening, uitermate nuttig en noodzakelijk is. De onder wereld hi Nederland profiteert van de overbelasting van hé»l bewakende personeel, doch loopt tegen de lamp nu de Landwacht met vele duizenden de bewakings- en patrouillediensten voor een belangrijk deel vervult. Doet ook gij, lid van één der for maties der Beweging mede aan dit nuttige werk en meldt u voor de Landwacht. U kunt zich op Vrijdag 31 Maan! van 9—16 uur in de kleine zaal van de Dierentuin in Den Haag melden voor het medisch onderzoek. U wordt verzocht lidmaatschaps kaart der N.S.B., W.A., ft of Jeugd storm mede te nemen. over Noordwest- en Zuidwest-Duits- land. Duitse gevechtsvliegtuigen vielen ook gisteren weer afzonderlijke doe len in het stadsgebied van Londen met goed gevolg aan Voor de kust van West-Noorwegen choten bewakingsvaartuigen van een Duits convooi van veertien vruchteloos aanvallende torpedovlieg tuigen er vijf neer. Drie daarvan werden neergehaald door een klein vaartuig onder bevel van den Ober bootsman Willy Böhne. STOCKHOLM, 25 Maart. In het gebied van Londen is Vrijdagavond luchtalarm gemaakt. Kort na het alarm was zwaar, aanhoudend vuren der luchtdoelartillerie hoorbaar. Op Londen zijn brand- en brisantbom men geworpen. De aanval was de langste van de reeks, die de laatste tijd op Londens gebied zijn onder nomen. Ook Nederlandse slachtoffers? PARIJS, 24 Maart. De moordzaak- Petlot bracht gisteren een nieuwe sensatie. Een zekere Nezondet, een kennis van den massamoordenaar, heeft verklaard, dat de broer van den arts hem heeft medegedeeld, dat dr. Petiot vijftig zestig personen heeft vermoord. Nezondet, die enkele dagen geleden ls gearresteerd, zelde ln November of December van het vorig Jaar een af spraak met den broer van den arts gehad te hebben, waar deze zeer bleek, doch te laat was verschenen. Hij kwam uit de villa van zijn broer. Op de vraag, wat er aan de hand was, of er soms een geheime zender of wapens waren, antwoordde Maurice: „Als het meer niet was, was het niet zo erg. Er ls Iets, dat on> allemaal de kop kan kosten. De reizen naar Amerika beginnen en eindigen ln de villa. Ik geloof, dat vijftig tot zestig personen vermoord zijn. Mijn broer heeft mij een boek laten zien, waarin nauwkeurig aantekening wordt gehou den van de moorden. HIJ heeft mU gezegd, dat hij zijn slachtoffers een inspuiting heeft gegeven." Wat de reizen naar Amerika betrof: De arts heeft gesproken over de mogelijkheid mensen over de grenzen naar het buitenland te brengen. Het tarief bedroeg 50.000. francs. Het be trof merendeels personen, die het leven te Parijs te onbehaaglijk von den en graag naar Zuld-Amerlka wil den gaan. Petiot liet zich vaak-door zijn slachtoffers van een valse datum voorziene brieven gevèn, waarin zij kennis gaven van hun aankomst ln Amerika, om hun familie gerust te stellen..r De gerechtelijke arts Paul, een spe cialist voor lijkschouwing, die de laat ste Jaren ln de Seine, ln het Bols de Boulogne, en op andere plaatsen ge vonden delen van menselijke lichamen heeft onderzocht, ls van mening, dat deze moorden ook zijn toe te schrij ven aan den moordenaar uit de villa ln de Rue Lesueur. Hij heeft dit afge leid uit de steeds overeenkomstige sne den, die de ïpoordenaar toepaste. Ge bleken ls, dat de doden, die ln de Rue Lesueur werden gevonden, ge scalpeerd waren. Dit moest naar men aanneemt de identlfleering der slacht offers onmogelijk maken. In een door den rechter van In structie ontvangen anonieme brief ls sprake van twee rijke Nederland se emigrantengezinnen, die ln Augus tus 1942 naar Parijs waren gekomen en met behulp van Petiot naar Argen tinië wilden uitwijken. Tevoren was hun medegedeeld, dat zij zich enige dagen in een huls. ln de nabijheid van de Are de Trlomphe verborgen moesten houden. De villa van den moordenaar bevindt zich daar even eens. Met de Nederlanders zijn hun voorwerpen van waarden en hun geld verdwenen. Het zou zes of zeven per sonen betreffen. Het aantal vermoorden, dat tot dus ver kon worden geïdentificeerd be draagt 14. Churchill spreekt over de invasie STOCKHOLM, 25 Maart. Naar de Engelse berichtendienst meldt, heeft Churchill voor Amerikaanse luchtlandingstroepen de verklaring- afgelegd, dat zij „spoedig" de gele genheid zouden krijgen om bij de komende operaties op te treden, ten einde een „grote slag" te slaan. Churchill wilde hiermede klaarblij kelijk opnieuw het spoedige komen der invasie aankondigen, nu de door hem voor deze onderneming tot dus ver voorspelde termijnen reeds ver streken zijn. Ie JAARGANG No. 72 LD ZATERDAG 25 MAART 1944 Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden. Telefoon 23038 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of ƒ2.73 per kwartaal - Postgiro 184.120 - Postbus 65 Bij de afweergevechten in het ge bied van Leningrad hébben de man nen van de ff-vrijunlligers-pantser- grenadiersbrigade „Nederland" zich schitterend gehouden. De brigade commandant, ff-Oberführer Wagner, die ?elf het ridderkruis draagt, spelt leden van zijn brigade het ijzeren kruis op de borst. Foto ff-P.K. Wisnieuwskl O/H) Nieuwe lavastroom geconstateerd MADRID, 25 Maart. De uitbar- sting van de Vesuvius, die een gro tere afmeting aanneemt dan die In het jaar 1906, heeft tot dusver reeds aan 2000 mensen het leven gekost. Het aantal daklozen is gestegen tot 25.000. De bewoners der aan de voet van de Vesuvius gelegen plaatsen ver laten overhaast hun woningen en trachten have en goed in veiligheid te brengen. De lavastroom heeft zich verdeeld in een grote en talrijke kleine stromen en sleept geweldige rotsblokken en grote massa's steen mee. De gloeiende lava vloeit ter breedte van een middelmatige rivier onstuitbaar verder. Onafgebroken daalt een regen van as en stenen neer op het gehele gebied van de Golf van Napels. Er is ook een nieuwe lavastroom uit de berg gekomen. De sneeuw die sinds Donderdagmorgen valt, ver mengt zich met het lavastof en krijgt een roestkleur. De voornaam ste weg van Salerno naar Napels, waar tonnen as moesten worden weggeruimd, is weer voor het ver keer opengesteld. BERLIJN. 24 Maart. De grote strategische beweging van de Duitsers aan het Oostelijke front behoort zon der twijfel mede tot de antl-invasle- maatregelen van de Duitse oorlogvoe ring, en ls ln zoverre van eminente betekenis, schrijft Martin Hallensleben, de militaire correspondent van het DNB. Hoe meer het Oostelijke front zich van de eigenlijke krachtcentra van het bolsjewistische oorlogspotentieel over uitgestrekte verwoeste gebieden naar het westen verplaatst, hoe meer de voordelen aan het licht treden, die de strijd op de binnenste linie de Duitsers verleent. Nu de operaties bepaalde gebieden van Europa naderen, moet de kracht van die oorlogvoerende 'partij merk baar worden, die sinds meer dan een Jaar ongewoon zuinig met haar strijd krachten ls omgegaan, want zij heeft alles, wat zij aan potentieel ln de weegschaal kan werpen, ln zekere zin voor het grijpen. Het ls geen geheim, dat afgezien van de parate Duitse strijdkrachten in het Westen en Noor den van Europa, ook ln het Oosten reserves aanwezig zijn. Hoewel zij sinds geruime tijd gereed liggen, wor den zij tot dusver niet aangesproken. In dit verband beschouwd, krijgt de bekendmaking van het intensieve gebruik van fille Hongaarse hulpmid delen voor de strijd een bijzonder relief. De aankomst van Duitse troe pen ln het land zo rr^eldt een speciale correspondentie wordt namelijk te Berlijn beschouwd als een maatregel die aantoont, dat Duitsland nog over voldoende reserves beschikt om zwakke plekken in het Europese afweerfront te versterken. De betekenis van Hongarije ln dit afweerfront blijkt overigens uit het feit, dat het militaire plan van de Sowjet-Unle zowel als van de Weste lijke mogendheden geheel was geba seerd op de mening, dat de weg naar de overwinning door Zuid- en Zuid- Maatregelen tegen twee Hongaarse diplomaten BOEDAPEST, 25 Maart. M.T.I. meldt, dat de regering onder voor zitterschap van minister-president Stojay Vrijdag een ministerraad heeft gehouden. Besproken werden het staatsburgerschap van bepaalde per sonen en verscheidene dringende vra gen. Zilahi Sebess, tot nu toe Hongaars consul te Brasso (Roemenië) is be noemd tot leider van de persafdeling van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Den Hongaarsen gezant te Stockholm, Ullein Reviczky en den Hongaarsen gezant te Madrid, Am- bro, is het Hongaarse staatsburger schap ontnomen. De Hongaarse regeringspartij heeft Donderdagmiddag een druk bezochte vergadering gehouden, waaraan ver scheidene ministers en talrijke leden van beide huizen van het parlement deelnamen. De partij-voorzitter Lu- kacs deelde mede, dat minister-presi dent Sntojay verzocht heeft lid der partij te worden en dat het bestuur aan zijn verzoek gevolg heeft gege ven. Volgens de statuten is Stojay hiermede tevens partij-voorzitter. TOKIO, 25 Maart. Nu de Japanse en Indische legers op ver scheidene plaatsen de grens tussen Indië en Burma hebben overschre den en het Manipoerbekken binnen dringen, heeft de 20e Britsindische divisie, welker hoofdkwartier te Tamoe is gevestigd, een aanvang gemaakt met een grote terugtocht in zuidelijke richting langs het Kabaudal. Volgens berichten van het front zijn de kansen van den vijand, uit het dal te ontkomen of een reorga nisatie voor een doeltreffende tegen actie tot stand te brengen, uiterst gering wegens de druk der opruk kende Japanners en Indiërs. Andere. Japanse afdelingen zijn. na de grens te hebben overschreden, in het vijandelijke gebied opgerukt en hebben de achterwaartse verbin dingen van den vijand afgesneden, terwijl weer andere Japanse en In dische afdelingen, die ln het Tsjin- gebergte de 17e Britsindische divisie vernietigend hebben verslagen, thans langs het Kabaudal naar het Noor den oprukken. v De 20e Britsindische divisie ls dus in het nauwe Kabaudal tussen twee machtige legers Ingesloten en heeft slechts te kiezen tussen volkomen vernietiging en overgave. De val van Tamoe kan elk ogenblik verwacht worden. Naar gemeld wordt, hebben de meeste Britse officieren en soldaten Tamoe reeds verlaten en de verde diging aan de Indische troepen toe vertrouwd Een Goerkha-soldaat, die onlangs door vrije Indische troepen gevangen werd genomen, vertelde, dat de in Tieemse troepen in de Britsindiscb 20e divisie zich er steeds meer tee* verzetten, dat Engeland hen a kanonnenvlees gebruikt. oost-Europa kon lelden. De vijand meende hier de politiek en militair zwakke plekken te zullen aantreffen, waardoor hij het gemakkelijkste ln het centrum van de Europese vesting kon doordringen. Het militaire plan van de Sowjet-Unle was ln dat op zicht bijzonder duidelijk. Maar ook het Britse en Amerikaanse opperbevel hebben, het plan bestudeerd om Zuld- Oost-Europa. waarschijnlijk in com binatie met andere amphiblsche ope raties. tot opmars- en oorlogstoneel te maken tegen Duitsland en zijn bondgenoten. Nog zeer kort geleden werden tus sen de geallieerde opperbevelhebbers ln het Mlddellandse-Zeegebled, gene raal Maltland Wilson en den geallieer den opperbevelhebber ln het Midden- Oosten, generaal Paget, militaire be sprekingen gehouden, die. volgens En gelse berichten, een zeer optimistisch beeld van de militaire situatie in Zuid-Oost-Europa gegeven moeten hebben. Er wordt ln de vijandelijke com mentaren op gezinspeeld, dat de situatie ln dat gebied binnen niet al te lange tijd radicaal zal veranderen. Hoewel dergelijke publicaties waar schijnlijk ondergebracht moeten wor den ln de rubrieken van de zenuw oorlog, staat toch wel vast. dat de geallieerden een actieve belangstel ling hebben voor alles, wat zich ln Zuid-Oost-Europa afspeelt. Grote belangstelling voor de Duitse volksontwikkeling Naar uit een verslag van het Duitse volksontwikkelingswerk over het jaar 1942—'43 blijkt, hebben zich dit jaar niet minder dan 183 millioen personen voor het volgen van een of meer ontwikkelingscursussen laten inschrijven. Het Jaar tevoren bedroeg het aantal cursisten 15 millioen, het geen reeds tweemaal zoveel was als in het laatste vredesjaar. De grootste belangstelling gaat uit naar de leergangen, welke absolute kennis verstrekken, zoals die in Duits, rekenen, vreemde talen. Niet minder dan 8è millioen personen hebben zich hiervoor opgegeven, het geen ruim 2 millioen meer is dan ver leden jaar. De Duitse-taalcursussen worden in het bijzonder gevolgd in de nieuwe gebieden van het Duitse Rijk, waar zij gemiddeld 90 pet. van alle cursussen uitmaken. Het Duitse volksontwikkelingswerk heeft daarenboven sinds begin 1942 rond 1400 cursussen Duits voor bui tenlandse arbeiders georganiseerd. Voor cultuurfilmvoorstellingen, be- arijfsbezichtigingen, cuituurreizen en rondleidingen hebben zich in totaal 5,7 millioen deelnemers aangemeld. Een groot deel van de activiteit der cursusleiders wordt momenteel na tuurlijk in beslag genomen door de weermacht, in het bijzonder door de gewonden in de oorlogslazaretten. Niet alleen wordt aan deze laatste cate gorie het maken van eenvoudig knutselwerk geleerd, ook hun school kennis wordt opgefrist en uitgebreid. Tenslotte zijn ook met veel succes leergangen in het leven geroepen voor de slachtoffers van luchtaanval len en voor de geëvacueerden. Verre van door de oorlog te zijn geremd, blijkt de drang van het Duitse volk naar diepere kennis en bredere ont wikkeling dus integendeel opmerke lijk toegenomen. Voorlichting van vollcstuinders DEN HAAG, 24 Mrt. Het Volks- tulnwezen heeft onder de huidige om standigheden een grote vlucht geno men en is een belangrijke factor ge worden voor de voedselvoorziening. Om dez® reden heeft de Rijkstuln- bouwvoorllchtingsdienst zijn werk zaamheden uitgestrekt tot de araa- teurtüinbouw. Deze dienst heeft hier toe speciaal voor dit doel aangewezen ambtenaren tot zijn beschikking, die nauwkeurig op de hoogte ziln van de bijzondere eisen, welke aan volks tuinen moeten worden gesteld. Om met deze ambtenaren ln contact to komen, kan men zich wenden tot den Rijkstulnbouwconsulent in wiens ge bied men woont. Wil men aJs volks- tulnder iets weten over grondbewer king, zaaien, ziekteverschijnselen, be mesting, kortom over alles wat van belang lijkt om daarover inlichtingen ln te winnen, dan zal de Rijkstuln bouwconsulent er voor zorgen, dat een zijner assistenten den vragensteller bezoekt. Ook ongevraagd komen zl.i echter wel met de volkstulnders een praatje maken, waarbij gewoonlijk wel gelegenheid bestaat moeilijkheden op te lossen. Verder geven de assistenten ln het winterseizoen cursussen ln samenwer king met volkstulndersverenigingen en geeft de Tulnbouwvoorllchtlngsdienst ln de wintermaanden demonstraties ln verschillende plaatsen van het land. die volkstuinders van veel nut zlin. De verduistering begint heden om >.00 (Zondag 19.15) en eindigt om 30 (6.15) uur. Maan op 7.30 (Zondag 7.54), onder •>.23 (21.46) uur. 31 Maart E.K., 8 \pril V.M, 16 April LJL, 22 April N'M. Deelvissers zijn in loondienst Als gevolg van een menings verschil tussen een belasting plichtige. van beroep schippers knecht. die, ln deelgemeenschap met den schlpper-elgenaar van een vaartuig, het vlssersbedrijf uitoefende, en den fiscus, beslis te de Hoge Raad ln laatste In stantie. dat hier van loondienst geen sprake kan zUn. Dit ls voor den Secretaris- Generaal aanleiding geweest, een beschikking uit te vaardigen, waarin hij zich op het standpunt stelt, dat het om practische redenen wenselijk ls. deze groep werknemers te beschouwen als wel ln dienstbetrekking werk zaam te zijn. Als gevolg hiervan moet over de aan hen gedane uitkeringen loonbelasting wor den Ingehouden. Deze beschikking houdt ln, dat de leden van de bemanning van een vissersvaartuig, die een aandeel ln de besomming ont vangen, steeds geacht worden hun arbeid ln dienstbetrekking te verrichten. Degene, die het aandeel ln de besomming uitbe taalt. wordt geacht, dat aandeel en de overige uit de visserij ge noten Inkomsten als loon aan den deelvisser verschuldigd te zijn. Deze behoort, ln afwijking mot art. 7 van het Besluit L.B op het aan den deelvisser ver schuldigde Joon. het volgende percentage aan loonbelasting ln te houden: voor ongehuwden tien procent, voor gehuwden zeven procent, voor gehuwden met een kind vijf procent, met twee kinderen vier procent, met drie kinderen twee procent, met vier of meer kinderen niets. De hierbedoelde belastingplich tigen zullen telkenjare een aan slag der Inkomstenbelasting ont vangen, waarbij bet bedrag van de door hen betaalde loonbelas ting ln mindering wordt ge bracht. Tevens wordt ln deze beschikking bepaald, dat de door de deelvissers genoten belonin gen voor de toepassing van het Besluit op de Vereveningsheffing 1941 niet als loon worden aan gemerkt. MILAAN, 25 Maart, Op de 25- ste verjaardag der oprichting van de fascistische strijdhonden zijn in ge heel Noord-Italië betogingen van trouw aan de Duce en het fascisme gehouden. In Milaan, Turijn, Padua. Venetië en Florence werden betogin gen georganiseerd, waaraan werd deelgenomen door afdelingen van het fascistische leger en de fascistische formaties. Op een grote-betoging-van de fas cistische partij in Venetië verklaarde de minister voor de Volksopvoeding, dat de 25-ste verjaardag dezer op richting in Italië gevierd wordt op een ogenblik, dat de eerste afdelin gen van het fascistisch-republikeinse leger in het veld gebracht worden aan het front van Nettuno, de eerste Italiaanse motortorpedoboten weer in actie komen en eskaders van het nieuwe Italiaanse luchtwapen aan de gevechten deelnemen. Het Italiaanse volk toont daar mede zijn onwrikbare wil om aan de zijde van de roemrijke Duitse weermacht de verraden eer van Italië terug te winnen. Op de betoging in Milaan spraken de ministers Rug- geor Romano en Farinacci. HUIZEN, 20 Maart. Oe vroege voorjaarsdag ls licht van vogelgeluiden. Over het wijde Huizerslik koerst een troepje kuifeenden ln snelle, fluitende een- denvlucht naar het IJsselmeer dat gladjes ligt onder de al lauwe Maart se zon. Groenlingen scharrelen tussen het aanspoelsel van de slikhoek naast de lange strekdammen van Huizens smalle haven, zilvermeeuwen zeilen blank door de blauwe lucht. Daar gaat langs de gloolng van de havendam een trapje van drie treden omlaag en het is de bedoeling, dat ge daar „Over" roept met lange uithaal. Dan wandelt er aan de overzijde, waar een kleine scheepswerf ligt, een oude visserman met stramme benen naar een roeiboot, de riemen plassen en hij haalt dep bezoeker over, naar de werf. waar arbeiders bezig zijn, een oude vissersschuit, een Harder wijker, op te knappen eer het vis- seizoen begint. Drukte? Bar meneer. We kenne zoveul waark kraige asseme wille, zegt de oude baas, en betoogt dat het zeer de vraag is of alle botters en pluten. die hier gerepareerd en nagezien moeten worden, inderdaad op 1 Mei, als de IJsselmeervloot voor het eerst na de winternist uitvaart, in orde zullen zijn. Plezierbotters En bovendien, op deze kleine werf aan het eind van de haven van Hui zen worden niet alleen oude vissers vaartuigen opgeknapt! Hier wordt ook aan de nieuwbouw gedaan en wel op zeer verrassende manier. De heer Kok, de werfdirecteur. is namelijk een van die mensen die, bezield met een grote liefde voor het oude am bacht, nieuwe wegen hebben gezocht ert gevonden om dat schone werk van den scheepsbouwer voor uitster ven te behoeden Hij bouwt sinds enige jaren „botterjachten". jachten dus die afgeleid zijn van de echte Zuiderzeebotters, plezierschepen voor IJsselmeer. Zeeuwse stromen en grote rivieren, puik ook voor de Wadden zee, behoorlijk snel in de vaart, stoer en sierlijk voor het oog. Want voor de oorlog was het met visserij op het IJsselmeer toch maar dunnetjes. Hard werken en weinig verdienen. En door de oorlog hebben de vissers het wel beter gekregen, maar dat zakt wel weer af. En ik wil dat mooie werk, houten schepen bouwen, dat ik nog van mijn vader heb geleerd, in ere houden, zegt de heer Kok. 'Hij ging dus plezierbotters bouwen. Het moet kostelijk zijn, p'tzenaar van zo'n boot -te zijn. De ^chte botter is, volgens overoude traditie. 13.65 meter lang. De botterjachten zijn goed twee meter korter. Maar Gebruiksvoorwerpen uit de gouden eeuw omringen den geestelijken va der van het Frans Hals-Museum in zijn werkkamer aan het Klein Heilig land te Haarlem. Zij spreken van het verleden, maar G. D. Gratama, nauwelijks zeventig jaar, spreekt over het heden, over de rijke dertig jaren, waarin hij dit museum tot een cen trum van nationale kunst heelt ge maakt. De vitale grijsaard was eerst schilder en leraar in Den Haag. .Zen schilder moet werken en dro men. hij moet een soort kluizenaar zijn. En dat kan hij niet blijven als hij museumdirecteur wordt", zegt de man, die de glorie van Frans Hals herontdekte. „Een museum directeur moet uiteraard een kunstzinnig man zijn en iemand, die met kennis van zaken optreedt. Maar hij moet voor alles ad- w-*.:..- r-ismm. vocaat en een jjaj7ilii ijTMi bedelaar zijn BK Pleiten moet hij, warm en ÜBSfe. jJüt. MSSk lang en bede len moet hij. beleefd en hardnekkig. Anders kom je er niet:' Glimlachend verhaalt hij zijn er varingen opgedaan bij zijn 'jezoeken aan de welgestelden der aarde, in verband met de destijds gehouden tentoonstelling var werken van Frans Hals. De doeken van Hals hebben een deel van zijn leven evuldHun restauratie en de inrichting van het museum vormen mét de grote ten toonstelling zijn levenswerk. Vergeeld vernis Vol ondernemingsgeest kwam G. D. Gratama een en dertig jaar geleden in de stad aan het Spaarne. Hij vond vier zalen in het oude Stadhuis, waar Haarlem's kunstbe zit bijeenstond. Er waren doéken van Frans Hals, maar hoe zagen ze er uitl Onvoldoende verzorgd door de vorige generaties en bestreken met een slecht soort vernis, bezaten vele doeken een gele, onwerkelijke tint Toen begon de schilder in den directeur te spreken en hij maakte een aanvang met de restauratie van Cliché A.P.) de Frans Halsen. Onder het vergeel de vernis moesten de echte kleuren liggen. Directeur Gratama liet Frans Hals' scheppingen herleven. In deskundige kringen stond men sceptisch tegenover zijn streven Velen meen&n, dat met de restaura tie de roem en glorie van de oude meesterwerken verdwenen. G. D. Gratama, stoere Groninger als hij was, zette door en zag na vijf jaar zijn moeizame arbeid met succes be kroond. Hals' schuttersstukken waren tot levend verleden geworden/ De kunstenaarswereld erkende zijn ver diensten. Jk deed dit werk met mijn hart en ik heb er later lezingen over ge houden in het buitenland en ik heb bi] de vele honderden rondleidingen van vreemdelingen in het museum op mogen wijzen Eli doeken van Frans Hals bezit het museum thans, waar onder acht schilderijen Ze vormen de kern der verzameling, en met de Rembrandts en de Vermeers het beste wat ons land op dat gebied bezit. Ze zijn nu, evenals élk ander belangrijk cultuurbezit zorgvuldig op geborgen. Ik controleer de doeken regelmatig en kan niet anders zeg gen, dan dat zij zich in uitstekende staat bevinden." „Toen ik in Haarlem kwam. had de toenmalige gemeente-archivaris Gonnet leeds veel bijeengebracht en hetgeen we hadden verzonk in het toentertijd voor onze begrippen grote museum in het niet. In het begin had ik ruimte over. nu kom ik ruimte te kort. Het museum zal dan ook na de oorlog moeten worden uitgebreid Uitbreiding is wel moge lijk, maar een betere oplossing lijkt mij indien de Vleeshal op de Grote Markt tot zuiver historisch museum zou kunnen worden ingericht. Maar ja, tegen die tijd ben ik er niet meer" vertrouwt deze geestdriftige kunst hoeder ons toe. Zoals u weet. ben ik na mijn aftreden 'ils directeur, op verzoek van het gemeentebestuur van Haarlem als adviseur met de leiding belast." „Schildert u nog steeds?" luidt onze vraag. „O, ja. zo nu en dan zet ik nog wel iets op het doek" Moge uit dit gesprek reeds vol doende de onverflauwde toewijding blijken van dezen kunstenaar voor zijn schepping, het Frans Hals-mu- seum-zo-als-het-is, zijn vele publica ties, zoals zijn pas verschenen werk over Haarlems groten schilder, accen tueert de beteekenis van een man als G D. Gratama. een an de oude garde, die op zijn werkzame levens avond met veel voldoening kan terug blikken. Er heerst thans grote drukte op de scheepswerf aan de haven te Hui zen, De botters en pluten der IJs- selmeervissers moeten worden opge knapt vóór 1 Mei, want dan begint het nieuwe visseizoen. Foto A.P.-Breijer) verder hebben zij alle eigenschap pen van een botter, n.l. de ronde steven met de brede kop. waardoor het schip licht glijdt op de korte golfslag van de oude Zuiderzee en de lage „afloop", die voor het bin nenhalen der netten ls. En dan keu rig afgewerkt met zwaar eiken en teakhout en een grote lap wit zeil, geen bruingetaand zoals de vissers want dat is wat zwaar. Trouwens, de vissers voeren 240 ellen doek, dat is voor de pleizierbotters wat veeL Maar het zijn beste boten, als wed strijdzeilers bruikbaar, maar vooral als zwerfboten onovertrefbaar met hun ruime kajuit, hun brede voor dek waar het heerlijk zonnen moet zijn en him sierlijke, stoere vormen. Dit is het oude ambacht ln volle glorie! Alles wordt hier zelf gedaan, tot, althans voor de oorlog, het maken van de blokken toe. Eerst wordt de kim gelegd (een botter heeft geen kiel. al leen een scheg) daarop worden de spanten geplaatst, van „ge groeide krommen", dus van bal ken die aan de boom krom ge groeid zijn. Een hele uitzoek om de goede krommen te vinden! In de steven komt een krophout, een zware „gegroeide kromme", die de zwaarste zeetjes gemakke lijk moet trotseren. Voor do spanten worden ook gegroeide krommen genomen, met een flauwere boog. Die heten dus „flauwen". Wat een mooie lijn zit er in die botter, zeggen wij. wijzend op een botterjacht, dat half gereed is en in de loods verder afgebouwd wordt. Tja méneer, dat is eigenlijk voor ons ook de hoofdzaak, zegt de bouwer. Het echte oude scheep makersras sterft uit. weet .u en de jeugd ziet dat niet meer zo. Maar dat is mooi. die oude, overerfde lijnen, die krommingen die geslach ten lang uitgekiend hebben als de beste die er mogelijk zijn voor een botter. Het is zo'n prachtig mooi vak. weet u, te bouwen aan houten schepen, alles zelf te maken, Iedere spant te kiezen, ieder kim zorgvul dig te leggen en dan zo'n bootje te zien groeien. En als Je er dan nog pleizier van hebt. als je iets nieuws weet te maken en die oude vissers bootjes met weinig veranderingen weet te gebruiken voor de zeilsport, ach meneer, dan is het voortbe staan van ons mooie, oude beroep toch wel verzekerd I Zo spreekt de man. die zijn werk lief heeft. Die hart heeft voor iedere boot die zijn werf verlaat en de methoden die geslacht op geslacht de botterbouwers volgden, nieuwe zin heeft weten te geven voor een toekomst, waarin wellicht de echte vissersbotter weinig kans meer krijgt. De stem der DEN HAAG, 24 Maart. Luistert op Zondag 26 Maart van 11.30 tot tot 11.45 uur over de zender Hilver sum 1 op golflengte 415 meter naar de stem der ff. Onderwerp: „Hou ding". Alleenwonende man verbrand FRIEZENVEEN. 23 Maart. lil Frle- zenveensterwljk heeft zich een ernstig voorval afgespeeld, waarbij de alleen wonende en slecht ter been zijnde J. Hendriks het slachtoffe" ls gewor den. Toen de dochter, die ln do buurt woont en die nu en dan naar haar vader ging kijken, vanochtend bij de woning kwam, zag zij rook uit de keuken komen en bU het betreden van het huls deed zij de ontstellende ontdekking, dat haar vader vermoe delijk door de kachel ln brand was geraakt en inmiddels tengevolge van de bekomen verwondingen overleden bleek te zijn. OOSTLAND ROEPT I Reeds honderden Nederlandse jongens en meisjes bevinden zich ln de Land- dienstkampen in West-Pruisen. ZIJ bleven niet bij moeders pappot, maar trokken uit om boer of boerin in het Oosten te worden Daar werken zij op het land en helpen mede aan de opbouw van ons nieuwe Europa. Versterkt hun rijen! Meld je aan bij de Germaanse Landdienst, Konings- laan 9, Utrecht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Dagblad voor Leiden en Omstreken | 1944 | | pagina 1