HET DAGBLAD
Weer 119 Amerikaanse
vliegtuigen vernietigd
Nijmegen, Enschede en
Arnhem geteisterd
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Duits weermachtsberlcht
Zware strijd ten
N.W. van de stad
Rogatsjew
Sowjefbommen
op Stockholm
beg
onnen
Aanval
op de Marianen
Trieste beelden
van oorlogs
ellende
Steeds zwaarder aanvallen
op Engelse hoofdstad
Grote vuurzee in
korte tijd
Nog meer hoge
onderscheidingen
Bekendmaking
Doodstraf voor 7
saboteurs
e
Londen opnieuw
aangevallen
HOOFD W ARTIER VAN DEN
FÜHRER. 23 Febr. Het opperbevel
van de weermacht maakt bekend:
Ten zuidoosten van Kriwoi Rog
braken onze grenadiers, door storm-
geschut ondersteund, door de vijan
delijke stelling en brachten de Sow-
jets die taaie tegenstand boden in
een verdere aanval zware bloedige
verliezen toe.
De stad Kriwoi Rog werd na ver
bitterde gevechten en na vernieling
van alle voor de oorlog belangrijke
installaties ontruimd.
In het gebied van Swenigorodka en
ln het gebied ten zuiden van de Pri-
pet verliepen eigen aanvallen met
succes.
Bij een verrassende luchtaanval op
het Sowjetvlicgveld Sjitomir werden
20 vijandelijke vliegtuigen vernield.
Terwijl ten zuiden van de Beresina
en ten zuidoosten van Witebsk plaat
selijke aanvallen van ,de Bolsjewisten
werden afgeslagen, duren ten noord
oosten van Rogatsjew de zware ge
vechten met doorgebroken vijande
lijke strijdkrachten voort.
In het noordelijke gedeelte van het
oostelijke front verlopen onze distan-
ciëringsbewegingen ten zuidwesten en
ten westen van het Ilmenmeer vol
gens de plannen. Ten oosten van het
Peipusmeer mislukten herhaalde aan
vallen van de Sow jets
Gisteren overdag verloor de vijand
aan het oostfront 47 vliegtuigen.
In Italië deed de vijand in het
bruggehoofd van Nettuno zonder suc
ces enige plaatselijke aanvallen.
Daarbij werd een vijandelijke com
pagnie, die met steun van tanks onze
stellingen aanviel, vernield. Bij de
verdere zuivering van het omsinge-
lingsgebied ten zuiden van Aprilia
werden gevangenen gemaakt.
Onze eskaders slagvliegtuigen zetten
hun aanvallen tegen de ontschepin
gen van den vijand in de haven van
Anzio voort en veroorzaakten nieuwe
verwoestingen en grote branden.
In de middaguren van de 22ste
Februari vielen Noordamerikaanse
eskaders bommenwerpers, sterk be
schermd door jagers, plaatsen in
midden-Duitsland aan. Tegelijkertijd
vlogen Noordamerikaanse bommen
werpers naar Zuid-Duitsland en het
Protectoraat. Door talrijke brisant-
en brandbommen ontstonden vooral
in de woonwijken van enige steden
schade. De Duitse luchtverdediging
Misleidende seinen
der vliegtuigen
STOCKHOLM, 24 Febr. Grote
opwinding is' in Zweden ontstaan
doordat onbekende vliegtuigen bom
men hebben uitgeworpen boven een
voorstad van Stockholm. Hammarbi-
Hoejden, en verder op Arata en
Strangnas. Onder de bevolking ont
stond een paniek. Tal van ruiten zijn
vernield. In het zuidelijke deel van
Stockholm deed zich' later nog een
hevige ontploffing voor, welke wordt
toegeschreven aan een bom met ver
traagde werking. Uit de gevonden
scherven blijkt, dat hier zonder twij
fel sprake is van Sowjetrussische
vliegtuigen.
Het onrustbarende van deze aan
val is, dat de vliegtuigen bij hun
nadering rode en groene lichtkogels
uitwierpen, welke volgens de inter
nationale bepalingen als noodseinen
gelden. Dienovereenkomstig trad het
Zweedse afweergeschut dan ook niet
in werking. De vliegtuigen profiteer
den hiervan, door in Strangnas laag
boven een kazerne te vliegen en drie
bommen neer te werpen, waardoor
twee soldaten werden gewond. In
Stockholm zijn eveneens twee gewon
den, verder is er veel schade door
gesprongen ruiten en aan winkels,
woonhuizen en een openluchttheater.
De omvang van de schade is nog niet
vastgesteld.
Boven de stad Umes in Noord-
Zweden zijn eveneens vreemde vlieg
tuigen waargenomen, twintig in aan
tal, die ongetwijfeld ook Sowjetrus
sische zijn geweest.
De Zweedse pers is over deze ge
beurtenissen zeer verontwaardigd en
eist in felle bewoordingen een scherp
protest in Moscou.
Terreuraanval op
de stad Agram
AGRAM, 24 Febr. Anglo-Amerl-
kaanse vliegtuigen hebben een ter
reuraanval ondernomen op Agram. de
hoofdstad van Kroatië. Tot de bescha
digde gebouwen behoort een kerk, ter
wijl het Franciscaner en het Domini
caner klooster verwoest werden. Acht
monniken kwamen om het leven. De
aartsbisschop, die onmiddellijk na de
aanval ter plaatse was. noemde de
aanval een waanzinnige misdaad, die
eens door de gerechtigheid gestraft
zal worden.
De Poglawnlk en verscheidene mi
nisters hebben een bezoek gebracht
aan dfe getroffenen en zich overtuigd
van hun moedige houding.
In de haven van Gibraltar zijn
verscheidene oorlogsschepen aangeko
men. Er liggen thans twee slagkruisers
en acht torpedojagers, alsmede veer
tig koopvaardijschepen Twintig vlieg
tuigen zijn Woensdagochtend ln de
richting van de Middellandse Zee ver
trokken.
Roosevelt heeft bevestigd dat hij
een brief heeft ontvangen van Stalln,
doch verklaard, dat die geen betrek
king heeft op Polen.
In Zuld-Walcs zijn 1700 mijn
werkers ln staking gegaan.
Een mdt oorlogsmaterieel geladen
Turks schip ls door de Britten ln een
Egyptische haven aangehouden en ge
lost.
Door de bombardementen oer
geallieerden ls de beroemde abdij van
Grotta Ferata bij Rome verwoest. Ze
werd ln 1004 gesticht
Sinds de landing op het Italiaan
se vasteland ln 1943 hebben de Brit
se troepen 36.626 man verloren, de
Amerikanen 75 367 man In totaal
hebben de geallieerden dus 7 divisies
verloren.
Een Britse schatting stelt het
aantal slachtoffers van de hongers
nood ln Bengalen op 5 mlllioen
Eden heeft verklaard dat nieuwe
onderhandelingen met Spanje worden
gevoerd.
had ook gisteren bij de bestrijding
der Noordamerikaanse bommenwer
pers succes. Zij vernietigde 119 vlieg
tuigen, waaronder 95 viermotorige
bommenwerpers.
In de afgelopen nacht wierpen
enige vijandelijke storingsvliegtuigen
bommen op plaatsen in West-Duits
gebied.
Het Duitse luchtwapen deed in de
afgelopen nacht een nieuwe effect
rijke grote aanval op Londen. Sterke
eskaders zware gevechtsvliegtuigen
wierpen boven het stadsgedeelte een
grote hoeveelheid explosie- en brand
bommen uit, die aanzienlijke schade
en uitgebreide branden veroorzaakte.
Een spoor van wrakken
Over de dubbele aanval der Ameri
kaanse bommenwerpers meldt het
D.N.B. nog:
Opnieuw, evenals ln de grote lucht
slag van 11 Januari, wordt het tra
ject der Amerikanen gekenmerkt
door talrijke vliegtuigwrakken. Ook
het luchtdoelgeschut heeft een groot
aandeel in het Duitse succes gehad,
maar vooral waren het de eskaders
Duitse jagers en torpedo-vliegtuigen,
die zich met ongekende aanvalslust
op de dichte formaties Amerikaanse
bommenwerpers stortten en de ene
machine na de andere omlaaghaal
den.
Een golf grote bommenwerpers
werd op die manier volkomen vernie
tigd. met uitzondering van drie toe
stellen, die zich wisten te redden.
Voorts werd waargenomen, dat tal
rijke vijandelijke machines boven zee
brandend zijn neergestort. De Ameri
kaanse luchtmacht verloor bij haar
zware nederlaag op 22 Februari ten
minste duizend man vliegend perso
neel. die als specialisten met een
langdurige opleiding niet zo eenvou
dig te vervangen zijn.
Een speciale correspondentie meldt:
De ene aanval, die van het Westen
uit werd gedaan, richtte zich tegen
Centraal-Duitsland met het zwaarte
punt Maagdenburg-Harz en de an
dere. van het Zuiden uit. tegen het
Protectoraat met het zwaartepunt
Pilsen en een stad in Noord-Beieren.
BERLIJN. 24 Febr. In de afgelo
pen nacht is te Washington bekend
gemaakt dat Amerikaanse zeestrijd-
krachten een aanval hebben onder
nomen op een nog niet nader ge
noemd gedeelte der Marianen.
Men veronderstelt te Berlijn dat de
belangstelling der ^merikanen in de
eerste plaats wel gericht zal zijn op
Goeam, dat -tot het uitbreken van de
strijd in handen der V.S. was en dat
voorbestemd was de Marianen te con
troleren. Uit het feit dat het
Washingtonse communiqué melding
maakt van een aanval van honder
den bommenwerpers zou kunnen wor
den afgeleid dat nog geen sprake is
van een landing.
In Japan merkt men op dat een
actie als deze is verwacht en dat de
Amerikanen blijkbaar streven naar
een frontale aanval, hetzij op Japan
zelf, hetzij op de Philippijnen, die de
verbinding vormen tussen Japan en
zijn riieuw verworven grondstoffen-
gebieden. Men meent verder dat aan
vallen als deze een uitdaging moeten
zijn aan de Japanse vloot en rekent
in elk geval op gevechten die voor
de naaste toekomst beslissend zullen
zijn. daarbij wijzend op de mogelijk
heid dat Japan op zijn beurt een uit
val onderneemt die voor de Ameri
kanen ernstige volgen kan hebben.
Drie Jongens verdronken
EINDHOVEN, 24. Febr. Dins
dagmiddag zakten de twaalf- en veer
tienjarige broertjes R. en de twaalf-
Jarige Van A. die op een brandkuil
te Oirschot aan het schaatsenrijden
waren, door het ijs.
Een kwartier later konden de jon
gens op het droge worden gebracht,
maar de levensgeesten bleken toen
reeds geweken te zijn.
Ie JAARGANG No. 46 DONDERDAG 24 FEBRUARI 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Telefoon 23038 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of f 2.73 per kwartaal - Postgiro 184.120 - Postbus 65
Bewaakt door Duitse soldaten trekken ze Rome binnen. Engelse en Ame
rikaanse krijgsgevangenen uit het gevechtsterrein in het bruggchoo/d
bij Nettuno op mars door de Italiaanse hoofdstad.
(P.K. foto Vack/Atl.-H.)
NIJMEGEN,' 23 Febr. De oude
stad Nijmegen is gistermiddag zeer
zwaar getroffen. De Angelsaksische
bommenwerpers, die men zo vaak
hoog over had zien vliegen, op weg
naar de Duitse steden, keerden zich
plotseling tegen deze Nederlandse
stad. Op tal van plaatsen vielen
brisant- cn brandbommen, die on
middellijk een groot aantal slacht
offers maakten. Steekvlammen
schoten op uit de stad cn dc torens
van de veertiende-eeuwse St. Stevens-
kerk en die van dc Karmel, het mccs-
terbouwwerk van Ed. Cuypcrs, zag
men wankelen cn omlaagstorten.
Overal in de straten vielen mensen
neer, bloedend, verminkt. Gehele
straten waren plotseling iri een vuur
zee veranderd, temidden waarvan
gewonde mensen om hulp jammerden.
De brandweer stond voor een
schijnbaar hopeloze taak, vier kerken
brandden als laaiende fakkels, want-
behalve de Stevens en de Karmel
brandden ook de St. Canisiuskerk van
de paters jezuïeten en de St. Fran-
ciscus. Spel breidde het vuur zich
uit. Men -tedde wat te redden was.
men bluste waar men kon. men hielp
waar maar mogelijk. Hier vroeg men
niet naar geloof of stand of politieke
gezindheid.
Plotseling sloot zich in de massa
der wanhopigen en vertwijfelden een
legertje van bezonnen hulpvaardige
mensen aaneen. De brandweer, later
versterkt uit omliggende plaatsen, de
dienst der luchtbescherming, het
politiecorps, W.A.-niannen en tal
rijke andere vrijwilligers waren uren
lang bezig om het vuur meester te
worden, gewonden te verzorgen en
mensen te helpen, die met één slag
beroofd waren van hun bezit. Ge
redde meubelen werden op pleinen
en in parken bijeengebracht. Dak
lozen kregen de eigen dag nog van
gemeentewege warm voedsel
Het aantal doden en gewonden
is nog niet bij benadering op te
geven, talrijke slachtoffers liggen
nog onder de puinhopen. De
schade is enorm. De mooie oude
BERLIJN, 24 Febr. De in de
nacht van Dinsdag op Woensdag uit
gevoerde zesde zware aanval van de
Duitse luchtmacht is een bewijs, dat
de slag om Engeland met toenemen
de kracht wordt voortgezet.
Men vestigt er in de Wilhelm-
strasse de aandacht op dat het lcgcr-
bericht thans voor het eerst de term
„zware aanval" gebruikt: dit wijst
er op dat de aanval heviger was dan
de voorgaande.
Ook ditmaal werden weer nieuwe
wapens en aanvalssystemen toege
past. Na het uitzetten van grondsig-
nalen in de vorm van lichtbakens
die worden uitgeworpen door speciale
vliegtuigen, voorrijders genoemd, vol
gen de eigenlijke aanvallen door ge
sloten formaties bommenwerpers.
Het verrassendste kenmerk van deze
aanvallen is de veelzijdige taktiek,
die wordt toegepast. Nu eens past
men de zogenaamde windroostech
niek toe* dan weer de spiraaltech-
mek, die op een middelpunt gericht
is en waardoor ook de grote schade
in zekere voor de oorlog belangrijke
gebieden van Londen verklaard kan
worden.
'Verder wordt ook gebruik gemaakt
van de lijntaktiek, die de Duitse vlie
gers ..ganzenmarstaktiek" hebben ge
noemd, alsmede de zogenaamde wig-
laktiek. Hoewel gisteren met onge
veer gelijke sterkte als bij de eerste
aanvallen op Londen werd gevlogen,
is het effect, dat door Duitse ver
kenners kon worden waargeno
men, buitengewoon groot.
Thans wordt onthuld, dat tijdens
een reeks kleine aanvallen op de
Britse hoofdstad in de laatste maan
den van het vorige jaar de nieuwe
methoden zijn ontwikkeld en be
proefd. Dc aanvallen in 1943 werden
hoofdzakelijk door één commandant,
namelijk kapitein von P. gevlogen en
hij is het geweest die thans de
nieuwe methodes van bommenwer-
pen in de praktijk leidt. De
bedoeling daarbij is zo snel moge
lijk uitgebreide vlaktebranden te
doen ontstaan met zo weinig mo
gelijk machines en bommen.
Alle bommen van zwaar kaliber,
die de aanvallers meevoeren, worden
in een „zwarte groep" in het midden
der eskaders meegevoerd, zodat de
grootst mogelijke bombardementscon
centratie wordt bereikt. Bovendien
heeft men 'een werkwijze uitgedacht,
welke- de diverse branden snel tot één
grote vuurzee verbindt, terwijl krings
gewijze daaromheen talrijke andere
brandhaarden als satellieten voor
komen. Achter dit zogenaamde satel
lietensysteem schuilt natuurlijk een
pirotechnisch geheim, waarover niet
gesproken kan worden.
Het resultaat, van deze experimen
ten heeft de Duitse piloten zelf ver
rast. Ook de uitwerking van de
nieuwe explosieve munitie is zeer be
vredigend geweest. Het geheim hier
van moet hoofdzakelijk in het kali
ber gezocht v/orden.
Bovendien is bij herhaling vastge
steld dat de Britse afweer niet tegen
deze aanvallen is opgewassen, ook
niet nu ze rond Londen ongeveer
verdrievoudigd is. Zelfs de moderne
rakettenkanonnen, waar de Engelsen
zich veel van hadden voorgesteld
missen hun uitwerking.
De lage verliezen schrijft men ook
toe aan het falen der Britse peil-
apparaten of aan de manschappen,
die deze installaties bedienen moeten.
Dit kan men onder meer vaststellen
uit het aantal Duitse machines, dat
de Britten boven Londen meenden te
hebben kunnen vaststellen, doch dat
veel te laag is.
Een interessant beeld van de aan
val geven de filmstroken, die door
begeleidende snelle gevechtsvliegtui
gen werden opgenomen. Hierop ziet
men een soort zonnestelsel in een
krans van sterren en planeten. In
het centrum ligt de gigantische
vlaktebrand, omringd door de blok-
branden en de aparte brandhaarden.
Ook Woensdag
Naar de Engelse nieuwsdienst
meldt, heeft de Duitse luchtmacht in
de nacht van Woensdag op Donder
dag opnieuw „een zware aanval op
Londen" ondernomen. In enige Lon-
dense wijken was het luchtdoelge
schut het zwaarst sinds het begin
van de oorlog. Reuter meldt, dat „een
Londense buitenwijk haar hevigste
aanval met brandbommen beleefde
sinds April 1941".
stad is plotseling een toonbeeld
van oorlogsellende geworden.
De Grote of' Stevenskerk te Nij
megen dateert uit de 13c eeuw. doch
werd in haar huidige gedaante eerst
tweehonderd Jaar later voltooid, zij
het dan, dat ook toen het bouwplan
in zover niet was uitgevoerd, dat de
middenbeuk niet tot groter hoogte
dan de zijbeuken was opgetrokken.
Het bedehuis, gemengd van karakter
daar het deels met hout, deels met
steen is gedekt, was nu tot een z.g.
hallenkerk geworden, welke in Duits
land verbreid type zich van de
Franse gothiek onderscheidt door
minder geprononceerde verticale lij
nen en concentratie van het licht in
de zijbeuken. De Stevenskerk is enig
in ons land door haar Zuiderportaal,
dat als een veelhoekig baldakijn op
pijlers is gebouwd voor de gevel en
dus los staat van het eigenlijke
bouwwerk.
Het inwendige van de kerk, die men
van de Grote Markt slechts kan be
reiken via de zeer fraaie „kerkboog".
onderscheidt zich door de gesneden
meubelen uit de 17e eeuw en de ko
peren kronen. In het koor bevindt
zich het grafteken van Catharina van
Bourbon, echtgenote van hertog
Adolf van Gelder en overleden in
1512. De toren, die thans geheel is
ingestort trok de aandacht door zijn
sierlijke, luchtige spits uit de 17e
eeuw, welke enige overeenkomst ver
toonde met die van de Oude Kerk te
Amsterdam.
De ramp te Enschede
Enschede is Dinsdag ook het slacht
offer geworden van een terreuraan
val der Angelsaksen, waarbij vooral
de arbeidersbevolking zwaar getrof
fen is Enschede was trots op zijn
moderne arbeiderswoningen, nu ziet
het. met verbeten woede op de zwarte
puinhopen daarvan. Een zeer groot
aantal brandbommen werd over de
stad uitgestrooid, waardoor zeer tal
rijke en omvangrijke branden ont
stonden. Met grote inspanning is
men er tenslotte ln geslaagd de bran
den meester te worden. Sommigen
hebben nog wat kunnen redden en
zij bewaker nu zorgvuldig wat er
overbleef van hun huiskamer en
slaapkamer van bedden en linnen
goed Onderlinge hulp heeft nog
veel erger ramp voorkomen, maar
het is zo al erg genoeg.
Als een grote ramp voelt men ook
de volkomen verwoesting van de
prachtige openbare leeszaal en
bibliotheek, een der beste in den
lande, zei men hier met trots. Drie
kerken zijn in de as gelegd, een
katholieke, een hervormde en een
gereformeerde kerk.
Het aantal doden is tot nog toe
niet zeer hoog. maar de materiële
schade is enorm, en waar kan men
in deze tijd een ander huis vinden,
waar meubelen en lijfgoed kopen?
Onderlinge hulp alleen kan hier
enie verlichting brengen.
De aanval op Arnhem
Dinsdagmiddag heeft de vreedzame
Arnhemse burgerij op hoogst, pijnlijke
wijze kennis gemaakt met de onver
antwoordelijke Anlo-Amerikaanse
oorlogvoering. In het bijzonder geldt
dit voor de bewoners van twee wijken,
waarop een reeks brisantbommen zijn
neergeworpen, welke rouw en ook
groot leed van andere aard hebben
gebracht over velen. Talrijke huizen
werden volkomen vernield. Bovendien
kregen in de onmiddellijke nabijheid
gelegen huizen zo grote schade, dat
zij volkomen onbewoonbaar zijn. Nog
belangrijk groter is het. aantal hui
zen, dat tijdelijk geheel of gedeelte
lijk onbewoonbaar is geworden
door de gevolgen van de luchtdruk,
die vele honderden ruiten deed sprin
gen, talloze pannen van de daken
hikte, plafonds ineen deed storten
en inboedels ruïneerde.
Veel erger is nog, dat zoveel on
schuldige levens plotseling zijn weg
gerukt en mensen misschien voor al-
rijd zijn verminkt. De luchtbescher
mingsdienst. de geneeskundige dienst
en de Technische Noodhulp zijn ter
stond begonnen met het allervoor
naamste: het redden van zoveel mo
gelijk mensenlevens. In de loop van
de middag waren talrijke zwaar ge
wonden naar het ziekenhuis overge
bracht.
Behalve officiële diensten hebben
ook tal van burgers zeer doeltref
fend hulp verleend. Dank zij de
medewerking van buurtgenoten,
vrienden en kennissen hadden vrij
wel alle getroffenen binnen enkele
uren nieuw onderdak.
Na de doorbraak bij
Tsjerkassy
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER, 24 Febr. Naar het
weermachtsbericht van 20 Februari
1944 heeft gemeld, hebben de in de
gevechtsgroep Stemmermann aaneen
gesloten formaties van het leger en
de. Waffen-// sedert eind Januari
heldhaftig standgehouden tegenover
den steeds weer op hen aanstormen
den, numeriek en in materiaal verre
overmachtigen vijand, en ten slotte
door een stoutmoedige doorbraak
naar het Westen de omslngelings-
ring bij Tsjerkassy doen breken.
De voorwaarden voor het welsla
gen van de doorbraak werden in het
leven geroepen door de ontzettings-
aanvallen van twee andere gevechts
groepen van het leger en de Waffen-
die daarbij de bolsjewisten uiterst
zware, bloedige en materiële verlie
zen toebrachten.
Buitengewoon waren de prestaties
der aan deze verbitterde worsteling
deelnemende Duitse soldaten van alle
rangen. Onder ondenkbare moeilijk
heden van weer en wegen, eerst in
diepe modder, vervolgens in zeer
zware sneeuwstormen en hoge sneeuw
verstuivingen, hebben zij zich in aan
val en afweer ten zeerste onder
scheiden.
De Führer heeft na het einde van
deze gevechten een groot aantal hoge
dapperheidsonderscheidmgen verleend
aan militairen van het leger. Reeds
op 18 Februari 1944 kregen, zoals
reeds is gemeld, de generaal dei-
artillerie Stemmermann en It.-gene-
raai Licb het eikenloof bij het rid
derkruis van het IJzeren Kruis. Op
21 Februari werden o.m. verleend:
het eikenloof met de zwaarden bij
het ridderkruis van het IJzeren
Kruis aan den generaal der pantser
troepen Hermann Breith, comman
derend generaal van een pantser
corps, als 48ste, en aan It.-kolonel
der reserve Franz Bake, comman
deur van een pantserregiment, els
49ste soldaat der Duitse weermacht,
het eikenloof bij het ridderkruis van
het IJzeren kruis aan majoor
Kastner, leider van een regiment
grenadiers, als 401sten soldaat van
de Duitse weermacht.
Prijslijst voor schoenreparaties
DEN HAAG, 24 Febr. In de
Staatscourant van gisteren is een
prijsaanduidingsvoorschrift 1044 voor
de schoenreparatiebedrijven opgeno
men, waarbij ieder, die als schoen-
hersteller reparaties aan schoenwerk
verricht, verplicht wordt in winkel of
werkplaats een duidelijk zichtbare
prijslijst op te hangen.
DEN HAAG. 23 Febr. De höhere
ff- und Polizeifiihrer Nordwcst deelt
mede, dat het Politiestandrecht te
"Amsterdam" op 22 Februari '"1944 He"
volgende Nederlandse staatsburgers
als saboteurs ter dood veroordeeld
heeft:
1. Den vishandelaar Harm Gerssen,
geb. te Urk op 6 April 1912.
2. Den chauffeur Willem van de
Kamp, geb. te Arnhem op 12 Juni
1919.
3. Den controleur en voormallgen
Nederlandsen politiebeambte Jacobus
Heijdra. geb. te 's-Gravenhage op 9
Augustus 1918.
4. Den stuurman Albertus Hommer-
son, geb. te Culemborg op 10 No
vember 1905.
5. Den kapper Jan Eshuijs, geb. te
Wormerveer op 1 December 1912.
6. Den bakker Cornells Koetsier,
geb. te Doorn op 21 October 1909.
7. Den sportleraar Gerhardus Doc
tor. geb. te Haarlem op 1 Maart
1917.
Het vonnis is voltrokken.
De veroordeelden hadden een ge
heime vereniging opgericht met het
doel om daden van sabotage te ple
gen tegen Installaties van de Duitse
weermacht cn om roofovervallen te
plegen op distributiebureau's en post
kantoren. De bende sloot zich einde
1943 aaneen ln oen tild waarin alle
rustverstorende elementen door de in
de voorafgaande zomer en herfst ge
velde vonnissen van het Standgerecht
met nadruk gewezen waren op de ge
varen van hun handelwijze. Het Poli-
tle-standrecht heeft reeds op grond
van hot lidmaatschap van de geheime
vereniging, die ten doel had het ple
gen van gewelddaden, tegen alle daders
op grond van de Ordnungsschutzver-
ordnung van 9 Januari 1943 de dood
straf uitgesproken, Gerssen, v. d.
Kamp. Heijdra en Hommerson hebben
deelgenomen aan verscheidene roof
overvallen op dLstributlebureau'8 en
een postkantoor. O.a. hebben zil de
overval gepleegd op het politie- en
distrlbutleoureau ln Oegstgecst. op 9
I November 1943 en op het postkantoor
ln Pui-merend, op 11 Januari 1944. BIJ
de laatste overval maakten zij een be
drag yan 20.000 gulden bult. dat zij ;n
korte tlid voor persoonlllke doeleinden
hebben verbrast.
Hierin heeft het politiestandrecht
evenals bij de vroeger gevelde vonnis
sen handelingen gezien, dlc de open
bare orde ln de bezette Nederlandse
gebieden ln gevaar kunnen brengen,
zodat tegen de daders als saboteurs
overeenkomstig art. 1 van de Ord-
nungsschutzverordnung de dóodstraf
werd uitgesproken. Gerssen, v. d.
Kamp en Eshuijs hebben bovendien
ln Januari 1944 tevergeefs getracht
een ln aanbouw zijnd voor de Duitse
weermacht bestemd vrachtschip ir
brand te steken. Het Politiestand
recht heeft deze daad alleen al be
schouwd als een misdaad waarvoor
zij de doodstraf verdienen en ver
klaard. dat op grond van de Ord-
nungsschutzveroranung de poging
tot misdaad evenzo gestraft wordt als
de voltooide misdaad. De veroordeel
den Gerssen. v. d. Kamp. Heijdra en
Hommerson hebben een tamelijk
groot aantal vuurwapens ln bezit ge
had en deze bij het plegen van de
strafbare feiten telkens meegenomen.
Door den president van het Politie
standrecht werd verklaard, dat voor
bewoners van het bezette gebied, die
ln het bezit zijn van wapens en deze
voor strafbare handelingen gebruiken,
alleen do doodstraf ln aanmerking
komt. De veroordeelde Koetsier heeft
toegelaten dat ln zijn woning wapens
gebracht werden om aan de leden der
bende uitgereikt te worden, die deze
dan ook gekregen hebben Deze han
delwijze werd door het Politiestand
recht even zo strafwaardig verklaard
als het bezit van wapens zelf, waarop
volgens de Ordnungsschutzverordnung
de doodstraf staat. De veroordeelde
Docter heeft als lid van de sabotage
groep relaties aangeknoopt om wa
pens te verkrijgen voor de sabotage
groep. Derhalve is zijn deelneming
aan de geheime vereniging beschouwd
als een bijzonder ernstig geval waar
voor de doodstraf ln aanmerking
komt.
Het is wellicht de zwaarste slag
van deze oorlog, die thans
in het oosten van ons land neer
gekomen is. Niet zozeer om stra
tegische redenen: de argeloze
burger doet maar het beste,
krijgskundige beschouwingen ach
terwege te laten, op het ogenblik
dat hij arbeiderswijken in vlam
men ziet opgaan en kerken in
puin vallen. Evenmin, omdat het
aantal doden en gewonden dat
van vorige bombardementen over
treft: de cijfers van de eerste
dagen zijn geen volledige cijfers
en het opruimingswerk is ditmaal
zó omvangrijk en over zoveel
punten verdeeld, dat vergelij
kingsmateriaal een zeer voorlopig
karakter moet dragen. Dat de bur
gerbevolking in haar behuizing,
in zijn kuituurwaarden, in alles
wat haar dierbaar is. binnen
weinige minuten eindeloos-veel
verloren heeft. het is al even
zeer een zaak van schrijnende,
onmiddellijke belevenis en niet
in de eerste plaats van vergro
tende of overtreffende trap.
Maar door één opvallend punt
onderscheidt zich dit nieuwe
drama van zoveel vorige: door
zijn spreiding over vele plaatsen
tegelijk, over een ganse land
streek. Ongeveer terzelfder tijd
werden Nijmegen, Enschede en
Arnhem zwaar, een reeks andere
plaatsen in geringere mate ge
troffen. Afschuwelijke ervaringen
van deze soort spreken immer
slechts in volle omvang tot de
rechtstreeks getroffenen. Het leed
van de moeder, die door de éne
donderslag haar kind verloor,
van de kinderschaar, die zich
zonder ouders ziet. van arbei
dersgezinnen, die in een lange rij
mét een ganse straat hun enige
bezit ter wereld en het dak boven
hun hoofd in vlammen op zien
gaan, van een naar voorjaar
zwemende, heldere winterdag, die
op het onverwachtst vervuld
wordt van bloed en klachten,
dat alles laat zich ook met het
best-bedoelde woord niet bena
deren. En „men" vergeet snel,
wanneer het niet de eigen zoon
was, die werd verminkt, wanneer
het niet de eigen moeder was,
die omkwam en wanneer het niet
de eigen haardstede was, die in
vlammen opging.
Daarom juist is misschien dit
maal de gelijktijdigheid van ver
schillende van deze rampen het
duidelijkste „memento", een
nauwelijks nog mis te verstaan
vermaan. De oorlogswerkelijkheid
is een nabije werkelijkheid ge
worden, de lichtvaardige vreugde
kreten over invasie en bevrijding
zijn aan een ontzettende ervaring
getoetst.
Laten wij ons op dit ogenblik
niet begeven in de vraag, of dit
misschien nog pas „een begin" is.
Het is een onmiddellijk te bevat
ten. troosteloos feit en dat is
voorlopig rijkelijk voldoende. Het
is naar het woord van Churchill
in zijn jongste Lagerhuis-rede
voorts een stukje van het „hoofd
offensief" der geallieerden op het
huidige ogenblik. Het is naar dit
zelfde woord een stukje van het
„fundament", waarop in de ko
mende weken en maanden de
plannen voor de Anglo-Ameri-
kaanse invasie worden gebouwd.
Daérin schuilt een beslissend
deel van dit bloedige memento.
Laat ons hopen, dat althans uit
de rouw van ontelbare vertwijfel
de gezinnen, uit het offer van
nog ongetelde doden en vermink
ten deze éne grote waarheid in
volle omvang spreken zal tot het
gehele Nederlandse volk: wat
thans in Nijmegen, Enschede en
Arnhem, in een hele reeks kleine
re plaatsen op hetzelfde ogenblik,
tot rampzalige ervaring werd, dat
is een ervaring die ons ganse volk
als de eigene moet zien en waar
van het zich niet lichtvaardig los
kan maken, zonder de onschul
dige slachtoffers onrecht te doen.
Het is niet waar. dat de (in
Nederland allang niet meer zo
vurig gewenste) invasie een loterij
is. waarbij wij allemaal een
hoofdprijs winnen en slechts hier
en daar iemand de prijs van de
loten betaalt. Het is evenmin
waar, dat het hier gaat om „een
paar moeilijke dagen". Ook
Churchill zelf heeft er thans al
vast op voorbereid, dat alleen de
luchtbombardementen voorlopig
reeds tot diep ln de zomer worden
voortgezet. Hij heeft van .de Duit
se strijdkracht een beeld gegeven,
dat niet bepaald op een nabij
einde van de oorlog wijst.
Dat betekent in het kader van
de geallieerde plannen een be
proeving, die over „een paar
moeilijke dagen" ver uitreikt.
De oorlog, die men van de over
zijde van het Kanaal thans hier
binnendragen wil, is een geheel
andere dan die van 10 tot 15 Mei
1940, die aan het overgrote deel
van het Nederlandse volk als een
onbegrepen schaduw en zonder
onmiddellijk leed voorbijflitste.
De brandbommen-ladingen, die
Brits-Amerikaanse bommenwer
pers thans over een ganse arbei
derswijk in Enschede uitstrooi
den, en die nu eenmaal van na
ture niet gericht kunnen worden
tegen een zuiver omlijnd militair
doel. spreken een duidelijke taal.
Een tot dusverre door de meesten
niet of onvoldoende begrepen wer
kelijkheid is rampzalig-nabij ge
komen. Moge het Nederlandse
volk aan de baar der doden van
thans althans de legendarische
werkelijkheidszin hervinden, die
het bij zoveel onverantwoordelijk
invasie-gejuich op onderscheiden
punten vergat.
Ziekenauto aangereden
en in brand geraakt
Zielce in vlammen omgekomen
HEEMSTEDE. 24 Febr. Woens
dagmiddag hati op de Herenweg te
Heemstede eejB a-uto-ongeval pi&sts
met dodelijke afloop voor een der in
zittenden.
Een ziekenauto, komend uit de
richting Den Haag. werd, doordat
een vrachtauto beladen met zand
geen voorrang verleende, aangere
den aan de zijkant. De ziekenauto,
waarin zich behalve de bestuurder
en een zieke nog drie personen be
vonden, kantelde. De auto schoof nog
ongeveer dertien meter over de weg.
De dop van de benzinetank scheurde
hierdoor los, waardoor de benzine
over de weg vloeide en met de auto
in brand geraakte. Door spoedige
hulp konden vier van de inzittenden
worden gered; twee hunner liepen
brandwonden aan gezicht en han
den op De in de auto vervoerde
zieke, de 64-jarige J. L. uit Zierik-
zee. die op reis was naar Haarlem,
kon niet meer gered worden en is
in de vlammen omgekomen.
De twee gewonden, de gezusters C
uit Zierikzee. zijn ter verpleging
naar een ziekenhuis te Haarlem
overgebracht. De ziekenauto afkom
stig uit Bergen op Zoom is totaal
verbrand.
Radiopraatje Max Blokzijl
DEN HAAG. 24 Febr. In de
serie „Brandende kwesties" spreekt
Max Blokzijl hedenavond over Hil
versum I om 18.45 uur over: „Wat
meer critische nuchterheid alstu
blieft".
SPORTNIEUWS
Oost-West uitgesteld
DEN HAAG. 23 Febr. De
districtswedstrijd tussen Oost en
West. welke op Zondag 5 Maart in
het Goffert-stadlon te Nijmegen zou
worden gespeeld, is tot nadere datum
uitgesteld.
Elftallen voor de Technische
Dag
ROTTERDAM. 23 Febr. Het Rot-
terdamse elftal, dat op de Technische
Dag tegen het Amsterdamse elftal ln
het stadion van AJax zal spelen, is
als volgt samengesteld:
Doel: Hulsman (Coal); achter Ol
denburg (Feijenoord) en Louwe (Xer
xes); midden: De Leeuw (Xerxes), J.
en C. Poulus (belden H.DV.S); voor:
Seton (Sparta), hennlngshof (RFC),
Lagendaal (Xerxes), Wilkes (Xerxes)
en Borranl (H.D.V.S.). Reserves zijn:
v. d. Draay (Sparta), v. d. Moer (HJD.
V.S), Rljshouwer (Xerxes) en v. d.
Lely (Feijenoord).
Het elftal van de Rotterdamse
tweede klassers dat die dag op het
terrein van R.F.C. te Rotterdam tegen
de Amsterdamse tweede klassers ln
het veld komt. ziet er als volgt uit:
Doel: Landman (Neptunus); ach
ter: B. 't Hart (Coal) en M. Smits
(Excelsior): midden: Gelderblom (C.
V.V.). Bal (Excelsior) en De Bruin
(S.V.V.); voor: Zaanen (C.V.V.), Wou
ters (Overmaas). Braams (Excelsior),
Van Bockum (C.V.V.) en Kllsdonk
(Excelsior). Reserves zijn: Van Vught
(Slikkereer), Hoogendoorn (Neptu
nus). Ernst (Excelsior) en Bakker
(Coal).
Korfbalprogramma
Zuid-Holland. Eerste klas: DKC
Het Zuiden. Achilles—Gymnasiasten.
DeetosHSV, Ons EibernestHKV.
Tweede klas A: ALO—Fluks, Die
Haghe—Ready.
Derde klas A: Gymnasiasten 2
Olympiaan, Ready 2—Rood-Wit. Het
Zuiden 3Algemene (12 u."). Fluks 2
—Achilles 3; B: Emma—Ready 3,
HKV 2—Algemene 2, Zuiderkwartier
—Hou StancL
Promotiecompetitie begint Zondag
DEN HAAG. 24 Febr. Zondag
a.s. wordt in district 1 reeds een aan
vang gemaakt met de competitie,
welke gehouden wordt tussen de kam
pioenen der afdelingen in de ver
schillende klassen van de competitie
van de N.V.B. Het zijn de volgende
wedstrijden: Derde klasse-B: Hel--
derHFC. Vierde klasse E: EVC—
Zaanlandia. Vierde klasse L: AWde
Zebra's.
VOLKSCULTUUR EN KUNST
Mozarts „Entführung"
bij Duits Theater
Voor de derde maal binnen betrek
kelijk korte tijd kreeg men
thans Mozarts opera „Die Entführung
aus dem Serail" te zien: eenmaal van
do Kameropera, eenmaal van het ste
delijk Toneel van Dortmund en dit
maal van het Deutsches Theater ln
den Nlederlanden, dat er wederom de
Haagse Stadsschouwburg mee vol had
gelokt In deze omstandigheden gaat
men dan allicht vergelijken en men
moet dan erkennen, dat deze voorstel
ling wat uiterlijke praal betreft het
van de belde andere won. Met uiter
lijke praal staat of valt zulk een een
voudige speelopera, die Mozart zelf
bcscheldcnlljk „zangspel" noemde,
echter niet.
Daarom stemt het tot vreugde, dat
men een vertoning genoot, waarbij
over het geheel genomen en naar de
geest van het werk beschouwd, die
van de Kameropera niet behoefde ten-
achtergesteld te worden. Vocaal noch
„dramatisch" was ook maar één spe
ler van het Duitse Theater ln de meer
derheid bij de Nederlanders en zelfs
de regie het krachtpunt bij het
Duits Theater van Kurt Puhlmann
kon die van Abraham van der Vies
niet doen vergeten, welke het minder
ln het pompeuze dan ln het „comme
dia deH'arte"-achtige had gezocht. De
meerderheid wonnen ln deze voorstel
ling dan ook de scenische uitrusting
met kostbare décors (van Ernst Rufer)
en costuums (van Lllo Hagen), waar
naar men hier ln de tegenwoordige
tijd vinger en duim aflikt, benevens
de voortreffelijke muzikale verzorging
onder de beproefde leiding ven kapel
meester Wilhelm Franzen met zijn,
opera-orkest.
De rol. waarmede dit „zangspel"
staat of valt, die van den hol vizier
Osmin, was in handen van Sanders
Schrler, die er een voortreffelijke, niet
door charge overdreven creatie van
gaf en ook vocaal zijn partij ten volle
stond, zonder dat hij de verrassende
uitbeelding van Bram Elderlng ln de
schaduw kon stellen. In Marianne
Thomass zag en hoorde men een
matige Constance en in Anton Lehm-
bach oen aannemelljken Belmonto.
Hertha Tho&s en Heinz Braun gaven
levendige misschien wel iets té
levendige uitbeeldingen van Blond-
chen en Pedrillo en Albert Parsen was
een Sellm Bassa, die het vocaal wel
erg gemakkelijk heeft, hetgeen hij ln
rustig en waardig spel compenseerde.
Het succes van deze première was
groot, zodat men van dit genoeglijke
zangspel ook ln deze gedaante wel
een lange serie voorstellingen zal kun
nen tegemoetzlen. G. K. KROP
In de vacature-Wltt ls tot leraar
ln het klarinetspel aan het Rijkscon
servatorium te Den Haag. benoemd,
de heer Jaap-van Opstal.
Jaap van Opstal ls 30 Jaar oud en
sinds 1938 solo-klarlnettlst van het
Residentie-Orkest. HIJ is oud-leerling
van het Rijksconservatorium: voor
piano van Carel Oberstadt en voor
klarinet van Wltt. Hij behaalde ln
1-934 het diploma piano (onderwijs
kunst). ln 1935 klarinet (orkest
diploma) met onderscheiding, ln 1936
plano (solospel) met onderscheiding
en ln 1936 klarinet (solospel).
Het Deutsches Theater brengt 3
Maart ln de Haagse Stadsschouwburg
de première van Lehars operette
„Der Graf von Luxemburg",
ln do enscenering van Paul Hellmuth
Schüssler. muzikale leiding van Otto
Ehrlch Steeger, décor van Alfred Sack,
dansen Jaro Berger, koren Paul Wlrtz.
De verduistering begint heden om
18.15 en eindigt om 7.30 uur.
Maan op 8.13, onder 18.43 uur.
24 Febr. N.M., 1 Mrt. E.K., 10 Mrt,
V.M., 17 Mrt. L.K.
